IEREN IN JADOTSTAD
STAAKTEN DE STRIJD
Deportatieplan
voor de Oostzone
RENAULT
DAUPHINE
MODEL
1962
RIJDEND PERSONEEL
N.S. RICHT BOND OP
VN-generaal kondigde
strenge maatregelen
af in Elisabethstad
WEERBERICHT
Velen al weggevoerd en
elders tewerkgesteld
teuivss
ONTEVREDEN OVER VAKBONDEN
Ontstaan uit belangengemeenschap
OPENING DER
STATEN GENERAAL
Ondergrondse
kernproef in YS
(§uc/ ëföè
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1961
No. 30454
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. van Dtsüoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 750 per kwartaal; f255 per maand; f059 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
De Verenigde Naties hebben gisteren drastische maatregelen aange
kondigd om een einde te maken aan de reeds drie dagen durende strijd
in Elisabethstad, die zich ook tot andere steden in Kantanga heeft
uitgebreid. Volgens een radio-uitzending heeft de bevelhebber van de
V.N.-strijdkrachten in Katanga, brigade-generaal Raja, bekendgemaakt
dat zijn troepen alle burgers, die met wapens in de hand worden
aangetroffen, ter plaatse zullen worden terechtgesteld. De plaatsver
vangende leider van de V.N.-organisatie in Elisabethstad, Michel
Tombelaine, maakte gisteren bekend, dat leden van de Katangese
politie en gendarmerie, die niet vóór 20 uur plaatselijke tijd de strijd
zouden staken, schuldig zouden worden geacht aan „hoogverraad".
Gisteravond werd in Elisabethstad een uitgaansverbod van kracht.
Zonder waarschuwing zal worden geschoten op een ieder, die zich
daarna nog zonder escorte van de V.N. op straat zou bevinden.
Onderlinge tegenspraak
Radio Vrij Katanga
dreigt met harde
represailles
De geheime Katangese zender, die zegt
namens president Tsjombe te spreken,
heeft de V.N. gewaarschuwd dat voor
elke Katangees, die wordt doodgescho
ten, tien van de 130 Ierse militairen van
de V.N., die in het afgelopen etmaal
gevangen zijn genomen, zullen worden
terechtgesteld. In dit verband deelde de
zender „Radio Vrü-Kantanga" mee, dat
de overlevenden van de groep van 150
Ieren, die in Jadotstad door Katangese
gendarmes waren omsingeld, zich had
den overgegeven. In totaal zijn vijftig
Ieren gesneuveld. Dit radiobericht stemt
overeen met berichten, die uit andere
bron in Elisabethstad zijn ontvangen.
Intussen zijn in de Katangese hoofd
stad twee groepen Ierse militairen van
in totaal 23 man gevangen genomen.
Tenminste vier militairen werden ge
wond. Een Westduitse televisieverslag
gever verklaarde, dat elf Ieren, die een
particulier rooms-katholiek radiostation
aan Kantangese commandotroepen had
den moeten overgeven, hem hadden ge
zegd, dat zij twee dagen geen voedsel,
munitie of instructies hadden gekregen.
Bü een ander gevecht, waarbij twaalf
Ieren krijgsgevangen werden gemaakt,
verloren de V.N. twee pantserwagens
een bus en een jeep. De krijgsgevange
nen zyn naar een villa op twintig km
buiten Elisabethstad overgebracht.
Weer Hutspotrit
Leidscli Dagblad
De puzzelaars onder de automobi
listen moeten zaterdagmiddag en
-avond 7 oktober vrü houden.
Dan wordt namelijk de Hutspot-
rit van het Leidsch Dagblad verre
den.
De voorgaande drie jaren hebben
ons evenzovele successen gebracht,
zodat wij verwachten, dat ook dit
maal het maximaal aantal van 200
inschrijvingen spoedig bereikt zal
worden
We hadden de rit aanvankelijk m
vóór de feestelijke dagen rond jj
3 oktober vastgesteld, maar we heb- g
ben gevolg gegeven aan het verzoek n
van het Koningin Wilhelmina- M
fonds om een door hem georgani- g
seerde rit geen concurrentie aan te
doen.
Daarom is het ook dit jaar wat P
later geworden.
Maar voor het overige is er niets g
veranderd. Elders in het blad kunt jg-
u dat uitvoerig lezen en daa* vindt
u ook een inschrijvingsformulier, g
Doe uzelf en ons een plezier: vult u g
het meteen in. Dan bent u er zeker g
van, dat u niet te laat komt. Want
die kans zit erin.
lillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
KOELER
Blijkens het om tien uur vanmorgen
verstrekte weeroverzicvht, verwacht het
KNMI. dat het koufront van een depres
sie, welke ontstaan is uit de cycloon
..Debbie", ons land in de komende nacht
zal passeren, waarbij afkoeling volgt.
Morgen bevinden we ons in maritieme
lucht met opklaringen. Er kunnen dan
ook enkele buien vallen.
17 SEPTEMBER
Zon op: 6.17 uur; onder: 18.52 uur.
Maan op: 13.57 uur; onder: 22.51 uur.
Hoogwater te Katwijk te 7.31 en
19.57 uur.
Laagwater te 3.11 en 15.23 uur.
(18/9 hoogwater te 8.28 en 20.57 uur,
laagwater te 3.54 en 16.15 uur).
Dit nummer bestaat uit 18 pagina's
en een bijvoegsel.
De V.N.-woordvoerder in Elisabethstad
Tombelaine, gaf een andere lezing; de
in Jadotstad omsingelde Ierse eenheid
zou alle aanvallen hebben afgeslagen. De
Ieren hadden verscheidene gevangenen
gemaakt, onder wie twee Belgische offi
cieren, die belangrijke inlichtingen aan
het V.N.-hoofdkwartier hebben verstrekt.
Maar de burgerlijke V.N.-vertegen
woordiger in Katanga, dr. Conor O'Brien
deelde gisteren mede, dat de Ierse troe
pen in Jadotstad inderdaad „zware ver
liezen" hebben geleden. De verliezen van
de Verenigde Naties in Katanga zijn,
die in Jadotstad niet meegerekend,
zeven doden en 26 gewonden. Aan
Katangese zijde zijn 200 doden en ca. 500
gewonden te betreuren. Dr. O'Brien zei
berichten als zouden de Ieren zich heb
ben overgegeven niet te kunnen bevesti
gen. Men neemt echter aan dat er een
einde is gekomen aan het verzet van de
V.N.-troepen in Jadotstad.
In een gisteravond door de Ierse
regeringsvoorlichtingsdienst gepubliceer
de verklaring heeft premier SeanLemass
gezinspeeld op een mogelijk terugtrek
ken van de Ierse troepen uit Kongo. Hij
zei, dat de gebeurtenissen in Kongo zich
de laatste weken schijnen te hebben
ontwikkeld tot een situatie waarin het
Kongolese volk in staat is de eigen
binnenlandse moeilijkheden op te lossen
zonder militaire bijstand van de Ver
enigde Naties! Het Ierse contingent zal
eervol kunnen worden teruggetrokken,
aldus premier Lemass
Ethiopische versterking
De VN-troepen in Katanga zullen met
een bataljon Ethiopische troepen worden
versterkt, zo heeft O' Brien nog medege
deeld.
Artsen van het Italiaanse hospitaal
van de Verenigde Naties in Elisabeth
stad hebben en bloc hun ontslag inge
diend omdat het gebouw in staat van
verdediging werd gebracht. Dit om het
afslaan van aanvallen op het postkan
toor te vergemakkelijken.
Anderzijds hebben Belgische dokters in
Elisabethstad meegedeeld dat Katange-
zen hen hebben verhinderd gewonde
manschappen van de internationale po
litiemacht te behandelen.
De airecteur van de Belgische Bank
voor Afrika, Kestemont, is overleden als
gevolg van verwondingen die hij tijdens
de gevechten in Elisabethstad had opge
lopen. Volgens het Belgische ministerie
van Buitenlandse Zaken is hij het enige
slachtoffer onder de Europese bevolking
van de Katangese hoofdstad.
Onderhoud tussen
Tsjombe en O'Brien:
Volgens de door het VN-hoofdkwartier
in Leopoldstad opgevangen berichten,
heeft de woordvoerder der Ver. Naties
in Elisabethstad, Michel Tombelaine,
gisteravond in een uitzending van Ra-
dio-Katanga meedegedeeld, dat president
Tsjombe een ontmoeting zal hebben met
de VN-vertegenwoordiger in Katanga,
O' Brien.
Een woordvoerder van het Franse
ministerie van Buitenlandse Zaken heeft
„de ernstige bezorgheid en het ongenoe
gen" van zijn regering over de gebeur
tenissen in Katanga uitgesproken. De
huidige situatie is ontstaan „door het
offensieve optreden waartoe uitsluitend
op verantwoordelijkheid van de secreta
ris-generaal is besloten, die hiermee zijn
bevoegdheden heeft overschreden. Men
kan zich afvragen of dit geen schending
van het Handvest van de Verenigde Na
ties is", aldus de woordvoerder.
Honderd leden van het rijdend per
soneel van de Nederlandse Spoorwegen
hebben in Utrecht een „vakvereniging
voor rijdend personeel N.S." opgericht.
Zij zijn allen afkomstig uit de belan
gengemeenschap rijdend personeel Ne
derlandse Spoorwegen, die dit voorjaar
werd gevormd, toen er ontevreden stem
men onder het spoorwegpersoneel op
gingen over de manier waarop de drie
erkende vakverenigingen onderhande
lingen voerden over de verbetering van
de secundaire arbeidsvoorwaarden. Van
deze gemeenschap waren, volgens haar
bestuur, 2500 van de 3300 „rijdende"
personeelsleden van de Spoorwegen lid.
De heer J. Gijsbertse, voormalig vak
groepbestuurslid van de Protestants
Christelijke Bond van Vervoerperso
neel, is voorlopig voorzitter geworden
van de nieuwe vereniging. Zijn mede
bestuurders zijn de heren W. Klaassen
(N.V.V.) en G. H. Wieman (K.A.B.). De
heer Gijsbertse vertelde ons gisteren,
dat de belangengemeenschap kort na
haar oprichting de directie van de N.S.
om erkenning heeft gevraagd. Op 10
augustus ontving het bestuur een brief,
waarin de spoorwegdirectie mededeelde,
dat zij geen aanleiding zag. officiële
erkenning van de belangengemeenschap
te overwegen, omdat het merendeel van
het spoorwegpersoneel lid is van een der
drie erkende vakverenigingen. Volgens
het Reglement Dienstvoorwaarden van
de Spoorwegen kunnen collectieve be
langen van het spoorwegpersoneel al
leen via de vakverenigingen aan de
directie worden voorgelegd. Het bestuur
besloot daarom, de belangengemeen
schap om te zetten in een vakvereniging.
Geen vertrouwen
De heer Gijsbertse weet nog niet. of
alle 2500 leden van de belangengemeen
schap zich bij de nieuwe organisatie
zullen aanmelden. Volgens hem is bij
een door de gemeenschap ingesteld
opinieonderzoek gebleken, dat 95 pro
cent van het spoorwegpersoneel geen
vertrouwen heeft in de erkende bonden
De nieuwe vereniging zal een dezer
dagen een verzoek om erkenning bij de
directie van de N.S. indienen.
De heer Gijsbertse verklaarde met
nadruk, dat zijn vakvereniging geen en
kele politieke of religieuze binding
heeft. Een van de grieven tegen de drie
erkende bonden is. aldus de heer Gijs
bertse. dat men het heeft doen voor
komen alsof de leden allemaal bijzon
der ingenomen waren met de door de
besturen bij de onderhandelingen be
reikte resultaten. Bovendien zijn in deze
bonden behalve spoorwegambtenaren
ook andere groepen van vervoerperso
neel georganiseerd, hetgeen het. naar
het oordeel van de heer Gijsbertse. on
mogelijk maakte, voor een bepaalde
categorie iets specifieks te doen.
Commentaren
Mr. T. J. den Hartog, voorzitter van
de Prot. Chr. Bond van Vervoersperso
neel meende, dat het zo'n vaart nier
zou lopen. Het ledental zal wel aan
merkelijk beneden de 2500 blijven vol
gens hem. De ontevredenheid is volgens
hem een „gebrek aan inzicht in de fei
telijke situatie. Er is nu eenmaal een
loonpolitiek en aan de spelregels moet
men zioh houden". De nieuwe vereni
ging kon hij moeilijk „bonafide" noe
men, als zij zich nu al niet aan de
afspraken van die loonpolitiek wil hou
den. De kwestie van het „dubbel" ge
organiseerd zijn zal men ernsitig in
ogenschouw nemen.
De heer A. F. Fentjes, voorzitter van
„St.-Raphael" kon geen enkel argu
ment vinden, dat de oprichting van zo'n
nieuwe vereniging rechtvaardigt. Men
zal de klok toch niet veertig jaar wil
len terugzetten door het oprichten van
een categorale vereniging. Daarvoor
kende hij het spoorwegpersoneel te veel
gezond verstand toe.
De heer I. van de Vijver, lid van het
hoofdbestuur van Bedrijfsgroep Spoor
wegen van de Ned. Bond van Vervoer
personeel was niet zo erg onder de in
druk. De zaak wordt schromelijk over
dreven, zegt hij. En volgens hem wa
ren het vooral de ongeorganiseerden,
die voorop liepen in de belangenge
meenschap. waar hij overigens niet zo
bar veel van gemerkt had.
De Spoorwegen zelf hadden geen
commentaar. De directie is officieel nog
niet op de hoogte gesteld.
Koningin Juliana heeft gisteren I De vorstin in gesprek met de voor
een bezoek gebracht aan de ten- Izitster mevr. H. G. van Anrooij-de
toonstelling van de Oorlogsgraven- Kempenaer.
stichting in de Haagse Dierentuin. I
(Van onze correspondent in Washington)
Volgens in Washington ontvangen berichten heeft de Oostduitse
regering met steun van de Russen plannen opgesteld voor een massale
deportatie van Oostduitsers, die langs de sectorgrens tussen Oost- en
West-Berlijn en langs verschillende delen van de grens tussen Oost- en
West-Duitsland wonen. Tijdens de uitvoering van deze maatregelen
zou het verboden zijn zich in deze gebieden te verplaatsen. De over
gebleven doorgangsposten in Berlijn zouden dan tijdelijk worden ge
sloten. Voorts heeft een Westduitse woordvoerder bekendgemaakt, dat
de Oostduitse autoriteiten sinds de sluiting van de sectorgrens in
Berlijn op 13 augustus bij decreet mensen heeft weggevoerd en gedwon
gen tewerkgesteld.
Westelijk beraad in
Washington
Het bericht over de aanstaande depor
tatiemaatregelen is besproken tijdens de
bijeenkomst van de vier Westelijke mi
nisters van Buitenlandse Zaken, die
thans in Washington bijeen zijn.
De 83-jarige voormalige Franse pre
mier Paul Reynaud heeft gisteren in
het Kremlin een onderhoud van drie uur
gehad met premier Chroesjtsjow. Hij zei
na afloop vertrouwen te hebben in de
toekomst. Reynaud weigerde echter uit
te weiden over zijn gesprek met
Chroesjtsjow. Hij zei alleen, dat het „na
tuurlijk" over Berlijn was geweest. In
zijn „prettig" onderhoud met de Russi
sche leider was niet gesproken over een
mogelijke topconferentie.
Reynaud vertoefde in Moskou om de
Franse tentoonstelling aldaar te bezoe
ken.
Gisteren is president Kennedy's ant
woord gepubliceerd aan de mogendhe
den, die te Belgrado hebben vergaderd
NTS naar Binnenhof
De Nederlandse Televisie Stichting zal
morgen van 22.30 tot 23.15 uur van de
Duitse televisie een programma over
nemen, dat gewijd is aan de verkiezin
gen in West-Duitsland.
Dinsdag 19 september zal de NTS van
15.00 uur af een directe reportage geven
van de zitting der Tweede Kamer,
waarin prof. Gerbrandy zal worden her
dacht en waarin de miljoenennota zal
worden aangeboden.
19 September
en die hadden aangedrongen op top-
overleg met Chroesjtsjow. Op de con
ferentie van Belgrado werd uiteraard het
principe geëerd, dat de volken over hun
eigen lot moeten beschikken. Kennedy
kreeg hierdoor de gelegenheid erop te
wijzen, dat dit principe ook in Duits
land en Berlijn respect verdiende.
Kennedy verklaarde voor Duitsland en
Berlijn een oplossing te zoeken, die voor
Oost en West aanvaardbaar is. Hij wei
gerde echter te onderhandelen onder be
dreiging of onder druk van een ulti
matum. De boodschap maakte wel dui
delijk, dat een degelijke voorbereiding no
dig zal zijn alvorens Kennedy zich bereid
zal tonen opnieuw overleg te plegen met
Chroesjtsjow.
De ministers van Buitenlandse Zaken
hielden zich de gehele dag met het
Duitse schaakprobleem bezig. Daarbij
kwam herhaaldelijk de vraag naar vo
ren: als Oost deze zet doet, wat is dan
de tegenzet van West? Zulke schaakpro
blemen worden reeds wekenlang bestu
deerd door een werkgroep van de Weste
lijke ambassadeurs, die vele malen te
Washington bijeen is geweest. Thans
zijn de problemen voor supervisie aan
de ministers voorgelegd.
Bestrijding koude oorlog
De perschef van het Witte Huis, Pier
re Salinger, heeft een bericht van de
„New York Times" bevestigd, waarin
was gemeld dat president Kennedy op
ministerieel niveau een studiecommissie
heeft benoemd, die zich bezighoudt
met het onderzoeken van de middelen
tot bestrijding van de communistische
„Koude oorlog".
De commissie is ingesteld in verband
met de duidelijk gebleken vaardigheid
der communisten om elke voor hen on
gunstige wereldreactie uit de pers te-
houden en de berichtgeving te overheer
sen met schynbaar spontane demon
straties.
Volgens het blad waren regeringsfunc
tionarissen onthutst over het ."eit, dat
vele landen de hervatting der Russische
kernproeven met onverschilligheid heb
ben aanvaard. Een soortgelijk besluit door
de Verenigde Staten zou volgens hen
hebben geleid tot demonstraties voor
en misschien zelfs wel tot het met stenen
bekogelen van Amerikaanse ambassades.
De commissie, die reeds enige maan
den geleden werd ingesteld, is reeds
acht maal bijeen gewi. -st ter bestude
ring van het gehele spectrum der psy
chologische oorlogvoering, aldus Salin
ger. Zij bestaat uit de minister van
Justitie Robert Kennedy, de minister
van Arbeid Goldberg, president Kenne
dy's militaire vertegenwoordiger gene
raal Maxwell Taylor en de onderminis
ter van Buitenlandse Zaken Alexis John
son.
Het Witte Huis heeft gisteren
bekendgemaakt, dat de Verenigd®
Staten vrijdagmiddag om 6 uuf
(Ned. tijd) in Nevada een kern^
bom van geringe kracht onder de
grond tot ontploffing hebben ge
bracht.
Vermoedelijk zullen niet alle
kernproeven bekendgemaakt wor
den. Enkele zouden voor het
publiek geheel geheim gehouden
kunnen worden.
In een verklaring van het Witte Huia
zegt president Kennedy dat de V.S., na
jaren van pogingen om een verbod op
kernwapenproeven te verkrijgen, tegen
hun wil en omdat zij gedwongen wer
den, moesten besluiten de proeven te
hervatten. De explosie heeft volgens de
president geen radio-actieve neerslag
veroorzaakt.
Kennedy noemt de proef van vrijdag
de eerste van een Amerikaans program
„om de verdediging van de vrije wereld
te versterken". De proeven van dit pro
gram zouden dienen om de V.S. gegevens
te verschaffen ter verbetering van hun
registratiestelsels en ter bestudering van
het gebruik van kernexplosies voor vre
desdoeleinden.
Kennedy zegt voorts, dat de V.S. be
reid zijn met de Sowjet-Unie te onder
handelen over een „zo ruim mogelijke*
overeenkomst aangaande een gecontro
leerd verbod op kernwapenproeven.
In officiële kringen in Washington
meent men, dat de Verenigde Staten in
het ontwerpen van kernwapens verder
zijn dan de Sowjet-Unie, doch dat meer
proeven nodig zijn om er zeker van te
zijn dat deze voorsprong behouden blijft,
vooral na de hervatting door de Sowjet-
Unie van de proeven in de dampkring.
Advertentie
BREESTRAAT 173
ZIE
elders in deze
krant het nieuws over
Uit het Leidsch Dagblad van
17 Sept. 1861:
In de vorige week werd in een
Duitse stad een huwelijk geslo
ten iusschen een Jufvrouw Zon
dag en een Mijnheer Vrijdag,
terwijl één der getuigen was
Mijnheer Zomer en een ander
Mijnheer Winter genaamd.
Ons is ter inzage geworden:
„Langs den Rhijn". Een reis
boeksken van J. J. L. ten Kate,
2de druk. Te Leiden bij A. W.
Sijthoff, 1861. 't Geheel bestaat
uit Rhijn-herinneringen, Rhijn-
legenden, Rhijn-liederen. Als
dweepen geoorloofd is, dan zou
den we haast zeggen: „wij dwee
pen" met het werk.
