Minister mr. Cals heeft ruim twee miljard nodig Verdere spreiding wetenschappelijk onderwijs op lange baan geschoven Politieke zendtijd in 1962 ook in televisie SCHOLENBOUW ACHTER BIJ PROGRAMMA Regering overweegt verlaging leerlingenschaal op lsept. 1963 GROTE ZORGEN BIJ PERSONEELSBELEID Eerste ontwerp nieuw aeademisch instituut spoedig ter beoordeling I Steeds meer Herdenkingsplechtigheid in Assemblee ZWEDEN BRENGT HULDE AAN WIJLEN HAMMARSKJOLD MEER STEUN HOLLAND-FESTIVAL Financiële positie Wereldomroep wellicht nu spoedig ter sprake Prom '61 gaat niet door Opgericht 1 maart 1860 Vrijdag 29 september 1961 Derde blad no. 30465 De bewindsman van het ministe rie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen heeft voor 1962 ruim f. 280 miljoen méér nodig dan voor 1961 door de Kamers werd goedgekeurd, nml. f. 2.016.876.000 tegenover f. 1.736.099.000 in 1961. Lager onderwijs vergt bijvoor beeld f. 41 miljoen meer. voorberei dend hoger en middelbaar onder wijs f. 10 miljoen, nijverheidsonder wijs niet minder dan bijna f. 140 miljoen en het wetenschappelijk onderwijs f. 34.5 miljoen, terwijl op de buitengewone dienst bijna f. 27 miljoen méér wordt uitgetrokken voor wetenschappelijk onderwijs. De minister van Defensie heeft meer dan twee miljard gulden aangevraagd, maar ook zijn collega Cals meent ruim twee miljard nodig te hebben om zijn taak naar behoren te vervullen. Hy om schrijft die taak zelf als volgt in de memorie van toelichting bij de begro ting: „Te bevorderen, dat onderwijs, jeugdvorming, kunst en wetenschap steeds beter beantwoorden aan de eisen van de harmonische vorming der jeug digen tot volwassenheid en van de gees telijke ontwikkeling der volwassenen en daardoor in steeds hogere mate ten goede komen aan het geestelijk en stof felijk welzijn van het Nederlandse volk in al zijn geledingen". Na de verwachting uitgesproken te hebben, dat het wetsontwerp tot rege ling van het voortgezet onderwijs in het thans aangevangen zittingsjaar door de Tweede Kamer afgehandeld zal worden, deelt de minister mede dat een K.b. in voorbereiding is, waarbij de voor enkele takken van onderwijs geldende rege ling, dat opnieuw in dienst tredend ge pensioneerd onderwijzend personeel een fictieve diensttijd van tien jaar ont vangt, zal worden uitgebreid tot andere takken van onderwijs. Vertraging scholenbouw In het bouwprogramma 1960 werd f260 miljoen voor scholenbouw opge nomen. In dat voor dit jaar f270 mil joen. In 1960 werd voor slechts f 222 miljoen geproduceerd en in het eerste halfjaar '61 voor f103 miljoen. Dit ach terblijven (in '60 voor f 38 miljoen en over het eerste halfjaar van 1961 voor f32 miljoen» noemt de minister mede een gevolg van vertraging in het ge reedkomen van bouwplannen van pro jecten voor het wetenschappelijk on derwijs, het voorbereidind hoger en mid delbaar onderwijs en het nijverheidson derwijs, het voorbereidend hoger en mid- werd, zoals reeds gemeld op Prinsjes dag, voor onderwijsdoeleinden f275 mil joen uitgetrokken. Minister Cals stelt zich overigens voor in de omstreeks november a.s. verschij nende zesde nota over het bouwvolume voor het onderwijs verdere gegevens te verstrekken inzake de scholenbouw. Golflijnleerlingen De toeneming van het aantal leerlin gen bij het kleuteronderwijs zet zich ge stadig voort. Daarentegen zal zich in 1962 de daling van het aantal leerlin gen by het gewoon onderwys verder ma nifesteren. De regering stelt zich dan ook voor per 1 september 1963 de leer lingenschaal te verlagen. Medio mei jl. bedroeg het aantal onvervulde vaca tures echter nog 960. De groei by het uitgebreid lager onderwys zal zich ten slotte in verzwakte mate voortzet ten. De personeelssituatie by deze sector van het onderwys is overigens nog wei nig rooskleurig. Kweekscholen De toeneming van de kweekschoolbe zetting in de laatste jaren is aanzien- lyk geweest: 1956-16.178 leerlingen, '57- 17.143, '58-19.037, '59-21.059 en '60- 22.712. De styging van het aantal dergenen, die de onderwijsakte behaalden, loopt hiermede parallel: '56 geslaagden eind examen 2e leerkring 3075, '57-3096 ge slaagden 2de leerkringen 1764 geslaag den eindexamen 3e leerkring 1764, '58- 3504 en 1802, '59-3719 en 2022, '60-3929 en 2121. V.h.m.o. Zo de verwachtingen, uitgesproken in het interimrapport van de commissie- vJun.o., in grote lijnen in vervulling zul len gaan, zal de styging van het aantal Voor grond van de heer Koekoek f 83000 Bij veiling van het Landbouwschap (Van onze correspondent) Ten overstaan van de arrondisse- rechtbank te Arnhem, is gistermiddag een perceel landbouwgrond groot een hectare en 26 are van de heer H. Koe koek te Bennekom geveild. De verkoop vond plaats op verzoek van het Land bouwschap, aangezien de heer Koekoek, voorzitter van de Vereniging voor be- dryfsvrijheid in de landbouw, zyn hef fing niet wil betalen en een schuld had van ongeveer f 470. Er was grote belangstelling voor deze executoriale verkoop van de zyde van notarissen en advocaten. De heer Koe koek en enige vrye boeren woonden de zitting by. Er deed zich geen enkele ongeregeldheid voor. Nadat mr. J. Deen by opbod f. 50.000 nad geboden, mijnde notaris H. L. T. Kroon uit Oosterbeek af op f. 33.000, zodat de verkoopsprys werd bepaald op f. 83.000. De recht bank zal over vier weken uitspraak doen tenaanzien van de toewyzing. leerlingen en klassen by het v.h.m.o. thans minder sterk worden om in de nabye toekomst een einde te nemen en in een lichte daling over te gaan. De minister van O.K. en W. streeft er voorts naar het sociaal-pedagogisch on derwys t.z.t. grotendeels te brengen on der de werking van de nyverheidson- derwyswet, opdat voor de meeste on derdelen van deze vorm van beroeps onderwijs gfelyke kansen worden ge schapen. Het r.k. gymnasium van het bisschop pelijk seminarie in Noordwijkerhout en de afdeling gymnasium van het Rijn lands Lyceum te Oegstgeest komen op de lyst voor van scholen, die de mi nister van subsidie in aanmerking wil laten komen. Advertentie Moderne Akkertjes verlossen U sneller, veiliger en prettiger van uw RIJN- want het zijn instant cachets met 4-voudig werkend micropoeder Gisteren zijn de ongeveer 150 bewoners van het eilandje Tien- gemeten aangesloten op het water leidingnet. In droge tijden moesten de inwoners tot dusver met tank- boten van water voorzien worden. De burgemeesters van Zuid-Beijer- land en Goudswaard, een van de bewoners van Tiengemeten en de president-commissaris van de ven nootschap, welke eigenaresse is van het eiland, draaien gezamenlijk de hoofdafsluiter van de nieuwe water leiding open. Binnenkort zal het eerste ontwerp voor het nieuwe academisch insti tuut ter beoordeling aan de advies instanties worden toegezonden. Dit blijkt uit de Memorie van Toelich ting op de begroting van O., K. en W. Het beleid inzake de personeels voorziening bij het wetenschappe lijk onderwijs zal gote aandacht vragen. Het heeft immers geen zin zo zegt de minister, nieuwe labora toria en andere gebouwen op te richten en de sterk groeiende aan tallen abituriënten van het v.h.m.o. aan te moedigen universitaire oplei dingen te volgen, indien niet op adequate wijze in de behoefte aan hoogleraren, andere docenten, als mede wetenschappelijk en niet- wetenschappelijk personeel zou kunnen worden voorzien. Ook in financieel opzicht zal de taak met betrekking tot het be staande wetenschappelijke onderwijs zoals dit zich ontwikkelt en bij de uitvoering van de - in de nota inzake de uitbreiding van het ivetenschap- pelijk onderwijs vervatte voor stellen, ,nog verder zal uitgroeien van een zodanige omvang worden, dat de beschouwing van de denk beelden inzake verdere spreiding van dat onderwijs naar het oordeel van de minister dient te worden ver schoven naar een tijdstip, liggende tussen 1970 en 1980. Dan zal de ont wikkeling van het ivetenschappelijk onderwijs, althans in kwantitatieve zin, een rustiger karakter hebben gekregen. De minister is voornemens, zo blijkt verder uit de memorie van toelichting, in het studiejaar '61'62 een begin te maken met de uitvoering van het in het rapport van de commissie wetenschap pelijk personeel medische faculteiten (commissie-Querido) voorgestelde gewij zigde stelsel van honorering van een beperkt aantal wetenschappelyke mede werkers. Dankbaar Het stemt de minister tot voldoening, dat het mogelyk is gebleken met be trekking tot de drie ryksuniversiteiten, de Gemeentelijke Universiteit van Am sterdam en de technische rykshogescho- len de in de nieuwe wet voorgeschreven begrotingsopzet en begrotingsprocedure in acht te hemen. Hij geeft in de memo rie van toelichting uiting aan zijn er- kentelykheid jegens de colleges van cu ratoren voor de verleende medewerking. In 1960 en 1961 werd het „plafond" van 150 miljoen gulden te investeren in de instellingen van wetenschappelyk on derwys, de academische ziekenhuizen en verschillende instellingen van weten schappen niet gehaaid, voor 1962 kemt de som van de aangevraagde gelden precies op dit bedrag nadat de aan vragen wat waren besnoeid. Meer voor ZWO De verhoging van het subsidie voor de Nederlandse organisatie voor zuiver* we tenschappelijk onderzoek (Z.W.O.) is voor een belangryk deel toe te schrij ven aan de kosten van de Stichting Fundamenteel Onderzoek der Materie (F.O.M.), waarvoor thans f 8.220.000 is geraamd tegen f7.000.000 in 1961. In de bijdrage aan deze stichting zyn be grepen de subsidies voor het Instituut p Ten behoeve van het wetenschap- pelijk onderwijs werd of wordt door g het Rijk geïnvesteerd (in miljoenen p guldens) in de jaren: i 1957: 55 1960: 135* p 1958: 73 1961: 147* - 1959: 92* 1962: 161* jg Geraamde bedragen IIIIIUIIIUIIIIIIIIlllllHlllllllllllllllllllllllllilii» voor Kernfysisch Onderzoek (I.K.O.), het Laboratorium voor Massascheiding en het Instituut voor Plasmafysica Gelden zyn ook uitgetrokken voor de op aanbeveling van de Commissie voor Geofysica en Ruimte-onderzoek (G.R.O.C.) te verrichten onderzoekin gen. Deze Commissie rekent tot haar werkterrein zowel het wetenschappelyk onderzoek met behulp van ruimtevoer tuigen, alsook het geofysisch onderzoek met gebruikmaking van alle andere me thoden. Aan de volgende plannen wordt uit voering gegeven: 1. het onderzoek van de röntgenstra ling van de zon, te verrichten aan de Rijksuniversiteit te Utrecht; 2. het onderzoek van de elektronen in de kosmische straling, te verrichten aan de Rijksuniversiteit te Leiden. Geen ontwikkelingsplan Tenslotte nog enkele punten: Het overleg met de minister van Finan ciën over de uitvoering van de voor stellen van de commissie universitaire studie belastingwetenschap commis- sie-Beeli is nog niet afgesloten. De commissie universitaire bestuurswe tenschappelijke studie (commissie-Wi- ardai bereidt haar rapport voor. De werkzaamheden van de commissie technische studie en maatschappywe- tenschappen commissie-Neher» vor deren gestaag. De werkzaamheden van de commissie universitaire studie lichamelijke vor ming (commissie-Jongbloed» zijn zo ver gevorderd, dat thans een aanvang zal worden gemaakt- met de opstelling van het uit te brengen rapport. Alhoewel de wet op het wetenschappe lyk onderwys aan de colleges van cu ratoren en de ten aanzien van hun taak overeenkomstige colleges de ver plichting oplegt eenmaal per vier jaar een ontwikkelingsplan op t estellen, is de minister er zich van bewust da het betrokkenen behoudens die van de beide T.H.'s niet mogelyk zou zijn in een tijdsbestek van enkele maan den een verantwoord ontwikkelings plan op te stellen. Minister Cals en zyn ambtgenoot van Financiën zyn dan ook dit jaar nog niet in de gelegenheid een algemeen linan- cieel schema voor de universiteiten en hogescholen op te stellen. In de Turkse plaats Klrchehir (Ana- tolle) ls het naar aanleiding van de ko mende verkiezingen tot botsingen ge komen tussen ongeveer 300 aanhangers van de Nationale Republikeinse Boeren partij en de Republikeinse Volkspartij, waarbij twee doden vielen en acht mensen ernstig en vijftig licht werden gewond. De politie heeft de orde hersteld en acht ar restaties verricht. Zweden heeft gisteren hulde ge bracht aan wijlen secretaris-gene raal Hammarskjöld van de Ver enigde Naties in 'n plechtigheid op het vliegveld van Stockholm, waar de stoffelijke resten van Ham marskjöld en negen anderen, die met hem zijn omgekomen, arrveer- den. Koning Gustaafs persoonlijke ver tegenwoordiger legde kransen op de tien kisten. Een half uur lang trokken ver- tegenwoardigers van Zweedse organisa ties langs de kist en brachten een bloe menhulde totdat de lijkbaren met bloe men overdekt waren. Ook de ambassa deurs van Canada, Ierland, de VS en de consul-generaal van Haïti legden kran sen op de kisten van landgenoten. Ver der werden er kransen gelegd door ver- tegenwoardigers van het Rode Kruis, de VN-vereniging en het Joodse Wereld congres. Na de plechtigheid werd Hammar- skjölds kist pe rauti naar Upsala gere den. Leden van Hammarskjölds familie zaten in de volgauto's. Zeer velen langs de 72 kilometer lange route betuigden hun hulde. In de kathedraal van Uppsala vorm den studenten van de universiteit van Uppsala een erewacht by de baar van Hammarskjöld tot de begrafenis heden middag zou plaatsvinden. Gisteren tot middernacht bleef de kathedraal open om het publiek in de gelegenheid te stellen de overleden secretaris-generaal der VN hulde te brengen. Zoals minister Cals reeds eerder te kennen heeft gegeven, zal op den duur niet zijn te ontkomen aan een verhoging van het luistergeld ten einde de inkomsten op te voeren. Een voorlopige oplossing kan worden gezocht in de mogelijkheid bepaalde kosten, die thans uit de luisterbijdrage worden betaald (bij voorbeeld de kosten van de Wereld omroep) ten laste van de algemene middelen te brengen. De minister zou in deze evenwel geen beslissing ivillen nemen, voordat hij beschikt over een advies van de commissie radio- en televisiewetge ving (commissie-Scholten)die zich ingevolge haar opdracht mede zal beraden over de vraag, welke rege ling t.a.v. de financiering van de Wereldomroep ware op te nemen. Aangezien de financiële positie van de omroep een beslissing op korte termijn vereist, is de commissie ver zocht dit punt met voorrang te be handelen en terzake een interim rapport uit te brengen. Het ligt in de bedoeling van de mi nister van O.K. en W. aan de politie ke partijen, die by de radio beschikking over zendtyd hebben, per I januari '62 ook zendtyd ter beschikking te stellen voor t.v.-uitzendingen. Holland-Festival Meer dan tot dusverre het geval is geweest, aldus de minister van O.K. en W„ zal het wenselijk zijn bijdragen te verstrekken in de kosten van de mani festaties, die tydens het Holland-Fes tival worden verzorgd door instellingen als het Concertgebouworkest, de Neder landse Opera e.d. De hoge kosten, ver bonden aan manifestaties in het Hol land-Festival, die de vergelijking kun nen doorstaan met hetgeen door andere festivals van internationale betekenis wordt geboden, zyn oorzaak, dat de in stellingen, die aan het Holland-Festival deelnemen deze kosten in vele gevallen niet volledig uit eigen middelen kun nen bekostigen. Teneinde het Holland- Festival in staat te stellen aan deze instellingen aanvullende kostenvergoe dingen te verstrekken, is voor het Hol land-Festival f38.000,- meer uitgetrok ken dan 1961, n.l. f 190.000,- Natuurbescherming Minister Cals hoopt te bevorderen, dat in het thans aangevangen parlemen taire jaar een ontwerp-natuurbescher- mingswet bij de Staten-Generaal zal worden ingediend. Ambtenaar schrijft hoorspel in geest van Jules Verne Een nieuwe „Jules Verne". Zo werd ons de ambtenaar van het ministerie van Defensie en hoorspel- schrijver-in-zijn-vrye-tijd, Carl Lans, beschreven Evenals zijn grote Franse voorganger waagt hij zich een adembenemende toekomstfantasieën, die echter zo door dacht zijn en op zulk een ontzaglijke kennis steunen, dat men zich met recht kan afvragen: zou het straks werkelijk zo zyn en zo gebeuren? De KRO begin zondag op een vroeg- avondlijk uur zodat ook nog de jeug dige luisteraars ervan kunnen genieten met een door hem geschreven serie over de reis van een bemande raket naar de ring om de planeet Satur n u s. ..Testbemanning" heet deze radiose rie, die nit minder dan 29 afleveringen omvat en tot 15 april zal duren. Een dergelijke reis is niet voor vandaag of morgen te realiseren. De mens moet zelfs nog aan de maanreis beginnen en Carl Lans heeft zijn spel dus geplaatst naar een verre toekomst. Het jaar noemt hij niet. Wel spreekt hij ergens over het jaar 1970 als liggend in een ver verleden. En dus moet het jaar 2000 al wel gepasseerd zijn. Nederland heeft dan een totaal ander aanzien ge kregen, de leefwijze en leefgewoonten zijn volkomen veranderd. Ook dit heeft schrijver Carl Lans in zijn spel ver werkt. Als ambtenaar sociale zaken bij Defensie is hy zeer in de sociologische omstandigheden geinteresseerd. Het be langrijkste blijft echter zijn fantasie over de mogelijkheden en moeilijkheden by de ruimtevaart. Zyn boekenkast staat vol met boeken over dit onderwerp met alle bijkomende facetten. En ze staan er niet alleen, hij heeft ze ook allemaal gelezen en bestudeerd. De realisatie van deze serie is toevertrouwd aan regisseur Léon Povel, die voor talrijke moeilijkheden is komen te staan, vooral bij het toe passen van de bij het spel noodzake lijke „onaardse geluiden". Niet minder dan twee maanden heeft de voorberei ding geduurd. Het resultaat belooft hoogst interessant te worden. Psychiatrisch onderzoek „Gerrit de stotteraar" De rechtbank te Amsterdam heeft in de zaak tegen de 41-jarige hoofdstede lyke chauffeur Gerrit Blom, bijgenaamd „Gerrit de stotteraar", een onderzoek van verdachte gelast in de psychiatri sche kliniek van prof. Kloek in Utrecht Dit mede in verband met het feit, dat de man nog in een voorwaardelijke ter beschikkingstelling der regering loopt. De rechtbank, die gistermiddag ver vroegd uitspraak deed, verwees in ver band met dit onderzoek de zaak terug naar de rechter-commissaris. Tegen Blom, die al verscheidene ke ren terzake van insluiping en diefstal werd veroordeeld, is voor een viertal diefstallen uit woningen, 4 jaar m a geëist. De rechtbank zou oorspronkelyk op 5 oktober uitspraak doen. In de zaal van de Algemene Vergade ring is gisteren een herdenkingsplech tigheid voor Hammarskjöld gehouden. De bijeenkomst begon met een minuut stilte en toespraken van de voorzitter van de Assemblee, de Tunesiër Mongi Slim en de voorzitter van het stafcomité, Ra phael Klein. Het orkest van Philadelphia onder leiding van Eugene Ormandy speelde het slotkoor uit de Matthëus Passion van Bach en de Negende Sym phonic van Beethoven. Het koor werd gezongen door het „Temple University Choir". Voorts werd een bandopname gedraaid van de rede die Hammarskjöld vorig jaar op de bijeenkomst ter gelegenheid van de Dag van de Verenigde Naties hield. Slim zei o.m. dat Hammarskjölds „ver trouwen in rechtvaardigheid, recht, menselijke vryheid en vrede, slechts werd overtroffen door zijn dynamische ener gie en zyn brandend verlangen de mens heid te dienen". „Nooit heeft hy zijn plicht verzaakt of is hij teruggeschrokken voor verant woordelijkheid. Hij had het altijd het zwaarst le verantwoorden, maar bij elke gelegenheid toonde hij zich een staats man van intenationaal formaat. Allen die de mensheid liefhebben en vrijheid en menselijke waardigheid hoogachten zullen zijn nagedachtenis in ere houden". De Stichting „Stadsontspannlng" heeft besloten de „Prom '61", waaraan een aantal militaire korpsen zouden deelnemen, voorlopig uit te stellen. Uit de pers heeft de Stichting „Stadsont- spanning" n.l. kennis kunnen nemen van het antwoord, dat de minister van Defensie heeft gegeven op schriftelijke vragen van een Kamerlid, over het tot uitvoering brengen van muziek door mi litaire orkesten. De Stichting „Stadsontspanning" is van mening, dat de samensteling van de op de „Prom '61" optredende orkes ten na deze publikatie naar buiten in druk kan wekken, dat de Stichting „Stadsontspanning" Utrecht party ge kozen heeft. Deze indruk is beslist on juist. Om echter zelfs maar de schijn te vermijden, dat dit wel het geval zou zijn, heeft de stichting „Stadsontspan ning" in overleg met de majoor R. van Yperen, gezien de mededelingen van de minister van Defensie en ter voorkoming van ieder misverstand, besloten de „Prom *61" voorlopig uit te stellen. PRINSES BEATRIX KOOPT BOMEN (Van onze correspondent) Prinses Beatrix zal 40 beukebomen en 5 eikebomen van de gemeente Baarn kopen voor f 10.767. De bomen staan in Lage Vuursche op het terrein van het kasteeltje „Draken?tein", de toekomstige behuizing van de Prinses. Destijds heeft de gemeente Baarn door de aankoop van 78 bomen voorkomen, dat het gebied rond het kasteeltje ge kapt zou worden door de toenmalige eigenaar. Het Rijk droeg in deze kosten f6000 by. Een evenredig deel van deze subsidie, nameiyk f 3461 zal de gemeente Baarn aan het Ryk terugbetalen. Installatie commissie „Vijfdaagse schoolweek" De directeur-generaal voor het On derwys van het ministerie van O.K. en W., mr. J. G. M. Broekman, heeft gis termiddag de commissie „Vyfdaagse schoolweek" geïnstalleerd. De commissie zal rappor) moeten uit brengen over eventuele maatregelen die nodig zyn op onderwysgebied, in ver band met de voortschrijdende invoering van de vyfdaagse werkweek. Tot secretaris van de commissie is benoemd mr. H. J. Teulings, referen daris bij het ministerie van O.K. en W. De commissie zal uit haar 22 leden een voorzitter kiezen. Strijd in Mexico tegen rebellen Bij zuiveringsacties, welke sinds 15 september in het gebied van Pantepec. in de Mexicaanse staat Puebla, worden gevoerd, zyn tot dusver twintig leden van de regeringstroepen gesneuveld, zo ls gisteren door het militaire bevel in de genoemde staat bekendgemaakt. De zuiveringsacties hebben ten doel een einde te maken aan verscheidene po gingen tot opstand in verschillende de len van Mexico. Volgens de bekendma king is het thans in het gebied van Pantepec rustig.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1961 | | pagina 9