HARDE SLAG VOOR V.N.
BEGROTING VOOR HET EERST
BOVEN TIEN MILJARD GULDEN
Geen Russische waardering voor
Hammarskjölds politieke daden"
WEERBERICHT
7WIN!
jemkli'em'are!
(9uc/ &Cieuü>S\
NA DE DOOD VAN DE SECRETARIS-GENERAAL
Geruchten over sabotage aan de
DC-6 door expert tegengesproken
MET RELATIEF KLEIN TEKORT VAN 275 MILJOEN
Belastingen gaan 1 juli omlaag
ondanks stijging defensiekosten
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 19 SEPTEMBER 1961
No. 30456
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Sterk, zonder
veel nieuws
WAT bij de lezing van de Troon
rede 1961 het meeste opvalt, is het
feit, dat zij zo weinig nieuws be
vat. Op de keper beschouwd zelfs nau
welijks meer dan de geregelde, opmerk
zame krantenlezers uit eigen wetenschap
al wisten, althans kónden weten.
Vermoedelijk is bij de meeste geïnte
resseerde staatsburgers de grootste be
langstelling uitgegaan naar twee onder
werpen, waaromtrent in de afgelopen
dagen en weken in vele publikaties is
gesuggereerd, dat de Troonrede een dui
delijk en volledig antwoord zou geven op
alle vragen, welke te dien aanzien zou
den kunnen rijzen: te wet?n de toekom
stige staatkundige ontwikkeling van
Nieuw-Guinea en de kwestie van de be
lastingverlaging.
Wie met dergelijke verwachtingen toe
gerust, deze rede ter hand neemt, zal
haar na afloop ongetwijfeld teleurgesteld
ter zijde leggen. Want wat velen nu eens
graag hadden willen weten: n.l. welke
concrete plannen koestert de Nederland
se regering met land en volk van Nieuw-
Guinea, blijft vooralsnog door de sluier
der toekomst aan het oog onttrokken.
Vanzelfsprekend: „aan de sociaal-econo
mische en culturele ontwikkeling wordt
bijzondere aandacht geschonken", maar
ten aanzien van de verwezenlijking van
het zelfbeschikkingsrecht, wordt niet
meer gezegd dan dat onze regering in de
afgelopen maanden „in vele landen" be
sprekingen heeft doen voeren over de
wijze waarop de Ver. Naties in de toe
komstige ontwikkeling zouden kunnen
worden betrokken. Met als slot: „de con
clusies, waartoe dit overleg heeft geleid,
zullen zo spoedig mogelijk (spa
tiëring van ons - Red.) bekend worden
gemaakt".
Zijn wij wél ingelicht, dan zal minister
Luns op de aanstaande vergadering der
Ver. Naties deze conclusies bekend ma
ken, zodat, wat dat betreft, ons geduld
niet al te lang meer op de proef wordt
gesteld. Vooropgesteld althans, dat de
plotselinge dood van secretaris-generaal
Hammarskjöld de agenda der V.N.-bij
eenkomst geen ingrijpende wijzigingen
doet ondergaan.
Men doet er goed aan bij dit alles zich
er terdege rekenschap van te geven, dat
de controverse tussen Nederland en In
donesië met betrekking tot Nieuw-Gui
nea niet alleen een aangelegenheid is,
welke deze drie landen betreft, doch dat
zij is uitgegroeid tot een internationaal
probleem, welks ontwikkeling de gehele
wereld met spanning volgt. Het is dus
volkomen in overeenstemming met de
beginselen van het Handvest der Ver.
Naties om deze kwestie op het hoogste
internationale niveau aan de orde te
stellen, zulks temeer waar de beginselen
van dat Handvest ten aanzien van het
zelfbeschikkingsrecht der volkeren sinds
vele jaren het richtsnoer van ons rege
ringsbeleid hebben gevormd.
TEN aanzien van de belastingver
lagingen, waartoe in beginsel reeds
veel eerder werd besloten, geldt als
enig reëel nieuws de datum van 1 juli
1962 als zijnde het tijdstip waarop de
verlaging van inkomsten- en loonbelas
ting van kracht zal worden. De even
eens reeds lang voorgenomen verlaging
van de Vennootschapsbelasting wordt
pas een half jaar later ingevoerd en
blijft bovendien beperkt in verband met
de verzwaring der defensielasten. In ver
band met dit laatste komt er zelfs een
belasting bij, nJ. op minerale oliën (uit
gezonderd benzine).
tt ET gebrek aa nieuws wordt ten
IJ dele verklaard door het standpunt,
■*- J dat de regering te dezen aanzien
reeds meerdere jaren inneemt, n.l. geen
opsomming te willen geven van alle wets
ontwerpen, welke in het komende parle
mentaire jaar aan de orde zullen worden
gesteld, doch een algemene beschouwing
betreffende de internationale en binnen
landse politiek.
Bij een dergelijke opzet dreigt al heel
spoedig het risico, dat de tekst vervalt
in „algemeenheden": beweringen, welke
volkomen aanvaardbaar zijn, alleen al
vanwege het feit, dat ze eenvoudig niet
voor tegenspraak vatbaar zijn.
Vooral de eerste zinsneden van de
Troonrede vertonen daarvan de typische
kentekenen. Maar het valt anderzijds
niet te ontkennen, dat het voortbestaan
van de vrije wereld en de instandhou
ding van de hoogste menselijke waarden
uitsluitend afhankelijk zijn van de be
reidheid tot samenwerking van de wes
telijke mogendheden en tot het brengen
van zware offers daarvoor. Een derge
lijke constatering zou eigenlijk het eer
ste en laatste hoofdstuk moeten zijn van
elk politiek gesprek of geschrift en als
zodanig is zij ook in deze Troonrede vol
komen op haar plaats.
Dat daarnaast ook uiting wordt ge
geven aan de behoefte tot versterking
van de banden met Suriname en de An
tillen, moge een wens zijn, welke in het
komende jaar in vervulling gaat.
IN de sociaal-economische sector wordt
de hoeksteen van het regeringsbeleid
gevormd door het streven naar be
houd van de verworven welvaartsver
meerdering, hetgeen impliceert een
nauwgezette handhaving van het loon-
en prijspeil. De krappe bezetting van de
arbeidsmarkt noopt daarbij tot de aan-
De secretaris-generaal van de Verenigde Naties,
de Zweed Dag Hammarskjöld, is zoals gisteren
nog in een deel van onze oplage gemeld om
het leven gekomen, toen het viermotorig toestel
waarmee hij reisde, in het dichte oerwoud op
ongeveer 16 km. ten noorden van Ndola (Noord-
Rhodesië) neerstortte en in brand vloog. De wit
geschilderde DC 6-b, „Albertina", vervoerde
negen passagiers en een bemanning van vijf
koppen. Het toestel vertrok zondag om 16.50 uur
(Ned. tijd) uit de Kongolese hoofdstad Leopold-
stad. Tien minuten na middernacht meldde het
vliegveld Ndola, dat de Albertina even had rond
gecirkeld en vervolgens was verdwenen. Er was
radio-contact gemaakt, maar niet lang genoeg voor
volledige identificatie. Hammarskjöld was op weg
naar Ndola voor een ontmoeting met de Katan-
gese president Tsjombe om te onderhandelen over
een wapenstilstand tussen de Katangese troepen
en de V.N.-soldaten. Het vliegtuig werd bestuurd
door een ervaren Zweedse piloot, kapitein Hallon-
quist. Het was uitgerust met radar, automatische
piloot en apparatuur voor nachtvluchten. De
meeste slachtoffers waren zwaar verminkt. Het
lichaam van Hammarskjöld had echter slechts een
kleine wond in de nek. Er werd één overlevende
aangetroffen, die zwaar gewond is, de Ameri
kaanse sergeant Harold Julian.
Julian, lid van de internationale politiemacht, zou, kort voordat het toestel de
grond raakte, „ontploffingen" hebben gehoord. Hieruit is geconcludeerd, dat
Hammarskjöld het slachtoffer zou zijn van sabotage. Deskundigen hebben evenwel
verklaard, dat deze ontploffingen in feite de botsingen zyn geweest tussen het
uitgetrokken landingsgestel en de boomtoppen. Britse, Rhodesische en V.N.-experts
stellen een verder onderzoek in. Volgens Don Taylor, de Amerikaanse luchtmacht
attaché in Pretoria, Zuid-Afrika, die over de plaats van het ongeluk is gevlogen,
heeft het vliegtuig waarschijnlijk een landing op het vliegveld willen maken.
Taylor is van mening, dat de piloot zich in de hoogte heeft vergist. In Brazzaville
(voormalig Frans Kongo) werd gezegd, dat de Douglas DC-6 twee etmalen voor|
het ongeluk door machinegeweervuur boven Elisabethstad was getroffen. Een van
de motoren was beschadigd en inderhaast gerepareerd. Van andere zijde is dit
tegengesproken: het toestel zou in prima conditie zijn geweest.
de Sowjet-Unie Hammarskjöld niet als
een functionaris van de Verenigde Na
ties erkende en de waardering voor zijn
politieke activiteit die in het communi
qué tot uitdrukking wordt gebracht niet
deelt".
Vier-onder-secretarissen
Voorlopig zullen de Verenigde Naties
functioneren krachtens het systeem, dat
wordt gevolgd wanneer de secretaris-ge
neraal niet op het hoofdkwartier is, al
dus is officieel in New York meegedeeld.
Iedere onder-secretaris (er zijn er vier:
twee Amerikanen, een Indiër en een
Rus) is verantwoordelijk voor het werk
van zijn afdeling, en wanneer coördina
tie over politieke besluiten noodzakelijk
is bespreekt hy de kwestie met de an
dere onder-secretarissen. Wladimir Fa
bry, de juridische adviseur voor de V.N.-
operaties in Kongo, zal worden opge
volgd door William Coc, Cox vertrok
vandaag naar Leopoldstad.
De voorzitter van de Veiligheidsraad,
de Liberiaan dr. Nathan Barnes, merkte
op dat het meest urgente probleem voor
de Verenigde Naties is hoe de dagelijkse
kwesties moeten worden geregeld zon
der een secretaris-generaal. Hij stelde
voor de opening van de zitting van de
Algemene Vergadering twee of drie da
gen, tot donderdag of vrijdag, uit te
stellen.
reid de kanditatuur van de Tunesische
diplomaat Mongi Slim als opvolger van
Hammarskjöld te steunen wanneer de
Frans-Tunesische onderhandelingen over
de kwestie-Bizerta goede voortgang
maken.
In diplomatieke kringen in Washing
ton acht men het niet uitgesloten dat de
Sowjet-Unie, na verloop van enige tijd,
het voorstel voor een driemanschap op
nieuw ter tafel zal brengen. De Ver
enigde Staten hebben aangekondigd, dat leiden.
Laatste vermaan j
Een laatste vermaan van secre- g
taris-generaal Hammarskjöld staat
afgedrukt in het reeds verschenen g
oktobernummer van de Methodist
Church Magazine in de Verenigde
Staten.
„De Verenigde Naties maken een n
moeilijk stadium in hun ontwikke-
ling door", schreef Hammarskjöld.
„Zij zijn nog te zwak om elkeen de
veiligheid te bieden die gewenst is, n
maar niettemin sterk genoeg om op
doeltreffende wijze de weg aan te
duiden die naar een oplossing
leidt".
Hammarskjöld meende, dat het =j
falen van de Verenigde Naties om
te blijven strijden voor vrede en
menselijke rechten, „verraad aan
de toekomst" zou betekenen.
Illlüllllllli.
zij zich krachtig tegen de vervanging van
de secretaris-generaal door een drie
manschap zullen verzetten. De Verenigde
Staten en de andere Westelijke landen
zullen ongetwijfeld pogingen doen zo
spoedig mogelijk een opvolger van Ham
marskjöld te vinden. Men vreest echter
een langdurige impasse met alle con
sequenties van dien voor de internatio
nale situatie zolang de grote mogend
heden het niet eens worden over een op
volger. Het lijkt vrijwel uitgesloten dat
een neutrale staatsman kan worden ge
vonden, die met evenveel toewijding en
bekwaamheid de Verenigde Naties kan
Veiligheidsraad
O
gisteravond bijeen
India's premier Nehroe verklaarde gis
teren
„Het tragische overlijdensbericht van
Hammarskjöld heb ik met gevoelens van
de diepste smart vernomen. Ik weet niet
of hier sabotage in het spel is geweest.
Zoals de situatie in Kongo momenteel
is, kan men niets onmogelijk noemen".
Gisteravond heeft de Veiligheidsraad
zich gedurende een informele bijeen
komst van anderhalf uur beraden over
de situatie die door de dood van Ham
marskjöld is ontstaan.
Na afloop gaf de voorzitter, dr. Barnes,
een communiqué uit waarin hij zei dat
de Sowjetrussische delegatie „de waar
dering voor de politieke activiteit van
Hammarskjöld met deelt".
De dood van Hammarskjöld is „een
zwaar verlies voor het secretariaat, de
Verenigde Naties en aUe leden-staten",
zo wordt gezegd. „De secretaris-generaal
heeft de laatste jaren een belangrijke
rol gespeeld bij het versterken van de
wereldvrede. Zijr. uitzonderlijke diploma
tieke kwaliteiten hebben de Verenigde
Naties door talrijke crises gebracht en
hebben er toe bijgedragen de Verenigde
Naties te ontwikkelen tot een belangrijke
organisatie voor internationale vrede en
veiligheid".
„De afgevaardigde van de Sowjet-Unie
die de blijken van medeleven onder
schreef, verklaarde dat het bekend is dat
WARM
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond:
In de nacht en ochtend plaatselijk
mist. Overigens warm zonnig en droog
weer behoudens een kans op een bui.
Zwakke tot matige wind tussen zuidoost
en zuidwest.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
20 september
Zon op: 6.22 uur; onder: 18.45 uur.
Maan op; 16.42 uur; onder: 0.48 uur.
Hoogwater te Katwijk te 11.18 en 23.59
uur, laagwater te 6.24 en 19 04 uur.
Dit nummer bestaat uit 18 pagina's
trekking van buitenlandse werkkrachten.
Hopelijk zal de regering daarbij blijk ge
ven lering te hebben getrokken uit de
onaangenaamheden, welke zich onlangs
in Twente hebben voorgedaan. Het moge
dan waar zijn, dat sommige Spaanse- en
Italiaanse perscommentaren dienaan
gaande, waarin gesproken werd van „een
ergerlijke rassendiscriminatie" getuigden
van een schromelijke overurijving, dezer
zijds past de erkenning, dat dergelijke
onverkwikkelijke gebeurtenissen niet be
vorderlijk zijn voor een succesvolle pro-
paganda-actie voor de tewerkstelling van
buitenlandse werkwilligen bij Nederland
se arbeidersbehoevende industrieën.
E opheffing van de woningnood is
"jk niet alléén voor de
regering! een van de grootste
DE opheffing van de woningnood is
en waarlijk niet alléén voor de
regering! een van de grootste
problemen in de na-oorlogse tijd. Het
streven voor het komende jaar is gericht
op de bouw van 90.000 woningen, waar
bij de nadruk zal worden gelegd op de
produktie van goedkope woningen in de
vrije sector, gelimiteerd overigens op een
totaal van 25.000. De begroting is geba
seerd op 35.000 woningwet- en 30.000 pre
miewoningen, waarbij het in de bedoe
ling ligt het premiestelsel op den duur
af te schaffen.
Dat de verzekering, dat de regering,
binnen het kader van het mogelijke, zal
blijven streven naar krachtige steunver
lening aan onderwijs en cultuur, geen
ijdele leus is. vindt haar bevestiging in
het feit, dat de begroting van het minis
terie van Onderwijs. Kunsten en Weten
schappen voor het 3erst sedert de tweede
wereldoorlog die van Defensie zeer aan
zienlijk overtreft. Tegenover een stij
ging der defensielasten met een kwart
miljard in vergelijking tot de begroting
1961, staat een geprojecteerde toename
van de kosten voor onderwijs en cultuur
van ruim een half miljard!
Dit is, naar onze mening, het meest
positieve geluid, dat in de Troonrede m
de haar begeleidende miljoenennota te
beluisteren valt.
Resumerende mogen we zeggen, dat
deze Troonrede weliswaar weinig nieuws
bevat, zich hier en daar verliest in vaag-
en algemeenheden, maar niettemin ge
tuigt van vertrouwen in de toekomst en
van de belangrijke rol, welke de verster- i
king van de geestkracht van ons volk
daarbij dient te spelen.
De laatste Europeaan?
Diplomatieke kringen in Parys geloven
dat Hammarskjöld de laatste Europese
secretaris-generaal van de Verenigde
Naties is geweest. Men is eventueel be-
DAG HAMMARSKJÖLD
de omgekomen secretaris-generaal
van de Verenigde Naties.
De „miljoenennota" vertoont dit
jaar voor het eerst een eindcijfer
van meer dan tienmiljard gulden
aan middelen en uitgaven voor de
gehele dienst. Het woord miljoe
nen-nota lijkt thans wel wat uit de
tijd, nu het om meer dan 10.000
miljoenen gaat. De totale middelen
worden geraamd op 10.885 miljoen,
de totale uitgaven op 11.160 mil
joen, een tekort derhalve van 275
miljoen. Vorig jaar was het ge
raamde begrotingstekort 539 mil
joen, terwijl thans is gebleken dat
de vermoedelijke uitkomsten over
het lopende jaar een tekort van
1547 miljoen te zien zullen geven.
De begroting 1962 is derhalve in
het totaalbeeld iets gunstiger dan
die van vorig jaar, en aanzienlijk
gunstiger dan de vermoedelijke
uitkomsten over het lopende jaar.
Enkele van de belangrijkste pun
ten uit de thans aangeboden be
groting zijn de volgende.
De beloofde en reeds in de wet vast
gelegde verlaging der tarieven van
inkomsten- en loonbelasting zal op
1 juli 1962 in werking treden.
Per 1 januari 1962 zal een speciale
lastingverlaging voor de werkende ge
huwde vrouw worden voorgesteld.
De in uitzicht gestelde verlaging van
de vennootschapsbelasting (thans 44
tot 47 procent) zal 1 januari 1963 in
werking treden. Dan zal echter niet
worden teruggekeerd tot het oude ta
rief van 40-43 procent. De verminde
ring wordt gehalveerd. Als blijvend
tarief wordt voorgesteld 42-45 pro
cent.
Dit laatste houdt verband met de
verhoging der defensie-uitgaven, no
dig door het aflopen van de Ameri
kaanse hulp. Het defensieplafond zal
voor 1962 met f 135 miljoen en voor
1963 wederom met f 135 miljoen moe
ten worden verhoogd.
Tot dekking van dit bedrag: zal voorts
(per 1 januari 1962) een bijzonder
invoerrecht worden geheven op mine
rale oliën, met uitzondering van ben
zine (die reeds aan een bijzonder in
voerrecht is onderworpen).
De defensiepost op de rijksbegroting
is thans gestegen tot boven de 2 mil
jard gulden. Het basisbedrag van
f 1.985 moet worden verhoogd met
f75 miljoen als gevolg van de na 1959
tot stand gekomen salaris- en pen
sioenverhogingen. Zo komt men op
een totaal van f2.060 miljoen.
Bij een woningbouwprogram voor
1962 van 90.000 woningen is in de
begroting rekening gehouden met het
subsidiëren van 35.000 woningwet- en
30.000 particuliere woningen. Voor de
financiering van de woningwetbouw
is f 700 miljoen uitgetrokken. De
regering wil door enkele huurverho
gingen de huursubsidies verlagen en
tenslotte grotendeels doen vervallen.
Gistermiddag ging de vlag van
de Verenigde Naties voor het
hoofdkwartier in New York half-
stok, toen zekerheid verkregen was
over de dood van Hammarskjöld
Koningin bij opening van
studiocomplex Wereldomroep
Koningin Juliana zal woensdagmor
gen 11 oktober de officiële opening bij
wonen van het nieuwe kantoor -en stu
diocomplex van Radio Nederland We
reldomroep in Hilversum. Dit gebouw is
ontworpen door de Rotterdamse archi
tecten prof. dr. J .H. van den Broek en
A. Bakema. Bij deze gelegenheid zal
tevens een door de Haagse beeldhouwer
Etienne ontworpen plaquette worden
onthuld met de beeltenis van de eerste
directeur van Radio Nederland Wereld
omroep, wijlen de heer H. J. van den
Broek, een broer van de architect.
Advertentie
N.V. Tabaksfabriek j.Gruno-Nijkark
Uit het Leidsch Dagblad van
19 Sept. 1861:
Burgemeester en Weth. van
Leiden doen te weten, dat zij
wenschen over te gaan tot de
benoeming van: Een hoofdon
derwijzeres tot het geven van
onderwijs in het Fransch, En-
gelsch, Hoogduitsch en de hand
werken voor meisjes, op een
jaarwedde van f1500, benevens
5 pet. der schoolgelden en vrije
woning of voor het gemis daar
van f 200.-.