Minister Cats in heftig conflict met mr. Burger Kleurenfoto's 3 oktober Oost-Duitsland achter tweede Veiligheidszone' EIS 15 JAAR TEGEN REYDON - DE JAGER Groot rumoer in Kamer WEERBERICHT GudDÜ Bewindsman voelt zich persoonlijk gegriefd Een fel slot na rustig begin Overstromingen teisteren Birma Steeds moeilijker wordt vlucht uit het prikkeldraadparadijs De raketbases en installaties hadden speciale belangstelling Prijsvraag drie oktober teuws^ Opgericht 1 maart 1860 DONDERDAG 5 OKTOBER 1961 No. 30469 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: E. A. E. van Dishoeck Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f750 iU VUUK LtlUtIN fcIN UM3IKLJ per kwartaal; f255 per maand; f0.59 per week Witte Singel 1, Leiden Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 In een bewogen sfeer is de tweede ronde van de alge mene politieke beschouwingen in de Tweede Kamer giste ren vroeg in de avond geëindigd. Een ernstig conflict tussen de minister mr. Cals van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen en de socialistische fractieleider, mr. Burger was aanleiding tot grote beroering. De minister achtte zich gegriefd door bepaalde uitla tingen van mr. Burger over een mogelijke relatie van het kabinet tot sommige buitenparlementaire belangengroepen de groep-Rijkens)Op scherpe toon protesteerde de bewindsman tegen zoals hij het noemde „de insi nuaties" van mr. Burger. Het was 's middags allemaal vrij rustig begonnen. De minister-pre sident, prof. De Quay, had het algemeen regeringsbeleid verde digd - men zie elders - en daarna kwamen de fractieleiders aan het woord voor de replieken. De eerste woorden van mr. Bur ger klonken welwillend: hij prees de minister-president, omdat deze zich veel moeite had gegeven de gestelde vragen te beantwoorden. Gaandeweg echter werd de toon van de fractieleider van de P. v. d. A. kritischer. Zo was het volgens hem bij volks huisvesting een „janboel", daar de cij fers van de begroting steeds weer dooi de feiten werden achterhaald De socialistische fractieleider had, zo zei hij, een genuanceerd oordeel over het Nieuw-Guineabeleid. Vroeger zou dit beleid wel eens „dubbelhartig" zijn ge weest (ook de vorige dag was dit woord al gevallen). Deze dubbelhartigheid in- en uitpraterij zou zich niet mogen herhalen. Intussen had men aan de regerings tafel een woordenboek laten aanrukken en daarin werd druk gebladerd Mr. Burger was echter nog niet uit gesproken over het nieuw-Guineabeleid. Volgens hem zou dr. Bruins Slot (AR) het eens zijn met de groep-Rijkens en het kabinet aldus een stoot onder de gordel hebben gegeven. Steunpunten Maar nu kwam het: zou de groep- Rijkens ook geen steunpunten in het kabinet hebben? En bij deze vraag noemde mr. Burger de naam van de mi- Advertentle. Halve gebr. kip f 1.95 Alléén: PETER LEENEN Gangetje 14 OOK OM MEE TE NEMEN. Veranderlijke bewolking De Bilt verwacht van heden- tot mor genavond: Veranderlijke bewolking met mogelijk op enkele plaatsen enige regen. In de nacht en ochtend plaatselijk mist. Zwakke tot matige wind uit zuidelijke richtingen. Weinig verandering in tem peratuur. (Opgemaakt te 11.15 uur) 6 OKTOBER Zon op: 6.48 uur; onder: 18.08 uur; Maan op: 2.59 uur; onder: 17.10 uur. Hoogwater te Katwijk te 1.16 en 13.44 uur; laag water te 9.17 en 21.33 uur. van ZIE ONZE ETALAGE FOTO HOLVAST APOTHEKERSDIJK 27, LEIDEN Dit blad bestaat uit 20 pagina's nister van O.K. en W. Het kabinet zou ontvankelijk zijn voor de druk van grootondernemers, die wellicht in con tact met Soekarno een „harde" politiek tegen Nederland voorstaan. Wat is nu van meer belang: Het beleid van het kabinet of dat van de grootindustrie?, zo wilde mr. Burger weten. Inmiddels gingen de replieken verder. Dr. Bruins Slot kwam verduidelijken, dat hij waardering voor het regerings beleid had, maar op enige lacunes had willen wijzen. Wat hij beoogde was „een gesprek zonder basis" met Indonesië, geen directe onderhandelingen, al zou het daarvan weieens moeten komen. Prof. Oud (VVD) vroeg wat een „ge sprek zonder basis" eigenlijk betekende en keerde zich verder tegen mr. Burger, wiens woorden hem soms aan de stijl van de vroegere SDAP deden denken. Het woordenboek had inmiddels uit komst verschaft over de betekenis van .dubbelhartig": „geveinsd, verraderlijk, vals" Mr. Burger had het zó niet bedoeld :„met de ene hand nemen, wat men met de andere heeft gegeven". Maar ondanks deze uitlegging verdween de spanning in de kamer niet. Persoonlijk feit Toen de laatste fractieleider, dr. Ti- lanus, zijn repliek had beëindigd, stond minister Cals achter de regeringstafel op, nadat hij .wegens een persoonlijk feit" het woord had gevraagd en verkre gen van de wnd. voorzitter, de heer Bommer. Over het woord „dubbelhartig" wilde mr. Cals niet veel meer zeggen —al achtte hij het ten onrechte gebezigd maar hij had zich persoonlijk zeer gestoten aan de uitlatingen van mr. Burger over de „steunpunten" in het kabinet, waarbij de naam van minister Cals was genoemd. Daarin las de mi nister een insinuatie aan zijn adres, n.l. dat hij contact zou hebben gehad met de groep-Rijkens. Ernstig protesteerde de bewindsman. Mr. Burger vond het moei lijk een antwoord te formuleren. Hij had het woord „dubbelhartig" niet zo bedoeld en niet gesproken volgens het woorden boek. Maar toen klonk er een scherpe vrouwenstem van achter de regerings tafel. Minister Klompé riep, dat mr. Burger weieens meer later op zijn woor den terugkwam. Het rumoer in de ka mer werd groter en van de socialistische banken klonken allerlei interrupties. Mr. Burger bracht het beleid betreffende de commerciële televisie (een zaak van O.K. en W.) ter sprake als uiting van een mogelijk contact tussen kabinet en belangengroepen. Prof. De Quay zou bovendien de actie-Rijkens vroeger heb ben toegejuicht. Invloeden Mr. Burger zei niet de heer Cals per soonlijk te hebben bedoeld. Bovendien zou hij niet hebben gesproken van „steunpunten", maar van „invoeden" in het kabinet, wat natuurlek iets anders was. Nogmaals stond minister Cals op, dit maal om uiting te geven aan zijn ont steltenis dat een afgevaardigde als mr. Burger van een dergelijk gebrek aan zorgvuldigheid blijk gaf. Mr. Burger had aanvankelijk wel degelijk van „steun punten" gesproken. Eindelijk werd de vergadering geslo ten, maar mr .Cals en enkele socialisti sche fractieleden bleven nog even na praten met ernstige gezichten. Het incident Burger-Cals overscha duwde de overige bij de replieken ge houden betogen. In grote lijnen vermel den wij nog, dat dr. De Kort (KVP) betreurde dat de minister-president geen nota over de verkeersveiligheid had toe gezegd en merkte op, dat de PvdA thans blijkbaar de KVP wil overtreffen in het streven naar een goede kinderbijslag. In 1963 komt er een nieuw kabinet. Hoe dat eruit zal zien wist dr. De Kort nog niet, maar zouden degenen, die nu pleiten voor een schatkistbijdrage (de PvdA) er in 1963 nog zo over denken als zij eventueel regeringsverantwoorde lijkheid dragen? Prof. Oud noemde zich „de vriend, die dit kabinet zijn feilen (met name psy chologische) toont" en hield een pleidooi voor verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd. Ir. Van Dis (SGP) nam het op voor de boeren die zich verzetten tegen het landbouwschap. Birma wordt geteisterd door grote overstromingen. Ongeveer 500 dorpen staan onder water en ca. 235.000 perso nen hebben hun woningen moeten ver laten. Voorts zijn 325.000 ha. rijstbouw- grond overstroomd. Op 200.000 ha sawahs kan opnieuw worden aangeplant, maar elders is de vernieling volkomen. In de overstroom de gebieden is hongersnood ontstaan, ten gevolge waarvan ten minste twee personen zijn overleden. In het gebied van de rivier de Sittang en in de staat die door Karens wordt bewoond is voed sel afgeworpen. In de Tweede Kamer heeft mi nister-president prof. dr. J. E. de Quay gistermiddag de acht fractie voorzitters beantwoord, die het woord hadden gevoerd tijdens de algemene beschouwingen over de begroting. Overeenkomst Nederland Bolivia De regeringen van Nederland en Bo livia zijn overeengekomen, dat Neder landse en Boliviaanse onderdanen zon der visum Bolivia en Nederland kunnen binnenkomen voor een verblijf van ma ximaal drie maanden, nuts ze in net be zit zijn van een geldig nationaal pas poort, aldus heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken woensdag meege deeld. Nederlandse onderdanen, die voorne mens zijn langer dan drie maanden in Bolivia te blijven, dienen zich van te voren in het bezit te stellen van een „machtiging tot verolijf". Vijf Polen gevlucht naar West-Berlijn De vlucht uit Ulbrichts prikkeldraad paradijs wordt steeds moeilijker. In de afgelopen vier maanden zagen nog 11.000 vluchtelingen kans de grens tus sen Oost-Duitsland en Beieren te pas seren. Met de dag wordt dat nu moei lijker. In de eerste plaats is er een De ontsnapte opvarenden van de door de Indonesiërs aangehouden sleepboot „Noord-Holland" zijn gisteren In ons land aangekomen 5? (Van onze' correspondent In Bonn) In Oost-Berlijn hebben de communisten een niemandsland van 100 meter breedte langs de sectorgrens geschapen. Maar dat blijkt nog niet genoeg te zijn. Dwars door het Duitse land komt er nog een strook van 500 meter bij langs de zonegrens. Volgens mededelingen van de Beierse grenspolitie gaan de communisten omzichtig te werk bij hun deportaties, kennelijk om geen paniek bij de Oostduitse bevolking te veroorzaken. Bij nacht en ontij worden hele dorpjes ontruimd en afgegrendeld. De bewoners verdwijnen met hun meubilair naar ooste lijker streken. Overal langs de zonegrens hetzelfde beeld: ontruimde huizen, verlaten dorpjes, volgeladen verhuisauto's. Dat ziet men in Mecklenburg, Hessen-Thüringen en in Beieren. veiligheidszone ingesteld langs de grens van 5 kilometer, die men alleen met speciale pasjes mag betreden. In de tweede plaats werken de communisten dag en nacht aan de prikkeldraadver sperringen, waarin nu dan ook nagenoeg geen lacunes meer voorkomen. Incident in Berlijn Gisteravond hebben Oost- en West- berlijnse politieagenten schoten gewis seld. Voor zover bekend werd niemand gewond. Volgens ooggetuigen waren twee Oostberlijners op het dak van een woning in de Bernauerstrasse geklom men om een vluchtpoging te onderne men. Zij wachtten kennelijk tot de Westberlijnse brandweer met vangzeilen zou komen (in de Bernauerstrasse staan de huizen op Oostberlijns gebied, maar zijn de straat en het trottoir Westber- lijns). Zij werden ontdekt door drie Oost duitse agenten Eén ging naar de vluch telingen toe, de twee anderen vuurden in de richting van een groepje Westber- lijners, die voor het huis stonden. West berlijnse agenten schoten daarop in de richting van de Oostduitse politieman nen. Een vluchteling werd gearresteerd, de ander sprong, nadat de brandweer een vangzeil had gespannen, naar bene den. Hij kwam echter op straat terecht en was op slag dood. Nog uren later stonden Westberlijnse burgers in de Bernauerstrasse opgewon den te praten over de schietpartij en de doodssprong van de vluchteling. Onmid dellijk na de val was er aan beide zijden van de g-ens een angstige stilte ont staan. Vijf Polen (twee vrouwen en drie kin deren) zijn gistermiddag: in West-Berlijn aangekomen. De Westberlijnse politie zegt, dat dit de eerste Polen zijn die sinds de sluiting van de rectorgrens op 13 augustus naar West-Berlijn gevlucht zijn. Vervolg op pag2 De ontsnapten in een hotel in Arn hem, waar zij een relaas gaven over de gebeurtenissen. De openbare aanklager bij de Krijgsraad te Kiew heeft vandaag wegens spionage 15 jaar geëist tegen de Neder landers Reydon en De Jager Zoals wij gisteren reeds in een gedeelte onzer oplage konden berich ten hebben de Nederlanders Reydon en De Jager voor de krijgsraad te Kiew verklaard, schuldig te zijn aan spionage. Tijdens het openbare verhoor, dat vijf uur duurde, verklaarde Reydon dat hij niet alleen aan zijn opdrachtgevers in Nederland geheime gegevens verstrekt had. De Navo had een uitgebreid spionagenet in de landen, die lid waren van dit „agressieve blok". Reydon had in het bijzonder inlichtingen verstrekt aan Britse instanties in Liverpool. Hij verklaarde volgens Tass voorts dat hij zonder aarzeling akkoord was gegaan met het plan om een spionagetocht door de Sowjet-Unie te maken in de vermomming van „autotoerist", omdat hij „veel had horen vertellen over de gastvrijheid van de Russen en ervan overtuigd was dat alles goed zou gaan". Opdrachten Zowel Reydon als De Jager verklaar den, dat zjj voor de Nederlandse gehei me dienst als spion hadden gewerkt. Reydon sprak van 5 jaar, De Jager noemde een termijn van 2 jaar. Reydon en De Jager voerden het woord in het Nederlands. Hun verklaringen werden vertaald voor de rechters, die onder een enorm portret van Lenin zaten. Reydon sprak tijdens het verhoor over opdrachten die hem in Amsterdam door een Nederlander en ook door een Ame rikaan waren gegeven. Hij had naar zijn zeggen door de patrijspoorten van zijn schip foto's gemaakt van oorlogs schepen in de Russische havens Archan gel en Ventspils (Windau) en de Poolse haven Danzig. Op drie oktober heeft 11 na tuurlijk niets kunnen doen aan het oplossen van de fotoprijs vraag, welke wij de vorige week publiceerden. Alleen al de tweehonderdduizend men sen, die de straten bevolkten, maakte herkenning van de fo to's zeer moeilijk. Nu de rust in de Sleutelstad is teruggekeerd, kunt U zich ook weer op deze prijsvraag werpen. Dat wordt tijd, want de inzendingstermijn eindigt binnenkortUw oplossing moet uiterlijk maandag a.s. om 12 uur in het bezit zijn van de re dactie, Wittesingel 1 te Leiden, om tnee te dingen naar een van de geldprijzen. Vergeet U niet de naam en het adres van de inzender te vermelden, want dit zou al Uw moeite tevergeefs doen zijnl BOUWVAKVAKANTIE 1962 De bedrjjfsraad voor het bouwbedrijf heeft in een gisteren gehouden vergade ring een beslissing genomen ten aan zien van de bouwvakvakantie 1962. Als vakantieperiode voor het volgend Jaar is aangewezen de periode aanvangende ®P 23 juli ©n eindigende op 4 augustus 1962, Eens had een Engelsman In Liverpool een film van hem in ontvangst geno men. Deze Brit had zich geïdentificeerd met het wachtwoord: „De groeten van Henk". De Jager verklaarde dat hij, toen hij met zijn schip in Sjanghai lag, foto's had genomen van oorlogsschepen. Reydon en hij hadden in mei In een café in Amsterdam opdracht gekregen om naar de Sowjet-Unie te gaan. Vol gens Reydon had een Amerikaan hun toen een kaart van de Oekraine gege ven en de route uitgestippeld die zjj op weg naar de Krim en op de terugweg moesten voolgen. Reydon verklaarde, dat men hem had verzocht een spionage tocht door de Sowjet-Unie te maken, waarbij hij speciaal moest letten op ra ketbases en andere militaire installa ties. Hij en De Jager hadden in Holland drie oefentochten gemaakt. Hun oplei ding was op 10 juli stopgezet. Drie dagen later had hij een map gekregen, die, naar men hem verteld had, van een vliegtuig van het type U-2 afkomstig was en per speciale koerier uit Was hington was gekomen. „Later", aldus Reydon, zag ik dat op de kaart 1944 stond. Iedereen weet, dat de U-2's toen nog niet bestonden. Rey don verklaarde voorts, dat hij met zijn vrouw erover gepraat had hoe hij zijn baan bij de geheime dienst het best kon kwijtraken. Maar men had hem belet ontslag te nemen. Gelach Hierop vroeg de openbare aanklager „Is het u duidelijk dat uw activiteit mis dadig was? Reydon: „Ja". Op een vraag van zijn verdediger zei Reydon dat een man, die Otto heette, hem gezegd had dat hij nu de Sowjet- Unie kon zien op een manier die af week van die welke in de pers wordt beschreven. In de zaal klonk gelach op toen hij hieraan toevoegde dat „die mo gelijkheid zich nu heeft voorgedaan". Slot pag2 Uit het Leidsch Dagblad van j October 1861: De heer Grutter te Geis- tendorf heeft een uitvin ding gedaan, welke van het hoogst gewigt kan worden, in dien zij blijkt proefhoudend te wezen. Hij stookt gaz, dat helder licht geeft en een aanmerkelijke kracht bezit en bezigt daartoe grondstoffen, welke tot heden worden beschouwd niet de min ste waarde te bezitten, tenge volge waarvan de prijs van der- gehjk gaz uiterst gering is. esaaaaaa

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1961 | | pagina 1