Nederlandse Joden in
ISRAEL zeer geacht
Dr. Otto John niet aan
landverraad schuldig?
5IKKEN5
FACTURISTI
Meineed van W ittig
(hoofdgetuige) zou
nagenoeg vaststaan
VAN VLIET'S GARAGEBEDRIJFf
Brinker s Margarinefabrieken NJ
2 MONTEURS-BANKWERKERS
2 aank. MONTEURS-BANKWERKEIC
2 JONGENS TER OPLEIDING
BANKWERKER
JONGE VROUW
WERKSTER
1 SCHILDER
Loyaliteit jegens
Nederland bleef
„Aktuell" helpt
zaak uitzoeken
EEN CHAUFFEUR
STSNO-TYPISTÊ
TYPEN STENO W.SN
BOËKHOUDEN MIDDENSTAND
INSTITUUT PONT Leiden - Tel. 23757
PRETTIGE WERKKRING
Olièverversen
Doorsmeren
VERTEGENWOORDIGER
LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 10 JANUARI 1962
(Van onze Israëlische correspondent)
Een grappenmaker moet eens gezegd hebben, dat Israël een
land is, waar men met weinig moeite een klein fortuin kan maken.
Hoe? Door met een groot fortuin te beginnen? Een „bon mot" als
dit tekent de moeilijkheden, die er de immigrant belagen. Die
moeilijkheden zijn vele en velerlei. En ze zijn niet van vandaag of
gisteren. De tijden, waarin Palestina overvloeide van melk en
honing, zijn lang verstreken. De joodse emigrant uit het Westen
en dat geldt zeer zeker ook voor de emigrant uit Nederland
heeft er, naar Westerse begrippen althans, nooit een gemakkelijk,
onbezorgd leven geleid.
Sinds de stichting van de staat Israël is daarop vaak de nadruk
gelegd door autoriteiten en leden van de oude garde, als de
„newcomer" soms de neiging vertoonde de vleespotten van het
Westen te vergelijken met de situatie in dit land, dat niet alleen
nog piepjorfg is, maar ook te worstelen had en heeft met proble
men op bijna elk gebied.
Wat bewoog hen het comfortabele
Nederland, -waar het de meesten eco
nomisch goed ging, voor een pas be
ginnende en dus met grote moeilijk
heden worstelende staat te verwisse
len? Wat leidde hen er toe min of
meer een sprong in het duister te
doen? De gevolgen van de oorlog.
Inderdaad, de weeën der immigra
tie, hoe pijnlijk ook voor sommige
nieuwelingen, staan in geen verhou
ding tot de ontberingen, waarmee zij,
die in het land zfjn gekomen in de
eerste decennia van de zionistische
kolonisatie, te kampen hebben gehad.
Deze kolonisatie-arbeid begon aan
hei eind van de jaren-'80. Onder de
Nederlandse zionisten echter teken
de zich eerst in de jaren dadelijk na
de eerste wereldoorlog zin tot prak
tisch werk af. In 1918 begon in Ne
derland de georganiseerde opleiding
voorlopig alleen op het gebied van
de landbouw van Palestina-pio-
niers- In 1920 en '21 arriveerden de
eerste groepen in Palestina. Zij wer
den gevolgd door steeds grotere en
eind 1939 leefden op bijbelse bodem
ongeveer zestienhonderd Nederland
se Joden of elders geborenen, die in
Nederland hun vakopleiding hadden
ontvangen.
Deze mensen, afkomstig uit de
meest uiteenlopende kringen, hadden
een ding gemeen: hun idealisme. Zij
telden geen gevaren. Nood en ontbe
ring hadden zij graag over voor het
verwerkelijken van hun droom: met
terdaad mee te helpen aan de op
bouw van een nationaal tehuis voor
hun volk, in de zin van de bekende
verklaring van Balfour van novem
ber 1917. Zij slaagden zonder uitzon
dering. Niet alleen in dit opzicht, dat
zij een belangrijke bijdrage leverden
tot de stichting van de latere staat
Israël, maar ook in die zin, dat zij
het individueel economisch, sociaal
en cultureel bolwerkten, en dat zij
zich een bestaan schiepen en een
leven, dat hun volledige bevrediging
schonk.
Anders ging het toe bij de Palesti-
na-emigratie uit Nederland in de ja
ren na de jongste wereldoorlog. Die
emigratie droeg weliswaar geen mas
saal karakter, zoals die van de Duit
se joden na het aan de macht komen
van Hitier, maar overtrof numeriek
toch de „trek" van de vooroorlogse
periode.
Door welke motieven werden deze
mensen gedreven?
Ontwortelden
De jaren van de Duitse bezetting
van Nederland met hun systematisch
georganiseerd en in praktijk ge
bracht antisemitisme, de massamoord
op honderdduizend Nederlandse Jo
den en op zes miljoen joden van
andere nationaliteit, hebben meer
dan iets anders de Joodse bevolking
van 1945, die er het leven had afge
bracht, het gevoel gegeven van in de
lucht te hangen, ontworteld te zijn.
Een groot deel van hen wenste niet
meer te leven in een omgeving, die
hen dag in dag uit herinnerde aan
hun familieleden en vrienden, die in
de gaskamers der concentratiekam
pen waren omgekomen. De Joodse
staat werd gesticht en zegevierde in
de onmiddellijk na zijn geboorte uit
gebroken strijd op leven en dood,
door een tienvoudige Arabische over
macht in het leven geroepen. Er ont
stond geestdrift in de rijen der over
gebleven joodse Nederlanders en een
trek naar het nieuwe land begon.
Zonder enige twijfel werd een deel
van hen ook door idealistische mo
tieven gedreven. Sommigen waren
reeds sinds jaar en dag zionist, maar
hadden door allerlei omstandigheden
liefde tot hun geboortegrond in
de eerste plaats de weg naar het
oude land niet gevonden. Maar bij
anderen en zeker niet bij het
kleinste deel was niet meer aan
wezig dan een verlangen het oude
achter zich te laten, af te rekenen
met het verleden. Zij werden geleid
door een vage, onberedeneerde drang
tot een nieuw leven te midden van
gelijkgezinden en stelden zich daar
van gouden bergen voor.
Eén ding zagen sommigen daarbij
over het hoofd: dat emigratie altijd
een min of meer riskante aangele
genheid is en dat het avontuur te
groter wordt naarmate het land van
bestemming economisch en sociaal
minder ontwikkeld is dan dat van
herkomst.
Goede voorbereiding
Op nog een ander verschijnsel
moet hier de aandacht worden ge
vestigd. De „oude" zionisten van Ne
derlandse afkomst hadden er nooit
ook maar een ogenblik over gedacht
in geestelijke zin „op de bonnefooi"
te emigreren. Zij bereidden zich op
him nieuw bestaan ideologisch voor,
verdiepten zich in de zionistische
theorie, leerden het moderne He
breeuws, vermeerderden hun kennis
van het land, lazen de bijbel en be
studeerden ijverig ook andere bron
nen van Joodse cultuur.
Daarnaast breidden zij hun vak
kennis uit. waarbij zij vóór alles
het oog gericht hielden op de behoef
ten van hun nieuwe vaderland. En
als zij daar dan arriveerden, beschik
ten zij over een meer of minder uit
gebreide geestelijke bagage, een be
zit, dat van onschatbaar nut- bleek
bij het opbouwen van een nieuw be
staan en een nieuwe samenleving op
oude grondslagen.
De „newcomers" misten voor het
merendeel althans deze hechte basis.
jEen werkelijk ideologische onder
grond bezaten zü evenmin als kennis
jvan het Hebreeuws en van Joodse
cultuur. Velen beoefenden een vak,
dat in een staat als Israël, nog jong
en ongeconsolideerd, geen uitzicht op
een redelijk bestaan bood. Pioniers-
zin was meestal ver te zoeken. Gees
telijk, en soms ook materieel, onvol
doende voorbereid arriveerden zij in
een land, dat hen van ganser harte
welkom heette, maar dat nog aan het
begin van zijn bestaan stond en hon
derdduizenden uit alle windstreken
economisch, sociaal en cultureel
moest absorberen.
Irgoen Olei Holland
In weerwil van dit alles kan ge
zegd worden, dat de Nederlandse im
migrant, de voor- zowel als de na
oorlogse, is geslaagd. Zeker, er wa
ren gevallen van lieden, wie het lot
parten speelde of die geen voldoende
fut konden opbrengen om vol te hou
den en aan de moeilijkheden van
het begin het hoofd te bieden. Maar
het is niet overdreven te zeggen, dat
negentig procent van hen, die uit
Nederland naar Israël trokken om
zich daar te vestigen, er hun weg
hebben weten te vinden.
Er zijn thans vijf- of zesduizend
Nederlanders in Israël woonachtig.
De Organisatie van Nederlandse im
migranten. of, zoals zij in het He
breeuws heet, de Irgoen Olei Hol
land, staat hén, waar nodig, met
raad en daad ter zijde. Men vindt
hen over het hele land verspreid,
als landbouwers, handwerkers, indu
striëlen, bankiers, medici, sociaal
werkers, ingenieurs, accountants, eco
nomen, journalisten, en juristen.
In de kringen der staatsambtena
ren bekleden verscheidene Nederlan
ders hoge functies. Nederlanders zijn
als hoogleraar vei bonden aan de He
breeuwse universiteit in Jeruzalem,
aan de technische hogeschool in
i Haifa en aan het Weizmann-instituut
(Van onze correspondent in Bonn)
Is Otto John, de oud-president
van het Westduitse „Bundesamt
für Verfassungsschutz" onschul
dig aan het landverraad, waar
voor hij op 22 december 1956
tot 4 jaar tuchthuis werd ver
oordeeld? Die vraag stelt men
zich in de Bondsrepubliek sinds
Een uit Nederland afkom
stige Israëliër aan het werk in
de koestal van een Kibboets
(collectieve nederzetting).
in Rehobot. Men vindt hier Neder
landers in de stad en op het land.
En overal worden zij gewaardeerd
om hun vakkennis, hun betrouwbaar
heid, hun gevoel voor orde. Er zijn
er, die hun naam verhebraiseerd
hebben. Er zijn er ook, op wier voor
deur nog dezelfde naam prjjkt als in
Amsterdam of Groningen, Almelo of
Den Bosch. Zij voelen zich ook gees
telijk met hun nieuwe vaderland ver
bonden. Maar wat er ook veranderd
moge zijn, één ding is gebleven: de
liefde tot hun geboorteland. Zij blij
ven belangstellen in al wat er voor
valt in het lage landje aan de zee.
Zij zijn dragers van een dubbele
loyaliteit: jegens Nederland en je
gens Israël. Is het, omdat, naar het
woord van Vondel, de liefde tot zijn
vaderland een ieder aangeboren is?
Of speelt hier ook een rol het feit,
dat de Nederlandse Jood van de zijde
van zijn landslieden nooit daadwer
kelijk antisemitisme heeft onder
vonden? Mij schijnt het, dat hier
ee-n combinatie van beide factoren in
het spel is. En zo is het goed. Want
deze twee krachten hebben de Ne
derlandse Israèlir of Israëlische Ne
derlander de evenwichtigheid ge
geven, die men hier zo waardeert.
Deze evenwichtigheid gegeven, die
men hier zo waardeert. Deze even
wichtigheid en de sympathie, die Ne
derlandse Israëliër of Israëlische Ne-
Deze evenwichtigheid en de sympa
thie, die Nederland steeds jegens de
Joodse staat aan de dag heeft gelegd,
hebben de Nederlander hier een re
putatie bezorgd, die geen enkele an
dere bevolkingsgroep geniet. De
„Hollandi" is hier populair in de
beste zin van het woord.
En meer nog dan populair: geacht.
het weekblad „Aktuell" uit de
doeken heeft gedaan, dat er
ernstige twijfel moet bestaan aan
de betrouwbaarheid van de
kroongetuige tegen John, de nu
61-jarige publicist Karl Wittig.'
Deze zaak deed destijds veel stof
opwaaien. Op 20 juli 1954 verdween
John, wiens werk ter bescherming
van de. grondwet veel op contraspio
nage leek, naar Oost-Berlyn. Vol
gens Johns lezing later, werd hij
daarheen ontvoerd door de Westber-
lijnse vrouwenarts Wohlgemuth, die
hem eerst een bedwelmend middel in
zijn koffie zou hebben gedaan. Na
Johns verdwijning zocht ook deze
i Wohlgemuth zijn toevlucht in Oost-
1 Berlijn, naar zijn zeggen omdat hij
vreesde, dat men hem in het Westen
I van ontvoering zou beschuldigen.
Daarvan was echter geen sprake,
volgens de arts, John zou uit over
tuiging naar de communisten zijn
overgelopen.
Steun kreeg deze lezing door een
persconferentie in Oost-Berlijn op 1
augustus 1954, waarop Otto John
verklaarde, dat hij uit vrije wil was
overgelopen en dat er geen sprake
was van ontvoering. Nadat hij weer
naar het Westen was teruggekeerd,
hield John echter het tegendeel vol.
Volgens hem was hij ontvoerd en was
hij gedwongen geweest lippendienst
te bewijzen aan de communisten, die
hem in hun macht hadden. Hij zei
zich daartoe geleend te hebben om
de kans te krijgen naar het Westen
te ontvluchten zonder al te veel ge
gevens over zijn werk uitgeleverd te
hebben.
Exclusief interview
De rechters in 1956, die over Johns
zaak moesten beslissen, accepteer
den deze lezing evenwel niet. Zij-
hechtten meer geloof aan kroonge
tuige Karl Wittig, die beweerde op
i 13 mei 1955, ter gelegenheid van de
Schiller-herdenking in Weimar, een
exclusief interview te hebben gehad
met John. waarbij deze zou hebben
beweerd vrijwillig naar het Oosten te
zijn gegaan. John zou bij die gele
genheid zeer openhartig hebben ge
sproken en zijn teleurstelling hebben
kenbaar gemaakt over zijn commu
nistische vrienden. Maar hij was
vrij en kon zich vrij bewegen in
Oost-Duitsland, aldus getuige Wittig,
die het hele verhaal ook publiceerde
in het blad „Abendpost". John noem
de Wittigs getuigenis tijdens zijn
proces van a tot z verzonnen. De
rechters dachten daar echter an
ders over en veroordeelden John.
Consequent spraken zij later de arts
Wohlgemuth vrij van de aanklacht
wegens ontvoering.
John zat twee jaar en ruim zeven
maanden en werd toen bU een am
nestie vrijgelaten. Vanaf dat moment
heeft hij half Europa rondgereisd om
bewijzen te vinden voor zijn on
schuld.
In elk geva I meineed
Het weekblad „Aktuell" heeft zich
nu beijverd hem daarbij te helpen.
Het heeft ontdekt, dat bovengenoem
de Karl Wittig in elk geval meineed
pleegde in het proces, toen hij onder
ede verklaarde nimmer werkzaam
te zijn voor een buitenlandse of bin
nenlandse inlichtingendienst, ook
niet voor Johns Amt für Verfas
sungsschutz. „Aktuell" heeft nu de
man opgespoord, die getuigen kan
dat Wittig wèl voor Johns afdeling
werkte. Deze man namelijk betaalde
Wittig het honorarium uit, dat hij
voor zijn inlichtingen kreeg.
De werkzaamheden van de publi
cist vonden plaats in 1952/53. Daar
na kreeg men verdenking tegen hem
omdat hij al te gretig aanbood
„hoogst explosief" materiaal uit Oost-
Duitsland te halen. Men vreesde
toen dat Witting dubbel spel speelde
en in feite onder één hoedje met de
communisten speelde.
Indien men hem werkelijk
opdracht zou geven tot het halen van
hoogst explosief materiaal, zou hij
zich eens kunnen laten arresteren
door de communisten, waarna een
hoogst pijnlijk incident voor de
Bondsrepubliek zou kunnen ontstaan,
zo redeneerde men destijds en men
distantieerde zich van Wittig.
Sterke bewijzen
Door de aanwijzingen van „Aktu
ell' 'nu loopt er sinds 20 juni van
1960 een aanklacht tegen Karl Wittig
wegens meineed. Volgens het blad
ztfn de gewijzen overweldigend en
is het büna zeker, dat de publicist
zal worden veroordeeld. In dat geval
komt de hele zaak-John weer aan
het rollen en het zou best kunnen
blijken, dat Wittig in opdracht van
de communisten zijn belastende ge
tuigenis voor John afgaf om zo de
Oostduitsers en de Russen van een
gewelddadige ontvoering vrij te plei
ten en alle mooie propagandastunts
met John in Oost-Duitsland niet
achteraf in het water te laten val
len. De mogelijkheid bestaat zeker dat
de hele zaak nog eens eindigt met
een eerherstel van Otto John, in
wiens onschuld de toenmalige minis
ter van Binnenlandse Zaken dr. Er-
hard Schroder, nu Westduits minis
ter van Buitenlandse Zaken, steeds
onwrikbaar heeft geloofd.
Bij (le STEDELIJKE FABRIEKEN VAN GAS EN ELEC-
TRICITEIT te Leiden is plaats voor
ERSONEEL
in de MACHINEKAMER en KETELHUIS van de
ELEKTRISCHE CENTRALE.
Schriftelijke sollicitaties te richten aan de afdeling Perso
neelszaken van voornoemde Fabrieken, Langegracht 70,
Leiden.
GEMEENTE RIJNSBURG
Bij de dienst van gemeentewerken kan worden geplaatst:
Vereist is het bezit van het rijbewijs B-C-E, terwijl
sollicitanten genegen moeten zijn alle voorkomende
werkzaamheden te verrióhten.
Het maximum weekloon bedraagt bruto f. 89.28. Boven
dit loon kan wegens verdienstebeloning een premie
worden toegekend tot maximaal 12%. Bovendien
wordt jaarlijks een vakantietoelage van 4% verleend.
Er wordt van gemeentewege werkkleding verstrekt.
Benoeming zal voorlopig geschieden in tijdelijke dienst, bij
gebleken geschiktheid volgt na een jaar benoeming in vaste
dienst.
Schriftelijke sollicitaties binnen een week na het verschijnen
van dit blad te richten aan de burgemeester van Rijnsburg.
NIEUWE CURSUSSEN
DAG- of AVONDLESSEN AANVANG HALF JANUARI
In kleine clubs nog enkele plaatsen beschikbaar.
Inschrijving dagelijks 1012. 24, 7- 9 uur.
Uitsluitend Breestraat 89a
VEURSESTRAATWEG 4 - LEIDSCHENDAM ,e
TELEFOON 0 1761—3334
igt een (ei
POMPBEDIENDE,
2c MONTEUR
en een HULPMONTEUR
Boven 18 jaar.
vast werk
z
O
Q.
D
O
U
Ik zou gaarne uw uitgebreide gegeven» ontvangen over
werktijden, loon, vakantietoeslag, winstdeling, reis
kostenvergoeding, sociale voorzieningen, personeels
vereniging enz.
naam i
adres:
plaacsr
Asn Sikkens Lakfabrieken N.V.. afdeling Perso
neelszaken. Sassenheim
in een modern bedrijl
Deze advertentie is een uitnodiging aan u. Een
uitnodiging van een modern bedrijf. Van Sikkens Lak
fabrieken N.V. te Sassenheim. Een fabriek, modern
van uiterlijk, ruim en licht binnen de muren en
óók met moderne arbeidsvoorwaarden. Sinds een
jaar deelt het personeel, dat een volledig kalender
jaar in dienst is b.v. ook in de winst van het
bedrijf. Het is daarom prettig werken bij Sikkens.
Wat ook prettig is, u kunt rekenen op een goed
loon en er is de mogelijkheid van een vaste aan
stelling. Ook deze zekerheid is veel waard
Wanneer u, overdag of 's avonds, In de buurt van
Sikkens Lakfabrieken komt, dan ziet u al van ver
de Sikkens toren. Die toren is kenmerkend voor
de Sikkens fabriek. Ook de produkten van Sikkens
worden van ver gezien. Over de hele wereld.
U kent nu de Sikkens voordelen: vast werk en
een vast loon; een ruim, licht en modern bedrijf;
de mogelijkheid om een vak te leren. Indien üvan
aanpakken weet, dan is er bij Sikkens plaats voor
u. Neem uw kans waar!
Interesseert u dit en wilt u meer weten, vul dan
nevenstaande coupon in en stuur die aan Sikkens-
Sassenheim, afd. Personeelszaken. Wilt u liever zelf
komen praten? Dat kan ook. De personeelsafdeling
kan u ontvangen van maandag t/m vrijdag van
9-12 uur en van 13-16 uur. Op zaterdag niet want
dan is het bedrijf gesloten.
aangeb. als verpleeghulp in
bejaardentehuis. Intern of
extern. Aanbiedingen:
Herengracht 3335, tel. 26916
B.Cf - i
Schrijvers
Service Slation
Hogewoerd 56-58
Telef. 20206
ZOETERMEER
Gevraagd voor onze technische dienst
bekend met onderhoudswerkzaamheden.
in bezit diploma L.T.S.
22 jaar, in bezit van rijbewijs
en eigen wagen, zoekt een
baan als VERTEGENWOOR
DIGSTER of iets dergelijks.
Brieven bureau van dit blad
onder no. 39663.
goed ingevoerd in de levens
middelenbranche, die nog
ouderwets wil werken, wil van
betrekking veranderen.
Eventueel ook andere functie.
Brieven bureau van dit blad
onder no. 7046a.
Gevraagd
voor enkele ochtenden per
week. Aanmelden:
Fa. VAN BERGE
HENEGOUWEN
Aalmarkt 12 - Leiden
moet vakbekwaam zijn.
Alle inlichtingen omtrent loon, oververdiensteregeling, prf
vrij pensioen, sociale voorziening, gepremieerde spaarreg
enz. worden u dagelijks van 8.3012 uur en van 13.30—1
uur verstrekt op de afdeling personeelszaken
DORPSSTRAAT
- ZOETERMEER.
INDUSTRIËLE ONDERNEMING in Leiden vraagt t)
spoedige indiensttreding een
kennis van steno gewenst.
Schriftelijke sollicitaties met vermelding van uitvoef
gegevens worden gaarne ingewacht onder no. 39738-
van dit blad.
