OOK STAPHORST
HUIVERT NU.
Peek&Cloppenburg
TE vlotte pennen breken af
wat moeizaam werd opgebouwd
Weer teleurstellende
cijfers bij Philips
noem banaan
bij 21jn naam
Volksgericht werd wereldnieuws
De onderen meegesleept door
jongeren die zich verveelden
Als koek voor
de miljoenen
Communistische partij in cle
V.S. weigert inschrijving
Voor 'n goed
idee naar
Groeiproces blijft voortgaan
•if
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 17 november 1961
Vijfde blad no. 30506
(Van onze Zwolse correspondent)
„Dolle verhalen over en na het volksgericht
vernielen langdurig moeizaam werk".
Dit zei de hervormde dominee van Staphorst.
De mensen in Birmingham en in Dover trek
ken zijn woorden geen ogenblik in twijfel.
Zij werden immers nauwkeurig voorgelicht
door hun verslaggeefster, Paula James, de „on
verschrokken heldin", die zich enkele dagen
geleden persoonlijk naar het veelbesproken
dorp in Nederland durfde te begeven en die er
„maar nauwelijks in slaagde het vege lijf te
redden".
In Leeds en in Sheffield zien de mensen het
voor zich alsof zij erbij waren geweest. Hun
Paula in Staphorst, waar zij een sprong naar de
middeleeuwen maakt en bij de landing wordt
opgewacht door een sinister individu, die haar
toeschreeuwt: „Veeg die verf van je gezicht!"
De naam van Staphorst ligt aan scherven en
er zullen heel wat jaren over heen gaan vóór
de schade weer enigermate hersteld zal zijn. En
dat alles, omdat een aantal jonge dwazen een
verzetje wilden hebben
In de nacht van vrijdag op zaterdag heeft Staphorst enkele urenlang het
verleden doen herleven. Er is een volksgericht gehouden. Een gemeente
van duizend mannen en vrouwen heeft zich door een groepje heethoofden
laten opzwepen en de gevolgen blijken rampzalig te zijn.
In Londen, Brussel, Frankfurt en in nog honderden andere steden en
dorpen hebben de mensen kunnen lezen over de middeleeuwse toestanden,
die in Staphorst nog tot op de dag van vandaag heersen. Getrouwde
vrouwen mogen niet tegen andere mannen lachen. Doen zij dit wel, dan
stéllen zij zich bloot aan ernstige mishandeling. Zij worden met geweld
uit hun huizen gesleept en in het holst van de nacht op mestkarren door
het dorp gesleurd
dit volk 'beginnen." Zo leest men thans
in de wereld. Het maakt de kater
na het „feest" alleen nog maar erger,
nog bitterder, nog ellendiger.
Want Staphorst heeft zyn volksge
richt gehad'. De opwinding die daar
door is veroorzaakt is nu wel verdwe
nen. Zij heeft plaats gemaakt voor
bezinning en heel wat Staphorsters,
die in de nacht van vrijdag op zater
dag van de partij waren, hebben
voor zichzelf een balans opgemaakt.
En zij zijn tot de conclusie geko
men dat de uitslag ronduit droevig
„Middeleeuwse toestanden in Stap
horst", zo wordt er geschreven.
„Vreemdelingen worden er bedreigd
met hooivorken en de dominee houdt
zich schuil in het binnenste van zyn
woonkamer. Daar zit hy, weggedrukt
tussen zijn zingende kanariepieten te
sidderen en te steunen. „Ik ben bang
van het volk", zegt hij volgens de
Paula's. Zenuwachtig zou hij dan zijn
bril schoon poetsen en zich laten
ontvallen: „Dit is een slecht dorp.
De mensen hier leven nog precies op
dezelfde wyze als hun voorouders in
de 17-de eeuw. Zij houden er de
vreemdste ideeën op na. Ik schaam
me voor hen, maar ik kan niets tegen
Ml/
franse charme
frans raffinement
PARFUM
interessant
opwindend
f2.25 f4.25 f6.75
RENE PASCAL
Boulevard Malesherbes - Paris VIII
JEUGD UIT W.-BERLIJN
10 WEKEN IN ONS LAND
Zaterdag a.s. zullen 552 vluchte
lingenkinderen tussen C en 12 jaar,
afkomstig uit West-Berlyn en een
aantal Westduitse kampen en nood-
orderkomens, in ons land aankomen.
Op uitnodiging van de Commissie
Internationaal Hulpwerk uit het
NVV en de PvdA worden deze kin
deren in pleeggezinnen onderge
bracht. j> 0
De commissie nam het initiatief
tot dit transport in de augustusda
gen, toen de spanning ïond Berlijn
een hoogtepunt bereikte, voor de 13e
augustus, toen de sectorgrens in Ber
lijn werd gesloten, wist een record
aantal vluchtelingen het westen te
bereiken.
De kinderen zullen In ons land de
lagere scholen bezoeken. De commis
sie beoogt hiermee de vluchtelingetjes
te laten kennismaken met de manier
van leven en werken in ons land.
Langs verschillende routes, ver
deeld over verschillende groepen, zul
len de kinderen ons land birunenrei-
zen. Een deel arriveert via Oldesi-
zaal. andere via Gronau en Arnhem.
Per trein zullen de kinderen door-
doorreizen naar Friesland, Over
ijssel, Noord-Holland, Zuid-Holland,
Utrecht, Zeeland en de steden Den
Haag en Rotterdam.
Teruggezet
In de, nacht van vrijdag op zater
dag werd de klok zonder meer vele
jaren teruggezet. Dat ging heel ge
makkelijk. Op het ogenblik zou Stap
horst er heel wat voor over hebben
om de klok zeven dagen terug te
kunnen zetten. En dat nu blijkt on
mogelijk te zijn. Een onsmakelijk en
barbaars plaatselijk gebruik waarvan
velen hoopten, dat het voorgoed ver
dwenen was. is onverwachts wereld
nieuws geworden.
Staphorst heeft het in heel
veel kranten zelfs kunnen winnen
van Berlijn en andere politieke con-
flictpunten. De „Paula's" hebben zich
van het dorp meester gemaakt. Zij
schrijven voor populaire bladen met
miljoenen-oplagen. En wat zij schrij
ven gaat erin als koek. Daar hoeft
niemand ook maar een ogenblik aan
te twijfelen.
Of is het soms niet ontzettend?
Het staat er toch zwart op wit: „In
Staphorst gebruikt de bevolking geen
elektriciteit en waterleiding, want
deze vertegenwoordigen het kwade.
Om dan maar te zwijgen van de tele
visie, „kijkdoos van de duivel". Ze
schilderen het ondubbelzinnig af:
geen televisie, geen water, geen
stroom. Een euvele broeder, die het
waagt zich uit te spreken voor de
aanleg van waterleiding zou zwaar
worden gestraft. Zijn huis zou steen
voor steen worden afgebroken en
niemand zou deze vernietiging kun
nen tegenhouden.
Uit vele landen
Staphorst is wereldnieuws gewor
den!
Verslaggevers uit vele landen zijn
in de afgelopen dagen in het dorp
neergestreken. Keurige dames en he
ren, bezield met slechts één gedachte
nieuws te vergaren, waarop de lezers
zullen afschieten als een havik op
een muis.
„Zonde, voorschrift, middeleeuwen
en angst" worden de lokwoorden, die
de aandacht zouden moeten trekken.
En achter die woorden gaat dan
het verhaal schuil van een onschul
dige, eenvoudige vrouw, die het lef
durft te hebben er een vriend op na
te houden. Een vriend, maar meer
dan ook niet, geen verhouding, waar
over de vrouw zich hoefde te scha
men.
Toch werd zij gestraft en zie haar
nu zitten!
Door de ogen van verslaggeefster
Paula krijgen miljoenen lezers het
beeld haarscherp voor ogen. Scher
per zelfs dan de „kijkdoos van de
duivel" ooit zal vermogen.
„Met trillende handen en met een
asgrauw gezicht. Voedsel is er niet in
huis en het zal er voorlopig niet ko
men ook, want de vrouw durft d
straat niet op te gaan."
Toe maar! In Londen hebben z
genoten toen ze het met ingehouden
adem lazen.
Goed verhaal
„Goeie, goeie mensenWie had
dat ooit gedacht dat zoiets nog mo
gelijk zou zyn in Nederland in hel
jaar 1961!" En in een Zwols hotel
pakken de „Paula'a" hun koffers.
Wat een verhaal kwam er daar uit
Staphorst!
Het is de reis naar Nederland dub
bel en dwars waard geweest.
Na het volksgericht zijn er tien
tallen verhalen geschreven over dt
nachtelijke schandrit, over de tyd
die in het dorp heeft stilgestaan en
over de zonde, die in optocht door de
hoofdstraat trok.
Afschuwelijke bijzonderheden ovei
mishandeling en verwonding.
Geen wonder dus, dat de naam
van Staphorst aan scherven ligt.
En dat alles, omdat een groep
heethoofden een verzetje wilden heb
ben. Toen Staphorst tot bezinning
kwam heeft het de moed gehad in
vertrouwde kring de geschiedenis
van het volksgericht te reconstru
eren en ontdaan van alle franje is
die geschiedenis als volgt.
Verveling
In Staphorst zelf (dus wel te on
derscheiden van Rouveen, Puthorst
en IJhorst) is weinig te beleven. De
jongelui vervelen zich er gauw, om
dat er bijna niets mag en omdat er
bijna niets kan. In Staphorst erger
de een deel van de bevolking zich
aan de levenswandel van twee inge
zetenen. Zij hadden een verhouding,
die het strenge dorp veroordeelde en
daarom beëindigd wilde zien. In
Staphorst werd gesproken over de
gang van zaken in vroeger jaren,
toen het gebruikelijk was bepaalde
ongerechtigheden uit de wereld te
helpen met de toepassing van het
volksgericht. Een en ander werd ver
volgens gecombineerd: verveling, er
gernis en traditie.
Op initiatief van een groep jonge
dwazen werd tenslotte het plan be
raamd om opnieuw een volksgericht
te houden.
De ouderen lieten zich meeslepen.
In de opwinding van het ogenblik
lieten zy zich verleiden aan de actie
mee te werken. Actief als eigen rech
ter, passief als toeschouwer.
Naar schatting duizend mensen
waren in de nacht van vrydag op
zaterdag op de been.
Tien procent
De gehele gemeente telt 10.000 in
woners, zodat welgeteld slechts 10
pet. van de bevolking bij het gebeu
ren was betrokken. Deze 10 pet. heeft
Staphorst een slechte dienst bewezen.
De naam van het dorp is goed kapot.
De jonge dwazen, die het plan had
den beraamd zal het weinig kunnen
schelen. Zij zochten immers een ver
zetje en een beetje sensatie. Beide
hebben zij in ruime mate gekregen.
Voor hen is de kous af.
Maar Staphorst telt 10.000 inwo
ners. Onder hen zijn er velen, die
trots zijn op het dorp en die zich
keer op keer inspannen als het erom
gaat het dorp omhoog te brengen en
mee te laten tellen als een eenheid,
die beantwoordt aan de eisen van
deze tijd. Het zijn ook deze inwoners,
diie door hun naasten van het volks
gericht werden getroffen.
Achterstand
Een van de velen, die zich het ge
beurde sterk aantrekken, is de bur
gemeester. Jaren geleden streek hij
in Staphorst neer en van de eerste
dag af heeft hij slechts één doel
voor ogen gehad: Staphorst, dat tot
laat in de geschiedenis een achter
stand heeft gehad up andere ge
meenten, vooruit te helpen. De ach
terstand moet worden ingelopen. Het
verkeerde in de Staphorster samen
leving diend'e te verdwijnen. Het goe
de moest worden gestimuleerd. On
afgebroken is zijn beleid langs deze
lijnen gevoerd. Met oneindig veel ge
duld werd veel tot stand gebracht-.
Met nog meer geduld is hij er in
geslaagd begrip voor zijn standpunt
te kweken bij zijn wethouders. Zijn
raadslieden, zijn medewerkers en
tenslotte ook bij een groot deel van
zijn gemeenteleden. Fcn van zijn ge
liefde uitdrukkingen is, dat Stap
horst van vroeger moet worden ver
geten. Waar het om gaat, is het
Staphorst van nu.
Vernield
En het Staphorst van nu mag ge
zien worden. Een handvol jonge dwa
zen wilde een verzetje hebben. Daar
door werd Staphorst wereldnieuws en
de burgemeester ziet nu een grote
hoeveelheid moeizaam werk in één
slag vernield. Het Staphorst van
vroeger moet worden vergeten, na
een nacht volksgericht zal het ge
meentebestuur van voren af aan
moeten beginnen. In het gemeente
huis w>ordt gezegd, 25 jaren van be
leid zijn met één kras doorgestreept.
Desondanks zijn er in de afgelopen
dagen stemmen opgegaan, dat de
burgemeester en zijn politiemannen
geweten zouden hebben, dat het
volksgericht, voor de deur stend en
dat het oogluikend zouden hebben
toegelaten.
Wie het gemeentebestuur van
Staphorst ook maar enigszins kent,
proeft het absurde in deze bewering.
De werkelijkheid is anders. Als de
burgemeester en de mannen van de
politie ook maar een ogenblik aan
een actie zouden hebben gedacht dan
zouden zij onmiddellijk alles op al
les hebben gezet om te trachten haar
tegen te houden. Want ieder, die nor
maal van verstand is, zal vechten
voor zijn levenswerk.
Verkaveling
Staphorst is een moderne land-
bouwgemeente geworden. De land
bouwgronden (11.000 hectaren va-n
de 14.000 hectaren) zijn in jongste
verleden opnieuw verkaveld, waar
door een betere bedrijfsvoering kon
worden verkregen. De landbouwbe
drijven zijn in zeer grote mate ge
mechaniseerd. Heel veel boeren zeg
gen lachend: „Over een paar jaar
hebben al onze oudere dochters een
rijbewijs". Want- z^£%^,de vrouwen
van Staphorst hebbén zich met de
techniek vertrouwd gemaakt. Lei
dingwater en elektriciteit zijn in
Staphorst vertrouwde gemakken. In
de gemeenteraad wordt iedere maand
weer over het water nn de stroom
geklaagd. Maar altijd omdat er te
weinig aansluitingen op de waterlei
ding zijn en omdat de stroomvoor
ziening onvoldoende is voor het ge
bruik van huishoudelijke en bedrijfs-
machines. Zelfs heeft de raad in een
boze bui nog kort geleden uitgeroe
pen: „Laten we een stuk van het net
van de IJssel-centraie kopen, dan
kunnen we zelf voor een verbetering
van de stroomvoorziening zorgen".
Toch staat in vele kranten te le
zen, dat leidingwater en elektrische
stroom in Staphorst worden geweerd
als duivelse uitvindingen. Worden
huizen afgebroken, als ae bewoners
zich uitspreken voor het aanleggen
van een waterleidingnet? In het ge
meentehuis liggen stapels aanvragen
van Staphorsters, die smeken om een
aansluiting en die bereid zijn een
deel van de kosten voor eigen reke
ning te nemen. Langzaam maar ze
ker leert Staphorst zich aanpassen.
Veel werk inmiddels werd veranderd,
zoals bijvoorbeeld de zorg voor de
jeugd.
Er werden nieuwe scholen gebouwd.
Voor overwegend boerenbevolking
werden een landbouwschool en een
landbouwhuishoudschool gesticht.
Jongens voor wie geen plaats meer
overbleef op een boerderij, konden
ander werk kiezen. Want het ge
meentebestuur van Staphorst zorgde
ervoor, dat zich enige industriële be
drijven in de gemeente vestigden.
Ook kwam er een fabriek, die vrijwel
uitsluitend werk verschaft aan meis
jes. Er werd een sportveld aange
legd. Aan de rand van de dorpskern
verrees een gymnastiekgebouw. Ge
sproken wordt over de aanleg van
een zwembad.
Agenten van buitenlandse mogendheid'
Op<
emng van
zaken geeist
De Amerikaanse regering zal een
gerechtelijke vervolging instellen te
gen de Amerikaanse communistische
partij, als deze zich niet voor maan
dag als een verlengstuk van de Sow-
jet-Unie laat inschrijven, zo heeft
de Amerikaanse minister van Justi
tie, Robert Kennedy, meegedeeld.
Kennedy, een broer van de pre
sident, zei op een persconferentie in
St. Louis, dat het aan de communis
tische partij verleende respijt maan
dag afloopt. De leiders van de party,
aldus Kennedy, hebben verklaard,
dat zy het bevel van het hoogge
rechtshof niet zullen opvolgen.
„Maar als zy dit bevel inderdaad
naast zich neer mochten leggen, zul
len wij hen vervolgen".
Volgens de wet inzake het toe
zicht op ondermijnende activiteit, die
van 1950 dateert, moet de partij „de
identiteit van haar functionarissen
onthullen, zeggen waar haar geld
vandaan komt en noe dit wordt be
steed" en haar propaganda-activiteit
als communistisch bestempelen. Na
10 jaar van juridisch steekspel heeft
het hooggerechtshof kortgeleden dit
wetsartikel van toepassing verklaard.
De Amerikaanse communistische
partij zal de uitspraak van het hoog
gerechtshof naast zich neerleggen,
Eredoctoraat Sorbonne
voor prof. W. G. Burgers
(Van onze Par ij se correspondent)
Prof. W. G. Burgers, hoogleraar,
in de metaalkunde en de scheikun
dige technologie aan de hogeschool
te Delft, behoorde gisteren tot de
tien geleerden van wereldvermaard
heid wie in het grote amfitheater
van de Sorbonne te Parijs het ere
doctoraat werd toegekend.
Elk jaar pleegt de Parijse univer
siteit tien buitenlanders, die zich
in de verschillende takken van de
wetenschap onderscheiden hebben,
met een ere-doctoraat te begiftigen.
De orde-tekenen en de bullen wer
den de geleerden uitgereikt en om
gehangen door de rector van de Pa
rijse academie, prof. Jean Roche.
CHESTER BOWLES
IN DJAKARTA
De Amerikaanse onderminister van
Buitenlandse Zaken, Chester Bowles,
is gisteren voor een bezoek van twee
dagen te Djakarta aangekomen. Op
een vraag over de kwestie-Nieuw
Guinea zei hy: „Het is een zeer
moeilijk vraagstuk en wij hopen, dat
het op een bevredigende wyze kan
worden opgelost".
Op de vraag, of de V.S. een ma
nier weten, waarop de kwestie tot
voldoening van alle betrokkenen zou
kunnen worden opgelost, zei de heer
Bowles: „Wy waren in staat, hulp
te bieden in 1948 'tijdens de Ne
derlands-Indonesische onderhande
lingen over de Indonesische onaf
hankelijkheid), maar op de huidige
situatie in het conflict over Nieuw-
Guinea heb ik geen enkel commen
taar".
Vechten
En dit is dan nog maar een on
volledige opsomming van de ver
nieuwing, die Stapnorst onderging.
Voor een deel moest gevochten
worden, alvorens Staphorst zich
ermee akkoord verklaarde. Maar
het is er uiteindelijk allermaal ge
komen. Onderdelen van het beleid
op lange termijn. Staphorst begint
zyn verleden de rug toe te keren.
Er wordt al ernstig gesproken over
de inrichting van een soort mu
seum voor oude voorwerpen, die of
al verdwenen zijn, of op het punt
staan te verdwijnen, voor het na
geslacht te bewaren. Ook zal er
een geschiedenis van Staphorst
worden geschreven om te voorko
men dat de oude tijd in de ver
getelheid raakt. Zo is Staphorst op
weg.
Daarom betreurt tenminste 90 pro
cent van de bevolking het volksge
richt van vorige week. Dat deel be
treurt ook de belangstelling, die deze
actie heeft gekregen. En tenslotte
nog: het huivert btf de gedachte
aan de stroom van verhalen, die on
getwijfeld los zal komen. In de nacht
van vrijdag op zaterdag werd de klok
vele jaren teruggezet. Door een hand
vol heethoofden en "en gemeente, die
te laat tot bezinning kwam. Tien
procent van de bevolking, maar een
heel dorp werd er op aangezien.
aldus meldt het partijblad „The Wor
ker".
Het blad schrijft: „De wet eist
dat de leiders der communistische
partij him partU en zichzelf inschrij
ven als ondermijnende agenten van
een buitenlandse mogendheid. Na
tuurlijk zal noch de communistische
party noch een van haar leiders een
dergelijke leugen onderschrijven".
„The Worker" spreekt van een
„lynchwet" en dringt er bU president
Kennedy op aan er geen uitvoering
aan te geven.
Deserteurs uit
Suriname gepakt
De drie Nederlandse militairen, die
uit Suriname naar Brits-Guyana uit
geweken waren, zijn daar inmiddels
door de politie aangehouden. Zy zul
len als „ongewenste vreemdelingen*
Brits-Guyana worden uitgezet.
De drie militairen en een Suri
naamse burger verblijven thans in
het hoofdbureau van politie in
Georgetown, maar zullen vandaar
naar Springlands (een plaatsje aan
de grensrivier met Suriname) over
gebracht worden en aan de militai
re autoriteiten in Suriname worden
uitgeleverd.
Na onderzoek zal worden bepaald
of de soldaten voor te krijgsraad
dienen te verschijnen of dat de zaak
krijgstuchtelijk kan worden afge
daan.
Wollen pullovers
Italiaanse import
Cashmerette met een
zacht zijden finish 2450
Dama. rijke dessins in de
nieuwste modekleuren
35-
Kamerjassen
zuiver wol in de moderne
Schotseclankleuren 2975
Ankiets
stretch nylon
Italiaanse import in uni
kleuren
Verpakt in origineel houten
kistje, per 2 paar 390
28 miljoen minder winst
(Van onze financiële correspondent)
Na de teleurstellende cijfers, die Philips over het eerste en het
tweede kwartaal van 1961 heeft gepubliceerd, vallen die van het
derde trimester opnieuw tegen. In vergelijking met het derde
kwartaal van 1960 bleef de omzet ditmaal vrijwel gelijk, maar de
winstmarge, die toen nog 8.4% bedroeg, is nu tot 6.1% gedaald,
zodat de netto-winst van f. 100 miljoen tot f. 72 miljoen is terug
gegaan. In procenten van de omzet is er in de winst een terug
gang van 28%. terwijl er in het derde kwartaal van 1960 nog een
vooruitgang was van 20%.
Blijkens de toelichting blijven de
hier genoemde cyfers ook beneden
de verwachting van de directie, zo
dat zij aan haar raming van f. 5
miljard voor de omzet van het gehele
jaar 1961 niet meer vasthoudt. Ne
men we de cijfers van de eerste ne
gen maanden onder de loep, dan
blijkt dat de omzet iets groter was
dan in die periode van het vorige
jaar, maar dat de netto-winst van
f 271 miljoen tot f 220 miljoen
is gedaald. Het zijn, behalve de
teleurstellende omzetten die relatief
tot een stijging van de kosten leid
den, de bekende factoren revalua-
In Kopenhagen zijn de par
keerproblemen even groot als in
Je grote steden van ons land.
Een automobilist vond hiervoor
;en handigemaar enigszins
kostbare oplossing. Op weg naar
ie stad sleept hij een scooter
achter zijn auto mee. Buiten de
stad laat hij zijn auto achter om
op twee wielen zijn reis te ver
volgen
tie, vijfdaagse werkweek en voorts
ook de door de politieke onrust ver
oorzaakte terughoudendheid van het
publiek, waaraan de slechtere uit
komsten moeten worden toegeschre
ven. Hoewel in het vierde kwartaal,
als gewoonlijk, zowel voor de om
zetten als voor de winst betere cij
fers uit de bus komen, moet toch
voor het gehele jaar 1961 op een
gevoelige daling van de beschikbare
winst worden gerekend. Globaal zou
men die op f70 a f80 miljoen
kunnen stellen, hetgeen de directie
bij handhaving van het dividend
(16 bovendien 5 uit agio over
I960), ertoe zal nopen een kleiner
bedrag voor reservering te bestem
men.
Aangezien de verminderde afzet
in de televisie-sector als een tyde-
lyk verschijnsel wordt beschouwd
en op alle andere afdelingen en
stijging van de omzet valt te con
stateren. is de directie van Philips
op wat langere termijn zeker niet
pessimistisch.
VOETGANGERS:
Het is verboden binnen dertig me
ter van een zebrapad over te steken.
