Moeder van 2 kinderen j
leerlinge kweekschool
Teenager Bobby met nozemkoppie en
Noorse aanstaande onderwijzers een week in Nederland
sporthemd) zet grootmeesters mat
Russisch boek over
Russische nozems
Geen interesse
geen idealen?
Oost-Berlijn
Geen onderwijzer,
maar leraar
Niet alleen hobby's
Eerste indruk
KRIS-KRAS
TE PAS EN
TE ONPAS
Opgericht 1 maart 1860
Zaterdag 21 oktober 1961
Vijfde blad no. 30483
Heeft de jeugd gebrek aan
belangstelling en gebrek aan
idealen? Deze vraag stelden
we onlangs in de hoog dat de
jeugd niet zo ongeïnteres
seerd zou zijn als veelal wordt
verondersteld. Of onze hoop
is bewaarheid, zal volgende
week blijken, als we de reac
ties op Argus' artikel zullen
publiceren.
Het is ons wel opgevallen,
dat we ditmaal uitsluitend
van jongeren brieven (en
briefkaartjes) hebben gekre
gen. Volledigheidshalve wil
len we er dan ook nog even
op wijzen, dat ook reacties
van oudere lezers van harte
welkom zijn, al verwachten
we ze in de eerste plaats van
de jongeren. Wie alsnog de
pen ter hand wil nemen: tot
dinsdag kan het nog.
|II!I!IIIII!!I!!1IIIIIIIIII!II!!IIIIII!IIIU
Bouwvakarbeiders die een gebouw
van Eton, Engelands meest exclusie
ve school moesten afbreken, hebben
de geheime schuilplaats ontdekt
waar de scholieren klandestien een
sigaret plachten te roken. „We von
den duizenden sigarettepeukjes en
lucifers achter een schoorsteen plus
een aanzienlijk aantal lege wt)nfles
sen", vertelde de voorman.
IV EIDEM heet ze en ze komt uit
Noorwegen. Het is een blondese
rieuze vrouw, die moeizaam, maar wel
overwogen Engels spreekt. Rustig en zelf
verzekerd antwoordt ze. Ze maakt deel uit
van een groep Noorse kwekelingen, die
een bezoek van een week aan ons land
brengt.
Liv Eidem (29 jaar) woont met
haar man, die als journalist is ver
bonden aan een van de grootste
bladen van Noorwegen, Dagbla-
det, en haar twee kinderen vlak
buiten Oslo, in Kolboter. Kolboter
is een echt forensenplaatsje, waar
de meeste mensen een eigen
houten huis- hebben.
Mevrouw Eidem is al eens eerder in
Nederland geweest. Dat was aan het
einde van de Tweede Wereldoorlog
Een vriend van haar woonde toen in
Arnhem. Net als toen, vielen haar ook
ditmaal de „befaamde" Nederlandse
klinkerwegen op. Ze heeft kennelijk nog
nooit op die wegen gereden, want ze
vindt het „een van de charmantste
kenmerken" van ons land.
Wat loeten de Horen in het alge
meen eigenlijk van Nederland af?
Haar wedervraag, hoeveel wij
eigenlijk van Hoorwegen afweten,
stelt ons eigenlijk een beetje te
leur, want dat is maar bitter wei
nig. „Hou ja, Henk van der Grift
kennen we natuurlijk allemaal",
zegt ze. En het klinkt als een ver
ontschuldiging.
Haar grootste hobby is reizen. Ze is
bijna in alle landen van Europa ge
weest. Misschien heeft ze ook daarom
het vak van onderwijzeres gekozen.
Dan is er vrije tijd genoeg 'om zich
aan haar hobby te wijden.
De afgelopen week is Liv met Leidse
kwekelingen naar Arnhem, Rotterdam,
Vreemd, je te realiseren, dat deze
vroaw, die getrouwd is en twee kinderen
heeft, leerlinge is aan een kweekschool.
„Het onderwijsvak leek me erg interes
sant", legt ze uit, „en bovendien ben ik
dol op kinderen. Mijn eigen kinderen zijn
nu al zo groot, dat ze me niet meer de hele
dag nodig hebben. Waarom zou ik dan
niet gaan werken? Er zijn in Noorwegen
zoveel vrouwen die dat doen."
Amsterdam en de Afsluitdijk geweest.
Neg steeds is ze enthousiast, over die
„charmante" Nederlandse klinkerwe
gen. Het belangrijkste echter is, dat
ze nu iets meer weet over Nederland
en andere Noren ongetwijfeld zal over
halen om ook eens een bezoek te bren
gen aan dat kleine Nederland, dat vol
verrassingen zit.
LIV EIDEM
Waarom niet
(Foto L.D./Holvast)
Knut Hedemann, is heel anders
dan Liv Eidem. Hy is dan ook veel
jonger. Hij is twintig jaar en
woont in Oslo. Hij is, wat. men
noemt, een idealist. Reizen wil hij;
met vreemdelingen praten; hen
begrijpen. Enkele weken geleden
was hij nog in West-Berlijn. Niet
uit sensatie-zucht, maar gewoon
om met de mensen daar te praten,
is hij naar de Oostzone gegaan.
Dat lukte hem tweemaal. Toen stak
de Volkspolizel een stokje voor ztfn be
zoeken aan de Oostduitsers. Nu wil
hy proberen om naar Moskou te ko
men.
Deze gebrilde, wat donkere Noor
weet iets meer over Nederland te ver
tellen, dan zijn landgenote. In sen of
ander tijdschrift heeft hij eens gele
zen, dat er in Nederland zoveel over
dekte zwembaden zijn „Die vind je bij
ons vrijwel niet en als ze er zijn wor
den ze gereserveerd voor clubs", zegt
hy spijtig. Ook de Nederlandse dijken
en polderwerken hebben zyn levendige
belangstelling.
Knut, die leerling van dezelfde
kweekschool is als Liv Eidem, is
eigenlijk niet van plan om ondenvy-
zer te worden: „Nee Ik wil verder stu
deren en dan wil ik leraar worden. De
kans is er wel, want het gebrek aan
leraren is ln Noorwegen nog groter
dan het gebrek aan onderwyzers".
Het leven op de kweekschool laat
hem genoeg -/rye tijd over voor zyn
hobby's; atletiek, litteratuur en mu
ziek. Hy heeft enorm veel gelezen over
BOBBY wordt hij door ieder
een genoemd. Bobby Fischer uit
de Verenigde Staten. Maar eigen
lijk moeten we nu Robert tegen
hem zeggen, want Fischer, 18
jaar oud, wil nu eindelijk wel eens
verlost worden van dat troetel
naampje, waarmee hij al sinds zijn
geboorte is aangesproken. Over
dreven? Het is maar hoe je het
bekijkt. Als je, zoals Fischer,
schaakgrootmeester bent en je
bovendien mag rekenen tot de
beste vijf schakers die er nu op
de wereld te vinden zijn, dan heb
je toch wel reden om voor „vol"
aangezien te worden. Fischer haat
dat Bobby-gedoe. Robert dus.
Robert Is, of beter: was, het proto
type van een schaakwonderkind. In
zijn eerste tienerjaren verwekte hy de
ene sensatie na de andere door in
Amerika een record aantal schakende
scholieren van allerlei leeftyden in
bliksemtempo van het bord te vegen.
Uncle Sam volgde met grote aan
dacht de ontwikkeling van zyn won
derkind.
Het ongelukkige met wonderkinderen
ls echter, dat zy maar zelden hun be
loften inlossen. Zolang zy pieplong
zyn, kykt de schaakwereld vertederd
toe hoe zy zich weren, maar als zy
eenmaal wat ouder zyn geworden en
de onverbiddelyke maatstaf der vol
wassenen gaat gelden, bhjken zy
meestal te weinig inhoud en te weinig
schaakbagage te hebben. Vaak ver-
dwynen z(j dan snel van het toneel,
want zoals de Russische grootmeester
Paul Keres het eens uitdrukte; „Beim
Schach glbt es keine Gnade".
Die ontwikkeling heeft Fischer niet
doorlopen. Op zyn veertiende jaar,
toen hy nog wel met een „nozemkop
pie" en een bont sporthemd aan de
tafel verscheen, joeg hy in de schaak
sport vergrijsde lieden het schaamrood
naar de kaken. Zelfs dr. Max Euwe
bracht het niet verder dan remise te
gen hem. Bobby (hy was toen vUf-
tlen) „onderging" alle successen met
een onverstoorbaar gezicht. Opvallend
was dat zyn resultaten op school aan
de middelmatige kant waren. Zelfs zyn
cyfers voor wiskunde schakers zyn
vaak goede wiskundigen kwamen er
niet bovenuit. Heel zyn aandacht ging
uit naar schaken.
De resultaten en vorderingen kwa
men snel. Reeds in 1958 hakte hy de
bloem van de Amerikaanse schakers
in de pan en werd hy met vlag en
wimpel nationaal kampioen. Nog dat
zelfde jaar kwalificeerde hy zich voor
het wereldkandidatentoernooi, de voor
laatste stap op weg naar de wereld
titel. De sc^-aakwereld stond op zyn
achterste benen.
de Tweede Wereldoorlog. Opgewonden
kan hij er in zyn vry vlotte Engels
over vertellen.
Knut is echter te nuchter om zich
alleen met zyn hobby's bezig te hou
den. De internationale, maar oox na
tionale politiek houdt hem bezig. Zo
maakt hy zich ernstige zorgen over de
houding van de arbeiders in zyn land.
„De lonen gaan, omhoog evenals de
pryzen, en nog blyven die arbeiders
maar eisen stellen. Ze vragen te veel.
Vaak verdienen ze meer dan ambte
naren of onderwyzers", zegt hij ver
ontwaardigd, „dat kan natuuriyk
nooit zo doorgaan. Eens komt de terug
slag, maar ja, breng dat de mensen
maar eens aan het verstand".
De eerste indruk die Kout van Ne
derland kreeg, was in zoverre verras
send, dat hij, behalve het landschap,
weinig verschil met zyn eigen land
zag: daar heeft het ook de hele zomer
geregend; daar gaan de mensen ook
elke dag naar hun werk en verdienen
hun brood. Aan die eerste indruk zal
deze week wel een einde gekomen zyn.
Want het excursie-programma, dat hij
nu achter de rug heeft, zal hem een
heel andere kyk hebben gegeven op
wat er zoal in Nederland te beleven,
te zien en te genieten valt.
The Blue Diamonds., in het dage-
lyks leven Ruud en Riem de Wolff,
zijn nu ook filmster. Zy treden op
in de pas in ons land uitgebrachte
Duitse film "Und du mein Schatz
bleibst hier" naast bekende sterren
als Vivi Bach, Paul Hörbiger en
Hans Moser.
„De moraal en de manieren van de
kinderen op school zyn zodanig, dat
hiervan een verderfelijke invloed op
myn dochters uitgaat", zei de En
gelse mevrouw Baker, die weigerde
twee van haar zeven kinderen (12
en 13 jaar) naar school te sturen
en daarom tot twee maanden ge
vangenisstraf werd veroordeeld.
Mevrouw Baker heeft reeds zes jaar
slag geleverd met rechters en on-
derwysinspecteurs om haar kinde
ren zelf te mogen opvoeden.
Beter laat dan nooit. Lonnie Done-
gan heeft uit handen van Bing
Crosby een gouden plaat gekregen
voor zeven jaar geleden opge
nomen versie van 'Rock Island
Line".
KNUT HEDEMANN
reizen
(Foto LJ5./Holvast)
Oscar opgeheven
Na het tydschrift voor twintigers
Twen en het jazzblad Rhythme is nu
Oscar, „het maandblad voor jonge
mensen" opgeheven. Het zevende num
mer, dat deze maand is verschenen,
was het laatste. Oscar heeft evenals
de beide andere tydschriften de stryd
om de advertentiegulden niet kunnen
volhouden.
Het verdwynen van bladen als Os
car, Twen en Rhythme, die alle de
pretentie hadden hun lezers degeiyke
waar voor hun geld en meer dan op
pervlakkige verstrooiing te bieden, is
overigens een bedenkeiyke zaak, om
dat het niveau van de typische bladen
voor tieners en twintigers die wel flo
reren en wel biyven verschynen, in de
meeste gevallen niet uitsteekt boven
de tekst van "Rockin' Billy". De keus
op het gebied van tydschriften voor
Jongeren, die een half jaar geleden
nog zo ruim leek, is nu wel erg be
perkt geworden.
Staccato: nieuw
radioprogramma
Staccato heet een nieuw radiopro
gramma van de KRO. dat bestemd is
voor Jonge mensen tussen twintig en
dertig jaar en op vrijdagavond wordt
uitgezonden. Een zeer pretentieus pro
gramma overigens, dat in twintig mi
nuten tyds een reeks onderwerpen wil
afhandelen, waardoor de beschouwin
gen en interview(tje)s wel aan de erg
fragmentarische kant blyven. Die in
terviewtjes met jonge mensen die niet
met name worden genoemd, vormden
trouwens in de „première" van Stac
cato een van de aantrekkeiykste on
derdelen van het programma. On
danks de wens van een der geïnter
viewden om in Staccato „geen paters
te laten preken" kwam in de eerste
uitzending toch een pater voor de mi
crofoon. Verder werd o.m. de zaak-
Preston Cobb besproken en vele mo-
dere plaatjes (gedeelteiyk) gedraaid.
Scholieren eisen
huiswerk
Meer dan 1500 scholieren in
Coventry (Engeland) hebben on
langs een massademonstratie ge
houden, omdat 70 leraren gewei
gerd hadden.... huiswerk op te
geven.
Het besluit van de leraren was
het gevolg van een geschil met
de regering over de onderwljssa-
larissén.
De scholieren wonnen het pleit.
De bond van leraren gaf de op
standige onderwijskrachten het be
vel hun leerlingen weer huiswerk
op te geven.
Pionnen in de thee
Velen vreesden dat hem in dit toer
nooit met zoveel grootmeesters, een
enorm pak slaag wachtte. Twee maan
den lang schaakte Fischer met inzet
van al zyn krachten, 's Morgens by
het onbyt zag hy de paarden, torens
en pionnen van zyn tegenstander in
zyn thee dryven. Hy schaakte terwyi
hy liep, at, dronk, sliep en het omge
keerde was ook waar.
Fischer won het toernooi niet maar
zyn resultaten waren zodanig dat de
Wereldschaakbond zich haastte hem
het predikaat „grootmeester" te verle-
Nauweiyks een maand geleden was
er dan het toernooi te Bied met een
bezetting die klonk als een klok. De
Russen waren er natuuriyk „au
grand complet". Fischer verdedigde op
prachtige wyze de Amerikaanse kleu
ren, verloor in 19 ronden geen party
en eindigde als tweede, vlak achter ex-
wereldkampioen Tal.
Zijn party tegen Tal was een sen
satie apart. Robert sloot hem zo vol
ledig in dat de Russische virtuoos al
na 30 zetten volslagen verloren stond.
Byzonder fraai was ook de score die
hy tegen de Russen behaalde; 87 %1
Conflicten
Conflicten heeft Fischer in zyn korte
carrière ook al meegemaakt. Zyn twee
kamp met Reshevsky werd na 5—5
niet hervat. De elfde party werd afge
broken en over de dag van hervatting
ontstond tussen hen onenigheid. Fi
scher verweet Reshevsky dat hy in al
les zijn zin wilde hebben. Waarom kon
hy hem nu niet eens ter wille ztfn?
Hy hield toch ook rekening met
Reshevsky's sabbath! Ruzie. Met fon
kelende ogen stonden die twee tegen
over elkaar.
Een ander conflict ontstond toen de
Amerikaanse schaakbond wegens fi
nanciële moeilykheden besloot geen
ploeg naar de Schaakolympiade af te
vaardigen. Toen Roberts moeder dat
hoorde, was zij ziedend. Het ryke Ame
rika zou niet in staat zyn vier scha
kers een maand lang naar Europa
te zenden? zy dreigde net zo lang
voor de deur van de bond te bivakke
ren tot het geld er was. Het kwam er
inderdaad!
Vuurproef
Volgend jaar komt de vuurproef
voor Fischer: opnieuw een kandidaten-
In het kadidaten-toernooi te Zu
rich (1959), waarvan hier een op
name. kwam de toen 16-jarige
Fischer vier keer uit tegen de Rus
Taldie een jaar later wereld
kampioen zou worden. Vier keer
verloor hij. maar het belette hem
niet te verklaren dat ..zijn dag"
nog wel zou komen. Verleden
maand, in het grote toernooi van
Bied, kwam de afrekening. Mihail
Tal, de trots van de Russische
Schaakacademie, kreeg geen voet
aan de grond.
toernooi waarvan de winnaar ln Mos
kou tegen wereldkampioen Botwinnik
uitkomt. Voor het eerst sinds jaren zal
er ongerustheid in het Russische kamp
zyn. Fischer is een reëel gevaar en de
altyd en overal propaganda bedryven-
de Sowjet-Unle zou één ding moeilyk
kunnen slikken: dat „Bobby" in Mos
kou zou zegevieren over dr. Ir. Mi
chael Botwinnik. Maar zover is het
natuuriyk nog lang niet....
Onlangs verscheen in de Sowjet-
Unie een roman met de titel „Trein
kaartje naar de sterren", geschre
ven door W. Aksenow. Het Russi
sche letterkundige blad „Literatura
i Schisn" heeft dit boek scherp ver
oordeeld, niet zozeer omdat hier de
jeugd en dus ook het onvermijde
lijke nozem-vraagstuk ter sprake
komt, maar omdat de nozems als
een soort helden worden beschre
ven en als vreemdsoortige, maar
toch onschuldige en goedhartige
typen optreden
Volgens de kritiek kunnen deze no
zems, die in het Russisch „stylagi"
worden genoemd, onmogeiyk onge
straft het ene café na het andere be
zoeken. rock n' roll dansen tot ze er
by nueervallen, enthousiast doen over
abstracte kunst en een cynische hou
ding aannemen Inzake de grootste na
tionale taken en toch „goeie kerels"
blyven.
Het communistische blad kan welis
waar niet ontkennen dat er ook in de
Sowjet-Unie zulke typen voorkomen
die Aksenow beschryft. maa- het laat
er onmiddellyk op volgen dat dit „een
verrottingsveischynsel is, waartegen
men moet optreden, ook met het wa
pen van een schryver".
Dat ook de Sowjet-Unie reeds ken
nis maakte met het nozemvraagstuk
was bekend, ofschoon er toch wel een
groot verschil biykt te bestaan tussen
een Westerse en een Russische nozem.
Het verschynsel heeft inmiddels
reeds zulke vormen aangenomen, dat
er zelfs een roman over kon worden
geschreven.
Er valt niet aan te twyfelen dat dit
fenomeen ook in de Sowjet-Unie in
verband staat met een zekere econo
mische welvaart, waarvan dan de no
zems met of zonder byverdiensten
danig profiteren. Na een bezoek in
een bar zegt een van de „helden" o.a.:
„Aan Hella gaf ik een bankje van hon
derd en ik stopte de rest van het klein-
5:eld in mijn zak zonder het na te tel
en. De portier gaf ik een flinke fooi
en toen nam ik een taxi".
Opvallend is het feit, dat de kritiek
met geen woord rept over de literaire
kwaliteiten, maar vooral bhjft het on-
begrijpeiyk dat zulk een roman on
danks alle voorafgaande censuur
werd gedrukt en kon worden uitgege
ven.
Prof. dr. N. Greitemann.
