De man die overal ogen en oren had
Tsjoe En-lai wacht
einde congres niet af
\Waker over A merika \s veiligheid
SLECHTS
3 DAGEN
Kris-kras door
onze historie
donderdag
vrijdag
75
TOEWA VERHEVEN TOT
AUTONOME REPUBLIEK
«A.S.S.R.
TOEWA,
oTora Chem
y/*r*V Jenisef Jl
lTan/*" Tsiadan
.AKsy CHOTO
TOEWA
BÜITËNt
i'MONGOUt
DINSDAG 24 OKTOBER 1961
De openbare en politieke mening in de Verenigde Staten wordt nu al twintig
jaren lang beïnvloed door deg edachte aan de mogelijkheid van een tweede
overval a la Pearl Harbour, zij het dan niet van Japanse zijde. Deze misschien
somtijds te rechtvaardigen, maar altijd te begrijpen vrees, komt tot uiting in een
stelsel van spionage en contra-spionage, dat regelmatig bloot heeft gestaan aan
scherpe kritieken, meermalen politiek onverantwoordelijke dingen heeft gedaan
en meermalen ernstig heeft gefaald. Het eerste grote échec was in december
1941, toen de Japanse aanval volkomen onverwacht slaagde. Een tweede maal
faalde de inlichtingendienst in 1944, toen de Duitsers volkomen onverwacht een
offensief inzetten in de Ardennen. Een derde maal faalde de inlichtingendienst
op Korea, waar de legers van de Noordkoreaanse Volksrepubliek volkomen onver
wacht tot de aanval overgingen. Dat zijn echter nog alleen maar militaire
inlichtingen, maar ook politiek heeft de inlichtingendienst veel gefaald.
De man wiens taak het tot voor
kort was om de samenwerking van de
geheime diensten te leiden en te coör
dineren, ziet eruit als een Amerikaan
se universiteitsprofessor met inbegrip
van bril, shagpijp entweedjasje, dat
betere dagen heeft gekend. Hü was
het die in de eerste plaats verant
woordelijk was voor de veiligheid van
het grondgebied der Verenigde Sta
ten en als zodanig beschikte hy over
bevoegdheden als wel geen andere
ambtenaar van de Bondsrepubliek. In
feite was hij alleen verantwoording
schuldig aan de president zelf.
Daarnaast was deze Allen Welsh
Dulles ten nauwste verbonden aan tal
van commissies en organisaties, die
zich bezig houden met de ontwikke
ling van nieuwe spionagenuddelen,
hetzij onderwaterradar, langeafstands-
verkenningsvliegtuigen of fotosatellie
ten. „De Russen kunnen alleen maar
blij zijn, dat wij hun militaire in
stallaties zo zorgvuldig verkennen" zei
Dulles eens. .anders zouden wij ge
noodzaakt zijn in geval van oorlog
willekeurig industriecentra te vernieti
gen; nu weten wij precies waar we
moeten zijn!". Een van zijn andere
suggestieve vergelijkingen zegt, dat de
buitenlandse politiek weliswaar het
schild van het land is, maar dat de
strategische inlichtingendienst ervoor
zorgt, dat de juiste arm het schild op
de juiste plaats en in de juiste rich
ting houdt op het kritieke ogenblik.
„Spionage is het op één na het oudste
beroep ter wereld" is een van zyn an
dere grapjes ,en het heeft mcc het
oudste beroep ter wereld dit gemeen,
dat het weinig in aanzien staat!"
Achtjarige auteur
Bij het uitbreken van de eerste we
reldoorlog bestond de gehele Ameri
kaanse inlichtingendienst uit twee of
ficieren en twee schrijvers. Na die oor
log werd de decoderingsafdeling van
het State Department zelfs gesloten
met het- motief „een ware gentleman
leest de post van andere mensen niet!"
In de jaren vlak voor de tweede we
reldoorlog hoorde men in Washington
van de militaire attachés hoogst zel
den méér dan datgene wat een Ame
rikaanse militaire attaché na tafel bij
een kopje koffie te horen kreeg. Me
dio 1941 kreeg generaal William Do
novan opdracht van president Roose
velt tot opbouw van een strategische
inlichtingendienst. „Er is niets waar
op je voort kunt bouwen, Bill" zei de
president, „want er is niets!" Zo ont
stond de OSS, Office of Strategie
Services. Maar de OSS kon zich nog
zoveel roem en verdiensten verwerven
te velde zowel als op wetenscnappe-
lijk gebied, na de oorlog maakte presi
dent Truman er korte metten mee.
In 1945 werd de OSS opgeheven
en in 1949 vervangen door een cen
trale inlichtingenorganisatie.
Dat er over doel en opzet van die
dienst veel onenigheid was .blijkt wel
uit het feit, dat deze in korte tijd vier
chefs had: admiraal Souers, generaal
Vandenberg, admiraal Hellenkoetter
en generaal Beddell Smith. In febru
ari 1953 werd een burger in deze
functie benoemd Allen Welsh Dulles,
wiens zoon op Korea een hoofdwond
opliep en die sedertdien als ongenees
lijk in een sanatorium wordt ver-
Dulles was zestig jaar oud, de zoon
van een geestelijke uit Watertown in
de staat New York. De familie Dulles
had vele zonen geleverd voor de bui
tenlandse dienst. Een oom van Allan
was Amerikaans gezant in Londen ge
weest, een grootvader en een oom wa
ren minister van Buitenlandse Zaken,
net zoals zijn broer John Foster la
ter werd. Allen Welsh was een voor
spoedig kind; opgewonden door tafel
gesprekken over de boerenoorlog,
schreef hij als achtjarige een boek
over Engelands buitenlandse politiek
in de loop der eeuwen. Dit boek werd
gedrukt en verkocht ten bate van de
Transvaalse Boeren (opbrengst vier
duizend dollar) en hielp hem twintig
jaar later aan een bruid. Toen Allen
Welsh Dulles de hand vroeg van de
dochter van professor Todd van de
Columbia Universiteit, knorde de pro
fessor: „Wie is die Dulles in hemels
naam?" Zijn dochter greep een deel
tje Amerikaanse bibliografie uit haar
vaders boekenkast, sloeg het op bij de
letter „D": en !as triomfantelijk voor:
„Dulles, Allen W., schrijver van „The
Great Boer War". Dulles had toen ove
rigens al lang de letterkundige loop
baan verlaten en de eerste schreden
gezet op de weg naar het „op een
na oudste beroep ter wereld".
Zelfs het telefoonboek
van Praag
In 1916 werd hij opgenomen' in de
diplomatieke dienst met een eerste
spionageoodrachtcontact opnemen
met officieren in Oostenrijk, die het
bondgenootschap met Duitsland wen
sten te verbreken. Twee jaar later zat
hij in Bern als cnef van een centrale,
die zich bezig hield met het schiften
en verzamelen van berichten uit zuid
oost-Europa. Hij nam deel aan de
vredesonderhandelingen in Parijs, was
eerste secretaris van de Amerikaanse
ambassade in Berlijn en werd nog voor
zijn dertigste verjaardag chef van de
afdeling Midden-Oosten van het State
Allen Welsh Dulles is de chef
van de Amerikaanse Strategische
Inlichtingendienst. Als zodanig is
hij verantwoordelijk voor de vei
ligheid van de Verenigde Staten,
maar hij is alleen verantwoording
verschuldigd aan de president.
Met het uiterlijk van een universi
teitsprofessor ziet Dulles geen
detail over het hoofd; alles kan
van belang zijn, tot en met het
nieuwe telefoonboek van Praag.
Department. Plotseiing gaf hij de di
plomatieke dienst op om zich aan de
advocatuur te wijden op het kantoor
waar zyn broer ook deelgenoot was.
Zijn belangstelling voor de buitenland
se politiek verflauwde echter geen
dag. In 1941 werd hij chef van de
Europese afdeling van de OSS in
Bern* een functie welke hij in 1943 op
gaf. In die jaren bouwde hij een uit
stekend icilichtingennet in de Palkan
op en zijn spionnen zaten zelfs in
Berlijn in het Reichs Sicherheits-
Hauptamt. Zowel Canaris als Givevius
behoorden tot zijn vrienden.
Dulles was de eerste die betrouw
bare berichten over de Duitse raket-
installaties in Peenemunde uitzond.
Hij nam eigenmachtig onderhande
lingen op met de SS generaal Wolff
in Italië en bewerkstelligde de over
gave van meer dan een miljoen man
zeer strijdbare Duitse troepen in
Noord-Italië in mei 1945. Het door
hem opgestelde overgavedocument
diende Montgomery tot model bij de
capitulatie op de Lüneburger heide.
In 1946 trok Dulles zich weer in
de advocatuur terug. Keer op keer
werd hem gevraagd nieuwe plannen
te maken voor een inlichtingenorga
nisaties en in 1953 keerde hij weer
terug in die dienst. De huidige Ame
rikaanse inlichtingendienst is het pro-
dukt- van Dulles acht-jarige activiteit
sedert 1953. In totaal heeft hij de be
schikking over dertigduizend mensen,
wie hij jaarlijks twee miljoen dollar
mag uitbetalen. Naast de Central In
telligence Agency, die Dulles leidt,
zijn er nog andere inlichtingendien
sten van de staf, het leger, de marine,
de luchtmacht, de atoomenergiecom
missie, het ministerie van Buitenland
se Zaken en de FBI.' Al die organisa
ties vormen samen 'n commissie waar
in zij allemaal zijn vertegenwoordigd
en waarvan Dulles voorzitter is. De
moderne spionage is wel vér verwij
derd van de tyd van Mata Hari en
mademoiselle Docteur. Dertig procent
van alle inlichtingen is afkomstig van
de militaire attachés in het buiten
land, een kwart komt van Amerikaan
se diplomatieke missies in het buiten
land en een ander kwart komt van
kranteberichten. radiouitzendingen,
toeristen en buitenlandse publikaties.
De rest, een vijfde deel van alle in
lichtingen, komt. van geheime agen
ten. spionnen en ondergrondse acties
alsmede van operaties ter zee r-n in
de lucht. „Overal kan men belangwek
kende informaties vinden" zegt Dulles.
„In het telefoonboek van Praag, in
medische publikaties van de Chinese
volksrepubliek en in de toespraken van
Chroesjtsjow.Het werk van Dulles
was gecompliceerd en vol haken en
ogen. Keer op keer moest hij zich aan
felle kritiek blootstellen, zoals het
vorige jaar met het incident van de
U-2. Maar dat hoort ook bij zijn werk.
Hij droeg de verantwoording voor de
veiligheid van zijn vaderland; dat was
zijn enige verantwoording.
Felle fabrieksbrand
te Weert
(Van onze correspondent)
Een felle brand heeft gistermiddag
een gedeelte van de aluminium- en me-
taahvarenfabriek „Platinal" te Weert in
de as gelegd. De brand, die omstreeks
1 uur werd ontdekt in de afdeling em
ballage van de fabriek, vond in de in
dit gebouw opgeslagen grote partij zijde
papier en karton gretig voedsel. De in
een recordtempo gearriveerde brand
weer van Weert kon niet meer ver
hinderen, dat de emballageafdeling, die
in een apart staand gebouw was gehuis
vest, tot de grond toe afbrandde.
Ook een aantal machinerieën, waar
onder een zeer kostbare plastic-vorm
machine, ging in de brand verloren.
Omdat gevaar voor overslaan van de
brand naar andere afdelingen van de
fabriek en naar de gebouwen, waarin
de kunstdrukkerij Smeets is gevestigd,
niet uitgesloten was, werd direct na
het brandalarm ook de brandweer van
Eindhoven met groot materiaal te hulp
geroepen. Door het snelle optreden kon
den de andere gebouwen voor het ge
vaar van brand worden behoed. De bei
de brandweren waren om ongeveer 3
uur de brand volledig meester. Het na-
blussingswerk duurde gisteravond nog
steeds voort. De schade, die ongeveer
250.000 300.000 gulden bedraagt, wordt
door de verzekering gedekt.
De brand is vermoedelijk ontstaan
door broei in een hoeveelheid verpak
kingsmateriaal.
Deputatie bloemisten naar
Koningin
Een deputatie van de vereniging „De
Nederlandse Bloemisterij" heeft van
morgen op Paleis Soestdijk aan de Ko
ningin een exemplaar van het gedenk
boek „De bloemisterij in Nederland'
aangeboden, dit ter gelegenheid van het
50-jarig bestaan van de organisatie. Het
boek werd geschreven door een aantal
deskundigen onder eindredactie van
prof. J. H. van Stuyvenberg. die tevens
deel uitmaakte van de deputatie. De de
putatie bestond verder uit de heren T.
Kralt, onder-voorzitter van de vereni
ging en tevens voorzitter van de KiV/,
Bloemenveilingen, G. Lodder, voorzitter
van de kring bloemist-handelskwekers,
A. de Zoeten .voorzitter van de kring
bloemist-winkeliers en voorzitter van
de afdeling Nederland van de Fleurop.
B. L. Farwick, voorzitter van de kring
Bloemost-Hoveniers, en mr. P. W. H.
Zwahlen, secretaris penningmeester van
de vereniging.
Chroesjtsjoivs voornaamste gast.
Malinowski rammelt
met raketten
Premier Tsjoe En-lai van communls-
tlsch-China, die voor het 22ste partij
congres van de Sowjetrussische commu
nistische party naar Moskou was geko-
JA<30 SH
Broodprijs dertig
oktober 1 cent hoger
Met ingang van 30 oktober a.s. wordt
de prijs van het brood met 1 cent ver
hoogd. Dit betekent dat een regerings-
wit, patentwit. krop-, bruin- en melk-
brood één cent per 800 gram duurder zal
worden.
Had het ministerie van Economische
Zaken toegegeven aan de wensen van de
Nederlandse Bakkerystichting, dan zou
de prijs van het brood met twee cent
omhoog zfjn gegaan. Voor het verkrijgen
van de tweede cent blijft de stichting
echter ijveren.
De broodprijsverhoging is een gevolg
van het toenemen van de zgn. externe
l kosten.
men, is gisteren naar Peking vertrokken.
Waarnemers in Moskou zyn van mening
dat Tsjoe door zijn vertrek de Russische
leiders voor het hoofd heeft gestoten.
Zoals gemeld heeft de Chinese premier,
die Chroesjtsjows voornaamste gast was,
vorige week kritiek geoefend op zijn
gastheer omdat deze in het openbaar
het conflict tussen de Sowjet-Unie en
Albanië aan de orde had gesteld.
Chroesjtsjows, minister van Buiten
landse Zaken Gromiko en andere Rus
sische leiders deden Tsjoe op het vlieg
veld Wnowkowo uitgeleide. Volgens Tass
hangt Tsjoes vertrek samen met een
komende bijeenkomst van het Chinese
parlement. De Chinese afvaardiging
staat nu onder leiding van maarschalk
Peng Tsjeng. Het congres zal nog tot
3 november duren.
Verscheidene sprekers zijn gisteren
voortgegaan met aanvallen op de anti
partygroep en de Albanese partijleiders.
De premier van de Russische federatie,
de 43-jarige Poljanski, oefende in het
bijzonder kritiek op de 80-jarige maar
schalk Worosjilow en Molotow. De Rus
sische plaatsvervangende premier Igna-
tow heeft geëist dat Molotow, Kagano-
witsj en Malenkow uit de communisti
sche partfj worden gestoten.
Slechts één van de buitenlandse com
munistenleiders die gisteren tot het con
gres spraken, veroordeelde Albanië niet
wegens stalinisme. Dit was de Japanner
Nosaka die daarmee de lijn van andere
Aziatische communistenleiders volgde.
De Russische minister van Defensie,
maarschalk Malinowski, heeft gisteren
met raketten gerammeld. De Sowjet-
Unie, zo zei hij tot het congres, heeft
1.800 militaire eenheden van zeer goed
gehalte die raketten kunnen lanceren
naar alle delen van de aarde. De strijd
krachten zyn radicaal gereorganiseerd.
Er is een nieuwe afdeling gevormd, die
van de strategische atoomraketten.
De maarschalk zei verder dat de basis
van de Sowjetrussische onderzeevloot
wordt gevormd door atoomonderzeeërs,
die zijn uitgerust met krachtige raket
ten met kernlading. Deze schepen had
den „goed geleerd" onder de ijskap van
de Noordpool te varen en nauwkeurig
posities in te nemen voor het lanceren
der raketten.
HOOFDSTAD OPERETTE BRENGT
„DAS DREIMADERLHAUS".
De Hoofdstad Operette, de voortzetting
van de Fritz Hirsch Operette, zal a.s.
dinsdag in de Schouwburg een voorstel
ling geven van de operette „Das Drei-
maderlhaus", muziek van Franz Schu
bert.
Aan „Das Dreimaderlhaus" zal het be
kende ensemble van de Hoofdstad Ope
rette medewerken, o.a. Herman Valsner,
Lizzi Schöffman. Jan Handerson, Rosy
Parrish en Karl Frey, terwijl Marga Graf
als gast is geëngageerd. In „Das Drei
maderlhaus" zullen enige nieuwe solis
ten optreden, te weten: Cora van Does
burg (die voorheen optrad bij Forum)
en Rosita Tamara. De Weense tenor
Hans Taube is speciaal voor de rol van
Franz Schubert geëngageerd.
Niet met behulp van het geschiedenis
boek, maar aan de hand van vondsten
uit gemeente- en privé-archleven, tes
tamenten en notariële akten, konden K.
en O.-leden gisteravond in het Snouck-
Hurgonje Huis iets meer leren over het
leven van gewone mensen in vroeger
tijden.
Zij deden dit onder leiding van mevr.
dr. S. C. Regtdoorzee Greup-Roldanus,
die een interessante lezing over dit on
derwerp hield.
Het was soms moeilijk, aldus spreek
ster. om de handschriften van secreta
rissen en notarissen te ontcijferen. Maar
elke regel kon weer een nieuw inzicht
opleveren in het leven van vroeger. Veel
volksgewoonten en -uitdrukkingen
kunnen afgeleid worden uit toneelstuk
ken die in de zestiende en zeventiende
eeuw geschreven werden zoals bijvoor
beeld De Spaanse Brabander.
In de achttiende eeuw begon men dag
boeken te schrijven waardevolle bron
nen. die een uitvoerige kijk gaven op het
familieleven in die tyd. De berichtge
ving in de kranten was vaak bijzonder
saai. Veel valt er echter te lezen en te
genieten in de toenmalige advertenties,
die meestal nogal ,cru' van inhoud wa
ren.
Zo voerde mevr. Regtdoorzee Greup de
aanwezigen kris-kras door de historie
me:Zij verklaarde het ontstaan van en
kele woorden, zoals „klaploper" en hek-
kesluiter", zij schetste uitvoerig de ver
scheidene soorten bijgeloof, die er vroe
ger heersten en zy vertelde allerlei
anekdotes, die deze lezing een bijzonder
ongedwongen karakter gaven.
Na de pauze waren de aanwezigen in
de gelegenheid vragen te stellen.
MELKGEBRUIK
EN VEILIG VERKEER
Onder de slagzin „Rijdt veilig met
melk" wordt momenteel in Zwitserland
Oostenrijk, Duitsland, Engeland en ook
in ons land met het veiligheidsargument
propaganda gemaakt voor melk.
In een onderzoek, dat op verzoek
van de Verbindungsstelle Landwirt-
schaft-Industrie te Essen werd ingesteld,
wordt er zelfs op gewezen, dat melk
ongevallen kan voorkomen.
Waarnemingen in Engeland naar het
beter zien van automobilisten hebben
aangetoond dat geregeld melkdrinken in
bepaalde gevallen van niet aangeboren
nachtblindheid verbetering kan brengen.
In Nederland werden reeds in 1922
door prof. B. C. B. Jansen onderzoekin
gen gedaan naar het verbeteren van het
gezichts- en het reactievermogen èn
de invloed, die vitamine A en hoogwaar
dige melkeiwitten hierop uitoefenen.
Mede naar aanleiding van soortgelijke
onderzoekingen is men er in deze vier
landen met uitzondering van Neder
land toe overgegaan melkautomaten
langs de autowegen te plaatsen. In
vrijwel alle gevallen wordt dit initia
tief van overheidswege financieel ge
steund.
Het Westduitse ministerie voor de
voedselvoorziening bijv. betaalt per auto
maat uit het „Groene Plan" 500 tot 1500
DM aan subsidie.
Voorts geniet het de actieve steun
van de verschillende verenigingen voor
veilig verkeer. Als voordelen, vanuit vei-
Prachtige^C'^C^tAfl:
JONGENSPANTALONS
irt diverse moderne kleuren.
Kreukherstellend, wasbaar, krim
pen niet, plooihoudend. Als échte
Coster-verrassing, één dag:
tot 10 jaar,
ALLE MATEN
11-16 jaar, JT IJ
alle maten H *0
LEIDEN:
Haarlemmerstraat 25.
ROTTERDAM:
Korte Hoogstraat 11 Meent
hk. Goudsesingel Katendr.
Lagedyk hk. Dorpsweg
West-Kruiskade 35.
ZEIST: Slotlaan 158—160.
ligheidsoogpunt, noemt men o.a. „de re
activerende werking van het even onder
breken van de rit" en het op zekere
hoogte uitsluiten van de aanvechting
tijdens de reis alcoholica te nuttigen".
Het is niet bekend, wanneer in Neder
land met het plaatsen van melkauto
maten langs de snelverkeerswegen kan
worden begonnen. Tot dusver hebben
de bevoegde autoriteiten uit „veiligheids
overwegingen" voor dergelijke plannen
geen toestemming verleend.
Gebied in Siberië is vijfmaal Nederland
In (le hoofdzaak
een landbouwstaat
Het voormalige autonome gebied Toe-
wa, gelegen aan de noordwestelijke grens
van Buiten-Mongolië, is enige dagen
geleden verheven tot de gang van auto
nome socialistische Sowjetrepubliek. Vol
gens het agentschap Tass is deze be
slissing genomen „om de zeventiende
verjaardag van de vrijwillige aanslui
ting van dit gebied bij de Sowjet-Unie
meer luister bij te zetten".
Tot 1912 maakte Toewa deel uit van
China. In die tijd hadden zich daar
echter reeds talrijke Russische kilonis-
ten gevestigd en China moest met tsa
ristisch Rusland verdragen sluiten,
waarbij de vrijheid van de Russische ko
lonisten werd gewaarborgd. In 1914 werd
het gebied een Russisch protectoraat en
na de eerste wereldoorlog in 1921
een volksrepubliek. Aan het einde van
de tweede wereldoorlog werd het bij de
Sowjet-Unie ingelijfd.
De autonome Toewaanse republiek
heeft een tamelijk uitgebreid grondge
bied, namelijk 170.000 km2, hetgeen
neerkomt op ongeveer 5 keer de opper
vlakte van Nederland of België. De be
volking telt echter slechts 172.000 inwo
ners, van wie ongeveer 100.000 Toewa-
nen. Zij spreken een Turkse taal en
belijden de lamaistisch-boeddhistische
godsdienst. De overige bevolking omvat
Mongolen, maar vooral Russen, die de
steden bewonen en vrijwel alle sleutel
posities bezetten. De hoofdstad Kizil-
Ghoto werd in 1917 door Rus sische
kolonisten gesticht en telt thans 34.000
inwoners.
Hoewel de bodem van Toewa, goud,
asbest, platina en uranium bevat is dit
gebied toch in de eerste plaats een land
bouwstaat. De Toewanen beoefenen de
veeteelt (runderen, schapen, geiten),
terwijl de Russen vooral werkzaam zijn
in de kolenmijnen, de leer nijverheid en
de winning van klipzout.
De Sowjet-Unie omvat 15 republieken
(Rusland, Oekraïne, Kazakstan, enz».
Verscheidene hiervan omvatten echter
autonome republieken en/of autonome
gebieden. Het is ook mogelijk, dat een
autonome republiek wordt verheven tot
de rang van Sowjetrepubliek. hetgeen
onder meer met Oezbekistan het geval
is geweest. Aan de andere kant is bijv.
de Fins-Knrelische Sowjetrepubliek ge
degradeerd tot autonome republiek. Een
autonoom gebied is in rang langer dan
een autonome republiek.
