FOR
LE
(Csso) PETROLEUM
Toon Hermans, Max Tak
injubilereiiclTuscliinski
meubelen
Ruimtevaarders zien eekhoorntjes
met zakken op hun rug paraderen
Oude sfeer herleefde even
Atoomladingen
in kunstmanen
Proefpersonen in dichte cabines
hebben wonderlijke ervaringen
R. M. RERQUIN
gestookt met...
Behaaglijk warm!
Natuurlijk
een oliehaard
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 27 oktober 1961
Vijfde blad no. 30488
(Van onze Amsterdamse correspondent)
Had Abraham Tuschinski nog ge
leefd, dan zou hij de veertigste ver
jaardag van zijn -paleisachtige thea
ter in Amsterdam niet feestelijker
hebben kunnen doen vieren, dan zijn
opvolgers gisteravond hebben ge
daan. Het Tuschinski-Theater, in
1921 geopend als de meest luxueuze
bioscoop ter wereld, heeft in die
veertig jaar niet alleen vele van de
beste films vertoond, maar op zijn
toneel talloze vooraanstaande arties
ten gepresenteerd.
In den beginne onder andere Louis
Davids, Jean Louis Pissuise en Cor Ruys
en in de latere jaren Maurice Chevalier,
Marlène Dietrich en Judy Garland. En
daarom vermeldde hij jubileum-program
ma van gisteren niet alleen film, maar
een voorprogramma van ruim drie uren
met als klap op de vuurpijl een one-
man-show van Toon Hermans van bijna
een uur.
Hoofdpersoon
Maar onder het publiek naast de
nodigden ook vele honderden trouwe
Tuschinski bezoekers waren talrijke
ouderen, die al in de eerste jaren van
het theater naar de stomme film kwa
men kijken en voor hen was de hoofd
persoon van de avond ongetwijfeld Max
Tak, die 20 jaar achtereen het Tuschin-
ski-Theaterorkest heeft geleid, tot hij
in het begin van de oorlog naar Ame
rika wist uit te wijken. Max Tak was
speciaal voor dit jubileum uit New York
overgekomen en weer stond hij voor
„zijn" orkest voor deze avond versterkt
met Tuschinski-musici uit de begintijd
van het theater. Het applaus, dat op
zijn potpourri van bekende filmmelodie
ën volgde, was van een enthousiasme,
dat zelfs Bernard Haitink verlegen zou
hebben gemaakt.
Musical
Een jubileum In de showbusiness, dat
wil zeggen, dat Alex de Haas niet op
het appèl ontbrak. Hij was niet alleen
conferencier, maar schreef ook een klei
ne musical over het „brokje oud-Amster
dam", waarin het theater destijds ver
rees, met Truce Speijk, Herman Tholen
en Tonnie Fioletta in de hoofdrollen,
die de sfeer van het oude Flora-theater
deden herleven. Het feest in het met
bloemen versierde theater werd voorts
opgeluisterd door de vioolvirtuozen Sem
Nijveen en Benny Behr, de vurige
Spaanse dansgroep Pacita Tomas en de
jubileumfilm van het theater, Danny
Kayes „Dolle generaal".
bond, de heer Joh. Miedema, riep ln
herinnering, hoe de bouw van het Tu-
schinski-Theater destijds een openbaring
was voor binnen- en buitenlandse vak
kringen. De heer Max Gerschtanowitz,
de neef van de stichter van het theater,
thans directielid van het Tuschinski-
concern, huldigde drie personeelsleden,
die tevoren wegens hun 40-jarig jubileum
koninklijk waren onderscheiden. En wat
in het Tuschinski-Theater nog nooit is
gebeurd: eerst tegen middernacht be
gon de hoofdfilm met als ster Danny
Kaye. In een telegram had Danny Kaye
zich erover verheugd, dat dit theater
na zovele jaren nog steeds tot de meest
belangrijke bioscopen behoort. Bij de
stapel telegrammen waren voorts geluk
wensen van vele „filmkoningen" uit
de Amerikaanse filmindustrie en van
filmsterren, zoals Stanley Kramer, Burt
Lancaster, Tony Curtis, Yul Brynner,
Marilyn Monroe en Shirley MacLaine.
Kom in Kempkestoonzalen te Wad-
dxnxveen, Schielandstraat 1, of te
A'dam, Oude Schans 73 de prachtige
collectie Formule meubelen bekijken,,,
U bent er hartelijk welkom!
Toespraken
In een korte toespraak herdacht
de waarnemend burgemeester van Am
sterdam mr. A. de Roos, de showman
Abraham Tuschinski, die als zovele
joodse Amsterdammers, het slachtoffer
van de Duitse bezetting is geworden.
„Wij mensen van Amsterdam zijn trots
op dit theater", aldus mr. De Roos. De
voorzitter van de Nederlandse Bioscoop-
Advertentie
PRONONCE voor
PYJAMA'S
een begrip
5 extra voordeliger met onze
klantenkaart.
LEIDEN OEGSTGEEST
Breestraat 65 Geversstraat 41
Telefoon 21800 Telefoon 23917
overzichtstabel (tien bladzijden!) en
een uitvoerige literatuurlijst. De ver
talers L. Esmeyer en J. D. Noest hebben
hun taak consciëntieus opgevat: zij zijn
„zeer veel dank verschuldigd" aan drs.
H. Heerma van Voss, van de Rijks
universiteit te Leiden, voor de trans
criptie der Egyptische woorden en na
men en voor vele waardevolle wenken.
Kennismaking bij u thuisVréag dan di
zeer uitgebreide meubel<atalogus van 24 pa»
Sing's met veel kleurenfoto's
De in Duitsland geboren Amerikaanse
raketdeskundige, dr. Dornberger heeft
in Rochester medegedeeld ,dat de Ver
enigde Staten kunstmanen bouwen, die
kernwapens mee kunnen voeren.
Dornberger, die in de oorlog aan het
hoofd stond van het project van da
Duitse V-raketten en thans een leiden
de positie heeft in de Amerikaanse Bell-
fabriek, zei dat de Amerikanen kunst
manen in alle richtingen om de aarde
moeten laten cirkelen die door verschil
len in hoogte en positie ontsnappen aan
waarneming. In een lezing voor de Ame
rican Ordnance Association te Rochester
in New York drong hij aan op versnel
ling van het Amerikaanse ruimtepro
gram. Hij opperde de suggestie de
kunstmanen van kernwapens te voor
zien nadat hij had voorspeld dat de Rus
sen een incident in de ruimte in dt geest
van dat met de U-2 zouden veroorzaken
zodra zij daartoe de middelen hebben.
voortdurende controle en elke ademha
ling en hartslag wordt geregistreerd. De
nieuwe tweepersoons ruimtekamer be
vat alle comfort dat men kan onder
brengen in een ruimte van tweeënhalve
bij drieëhalve meter, waarin de beide
astronauten volledig van de buitenwe
reld zijn afgesloten. Verveling vormt
hun voornaamste probleem, nog ver
zwaard door het feit, dat zij niet we
ten of het dag of nacht is. De bei
de mannen die een maand lang „on
derweg" zullen zijn hebben als enig
contact met de aarde de zwaartekracht,
de enige factor welke men niet kan
uitsluiten. „De experimenten welke wij
nu ondernemen hebben te maken met
de vestiging van mensen op de maan"
vertelt dokter Brooks Campbell.
Tussen succes en mislukking
j De aspirant-ruimtevaarders worden
ook blootgesteld aan langdurige trillin-
gen. De mogelijkheid dat de ruimte-
ivaarders daar straks mee te maken krij-
1 gen is niet gering. Het is een bewe
zen feit, dat een permanente trilling de
geestelijke weerstand in belagrijke ma-
I te verzwakt. De proefpersonen die aan
veelal onhoorbare trillingen worden
blootgesteld, worden zorgvuldig geobser
veerd. Zij kunnen zelf een einde ma
ken aan de trillingen, maar in de mees
te gevallen wordt dit voor hen gedaan,
omdat zij zelf niet merken welke geva
ren hen bedreigen. Overigens zjjn de
kandidaten die deze trillingen het bes
te verdragen, straaljagerpiloten, die ge
wend zijn aan onaangename trillin
gen.
Het belangrijkste wordt evenmin
vergeten: eten en drinken. Men kan
iemand een kist cola en een hoeveelheid
vlees in blik meegeven, maar dat is de
oplossing niet, want reizen in de ruim
te kunnen zeer lang duren. Algen sche
nen een van de beste oplossingen te
vormen voor het probleem van de voe
dingscyclus. Algen nemen bovendien
kooldioxyde op en leveren zuurstof naast
voedsel. Geen scheikundig procédé is in
staat om de levenscyclus beter te doen
verlopen dan deze onaanzlenlyke al
gen.
Fruitvliegjes, muizen, ratten, honden, katten en apen hebben al reizen in
de wereldruimte gemaakt, maar desondanks hebben zij niet 't antwoord
vermogen te geven op de vraag: hoe zullen de menselijke geest en het
menselijk lichaam reageren op een dergelijke reis? Aspirantruimtevaar
ders hebben al dagen lang en zelfs een hele week lang in gesloten
cabines doorgebracht. In San Antonio, Texas, heeft men een ruimte
kamer, waarin twee mensen een maand lang zullen doorbrengen als
voorbereiding voor de start van de eerste bemande aardsatelliet. De
lijst van deskundigen die aan dit project medewerking verlenen ziet
eruit als een opsomming van het college van hoogleraren van een
veelzijdige universiteit. Onder hen vindt men artsen, psychiaters,
biologen, oorartsen, vee-artsen, oogartsen, botanici, zoölogen, apothe
kers enz. Aanvankelijk was dit laboratorium ondergebracht op Ran
dolph Airforce Base in Californië, maar de aspirant-ruimtevaarders
konden het geluid van de straalvliegtuigen altijd horen en daaruit
afleiden' hoeveel tijd er ongeveer was verstreken. Nu staat het kamp
midden in de woestijn van Texas.
Een technicus verlaat een experi
mentele ruimtekamer en komt in
een werkruimte, waar een instal
latie is opgesteld, die de uitge
ademde lucht van de proefpersonen
zuivert van kooldioxyde en verrijkt
met uit algen gewonnen zuurstof.
Het is een van de vele experimenten
die het hunne bijdragen tot de reis
in de wereldruimte.
Sedertdien zijn er meer reizen in de
ze ruimtekamer ondernomen, reizen
van 24, van 32, van 48 en van 160
uren. Gedurende experimenten onder de
vijftig uren mag de proefpersoon niet
slapen. Via televisie staat hij onder
Algen bevatten meer eiwitstoffen dan
de beste vleessoorten. „De mate waar
in wij erin slagen algen te ontwikke
len kan beslissend zijn voor succes of
mislukking van de ruimtevaart" zegt de
algendeskundige dr. Philips. Men houdt
zich niet alleen bezig met de proble
men van het leven onderweg maar ook
met die van het leven op de maan en
de planeten. De microbioloog dr. Irving
Davis bij voorbeeld is Marsspecialist. Hij
en zijn medewerkers trachten in het la
boratorium een situatie na te bootsen
zoals men die op Mars kan verwach
ten en zij onderzoeken in hoeverre le
vende wezens daar kunnen leven. Zelfs
het probleem van de zwaartekracht
tracht men te benaderen. Men kleedt
de proefpersonen in rubber opblaaspak-
ken en laat hen drijven met alleen het
hoofd boven water. Daardoor krijgen
zij het gevoel vrij van de zwaartekracht
te zijn gedurende een of twee etma
len. Het is gebleken dat het ontbreken
van de zwaartekracht een vernietigen
de invloed heeft op het intellect.
Wonderbaarlijke veerkracht
Daaruit zou men eigenlijk moeten
concluderen dat machines een betere
kans hebben voor de ruimtevaart dan
mensen, maar het tegendeel is waar.
De mens beschikt namelijk over een
wonderbaarlijke veerkracht. Hij herstelt
zich bijzonder snel na elke krachtsin
spanning en de „slagvaardigheid" van
de menselijke geest overtreft die van
elke elektronische installatie. Voorlopig
is dit alles een kwestie van experimen
ten en voorbereiden, maar de dag na
dert snel, waarop de ervaringen van de
werkelijkheid praktisch zullen aantonen
of men gelijk heeft gehad of niet!
Een felle brand heeft gistermorgen
een schoenfabriek van de fa. Franken te
Tilburg volledig in de as gelegd. De scha
de bedraagt vele tienduizenden guldens.
Over de oorzaak tast men in het duister.
Bij het blussingswerk zijn twee brand
wachten gewond doordat een vier meter
hoge muur waarop zij stonden instortte.
Na onderzoek en behandeling in het St.-
Elizabeths Ziekenhuis zijn zij naar huis
vervoerd.
Onder leiding van dr. Strughold, de
vader van de medische ruimteweten
schap, werkt in San Antonio een groep
mensen die hun sporen hebben ver
diend op het gebied van de eenzaam
heid. Onder hen is dr. Oskar Ritter, die
in de tweede wereldoorlog achttien
maanden op Groenland doorbracht met
een groep Duitse meteorologen. „Op het
laatst konden we elkaar wel allemaal
vermoorden" is de kern van zijn ver
slag. Dat is de situatie welke men juist
wil vermijden.
Mensen die ettelijke etmalen in een
besloten ruimte zijn opgesloten hebben
de vreemdste visioenen. Meermalen
kwam het voor, dat zij na drie of vier
dagen de instrumentenpanelen zagen
smelten en wegdruppelen. Een andere
man had visioenen van grijnslachen
de nijlpaarden. Weer een andere kan
didaat moest het experiment onderbre
ken vanwege de eindeloze rijen parade
rende eekhorentjes met zakken op de
rug, die hij voortdurend zag.
De pressie is een van de voornaam
ste gevaren en de efficiency van de
proefpersonen daalt snel na achtenveer
tig uren afzondering. Dat blijkt uit vra
gen die regelmatig worden gesteld; de
antwoorden wijzen uit dat het steeds
meer moeite kost ook als de vragen
eenvoudiger worden gesteld.
Nieuwe uitgaven
Zo leefden de Egyptenaren
in de Oudheid, door Pierre Montet, uitg.
Hollandia N.V. Baarn De prachtige
serie „Zo leefden" is vermeerderd met
een deel over dc oude Egyptenaren.
In tegenstelling met sommige andere
auteurs in deze serie had Pierré Montet
bepaald geen gebrek aan materiaal: re-
liefs en wandschilderingen op oude
bouwwerken, beelden en stéles, sarco
fagen en cultusgereedschap en voorts
tal van zeer uiteenlopende voorwerpen
uit de graven, welke kopieën waren van
die der levenden. Het bronnenmateriaal
omvat een periode van riet minder dan
dertig eeuwen. Met het oog hierop heeft
de schryver voorzichtig gebruikgemaakt
van wat hem ter beschikking stond.
Want Egypte is in zijn eindeloos lange
geschiedenis geen constante grootheid
gebleven: zeden, instellingen, kundig
heden en overtuigingen veranderden in
die drieduizend jaren. „Nog in de nieuw
ste werken worden teksten uit alle
tijdperken door elkaar aangehaald",
merkt Montet in zijn inleiding op. Te
gen deze fout heeft hij gewaakt, een
verdienste van dit boek waardoor on
juiste voorstellingen verhinderd wer
den. Achtereenvolgens passeren de vol
gende onderwerpen de revue: huisves
ting, de tijd, het gezin, huiselijk le
ven, het landleven, de handwerkslie
den, reizen, de Farao, de krijgslieden, de
de dood. Zeer nuttig zijn de historische
Hoge Morsweg 78 - Tel. 21584-21351
OEGSTGEEST
Vlotte levering. Speciale tankauto voor de bezorging van
Huisbrandolie en Petroleum voor Centrale Verwarming.
„Ruimtereizen"
Zij konden elkaar wel
vermoorden
Twee jaar geleden maakte Donald
Farrell hier zijn eerste imaginaire
„maanreis", zeven dagen heen en te
rug totaal. Het Dossier-Farrell vormt
nog altijd een van de belangrijkste stu
diebronnen voor de deskundige. Na
een week werd Farrell prikkelbaar, ver
moeid en verveeld. Toen werd het ex
periment stopgezet, maar het gaf ten
minste een aanwijzing hoeveel een
mens kan verdragen en hoe hij zich li
chamelijk en geestelijk ontwikkelt on
der zulke omstandigheden.
Advertentie
„Misschien zijn we onze tijd vijftien
jaar vooruit, mischien ook maar vijf
jaar" zei hij verder. „Maar we weten
nu wel, dat de menselijke factor het
technisch kunnen sterk begrenst!"
Men heeft ook vele belangwekkende
resultaten over langdurige opsluiting
van mensen kunnen krijgen van de
Amerikaanse marine dank zij de lange
onderwaterreizen van atoom-onderzee
ërs. Uit die rapporten heeft men zekere
conclusies kunnen trekken. Maar ook
dagboeken van ontdekkingsreizigers die
lange tijd in eenzaamheid doorbrach
ten dragen het hunne ertoe by. Een
van de belangrijkste bronnen in dit ver
band is het befaamde dagboek, dat ad
miraal Byrd in 1934 aan de Zuidpool
bijhield. Byrd was van plan geweest
het zes maanden alleen vol te hou
den. Na vier maanden moest hij met
een zware zenuwinzinking worden weg
gehaald. Zijn van dag tot dag bijgehou
den journaal bevat een ware schat van
gegevens.
gVülvUiVt lllvVt*!
'^VIEER WARMTE
MINDER ROET
ZUINIGER
