OUDEJAARSNUMMER
LEIDSCH DAGBLAD
Het Koninklijk Paar gefotografeerd tijdens het defile op Koninginnedag
voor Paleis Soestdijk. Deze foto siert de nieuwste Pro Juventute Oranje
kalender, die telkenjare met medewerking van het Koninklijk Gezin wordt
uitgegeven, en waarvan de haten ten goede komen aan de jeugd die
zozeer steun behoeft. Ook in deze vorm draagt het Koninklijk Gezin veel
bij tot het charitatieve werk.
gebleven. In een beschouwing
naar aanleiding van het zilveren
huwelijksfeest mag dit niet onge
zegd blijven.
Terwijl controversen van deze
zo persoonlijke aard zich meestal
afspelen binnen de beslotenheid
van de eigen kring, heeft het
„glazen huis" dat het Konings
paar vrijwillig heeft aanvaard,
ook deze moeilijkheden in de
grotere kring van het Neder
landse familieband geplaatst.
Wij willen daarover slechts
twee dingen zeggen. In de eerste
plaats herinneren aan het mede
leven en later aan de vreugde
toen althans naar buiten (en dat
zegt veel wanneer het gaat over
wat zich in een glazen huis af
speelt) een oplossing gevonden
bleek. Ten tweede, dat ook uit
de openheid van zelfs dit intiem
ste conflict weer bleek, hoe
Koningin Juliana en Prins Bern-
hard bereid zijn geweest, een
offer te brengen aan de hoge
en bewonderenswaardige opvat
tingen van hun taak, welke zij
door deze kwaTt eeuw heen
steeds hebben getoond.
Misschien nog wel het meest
uit deze episode bleek, hoezeer
dit Koningspaar niet alleen
functioneel in de staat wil staan,
maar leven wil en leven kan
in een woning diep in het hart
van ons volk.
HEBBEN wij het, sprekend
over dit wonen in het hart,
ons Koningspaar wel erg gemak
kelijk gemaakt, een zo harmo
nische plaats in ons volk te vin-
niet wordt aanvaard en wanneer
het Nederlandse volk niet door
de wanden van het glazen huis
een blik naar binnen zou hebben
geworpen.
Wij Nederlanders hebben
om nu eens de andere kant van
dit probleem te bekijken van
zelfsprekend dit gezin op een
voetstuk geplaatst. De monarchie
kan ook in deze tijd zulk een
voetstuk niet ontberen op straffe
van ontwaarding van 't Koning
schap. Koningin, Prins en Prin
sessen zijn nu eenmaal geen
„gewone" mensen. Maar ver
wachten wij dan niet te dikwijls
dit „gewone" wel? Tonen wij
vaak niet te weinig begrip wan
neer er iets „ongewoons" is, zon
der er aan te denken dat wij juist
door het gewone waar wij om
Een dergelijk mens-zijn vond
onder meer uitdrukking in het
geen Prinses Juliana ondernam
enkele uren na de inzegening
van haar huwelijk: een pelgri
mage naar het Haagse gedenk
teken voor Prinses Emma, haar
grootmoeder, op wier huwelijks
datum zijzelve met Prins Bern-
hard in de echt werd verbonden,
en van wie zij de mildheid tegen
over het leven heeft meegekre
gen. En óók het besef, dat van
haar veel meer dan die mildheid
geëist zou worden, en óók het
besef dat zij daarvoor offers,
heel grote offers zou moeten
brengen.
WIJ hebben deze offers niet
ten volle gehonoreerd.
Diep in ons hart, waar de lief
de voor het Oranjehuis een vaste
vragen het ongewone dat wij
evenzeer verlangen ook moeten
gunnen?
Prinses Juliana met haar drie
dochtertjes tijdens haar verblijf in
Canada.
Dit heeft ook direct, indirect
en later een belangrijke invloed
gehad op de vorming van de
Prinsessen, waardoor zij op haar
beurt op welhaast ideale wijze
in staat zijn, de functie in onze
samenleving te vervullen waar
toe zij door haar geboorte ge-
roepen zijn en in een geest waar
om de tijd vraagt.
ANDERZIJDS groeide in het
bezette Nederland, gebukt
gaande onder een tyranniek be
wind dat men in geen enkel op
zicht kon hoogachten, integen
deel verafschuwde en verwenste,
een hunkering naar een over
heid waar men oprecht tegenop
kon zien, waarin men waarlijke
zorg voor de gemeenschap kon
onderkennen: een hunkering
naar Oranje.
Zo was, van twee zijden, in
1945 wel een bijzonder vrucht
bare voedingsbodem aanwezig
voor een hernieuwd samenleven
van Oranje en Nederland.
In dit alles hebben wij Koningin
Wilhelmina niet genoemd. Het
is echter niet in de laatste plaats
aan haar te danken geweest, dat
deze heroriëntatie van beide
zijden tot zo innige samenwer
king heeft geleid. Wij willen
echter, gezien de aanleiding van
deze beschouwing, hier in het
bijzonder de rol van het huidig
Koninklijk Gezin releveren.
PRINSES Juliana en Prins
Bernhard waren met twee
kinderen uit ons volk verdreven.
Zij werden jubelend met drie
Prinsesjes binnengehaald. Voor
Prinses Irene, die eerst in bal
lingschap had leren lopen, en
Prinses Margriet die in Canada
geboren werd en in 1945 voor
het eerst op" Nederlande bodem
stond, was deze terugkeer een
aankomst in een vreemd land.
Prinses Beatrix had nog slechts
zeer" flauwe herinneringen aan
haar prilste jeugd in het vader
land.
Alleen Prinses Juliana en.
Prins Bernhard keerden in het
bekende vaderland terug. Nee.
niet bekend. Nederland en het
Nederlandse volk herinnerden
in vrijwel niets meer aan hetgeen
zij vijf jaar eerder verlaten
moesten om de dynastie veilig te
stellen.
Het Prinselijk Paar wierp zich
met een voorbeeldige ijver (die
bepaald niet in de laatste plaats
inderdaad als voorbeeld was be
doeld) op de enorme problemen
van geestelijke en materiële
wederopbouw.
De laatste jaren hebben wij
onder meer ter gelegenheid van
de vijftigste verjaardagen van
Koningin en Prins, uitvoerig
kunnen wijzen op het belangrijke
aandeel dat zij hebben gehad in
het evenwichtig herstel van een
bloeiende samenleving. Prinses,
later Koningin Juliana heeft zich
daarbij in binnen- en buitenland
als het ware het „geweten van
ons volk getoond. Prins Bern-i
hard heeft in de naoorlogse jaren
in het openbaar de grootste naam
gemaakt als zakelijk katalysator
en gangmaker op zo onnavolg
bare wijze dat zijn grote verdien
sten ook op ander terrein onver
meld moeten blijven wanneer wij
ons tot één korte karakteristiek
willen beperken.
De andere, zeker niet onbe
langrijkste taak van het Prinse
lijk Paar lag op het meer beslo
ten terrein van het gezin, dat tot
grote vreugde van ons volk werd
uitgebreid door de geboorte van
Prinses Marijke. Dat Nederland
werkelijk lief èn leed deelt met
het Koningshuis bleek op ont
roerende wijze toen bekend werd,
dat er een schaduw over dit
jonge leven zou liggen.
DE loop der geschiedenis, de
wereld buiten dit gezin,
heeft telkens weer een nadruk
kelijk stempel gelegd op het ge
zinsleven zelf. Wij wezen er
reeds op, dat deze beide sferen,
waarin mensen van Koninklijke
bloede nu eenmaal vrijwel altijd
leven zolang de band tussen
vorst en volk bestaat, zeker in de
laatste kwart eeuw niet te schei
den zijn geweest.
De oorlogsjaren bleken een zo
zware tol geëist te hebben van
de krachten van Koningin Wil
helmina, dat zij, die het koning
schap op te jeugdige leeftijd aan
vaardde om het zonder regent
schap te kunnen stellen, slechts
in een regentschap tot tweemaal
toe de mogelijkheid vond, om
haar gouden regeringsjubileum
tevens tot haar abdicatie te
maken.
Zeker heeft bij het besluit tot
aftreden bij Koningin Wilhel
mina tevens meegeteld, dat zij
zich door de slopende invloed van
de oorlogsjaren niet meer krach
tig genoeg voelde om een van de
moeilijkste besluiten van haar
toch waarlijk niet onbewogen be
wind te nemen: een besluit dat
geforceerd was door de loop der
geschiedenis en op zijn beurt de
toekomst van ons volk sterk zou
beïnvloeden. Wij doelen hier op
de souvereiniteitsoverdracht aan
Indonesië, het land met zeven
tig miljoen inwoners waarmee
Nederland drie eeuwen al of niet
hecht verbonden was geweest.
Ook nu weer bleek, dat de
ontwikkelingen in de wereld in
zeer sterke mate mede bepalend
zijn geweest voor het gezinsleven
van Soestdijk. Prinses Juliana
werd mede hierdoor geroepen tot
wat zijzelve in een ontroerend
woord tijdens de inhuldiging in
september 1948 noemde: „Een
taak die zo zwaar is, dat nie
mand die zich daarin ook maar
een ogenblik heeft ingedacht,
haar zou begeren, maar ook zó
mooi dat ik alleen maar zeggen
kan: Wie ben ik, dat ik dit doen
mag?"
ONDANKS de loodzware
taak, welke hierdoor op
haar kwam te rusten, en in de
vervulling waarvan zij op unieke
wijze toonde als mens deel van
het volk te kunnen zijn waar zij
als Majesteit boven was gesteld,
bleef de gezinstaak aandacht
vragen. Ja zelfs groeiende aan-
dacht bij het ouder worden van
de kinderen.
De Prinsessen kregen, in har
monie met de nieuwe opvattingen
en denkbeelden, een nog weer
veel gewonere en vrijere opvoe
ding dan voorgaande Oranje
geslachten hebben kunnen ont
vangen. Hiervan getuigden
onder meer de schooljaren van
de oudste Prinsesjes in de
Werkplaats van Kees Boeke, de
lyceum-opleiding weliswaar in
een aparte dependance maar
toch in gewoon klasseverband,
en laatstelijk ook de studies van
Prinses Beatrix in Leiden, Prin
ses Irene in Utrecht en Prinses
Margriet in Menton.
De Prinsessen konden hier
vollediger studente onder de
studenten zijn dan Prinses
Juliana eertijds ondanks haar
voor die tijd betrekkelijke vrij
heid ooit is geweest. Kenteke
nend voor die laatste vergelijking
is bijvoorbeeld het verschil tus
sen de Leidse studiewoning van
Prinses Juliana, het „Waelre"
te Katwijk, en de ligging van de
studentenkamers van Prinses
Beatrix aan het Rapenburg in
het hart van de Sleutelstad.
Het „gewone" leven van de
Prinsessen weerhield haar niet
van een voorbereiding op repre
sentatieve taken. Het is onge
twijfeld een grote verlichting
voor Koningin Juliana en Prins
Bernhard dat een steeds groter
deel van deze representatieve
Koninklijke taak door de Prin
sessen gedragen wordt. Dit geldt
niet alleen de „kleinere" plich
ten als feestelijke tewaterlatin
gen, opening van tentoonstel
lingen, bezoeken aan ziekenhui
zen en dergelijke (die overigens
dikwijls belangrijker en moeilij
ker zijn dan men oppervlakkig
zou denken), doch ook zeer veel
tijd, aandacht, voorbereiding en
energie vragende bezoeken als
b.v. van Prinses Beatrix aan de
West.
De grote waardering aller-
wege in binnen- en buitenland
voor de wijze, waarop de jong
ste Oranje-generatie haar repre
sentatieve taak vervult, is een
ondubbelzinnige hulde aan de
ouders, die ondanks de veelheid
en zwaarte van plichten buiten
het gezin kans hebben gezien en
gegrepen om in dit gezin de be
langrijkste menselijke taak te
vervullen: opvoeding en vorming
van de kinderen.
IN en door dit alles zijn ook
de gewone menselijke proble
men, conflicten en teleurstellin
gen dit gezin zomin als enig
ander gezin bespaard gebleven.
Oppervlakkig zou men kunnen
denken, dat vele gewone mense
lijke problemen en conflicten
voorbijgaan aan een gezin, dat
materieel en geestelijk met zo
veel liefde en zorg van miljoenen
wordt omringd. Niets is minder
waar. Menselijke conflicten spe
len zich op een ander niveau af
dan welvaart, liefde van buiten,
aanhankelijkheid van miljoenen.
Juist in een gezin als dat van
Soestdijk is het conflict onver
mijdelijk. Omdat het gezin leeft
in een glazen huis en omdat de
persoonlijke taken buiten het ge
zin zo onmenselijk veel eisen is
het veel moeilijker een verschil
in opvatting niet tot een menings
verschil en verder tot een con
flict te laten uitgroeien.
Zo is het conflict ook voor dit
mensenpaar in Soestdijk niet uit
den, te veroveren zelfs door het
offer van de intimiteit van het
gezin?
Een eerlijk antwoord kan al
leen maar ontkennend luiden.
Maar er is ook nog een andere
vraag: kon het anders? En ook
dan weer is alleen een ontken
ning een eerlijk antwoord. Wan
neer, uit zuiver begrip voor de
nieuw gegroeide verhoudingen,
het persoonlijke zozeer met het
functionele wordt verweven, zou
het ondenkbaar zijn en in strijd
met de gevoelens die ons volk
voor Oranje en dan nu speciaal
voor dit Koningspaar heeft,
wanneer een zo duidelijk offer
Vragen wij niet dikwijls van
de „mensen van Soestdijk" het
ook voor hen onmogelijke? Die
„mensen van Soestdijk" hebben
telkens weer dit onmogelijke
opgebracht, vrijwillig levend in
een glazen huis. Met een blij
moedigheid en openheid waar
van de franke entree van Prins
Bernhard in zijn open autootje
eigenlijk een symbool is gewor
den. Wij hebben mens-zijn ge
vraagd, maar hebben wij veelal
niet het mens-zijn tot een onmo
gelijkheid gemaakt?
woonplaats heeft gevonden, moet
daarnaast het besef leven dat wij
veel meer ontvangen hebben dan
gegeven.
Het zilveren huwelijksfeest zou
een mogelijkheid kunnen bieden,
deze schuld enigszins onbehol
pen materieel te vereffenen.
Voor dit min of meer lege ge
baar is ons volk gespaard geble
ven. Het Koninklijk Paar heeft
de wens te kennen gegeven,
eerst in het voorjaar festiviteiten
aan dit jubileum te willen ver
binden en bovendien geen ge
schenk van ons volk te willen
aanvaarden maar een geschenk
te mogen geven.
HET zij zo.
Dit is slechts een bevesti
ging van de opvatting, dat
Oranje meer schenkt aan Neder
land dan Nederland aan Oranja.
Wanneer wij, diep in ons hart.
dit ten volle beseffen, en daar
bovendien naar handelen, schen
ken wij toch iets van wat wij
waarlijk wel te geven hebben:
dankbaarheid en liefde, twee
artikelen die in de wereld van
vandaag schaars en kostbaar
zijn wanneer zij met bescheiden
heid gepaard gaan.
P. B.
Prinses Juliana en Prins Bernhard
bij hun aankomst in Den Haag na
het bekend worden van de verloving
op 8 september 1986. Zij arriveerden
n het beroemd geworden grijze
'iito'tje, waarmee zij zich in dê
erste tijd daarna in een gioot deel
an ons land vertoonden. Grheél
links op de foto Koningin WilhelnriH1
