Minister Spaak vertrekt
dinsdag a.s. naar Moskou
ROBOT MAAKT
RUIMTE-REIS
Kennedy gaat Soekarno
in Indonesië bezoeken
Plan van de Belgische
bewindsman voorproef
met ontwapeningszone
WEERBERICHT
Eén omwenteling om de aarde
Weer Russisch
dreigement
Amerika is bereid tot serieuze
besprekingen met de Russen
(§trc/ ^Tieutvs,
Opgericht 1 maart 1860
DONDERDAG 14 SEPTEMBER 1961
No. 30452
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E A Ei. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f750 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Premier Chroesjtsjow heeft de Belgische minister van Buitenlandse
Zaken Paul-Henri Spaak gisteren uitgenodigd hem in Moskou te
bezoeken. De gewezen secretaris-generaal van de NAVO heeft deze
invitatie aanvaard en vertrekt dinsdag 19 september naar de Russische
hoofdstad.
In verband met deze reis werd in Brussel de aandacht gevestigd op
de rede, die Spaak maandag j.l. heeft gehouden: hij verklaarde niet aan
oorlog te geloven en aan te nemen, dat de wil tot collectieve zelfmoord
in geen van beide kampen bestaat. Hij voegde daaraan overigens toe,
dat „wij naar een grote diplomatieke ramp gaan indien de Westelijke
mogendheden zich niet onmiddellijk een grote inspanning getroosten
om overeenstemming te bereiken over de bepaling van een positieve
politiek.
Premier Chroesjtsjow heeft gisteren verklaard, dat zijn regering
bereid is op elk tijdstip aan een conferentietafel plaats te nemen om
over een vreedzame regeling van het Duitse vraagstuk te praten, voor
opgesteld, dat die besprekingen niet worden gebruikt om het sluiten
van een vredesverdrag met Duitsland te vertragen.
Om nog even terug te komen op de
rede van Spaak: hy opperde daarin het
denkbeeld van „beperkte experimenten"
bü de ontwapening. Daarby zouden
zones moeten worden geschapen voor
proefnemingen met ontwapening of op
zijn minst controle. Die experimenten
zouden moeten bewijzen, dat controle
geen afbreuk doet aan de soevereiniteit
van de staten. Volgens het Belgische
socialistische partijblad „Le Peuple" zou
dit „initiatief-Spaak" neerkomen op de
volgende punten:
1. onderlinge Westelijke overeenstem
ming;
ZATERDAG SLUITING
ZITTING DER KAMERS
De leden van de Eerste en de Tweede
Kamer zün tegen zaterdag 16 september
des namiddags te kwart voor drie byeen-
geroepen voor een verenigde vergadering
der beide Kamers. In deze vergadering,
welke in het gebouw der Eerste Kamer
wordt gehouden, zal de huidige zitting
van de Staten-Generaal worden geslo
ten.
Kadar nu ook premier
van Hongarije
De eerste secretaris van de
Hongaarse communistische partij.
Janos Kadar, heeft de functie van
minister-president overgenomen
van de 75-jarige dr. Ferenc Mün-
nich, die tot minister van staat is
benoemd, aldus heeft Radio Boe
dapest gisteren bekendgemaakt.
De maatregel is een onderdeel van een
herziening van regering en partijleiding.
De minister van Buitenlandse Zaken, dr.
Endre Sik, en de minister van Onder
wijs, mevr. Valeria Benke, zijn van nun
functies ontheven. De nieuwe minister
van Buitenlandse Zaken is Janos Peter,
een voormalige onderminister. Karoly
Ilku is benoemd tot minister van Onder
wijs. Ook de minister van Binnenland
se Zaken, Bela Bizsku, is van zijn func
tie ontheven en vervangen door Janos
Papp.
Hongarije is thans het vierde land
van het communistische blok, waarin de
beide belangrijkste functies in handen
van één man zijn. Kadar is nu premier
en partijleider. Kadar volgt daarmee het
voorbeeld van Chroesjtsjow, Antanin
Novotny van Tsjecho-Slawakije, Gheor-
giu-Dej van Roemenië en Walter Ulbricht
van Oost-Duitsland.
Politieke waarnemers menen dat de
meer liberale politiek van Kadar na de
opstand van 1956 nu door een serie
maatregelen gevolgd zal worden die
Hongarije op hetzelfde peil als de andere
communistische landen zal brengen.
Waarschijnlyk zullen de arbeidsnor-
men worden verhoogd en strengere con
trole worden uitgeoefend. De uitgaven
voor Defensie zullen aanzienlijk worden
verhoogd, terwijl het huidige investe
ringsprogramma dienovereenkomstig ver
minderd zal worden.
aangaan van onderhandelingen of
formulering van voorstellen vóór 10
oktober (bijeenkomst Russische com
munistische party) om te voorkomen,
dat men opnieuw voor een Russisch
initiatief wordt gesteld;
het Westen moet een plan hebben,
dat precies aangeeft wat men wil.
In een gisteren door het Witte Huis
uitgegeven verklaring zegt president
Kennedy dat er indien alle betrokken
regeringen zich ten doel stellen te zoe
ken naar middelen om een eervolle
vrede te bewaren, geen noodzaak bestaat
zijn toevlucht tot geweld te nemen. De
president verklaarde het van het groot
ste belang te achten, dat geen eenzijdige
handelingen worden ondernomen die
vreedzame vooruitgang onmogelijk zou
den maken.
De aanwezigheid in New York, de
volgende week, van de Russische en
Amerikaanse ministers van Buitenlandse
Zaken, zal aldus de Amerikaanse presi
dent verder, gelegenheid bieden voor
ernstige besprekingen over Duitsland en
andere problemen, als de Sowjet-Unie
daartoe bereid blijkt.
De president verklaarde verder, dat
diplomatieke kanalen open staan om
constructieve stappen voor vermindering
van de spanning te verkennen. Ook zijn
andere middelen beschikbaar wanneer
zij een goed doel zouden kunnen dienen.
De president zei echter niet welke mid
delen dit waren. President Kennedy gaf
zijn verklaring uit na zijn besprekingen
met president Soekarno van Indonesië
en president Modibo Keita van Mali, die
hem een boodschap van de conferentie
van niet-verbonden landen hebben over
gebracht.
Westelijk overleg
De ministers van Buitenlandse Zaken
van de Westelijke „Grote Drie" zijn
vandaag in Washington besprekingen
over de crisis om Berlijn begonnen.
De drie ministers Dean Rusk van
de V.S., Lord Home van Engeland en
Couve de Murville van Frankrijk zul
len met name de opvattingen van hun
regeringen moeten coördineren met het
oog op besprekingen met de Russen.
Vrijdag zal de Westduitse minister van
Buitenlandse Zaken, Von Brentano, zich
bij hen voegen. Deze zal vóór het begin
van het overleg van zijn drie ambtge
noten een gesprek met minister Rusk
hebben.
De Amerikanen zijn er gisteren in geslaagd, een met een „robot"
bemande Mercury-capsule in een baan om de aarde te brengen, en deze
na één omwenteling weer behouden naar de aarde te laten terugkeren.
Technisch gezien werd hiermee de vlucht van de Rus Joeri Gagarin
van ruim vijf maanden geleden geëvenaard, omdat het technisch geen
verschil uitmaakt of een mens dan wel een „robot" deze vlucht maakte.
Slechts veiligheidsoverwegingen hebben er toe geleid, eerst deze robot-
proef te nemen, alvorens waarschijnlijk nog dit jaar een werkelijk
bemande vlucht wordt gemaakt, eventueel na een proef met een aap aan
boord van de capsule.
Na vlucht van 106
Prinses Beatrix héêjt gisteren in
Utrecht de parade afgenomen ter
gelegenheid van het 35-jarig be
staan van de Kon. Ned. Federatie
van Landelijke Rijverenigingen.
Naast de Prinses de paradecom
mandant, de heer D. J. Mellema.
minuten geborgen
Een 22-meter lange Atlasraket, gelan
ceerd op de basis Cape Canaveral,
bracht, de Mercurycapsule in de beoogde
baan op 160 tot 240 kilometer hoogte
met een snelheid van bijna 28.000 km
WISSELVALLIG
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond:
Koudere nacht met opklaringen. Mor
gen weer toenemende bewolking gevolgd
door enige regen. Aanvankelijk matige
westelijke wind, later tot krachtig of
hard toenemende zuidwestelijke wind.
In het algemeen iets hogere middag-
temperaturen dan vandaag.
15 SEPTEMBER
Zon op: 6.13 uur; onder: 18.56 uur.
Maan op: 11.44 uur; onder: 21.32 uur.
Hoogwater te Katwijk te 6.01 en
18.27 uur.
Laagwater te 2.04 en 14.13 uur.
Dit blad bestaat uit 20 pagina's
Onzekere toestand
in Elisabethstad
De toestand in de Katangese hoofd
stad Elisabethstad is nog onduidelijk.
Volgens de premier van de centrale Kon
golese regering in Leopoldstad is de
strijd geëindigd en zouden de troepen
der Ver. Naties de situatie in handen
hebben, maar volgens een mededeling
van het „Radiostation van vrij Katan
ga" hebben „de misdadige V.N. slechts
een deel van Elisabethstad veroverd".
Dit station sprak ook de geruchten te
gen. dat van het Belgische consulaat uit
verscheidenen malen op V.N.-troepen zou
zijn geschoten. In Leopoldstad is mede
gedeeld. dat aan V.N.-zijde een Zweedse
officier en een soldaat gesneuveld zijn.
Voorts vielen er elf gewonden, van wie
enkelen zwaar, koorts zouden veertig
Katangese soldaten gedood of gewond
zijn.
Gistermiddag is secretaris-generaal
Hammarskjöld van de Verenigde Naties
op het vliegveld van Leopoldstad aange
komen, waar hij welkom werd geneten
door premier Adoela en vice-premier
Gizenga. Vermoedelijk zal hij zaterdag
naar New York terugkeren.
Sir Roy V/elensky, de premier van de
Federatie van Rhodesie, heeft gisteren
in het parlement bekendgemaakt, dat
de eerste vluchtelingen uit Katanga over
de grens zijn gekomen. Welensky sprak
Prinses Sophie van Griekenland
en Don Juan Carlos, de zoon van
de Spaanse troonpretendent, wier
verloving gisteren bekend is ge
maakt.
per uur. Na een vlucht van 106 minuten,
vier minuten korter dan was verwacht,
landde de capsule in de Atlantische
Oceaan op 260 km ten oosten van de
Bermudaeilanden, 62 kilometer van het
tevoren berekende punt. De capsule werd
drie uur en tien minuten na de lancering
geborgen door de torpedoboot jager Deca
tur, een van de zeer vele schepen die
in en ver om het doelgebied gestation-
neerd waren. Na een omwenteling om de
aarde te hebben gemaakt, was de cap
sule, die daalde door het in werking stel
len van remraketten, negentig minuten
na de start in de dampkring terugge
keerd. De verdere daling aan parachutes
werd door de bemanning van helikopters
gadegeslagen.
De „robot" bestond uit een zware me
talen doos met een keur van instrumen
ten. waarmee diverse menselijke func
ties werden nagebootst en de reacties
van versnellingen en gewichtsloosheid
daarop werden gecontroleerd. Voorts be
vatte de capsule filmcamera's die zwart
wit en kleurenopnamen maakten zowel
van de aarde als van de wereldruimte
en de instrumentenborden.
De capsule werd gedurende de gehele
vlucht gevolgd door een netwerk van
waarnemingsposten dat de gehele wereld
omspande.
Direct na de berging werd een aan
vang gemaakt met de controle der in
strumenten, waarbij men tot de reeds
vermelde conclusie is gekomen dat een
mens de vlucht goed zou kunnen door
staan.
Volgende proef bemand
Aanvankelijk heeft het steeds in de
bedoeling gelegen, deze robot-proef nog
door een chimpansee-proef te laten vol
gen, mhar overwogen wordt thans of het
risico genomen kan worden, deze dier
proef over te slaan en reeds bij de vol
gende lancering een werkelijk bemande
capsule een tocht om de aarde te laten
maken, eventueel zelfs enkele omwente
lingen, waarbij zich technisch gezien niet
meer problemen zouden voordoen dan de
ene omwenteling van gisteren.
De Russen Gagarin en Titof hebben
reeds vluchten om de aarde gemaakt,
de Amerikanen Shepard en Grissom
slechts korte ballistische vluchten naar
de grens van de wereldruimte.
van „in elkaar gedraaide beschuldigin
gen", die O'Brie-n, het hoofd van de V.N.
in Katanga, tegen de Katangese minister
van Binnenlandse Zaken Moenongo
heeft geuit. Drie compagnieën lichte in
fanterie en verkenningstroepen met 12
pantserwagens zijn gisteren naar de
grens vertrokken.
„De heer Hammarskjöld", aldus pre
mier Welensky „heeft geen enkel recht
om de regering van een land met ge
bruikmaking van geweld over tenemen,
ook al hadden nog zoveel leden der
V.N. bezwaar tegen de handelingen van
een door het volk gekozen regering die,
in overeenstemming met de wens van
dat volk, de politieke onafhankelijkheid
van haar land wilde bewaren". Hij ver
klaarde verder: ,Het is niet onwaar
schijnlijk dat de veiligheid van de Rho-
desische Federatie in de komende da
gen of weken ernstig zal worden be
dreigd. Dit. zal dan geheel en al zyn
veroorzaakt door het optreden der V.N.
in Katanga".
De Rhodesische federatie omvat
Noord- en Zuid-Rhodesië en Njassaland.
Noord-Rhodesië grenst aan Katanga.
(Zie verder pag. 2.).
0 Slot pag. 2
Radioactiviteit van
lucht iets gestegen
Er is gedurende de laatste dagen een
geringe verhoging van de radio-activi
teitsgraad van de atmosfeer boven
Nederland geconstateerd. Er bestaat op
dit ogenblik geen zekerheid, dat deze
verhoging het gevolg is van de recente
kernwapenproeven. Aldus heeft het
ministerie van Sociale Zaken en Volks
gezondheid meegedeeld.
President Quadros uit
Rotterdam vertrokken
Het Britse schip „Uruguay Star", dat
gistermiddag met de oud-president van
Brazilië, de heer Quadros, in de Rotter
damse Merwedehaven was aangekomen,
is gistermiddag om half vijf vertrokken
naar Antwerpen. De heer Quadros bleef
aan boord. Hij maakt een wereldreis van
drie maanden.
Eerste pao! geslagen Delfts
spoorwegviaduct
(Van onze Haagse correpondent)
De burgemeester van Delft, de heer
J. de Loor, heeft gistermorgen in aan
wezigheid van een groot aantal autori
teiten, o.w. de president-directeur van
de Ned. Spoorwegen, ir. J. Lohman, de
eerste paal geslagen voor het spoorweg
viaduct, dat de door Delft lopende
spoorlijn Den HaagRotterdam vijf
meter omhoog zal brengen.
Het viaduct krijgt een lengte van
>0 meter, komt te rusten op 1000 be
tonnen palen en zal omstreeks medio
1963 afgebouwd zijn. Het verkeer krijgt
op vier plaatsen een tunnel onder het
viaduct en verder zal de ruimte er on
der voor parkeerplaatsen gebruikt wor
den.
Maarschalk Rodion Malinofsky, de
Sowjetrussische minister van Defensie,
schrijft in de Prawda dat de Sowjet
russische strijdkrachten niet alleen over
„gewone" kernwapens beschikken maar
ook over bommen wier kracht gelijk is
aan verscheidene miljoenen T.N.T.
„Agressors dienen zich voor ogen te
houden dat machtige raketten, gelijkend
op die welke de Wostok-1 en Wostok-2
in de ruimte hebben gebracht, in staat
zijn dergelijke kernbommen naar ieder
punt op aarde te vervoeren", aldus de
maarschalk.
De Sowjet-Unie heeft gisteren opnieuw
twee kernproeven in de atmosfeer ge
nomen, zo heeft de Atoomenergiecom
missie in Washington bekendgemaakt.
De kernbommen die bij deze achtste en
negende Sowjetrussische proef tot ont
ploffing werden gebracht, waren volgens
de commissie van de lage- of de mid
denklasse. Een kernproef werd genomen
in het gebied van Semipalatinsk in Cen-
traal-Azië, de andere bij Nova-Zembla.
Nog geen interesse voor topconferentie
Voor zijn vertrek uit Washington naar New York heeft president
Soekarno verklaard, dat president Kennedy een uitnodiging voor een
bezoek aan Indonesië op een later te bepalen datum heeft aanvaard.
Amerika is bereid tot serieus overleg met de Russen, mits de moge-
lijkheid daartoe tevoren duidelijk blijkt. Dat was het antwoord van de
Amerikaanse president Kennedy aan Soekarno en Keito, de presiden
ten van Indonesië en Mali, die hem als afgezanten van de conferentie te
Belgrado bezochten en het verzoek overbrachten toe te stemmen in een
conferentie met Chroesjtsjow. Een dergelijk antwoord van Kennedy
lag geheel in de lijn der recente Amerikaanse politiek.
In de verklaring, die Kennedy uitgaf aan het slot van het bezoek der
hoge gasten, wordt een eventuele topontmoeting slechts vaag aange
duid. Nadat Kennedy heeft vastgesteld, dat diplomatieke kanalen open
staan om na te gaan of constructieve stappen kunnen worden genomen
ter vermindering van de spanning, vervolgt hij: „Andere middelen zijn
beschikbaar, wanneer zij een nuttig doel kunnen dienen".
Eerbare vrede handhaven
Tevoren had president Kenndy reeds
gezegd, dat Amerika bereid is samen
met de regering van de Sowjet-Unie
naar middelen te zoeken om een eerbare
vrede te handhaven. „Indien dit het
doel is van alle partijen zou", volgens
Kennedy, „gebruik van geweld niet no
dig zijn".
De laatste dagen is het opgevallen
hoeveel belang Kennedy hecht aan de
Assemblee der Ver. Naties, die 19 sep
tember te New York begint. De Ameri
kaanse minister van Buitenlandse Za
ken, Dean Rusk, gaat daarheen en om
dat ook zijn Russische collega Gromyko
overkomt zou daar gelegenheid zijn
voor serieuze gesprekken over Duitsland
en andere problemen, aldus Kennedy.
Zowel Soekarno als Keito hebben gis
terochtend met Kennedy een gesprek
onder vier ogen gehad. De korte duur
dezer gesprekken maakt het onwaar
schijnlijk, dat er een gedetailleerd bila
teraal overleg is gepleegd.
Gistermiddag om half drie zou Soe-
bandrio, de Indonesische minister van
Buitenlandse Zaken, een persconferentie
geven in de Indonesische ambassade.
Óm drie uur werd echter meegedeeld,
dat er plotseling verandering in d e
plannen was gekomen. Soekarno en
Soebandrio zouden opnieuw een bezoek
brengen aan het Witte Huis en daar
vandaan rechtstreeks met een helikop
ter naar bet vliegveld gaan. Snel spoed
den de journalisten zich naar het Witte
Huis. Het leek een ogenblik mogelijk
dat het bilateraal overleg toch belang
rijker zou zijn dan men vermoedde. De
journalistieke belangstelling werd even
wel snel ontnuchterd. Soekarno kwam
alleen maar naar het Witte Huis om
daar in de helikopter te stappen, die
hem op een gerieflijke manier naar het
vliegveld kon vervoeren. Natuurlijk
kwam Kennedy even uit zyn studeer
kamer mee naar buiten om vaarwel te
wuiven.
Uit het Leidsch Dagblad van a
14 Sept. 1861: J
I Te Montoir, in het zuiden van 4
f Frankrijk,, is een huwelijk geslo- 4
ten tusschen een weduwnaar en 4
J een weduwe. Hij was met 4 vrou- 4
wen, zij met 4 mannen gehuwd 4
geweestde eerste had 14, de
andere 11 kinderen. De jong ge- 4
huwden bereikten ieder den 4
ouderdom van 55 jaren, en op f
hun bruiloft waren zij van hun f
25 kinderen omringd. f
