Ópper-regisseur Darryl F. Zanuck
huurt heel eiland voor een jaar
IN KAMER EN TUIN
Doe-het-zelf-cursus
O UDEJA A R S NU MM ER
LEIDSCH DAGBLAD
Nederlander speelt
belangrijke rol in
,DE LANGSTE DAG'
Wie heeft er suiker in
hef omkleurbad gedaan!
FILMISCHE RECONSTRUCTIE VAN INVASIE IN NORMANDIE
Ook Nederlander
Sabotage
Duur betaald
Dollars smijten
Vele sterren
ZANGERS IN OORLOG
Darryl F. Zanuck heelt voor
het maken van „De langste dag",
een filmische reconstructie van
de invasie in Normandië kosten
noch moeiten gespaard. Massale
scènes komen er in overvloed
voor, waarvoor hij hele legers fi
guranten heeft gehuurd. Maar
ook met materieel is hij niet ka
rig geweest. Hij schrok er zelfs
niet voor terug een vliegtuig te
laten verongelukken en te laten
uitbranden (zie foto hierboven).
Overigens is het allemaal niet zo
erg als het hier lijkt. Het toe
stelletje werd speciaal voor de
film geconstrueerd. Hoewel het
in enkele uren in of uit elkaar
gehaald kon worden, was het in
staat zich van de grond te ver
heffen. Kosten 20.000 dollar
De film betekent tevens het
debuut voor de laatste ontdek
king van Darryl F. Zanuck. Ze
heet Irina Demich. De rood
harige welgeschapen Frangaise
iverkte als fotomodel in Parijs
voor de Amerikaan haar enga
geerde. Zij debuteert nu als een
vrijheidsstrijdster op het witte
doek. Maar gezien de zeer per
soonlijke bescherming - van de
heer Zanuck, zal zijn het nog
wel een eind kunnen schoppen
in de filmwereld.
Wie even in oude foto-albums
bladert zal al spoedig tot de ont
dekking komen, dat de keuze van
een bepaalde kleur afdrukpapier en
van de beeldkleur zelf, vroeger ook
al problemen waren. Niet bij de
allereerste daglicht-afdrukken, die
met behulp van een drukraampje
en zéér veel zonlicht gemaakt wer
den, want deze waren steevast van
een bruine tot bruin-paarse beeld-
tint, op wit papier.
Zodra echter het z.g. gaslicht
papier aan de markt kwam, begon
er een verandering in smaak te ko
men. De lichtgevoelige gaslicht
emulsie werd aanvankelijk alleen
op een witte papiersoort gegoten.
Het papier kon belicht worden door
kunstlicht, zodat men niet meer
van het zonnetje afhankelijk was
om afdrukken te maken. De tint
van het beeld was echter zwart. Ve
len prefereerden een bruine beeld-
kleur en deze voorkeur was oorzaak
van een levendige handel in om-
kleurbaden. Door speciale en vaak
zeer vies-ruikende chemicaliën kon
de zwarte tint veranderd worden
in een licht tot donkerbruine kleur.
Juist omdat de vakfotograaf deze
baden voor zijn portretten en
groepsopnamen zeer veelvuldig toe
paste, ontstond een rage bij de
amateurs, die zichzelf niet voor vol
aanzagen als ze niet minstens de
techniek van een of meerdere pro-
cedé's tot omkleuren beheersen.
Prachtige namen uit die tijd her
inneren aan de verwoede pogingen
om het schaduwbeeld op papier toch
vooral maar anders te kragen dan
het oorspronkelijk was. Warme hy-
po-aluinbaden, stinkende zwavel-
natriumbrouwsels werden in grote
hoeveelheden aangezet en na het
zelf ontwikkelen en afdrukken
kwam een derde pretje: zelf om-
kleuren. Goud - blauw - groen -
roodkrijt- en bruinkleuringsbaden
stonden in elk handboekje vermeld.
Speciale technieken om deze meng
sels zo lang mogelijk goed te hou
den gingen van mond tot mond,
waarbij zelfs de suikerpot te pas
kwam. Want suiker scheen een stof
te zyn, die ook sommige omkleur-
baden zó „zoet" scheen te kunnen
houden, dat ze niet bedierven.
Tegelijkertijd werd de onder
grond-kleur van het papier gewij
zigd. Was aanvankelijk een witte
tint voldoende geweest-, er versche
nen gele, groene, lichtbruine en roze
papiertjes op de markt.
Vaak onder fantstische naams-
aanduidingen.
Bij de vergrotingspapieren ging
dit niet zo ver. maar daar dook een
andere mogelijkheid op. De opper
vlakte-structuur werd daar een on
derwerp van breedvoerige discus
sies tussen rasechte amateurs, die
meenden, dat de foto door het kie
zen van een bepaald papier sterk
verbeterd kon worden.
Zo ontstonden van zeer grove tot
uiterst fijn gekorrelde oppervlak
ken, maar ook noppen- of linnen
persingen.
Voeg hierbij dat naast het glan
zende papier deze nieuwe soorten
vaak in half- en in diep-matte op
pervlakken werden vervaardigd,
dan kunt u zich voorstellen hoe de
papierkast van een veeleisend ama
teur er op den duur ging uit zien.
Want hij had bovendien nog te zor
gen, dat voor elke gradatie van zijn
negatieven een bijbehorende hard-
tegraad van papier werd gekozen.
En omdat het halveren of vieren
delen van grote vellen papier niet
steeds de juiste standaardmaten
oplevert en bij het doorknippen of
-snijden nog kans op beschadiging
van de emulsie ontstaat, moesten
al deze soorten van 9 x 12 cm,
briefkaart, 13 x 18, 18 x 24 cm en
nog groter formaten gekocht wor
den. Meen niet dat fabrikanten en
handelaren met een zo uitgebreide
sortering een gouden tyd hadden.
Bepaalde soorten gingen sporadisch,
de wisseling van smaak was vaak
grillig, zodat een gesorteerde han
del in deze soorten meermalen niet
erg lucratief was. Daarbij kwam
als laatste, maar stellig niet te ver
waarlozen factor, het verwonder
lijke feit, dat wanneer een bepaalde
fabriek zich gedrongen gevoelde
aan zijn collectie een nog weer
fraaier staaltje te moeten toevoe-
§en, de andere niet achter konden
lijven en de amateur-wereld
meenden te moten verblijden met
ook nog een wat meer afwijkend
patroontje.
Gelukkig ook voor de amateur
ls dit Jaren naar een excentriek
r De 59-jarige Hongaarse
Amerikaan Darryl F. Zanuck-
producent, regisseur en vice-
president van 20Th Century
Fox heeft voor een klein
jaar een Franse eilandje ge
huurd;
het complete „He de Ré"
voor de Franse westkust bij
La Rochelle. Bij de invasie in
Normandië in de jongste
wereldoorlog heeft dit kleine
eilandje de geallieerden ge
diend als springplank.
Dezer dagen is er op het
eiland geen bed onbezet. Alle
toeristenhotels zitten tjokvol
met filmmensen. Acteurs, tech
nici en wat voor lieden er ook
nog meer bij mogen horen.
Dat filmfeest op het eilandje
duurt nu al meer dan zeven
maanden en het zal nog ivel vier
maanden aanhouden. Bijna een
jaar werken, zwoegen en ploete
ren dus. Maar ook: zich vervélen
en nietsnutten. Dat is nu eenmaal
onverbrekelijk met het filmwerk
verbonden. In totaal lopen er nu
zo'n tienduizend personen op het
eilandje rond. De bevolking zelf is
en masse geëngageerd om te
figureren. En dat allemaal voor
de film „De langste dag".
Marquand, Georges Wilson en an
deren. In Zanucks superproduktie
zal men ze veelal maar enkele ogen
blikjes op het wl.tte doek zien,
want het zijn toch vooral de mas
sabewegingen van de grote leger
scharen, waardoor deze film de
historische dag 6 juni 1944, toen
het begin van het einde van Hit-
Iers schrik- en bloedbewind was
aangebroken, opnieuw poogt, op te
roepen.
Ook voor een Nederlander is er%
tussen de medewerkers een plaatsje
ingeruimd. De jonge Arnold Gelder
man, die enkele maanden geleden
werd gehonoreerd met de Panjse
onderscheiding ,Prix FranQois Pé
rier". zal wel niet het genoegen
smaken, zijn. naam met vette Iet-
tets terug te vinden bij het op
dienen van de medespelenden. Toch
kreeg hy een rol, die in betekenis
en tijdsduur de medewerking van
diverse eerder genoemde filmgroot
heden ver in de schaduw stelt. In
verband met zyn „Germaans" voor
komen, werd Gelderman in een
Duitse uniform gestoken. In een
beslissende scene is hy de tegen
speler van de debuterende actrice
Irini Demich. (Die zal het ge
zien de zeer persooniyke belang
stelling. die Darryl F. Zanuck voor
haar koestert nog wel eens ver
kunnen brengen in de filmwereld,
maar dat is een ander verhaal).
De bedoelde scène vertoont de
uitvoering van een sabotageplan.
Zeventien jaar geleden werd er door
uitvoering van een sabotageplan.
een Franse verzetsgroep Inderdaad
zo'n zelfde plan voor dezelfde
plaats uitgebroed. Twee Duitse sol
daten houden de wacht op een brug,
waarover een trein vol militairen
en munitie naar het front zal moe
ten passeren. Het Franse verzet
heetf echter op zich genomen de
trein wat verderop in de lucht te
laten vliegen. (Er werden by die
explosie inderdaad 12 Duitse sol
daten gedood). Tydens de scene
zyn de explosie ven al aangebracht.
Maar op het allerlaatste moment
dreigt er een kink in de kabel
te komen. Een verzetstrijdster (Eri-
na Demick) is op haar fiets aan
gehouden door een Duitse pa
trouille, die onraad vermoedt. ZU
moet papieren tonen. Een bliksem-
verhoor volgt, waarby Gelderman
het meisje met Duiitse onverzette-
lykheid wil bewegen haar geheim
prijs te geven. Op dat moment
wordt het gedender van een na
derende trein hoorbaar. Om alarm
te voorkomen tracht de verzets
heldin de soldaat in het water te
duwen. Het lukt, maar ze wordt zelf
meegesleurd. Maar de trein rijdt
voorby, zijn ondergang tegemoet
Het avontuur moet zich in wer
kelijkheid (bijna) net zo hebben
afgespeeld. Het heeft echter heel
wat voeten in de aarde gehad al
vorens de (bijna) authentieke re-
construotie was voltooid. De ma
teriële schade was niet onaanzien
lijk, maar daarvoor waren Zanucks
dollars goed. Maar ook de spelers
hebben om het met Kniertje te
zeggen de vis duur moeten be
talen.
Arnold Gelderman vindt het
achteraf nog een wonder, dat hij
nu nog niet in een sanatorium
ligt. Een dubbele longontsteking
had volgens hem nog een koopje
geweest.
„Om de gevaren van kopje
onder in hartje winter te be
perken", vertelde hij: Mocht ik
van de medische dienst de hele
dag geen stukje eten, ofschoon
de scène pas laat in de middag
kon worden opgenomen. Om fit
te blijven was het mij echter wel
toegestaan bij tijd en wijle een
grocje te nippen. Toen het ein
delijk zover was, dat ik te water
werd gelaten, was ik volkomen
boven mijn theewater. Niette
min moets later dat hele water
ballet in de studio nog eens wor
den overgedaan".
En dan te bedenken, dat
ik zelfs in de hondsdagen met
geen stok in een zwembad of
open water ben te krijgen Ja, je
leert wel veel in het filmbe
drijf....
4
Enkele beelden uit de scène
die de Nederlander Arnold
Gelderman met Irina Demich
ipeelt in „De langste dag".
Van boven naar beneden: De
verzetstrijdster (Irina) wordt
door Duitsers aangehouden en
moet haar papieren tonen. Eén
Duitser (Arnold) gebruikt bij
zijn verhoor nogal hardhandige
methoden. Om aan gevaarlijke
vragen te ontkomen duwt het
meisje de Duitser in het water,
maar wordt zelf meegesleurd.
Maar haar werk js gedaan: de.
trein is ontspoor
Dipladenia is tegenwoordig
ook een kamerplant, zij het dat
men haar dit niet zou aanzien.
Het is een soort klimmende
plant en men zal er dus wel
rekening mee moeten houden,
dat er na de bloei gesnoeid moet
worden. De bloemist heeft de
plant ook regelmatig gesnoeid
om haar in bedwang te houden.
Overigens zijn er ook andere Di-
pladeniasoorten, die men niet
behoeft te snoeien, doch die ziin
van geen belang voor u. Ze
worden nog niet als kamerplant
gekweekt.
De plant kan met roze of met
witte bloemen bloeien, kan dat
ook heel rijk doen, doch dan
moet men het blad regelmatig
DIPLADENIA
besproeien. Doe dat echter niet
als ze in volle bloei staat.
Het is een vry snelle groeier
en dus moet men ze fatsoene
ren na de bloei. Na het snoeien
kan men ook verpotten, al be
hoeft men dat niet elk voorjaar
te doen. Een grotere pot geeft
men alleen, als de plant die ook
werkelijk nodig heeft. Als men
verpot mag men vooral de pot
scherven onder in de pot niet
vergeten: het afvoer gaatje
mag in geen geval verstopt ra
ken. By het verpotten dient
men de bekende bloemisten-
grond te gebruiken: in gewone
tuinaarde groeit de plant niet.
De potgrond dient men nor
maal vochtig te houden; in de
winter kan men wat minder wa
ter geven en 's zomers moet men
haar ook bemesten. Men kan
er de bekende kamerplanten-
mest voor gebruiken; per liter
water moet één theelepeltje op
gelost worden. Met die hoeveel
heid kan men wel twintig ka
merplanten bemesten. In de
winter dient men haar in de
normaal verwarmde kamer te
kweken dan heeft ze een
zonnig plekje nodig, 's Zomers
moet men haar tegen de felle
zon beschermen. Niet elke bloe
mist kent deze fraai bloeiende
plant; de bloemist-winkelier kan
echter wel een exemplaar voor u
bestellen.
G. Kromdyk
Darryl F. Zanuck heeft de zaken
groots aangepakt, toen hy besloot
tot de verfilming van Ryans veel
verkochte gelijknamige boek. Niet
minder dan zes regisseurs trok hy
aan. Zelf leidt hy als een opper-
veldmaarschalk of als ,Jke" van
deze filmische herschepping van
een belangrijke fase van de tweede
wereldoorlog de o—raties op de
historische slagvelden in hoogst
eigen persoon.
Zanucks naam staat er garant
voor dat niets pietepeuterig gebeurt.
Er wordt op het eiland met dollars
gesmeten, dat het een lieve lust
is. Tot nu toe moet de heer Zanuck
er al zo'n slordige drie miljoen
gulden hebben achter gelaten. Le
gerkampen zijn opgeslagen, waar
duizenden namaaksoldaten van
echte officieren (van Amerikaanse,
Engelse, Franse en ook Duitse na
tionaliteit) instructies krijgen, no
dig voor de waarheidsgetrouwe
overweldiging en dus ook ver
dediging van bezet Europa.
Maar niet alleen op het eiland
regent het dollars. Met zyn klin
kende ogen en keiharde dollars
heeft Darryl F. Zanuck van de
Franse spoorwegen gedaan gekre
gen, dat ze hem een heel traject
afstonden, inclusief stations, over
wegen, emplacementen en rijdend
materiaal. Hy mocht ermee doen,
wat hy wilde.
En de rolbezetting? Een boeketje
fonkelende namen van sterren, die
ieder afzonderlijk byna een hele
film kan „dragen"; Robert Miit-
ohum, Henri Fonda, Paul Anka,
Peter Lawford, Robert Wagner,
Jeffrey Hunter, Richard Todd,
Kenneth Anger, Daniel Gelin, Jean-
Louis Barrault, Arletty, Christian
MifeiMtt i
fn „De langste dag" ziet men
drie jeugdige Amerikaanse zan
gers onder omstandigheden, zo
als hun bewonderaars ze wel
licht nimmer tevoren hebben
gezien.
Fabian
oppervlak of een vooral afwykende
tint vrywel afgelopen. Toch zyn er
nog altyd zoekers, die uit de heden
nog steeds ruime sortering van pa
pieren niet die soort menen te kun
nen vinden, waarvan ze dromen,
dat die hun foto van een doodge
woon kiekje tot een prijsbekroende
opname zal maken. Dat kan uiter
aard ook niet. Want al zal een
landschap soms beter uitkomen op
een soort papier, waarop een ka
rakteristieke „kop" het stellig niet
zal doen, nooit zal een foto, die niet
best is, door de papierkeuze tot een
meester-werk je worden.
Wat moet de beginnende amateur
dan wèl doen? Zich beperken tot
één of twee soorten papier. Zich in
werken op deze beide soorten. Pro
beren de eigenschappen van deze
twee uit te buiten tot een maxi
mum.
Lering trekkende uit vroegere
drukken en vergrotingen, proberen
te komen tot betere resultaten met
datzelfde papier. Want de kwalitei
ten van het huidige merkpapier
zijn dermate hoog, dat een opper
vlakkige kennis ervan niet alle
kwaliteiten er uit baalt. De begin
ner moet zyn papier door en door
leren kennen en kan misschien na
enige tijd een derde soort erbij kie
zen. Maar 't fladderen van de ene
oppervlakte naar een andere kleur
of persing heeft weinig nut, maar
veel nadeel.
De restanten van een pak papier
blyven liggen en na enige tyd in
de vaak wat vochtige donkere ka
mer waarin helaas tot schade
van de amateur te veel papier
maandenlang ligt bederft het
eerder dan het verdient.
Welke twee soorten moet de ama
teur kiezen?
Allereerst het gewone, doodgewo
ne, glanzende papier. Daarop goed
en doorkneed leren werken is een
eerste vereiste. In het algemeen
geeft het door zyn gladde structuur
de scherpste detaillering. By repro
ducties voor dag- en weekbladen,
waarby het op scherpte aankomt,
zal de vakman een afdruk op wit
glanzend papier moeten afleveren.
Sommigen bevredigt deze hoge
glans niet. Dat is echter te verhel
pen, want het is geen wet van Me
den en Perzen dat hooggianzend
papier persé op de glanstrommel tot
een glimmende foto moet worden
gemaakt. Wanneer de velletjes zon
der speciale behandeling alleen
maar worden gedroogd, is de glans
veel minder.
Hoe dat te doen, komt de volgen
de keer, waarby we dan tevens
eens gaan praten over de aanvul
lende soort, die de beginner kan
gebruiken en ons ook eens uitspre
ken over het zo te pas en te onpas
gebruikte chamois-kleurige papier.
