ïwmeesterring is
iw in circulatie
Hso) PETROLEUM
Behaaglijk warm!
Natuurlijk
een oliehaard
gestookt met,..
"p. M. PERQUIN
Levensloop
Ook Frankri jk op
weg naar ruimte
Sparen voor ruimtereis!
Opgericht 1 maart I860
Vrijdag 20 oktober 1961
Vijfde blad no. 30482
Jn het archief van het Toneelmuseum te Amsterdam
neemt het dossier over de Theo M ann-Bouwmeester-
ring niet veel ruimte in. Het bestaat eigenlijk alleen uit
kranteknipsels en foto's die voornamelijk betrekking heb
ben op de overdracht, in 1934, door de toen 84-jarige ge
vierde actrice van het symbolische sieraad van Else Mauhs
en op de aanbieding van de ring aan Caro van Eyk in 1959.
Die ene foto welke men zo graag zou hebben willen
zien, ontbreekt echter en is waarschijnlijk ook niet geno
men: de vereeuwiging van het ogenblik waarop dit hulde
blijk in een eivolle schouwburg aan mevrouw Mann ter
gelegenheid van haar 40-jarige toneelcarrière werd aan
geboden. Dat geschiedde per oorkonde en per tekening,
want de ring zelf was nog niet gereed.
Advertentie
MEER WARMTE
MINDER ROET
ZUINIGER
Hoge Morsweg 78 - Tel. 21584-21351
OEGSTGEEST
Vlotte levering. Speciale tankauto voor de bezorging van
Huisbrandolie en Petroleum voor Centrale Verwarming.
Men kan wel aannemen dat deze
hulde op dat ogenblik niet zo'n over
heersende indruk heeft gemaakt als
men in later jaren geneigd is te ver
onderstellen. Er werd op die gedenk
waardige avond in de Amsterdamse
Stadsschouwburg zoveel gesproken, er
waren zoveel bloemen en geschenken,
men toonde zich vooral gevoelig door
de emotierijke sfeer van die huldi
gingsavond, waarvan d e aanbieding
van de ring een der vele onderdelen
vormde. Mevrouw Mann zelf heeft 23
jaar later, toen zij de ring doorgaf
aan Else Mauhs, verklaard dat de die
pere betekenis welke de gevers aan de
ring hechtten destijds niet onmiddel
lijk tot haar was doorgedrongen. In
de talloze gelegenheidsbiografieën bij
haar gouden toneeljubileum en bij
haar afscheid in 1926 wordt de ring
meestal in het geheel niet vermeld, de
gouden medaille welke zy in de tach
tiger jaren van Koning Willem III ont
ving daarentegen wel. Het is niet on
waarschijnlijk dat het telegram uit
Brighton van Sara Bernhardt dat een
portret van de grote Franse actrice in
de rol van Marguerite Gauthier bege
leidde tevens een van de successen
van mevrouw Mann! de woorden
van de bij de ring behorende oorkonde
hadden vervaagd:
„En opdat deze ring ter voortduren
de herinnering moge strekken aan
haar en hare kunst is door de com
missie verzocht, dat zy intijds zal aan
wijzen die Nederlandsche kunstzuster
die zij de waardigste acht deze ring
na haar te dragen, opdat deze weder
om, en zo telkens iedere verkrijgster
na haar, aan de beste in haar kunst
als opvolgster de ring zal geven of na
laten".
ONPLEZIERIGE
VERRASSING
De commissie welke de ring „na
mens de Amsterdamse burgerij"
aanbood en daarmee een van de
schaarse vaste elementen in het Ne
derlandse toneelleven schiep, wachtte
nog een onpleizierige verrassing. Het
door Jan Eisenlöffel, een ambachtelijk
vernieuwer uit de school van Berlage,
ontworpen kleinood bleek duurder te
zijn uitgevallen dan aan fondsen be
schikbaar was. Wat dat betrof her
haalde zich dus de bedroevende ver
toning van enige jaren tevoren toen
het „nationaal huldeblijk" voor Theo
dora Bouwmeester's grote broer Louis
niet verder kwam dan een schamele
f 1500.De „Ring-commissie" telde
echter een paar leden die zich niet lie-
De door Albert Hahn ontworpen
oorkonde waarmee de ring werd
aangeboden is een [raai voorbeeld
van de Jugendstil in de grafiek.
ten kennen, zoals de fijnzinnige schrij
ver-criticus Frans Mynssen en de be
kende auteur van melodrama's jhr. A.
G. W. van Riemsdijk. Zij hebben on
bekrompen aangevuld waar „de burge
rij" verstek liet gaan. De wijze waarop
de gelden voor de ring bijeen zijn ge
bracht is trouwens na vijftig jaar
moeilijk vast te stellen.
Een briefje van mevrouw Mann-
Bouwmeester aan de leerlingen
van de toneelschool, waaruit de
bestemming van de ring ondubbel
zinnig blijkt: „Mijn innige en har-
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniir
V
heodora Antonia Louisa
Cornelia Bouwmeester werd
op 19 april 1850 te Zutjen
bijna letterlijk „op de plan
ken" geboren. Zij was het
vijfde kind van de reizende
toneelspeler Louis Rosen-
veldt. Afgezien van rolletjes
ivaarvoor een kinderstem
voldoende was de latere
gevierde actrice maakte haar
debuut met het zinnetje
,yiama, daar is de was
vrouw" dateert haar eer
ste serieuze contract van
1866. Via de kermissen, de
Salon des variétés en het
Grand Theatre bereikte Do-
ra Bouwmeester in 1885 de
bespeelster van de Amster
damse Stadsschouwburg, de
Koninklijke Vereeniging, het
Nederlandse Toneel.
Vijfendertig jaar lang
bleef zij daar de lieveling
van het publiek. Haar jubilea
vormden hoogtepunten in
het Nederlandse toneelleven,
haar afscheia in 1926 en
haar uitvaart in 1939 natio
nale gebeurtenissen. Me
vrouw Bouwmeester was
de jongere zuster van de gro
te acteurs Louis en Frits
Bouwmeester. Met de eerste,
een meeslepend en harts
tochtelijke karakterspeler
van romantische alure, is zij
ook. in latere jaren vaak sa
men opgetreden. De enige
jaren geleden gestorven to
neelspeler Theo Frenkel jr.
was haar kleinzoon.
JIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIII^
OPMERKELIJKE
INTELLIGENTIE
Het is (bepaald) niet de gering
ste kwaliteit van mevrouw
Mann geweest, dat zij gedu
rende de 50, 60 jaar een tegen
woordig haast onvoorstelbaar lan
ge tijd, welke haar echter niet in
't minst leek te deren! dat zij
actief de toneelkunst diende, erin
geslaagd is enerzijds zichzelf ge
lijk te blijven en aan de andere
kant zich toch voortdurend met
een opmerkelijke intelligentie
heeft aangepast aan de verande
rende stijlopvattingen. Het zangspel
en de draak, naturalisme en rea-
isme, de Franse melodrama's en
de gekilde boulevardstukken: ze
heeft ze allemaal gespeeld en al
tijd goed, want wélk genre aan de
orde van de dag mocht zijn, me
vrouw Mann zette zich met haar
telijke dank roep ik u bij deze toe.
Wat gij voor mij hebt gedaan,
heeft een diepe indruk op mij ge
maakt en kan nooit door mij ver
geten worden. Meisjes, ik volg u
Een foto uit 1934: mevrouw
Mann-Bouwmeester (84) schuift
Else Mauhs (49) na de voorstel
ling van Vorstelijke Emigranten"
de ring aan de vinger.
gehele persoon en overtuiging, met
al haar vakkennis vooral ervoor in.
Dat neemt niet weg dat de grote
romantische rollen haar het best
lagen en dat zij aan het eind van
de eerste wereldoorlog maar ze
was toen ook al bijna zeventig
niet bepaald tot de medestanders
van Eduard Verkade behoorde, die
een psychologische verfijning der
vertolking nastreefde welke het
minder zocht in het brede gebaar
of het volle geluid.
Zelfs in de Theo Mann-Bouwmees-
terring was die stijlwijziging zicht
baar. Toen aan het eind van de 19e
eeuw haar creatie van „Flora Tosca"
het Amsterdamse schouwburgpubliek
zo in vervoering bracht dat het haar
een armband aanbood, schitterde en
flonkerde dat juweel van de parels en
diamanten. De ring van Jan Eisenlöf
fel daarentegen werd slechts gesierd
door een kleine vrouwenfiguur in don
kerblauw email en de rand was een
voudig afgewerkt met parelvormige
motiefjes. Die soberheid moet wel in
tegenstelling hebben gestaan tot het
kostuum dat mevrouw Mann in de rol
van de barones d'Anges in haar jubi
leumstuk „De demi-monde" droeg en
dat door een geestdriftige recensent
als volgt werd beschreven: .mooi
stond haar de lila fluwelen toque met
baret-bol,van voren gegarneerd met
goud-galon, terzijde van achteren een
lilapleureuse, stijl Niniche, ontworpen
en uw kunst: jongens, voor u is
geen ring maar ik zal u daarom
toch niet uit het oog verliezen
door de eerste Franse modiste verbon
den aan het modemagazijn „Au pa
lais de la mode" van P. Mars en co.
Terloops merkte de recensent nog op:
„De heer Gimberg speelde een char
mant toneeltje met mejuffrouw Rika
Hopper. Juffrouw Hopper deed dat
keurig". Kleine kinderen worden groot,
denkt men onwillekeurig na zo'n pas
sage.
Minister Cals verrichtte In
1959 hetzelfde ritueel bij de te
genwoordige draagster van de
Theo M ann-Bouwmeester ring,
mevrouw Caro van Eyck
ONVERGETELIJK
AFSCHEID
Het publiek heeft van mevrouw
Mann-Bouwmeester nimmer af
scheid willen nemen. Het was de
actrice zelf die in 1926 van scherper in
zicht getuigde: „Beter dat ik afscheid
neem van het publiek, dan het publiek
van my". Men vergat haar niet na die
onvergetelijke triomftocht door het
nachtelijk Amsterdam na de voorstel
ling van haar afscheidsstuk „Het kind
van de liefde". Dat bleek wel op de
7de maart 1934 toen ze na de voorstel
ling door de toneelgroep „Het masker"
van Jan Musch van „Vorstelijke Emi
granten" haar dierbare ring overdroeg
aan Else Mauhs. De 84-jarige actrice
in haar japon van donker velours en
zwart fluwelen avondmantel fas
cineerde opnieuw de tweeduizend to
neelliefhebbers in dat eerbiedwaardige
theater aan het Leidseplein toen zy de
ontroerde, broze en frêle Else Mauhs
de raad meegaf: „Ban van u af alle
persoonlijke gevoelens van sympathie
of antipathie. Let, bij het geven van
de ring, alleen op de kunstenares".
De tragische omstandigheden waar
onder Else Mauhs haar laatste jaren
heeft gesleten, hebben verhinderd dat
zij de ring nog bij haar leven heeft
kunnen overdragen. Een stichting,
welke terecht de naam draagt van de
gene die door mevrouw Mann-Bouw
meester om haar verbluffende tech
niek en virtuositeit en haar gaaf spel
waardig werd gekeurd de ring over te
nemen, heeft thans waterdichte regels
gesteld om hiaten in de opvolging te
voorkomen. Zelfs al is het waar, dat de
toneelkunst sinds 1911 aanzienlijk van
karakter is veranderd, dat het tegen
woordig minder op de individuele spe
lers aankomt dan op de regisseur die
zyn gezelschap tot een eenheid moet
bezielen, dan nog houdt deze onder
scheiding haar oorspronkelijke zin en
waarde: De ring is het symbool van de
dramatische kunst die hoog gehouden
moet worden.
De toekenning van de ring in
1959 aan Caro van Eyck, wier spel
naar de woorden vc.n minister Cals
wordt gekenmerkt door allurever-
De Franse nationale vergadering
heeft zich uitgesproken voor een wets*
ontwerp waarmee de oprichting wordt
beoogd van een nationaal centrum voor
ruimteonderzoek.
Dit centrum dat in de plaats komt
van een in 1959 opgerichte coördinatie
commissie, zal over aanzienlijk meer
geldmiddelen kunnen beschikken dan
deze commissie. Voor de uitvoering van
het program voor 1962 en van aanvul
lende programma's zal een bedrag van
87 miljoen nieuwe franken worden uit
getrokken en daarenboven nog eens 84
miljoen voor andere kosten.
Het ruimteonderzoek zal zowel op na
tionale basis als in samenwerking met
andere landen gebeuren.
Wat de plannen op nationale basis
betreft, zal Frankrijk in 1964 pogen
zijn eerste kunstmaan in een baan om
de aarde te brengen en daarbij gebruik
maken van een „Diamant"-raket.
Internationaal zal Frankrijk samen
werken in de Europese voorbereidende
commissie voor ruimteonderzoek die
over enkele dagen te München bijeen
komt, in een Europese organisatie voor
de bestudering van de lancering van
een zware kunstmaan en in een pro
gramma voor het lanceren van een
Amerikaans-Franse satelliet.
Advertentie
Een medewerker van het ruimtevaart-
centrum te Huntsville, Alabama, heeft
laatst medegedeeld dat ruimtevluchten
op den duur betrekkelijk goedkoop kun
nen worden. Zo zouden reeds van 1975
af jaarlijks 5000 mensen een reis om da
aarde k la Gagarin kunnen maken. Wilt
U daar nu reeds voor gaan sparen?
Neen, U kunt Uw geld beter besteden.
U kimt er nu al zo'n goudkleurig blikje
KAREL I MARKANT-senoritas voor
kopen. Daar zitten 20 stuk voor stuk in
cellofaan verpakte, gave, geurige sigaar
tjes in. Stel niet uit tot 1975, waar Tt
heden al van genieten kunt.
Op 15 november zal het vijf
tig jaar geleden zyn dat in de
Amsterdamse Stadsschouwburg
een ring werd aangeboden aan
degene die als de grootste actrice
van haar tijd werd beschouwd
en wier naam voorgoed aan dat
sieraad verbonden zou zyn: me
vrouw Theo Mann-Bouwmees
ter. Het ziet er niet naar uit
dat deze historische datum met
enig officieel vertoon zal worden
gevierd. Prof. mr. A. Pitlo, de
voorzitter van de Else Mauhs-
stichting, welke de ring sinds de
enige jaren geleden gerezen
moeilijkheden over de toeken
ning beheert, bekende ons eer
lijk dat hij nooit aan dat halve-
eeuwfeest zou hebben gedacht,
als wy üem er niet aan berin-
nerd hadden.
Gezien het rumoerige jongste
verleden vond hy het ook maar
beter de weer ingetreden rust
niet te verstoren. Professor Pit
lo vond het echter een goede ge
dachte deze aanleiding aan te
grijpen om door middel van een
artikel de fascinerende figuur
van de eerste draagster van de
ring in herinnering te roepen.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiim,
fijning en innerlijke warmte, heeft
dan ook onbetwist een bijna vijf
tigjarige traditie bevestigd omdat
daarmee dezelfde eigenschap
pen werden geëerd welke het we
zen van de kunst van Theo vrann-
Bouwmeester uitmaakten. En
daarmee is de ring gesloten.
