Caravelle neergestort bij
Rabat: 78 slachtoffers
Straatgevechten
in Elisabethstad
TOTO met geldprijzen
tlians eindelijk mogelijk
In dichte mist tegen
een helling gevlogen
WEERBERICHT
Ver. Naties treden op
tegen staat Katanga
(§uc/ Wiëutvs^
Weer ernstige vliegtuigramp
Angola: 131.000
vluchtelingen
De zevende
Orkaan „Carla
eist zeventien
mensenlevens
Opgericht 1 maart 1860
WOENSDAG 13 SEPTEMBER 1961
No. 30451
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: A. E. vac Disüoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f059 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
De passagiers
Onder de slachtoffers bevinden zich
de Australische ambassadeur in Cairo,
John Quinn, een lid van de Franse
ambassade te Rabat, de 31-jarige direc
trice van een Marokkaans kantoor van
een groot persbureau uit Parijs en Prins
Sachry van Koeweit.
Het merendeel van de passagiers had
de Franse nationaliteit. Voorts bevonden
zich o.a. tien Marokkanen, drie Ameri
kaanse marine-officieren, twee Russen
en enige passagiers uit Luxemburg,
Italië, Spanje en Zwitserland aan boord.
De ramp met de Caravelle is het
tweede vliegtuigongeluk dat zich dit jaar
in Marokko voordoet. Op 11 juli stortte
een Tsjechische Iljoesjin bij Casablanca
neer, waarbij alle 72 inzittenden de dood
vonden.
De verongelukte Caravelle was het
jongste toestel van dit type dat in
mei door de Air France in dienst was
genomen. Het is het eerste ernstige
ongeluk, dat de uit 27 toestellen be
staande Caravelle-vloot van deze maat
schappij is overkomen. Sinds in mei 1959
de eerste Caravelle bij de Air France
in dienst werd genomen, hebben deze
tweemotorige straalvliegtuigen voor de
maatschappij veertig miljoen km afge
legd en 20.300.000 passagiers vervoerd.
In één jaar twaalf
grote rampen
De voornaamste vliegrampen (met
tenminste dertig doden) sinds juni 1960,
dus ruim een jaar geleden, zijn:
op 29 augustus 1960, Franse Super-
constellation voor de kust bij Dakar, 63
doden;
27 september 1960, Oostenrijkse Vis
count bij Moskou, 30 doden;
16 december 1960, botsing tussen twee
vliegtuigen tijdens sneeuwstorm boven
New York, 132 doden;
18 december 1960, Convair van Ame
rikaanse luchtmacht in centrum van
München, minstens 49 doden;
V.S.-KUNSTMAAN
DISCOVERER XXX
De Amerikaanse luchtmacht heeft gis
teren de dertigste Discoverer kunstmaan
gelanceerd. De kunstmaan is in een baan
om de aarde gekomen waarvan het hoog
ste punt op 55 km. en het laagste op
247 km. ligt. De omlooptijd bedraagt
92 minuten en 40 seconden.
In de loop van de komende dagen zal
worden getracht, de capsule met instru
menten behouden naar de aarde te doen
terugkeren. Een dergelijke operatie is
reeds nerhaalde malen gelukt. Het ligt
in de bedoeling de capsule in de lucht in
sleepnetten op vangen of, wanneer dit
niet gelukt, uit zee op te vissen in de
omgeving van Hawaii.
ONVAST WEER
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond. Half- tot zwaar bewolkt met
later weer enige regen. Matige tot vrij
krachtige wind in hoofdzaak tussen
zuidwest en zuid. Lagere temperaturen
overdag.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
14 september
Zon op- 6.12 uur; onder: 18.59 uur.
Maan óp: 10.36 uur; onder: 21.01 uur.
Hoogwater te Katwijk te 5.36 en 17.54
uur laagwater te 1.35 en 13.41 uur.
Dit nummer bestaat uit 14 pagina's
15 februari 1961, Boeing-707 van Bel
gische Sabena, dichtbij Brusselse vlieg-
haven, 73 doden;
Een Frans straalverkeersvliegtuig van het type Caravelle is gister
avond op vijf kilometer van Rabat, de hoofdstad van Marokko,
neergestort. Alle 78 inzittenden, onder wie zeven kinderen en een
bemanning van zes leden, kwamen om het leven.
Het toestel, dat eigendom was van de Air France, was op weg van Parijs naar
Rabat, toen het tegen een steile helling bij de rivier de Akreuch vloog en ontplofte.
De brandende wrakstukken kwamen verspreid over enkele honderden meters op de
helling terecht. Doordat het vliegtuig in een bergachtig gebied was terechtgekomen
en er een dichte mist hing, duurde het drie uur voordat een reddingsploeg de
plaats van de catastrofe bereikte.
De oorzaak van de ramp, waarnaar
vannacht al door een commissie van
experts onder leiding van de algemene
inspecteur van Air France een onder
zoek werd ingesteld, wordt voorlopig
voornamelijk gezocht in de zware mist
bank, die de piloot ieder uitzicht moet
hebben benomen.
De controlepost van Rabat zou echter
het laatste kwartier van de vlucht al
geen contact meer met de Caravelle
hebben gehad. Een technisch manke
ment wordt dus evenmin uitgesloten
geacht, hoewel de Caravelle pas drie
maanden in dienst was.
Een Franse ooggetuige uit Rabat die
zich aan de andere kant van het dal
bevond, vertelde dat hjj het toestel
hoorde naderen, dat kennelijk zeer laag
vloog. Plotseling zag hij de lichtflits van
een explosie, toen de Caravelle de hel
ling trof. Het toestel schokte terug en
er klonk nog een ontploffing, waarna de
brandende stukken niet ver van de rivier
naar beneden vielen.
10 mei 1961, Lockheed van Air France
in de Sahara, 78 doden;
30 mei 1961, KLM-toestel dichtbij Lis
sabon, 61 doden;
29 juli 1961, Argentijns verkeersvlieg
tuig ten zuidwesten van Buenos Aires,
67 doden;
10 augustus 1961, Cunard-Eagle Viking
dichtbij Stavanger, Noorwegen, 39 doden
1 september 1961, Constellation van de
Amerikaanse TWA bij Chicago, 76
doden
10 september 1961, DC-6 van Ameri
kaanse President Airlines bij Shannon,
83 doden:
12 september 1961, Caravelle van Air
France bij Rabat, 78 doden.
Het totaal aantal slachtoffers bij deze
twaalf grootste vliegtuigongelukken sinds
juni van het vorig jaar bedraagt 828.
Voor een juiste beoordeling van dit op
zichzelf indrukwekkende getal dient
men er rekening mee te houden, dat het
slechts een zeer gering percentage is van
het totaal aantal vervoerde passagiers.
Om nog maar te zwijgen van een ver
gelijking met de gevaren op de weg.
Eerste Kamer ook akkoord
(Van onze Haagse correspondent)
Minister Beerman heeft het ge
noegen gesmaakt, dat zijn nieuwe
ontwerp tot wijziging van de
loterijwet (het „toto-ontwerp")
gistermiddag vrij vlot de Eerste
Kamer is gepasseerd. Toch was er
anders dan twee maanden ge
leden in de Tweede Kamer een
hoofdelijke stemming nodig.
Van de zestig aanwezige senatoren
stemden er veertien tegen het ont
werp (tien socialisten, één conuiunist
en drie Anti-Revolutionairen). De nieuwe
regeling geldt slechts voor beperkte tijd.
In 1964 zal de zaak opnieuw worden
bekeken. Het wordt nu mogelijk, dat
pryzen in geld worden uitgekeerd (ma
ximaal f. 50.000,- per deelnemer, na
aftrek van belasting). Minister Beer
man zei, dat hij door de aanvaarding
van dit ontwerp een stevige wettelijke
grond onder de voeten zou krijgen om
de sporttoto goede kansen te geven.
Vrijwel precies een jaar geleden had
de Eerste Kamer met kleine meerder
heid een vorig toto-ontwerp afgestemd.
Daar is toen veel over te doen ge
weest. Het betrof toen een regeling, die
definitief zou gelden en dit vormde
een der bezwaren van een aantal tegen
stemmers, afgezien natuurlijk van de
kritiek op de beperking van de hoofd
prijs. Andere leden stemden tegen om
morele redenen.
Dat de nieuwe regeling een voorlopig
karakter droeg, was voor de fractie van
de V.V.D. aanleiding haar draai te ne
men en nu voor te stemmen.
Bij de socialisten, die vorig jaar even
als de V.V.D. „en bloc" tegenstemden,
lag de zaak iets moeilijker: zij vielen
uiteen in twee gelijke groepen. De te
genstanders bleven bezwaar koesteren
tegen de beperkte hoofdprijs of verzet
ten zich op levensbeschouwelijke gron
den. De socialistische voorstemmers von
den een gebrekkige tijdelijke regeling
altijd nog beter dan een illegaal ver
gunningenbeleid.
Opmerkelijk was. dat van de Anti-
Revolutionairen meer leden met de
regering meegingen dan vorige keer (toen
twee, nu vier, nl. de heren Schipper. Has
pels, Diepenhorst en De Gaay Fortman).
In de Tweede Kamer waren de Anti-
Revolutionairen om principiële redenen
allemaal tegen.
Staatssecretaris Van den Berge boekte
tenslotte nog een succesje, dat zijn wets
ontwerp-loterijbelasting (15 pet.) zonder
hoofdelijke stemming werd aanvaard.
Harriman naar Laos
Averell Harriman, de reizende ambas
sadeur van de VS, zou vandaag zo is
in Genève vernomen naar zuidoost-
Azië vertrekken. Harriman wil zijn po
gingen om tot een oplossing van de
kwestie-Laos te komen,, voortzetten. Zijn
besprekingen met de Laotische leiders
zullen gericht zijn op de vorming van
een „werkelijk neutraal en onafhanke
lijk Laos".
In een nota aan de Verenigde Naties
heeft de centrale Kongolese regering
meegedeeld, dat uit Angola 131.000
vluchtelingen Kongo zijn binnengekomen
merendeels vrouwen en kinderen. De
Kongolese regering roept de hulp der
Verenigde Naties voor de verzorging van
deze vluchtelingen in en verzoekt tevens
dit probleem door de Algemene Verga
dering in behandeling te doen nemen.
„Gebouw zonder ziel"
President Goulart heeft het niet voor
zien op het paleis Alvorada, het officiële
verblijf der staatshoofden, welks ultra
moderne architectuur Brasilia in de ge
hele wereld bekend heeft gemaakt. Hij
geeft de voorkeur aan het buitenhuis,
dat op 25 km afstand van Brasilia voor
hem werd gebouwd toen hy nog vice-
president was.
De vrienden van Goulart verklaren,
dat hij het paleis „onmenselijk" vindt.
„Dit gebouw", zo zou hij gezegd hebben,
„is misschien mooi aai: de buitenkant
maar het is onmogelijk het een ziel te
geven. Het is stad noch buiten. Het is
een abstracte wereld. Het is het niets".
Volgens sommigen is het niet onmo
gelijk dat Goulart van mening is dat
de afzondering van Alvorada een depri
merende invloed op de afgetreden presi
dent Quadros neeft gehad.
In het paleis Planalto, waar de kan
toren van de president zijn gevestigd,
heeft Goulart eveneens veranderingen
aangebracht. Hij liet onmiddellijk de
zonneschermen verwijderen. „Ik houd
van zon", zei hij. Ook de telex waar
mee Quadros 18 uur per dag contact met
de ministers of gouverneurs onderhield,
moest verdwijnen. „Wanneer ik iets met
iemand te bespreken heb, wil ik hem te
genover mij hebben", aldus de nieuwe
president.
Sowjet-Rusland heeft gisteren in de
vroege morgen zijn zevende kernproef
in de atmosfeer genomen. Dit heeft de
atoomenergiecommissie in Washington
bekendgemaakt. Volgens deze commissie
was het een wapen in de orde van ver
scheidene megatons het equivalent van
verscheidene miljoenen tonnen T.N.T.
De proef is genomen in het Noordpool
gebied in de omgeving van Nova Zembla.
Het is de zevende kernproef sinds 1
september.
Het is de tweede ontploffing van een
megatonbom van de serie proeven in
de atmosfeer, die op 1 september zijn
begonnen. De eerste proef werd zondag
genomen, eveneens bij het eiland Kova
Zembla.
De andere vijf proeven, een in het
Poolgebied, een ten oosten van Stalin
grad en de rest in Centraal-Azië, zijn
genomen met bommen van de midden
klasse.
Nederlanders waren
officier in Katanga
De bevelhebber van de VN-stryd-
krachten in Katanga, brigade-generaal
Radja, heeft meegedeeld dat van de 459
blanke officieren van de Katangese
gendarmerie, 243 zijn gerepatrieerd. Een
honderdtal wacht op transport terwijl
ongeveer negentig zijn ondergedoken.
Volgens Radja waren er onder meer
380 Belgen, 21 Fransen, tien Italianen,
tien Polen, zes Britten en vijf Nedr-
landers in de Katangese gendarme
rie.
O'brien zei bezorgd te zijn over het
aantal officieren dat is ondergedoken.
Hij zei over inlichtingen te beschikken
dat enkelen van nen een guerrilla tegen
de Verenigde Naties organiseren.
In een gieterij in Haarlem wordt
de laatste hand gelegd aan een
een ruiterstandbeeld van Karei de
Grote, vervaardigd door de Voor-
burgse beeldhouwer Albert Ter-
mote. Binnenkort wordt dit beeld
geplaatst bij de Schouwburg in
Nijmegen.
Troepen van de Verenigde Naties hebben hedenochtend de controle
over de afgescheiden Kongolese staat Katanga aan zich getrokken.
Vanochtend om vier uur braken in de Katangese hoofdstad Elisabeth
stad gevechten uit tussen de strijdkrachten van de V.N. en Katangese
militairen, die verzet boden tegen het optreden van de Verenigde
Naties. Aan beide zijden zouden vele slachtoffers' zijn gevallen.
President Moise Tsjombe, die sedert de afscheiding van Katanga van
Kongo (veertien maanden geleden) de Katangese staat heeft geleid, is
uit Elisabethstad gevlucht. Hij zou zich in de omgeving of mogelijk in
een van de buitenwijken ophouden. Tegenover een vertegenwoordiger
van Reuter verklaarde hij: „De Verenigde Naties hebben tot het einde
toe tegenover mij gelogen". De hoofdvertegenwoordiger van de V.N.,
O'Brien, noemde Katanga thans „een Kongolese provincie onder
bestuur van de centrale regering in Leopoldstad". De Katangese minis
ter van Buitenlandse Zaken Kimba en zijn ambtgenoot van Financiën
zijn gearresteerd.
Tsjombe gevlucht
Volgens Reuter wordt niet alleen
in Elisabethstad gevochten maar ook
elders, daar de V.N.-troepen in geheel
Katanga strategische punten hebben be
zet. Op verscheidene plaatsen zyn Ka-
tangse militairen slaags met V.N.-troe
pen.
Volgens V.N.-vertegenwoordiger,
O'Brien zijn de V.N. in actie geko
men om een Burgeroorlog tussen Kat an
ga en de rest van Kongo te voorkomen.
Hij zei dat het Kongolese nationale le
ger van plan was geweest Noord-Katan-
ga binnen te vallen.
Indiase keurtroepen (Goerka's) heb
ben het postkantoor in Elisabethstad be
stormd. De Katangese verdedigers hiel
den stand totdat hun munitie op was,
waarna de Goerka's het gebouw bezet
ten. Dit werd toen echter prompt door
Katangese miltairen geïsoleerd. Daarop
werd in pantserwagens en jeeps V.N.-
versterkingen aangevoerd. Deze moesten
echter terugtrekken onder het zware
vuur. dat Katangese militairen afgaven.
Alle plaatselijke verbindingen in Eli
sabethstad zijn verbroken, evenals de in
ternationale telefoon- en telexverbindin
gen.
De Katangese minister van Binnen
landse Zaken Moenongo, is de V.N.-troe
pen te vlug af geweest. Hij wist naar
Noord-Rhodesië uit te wijken. Moenongo
was een uur voor de V.N.-militairen hem
wilden arresteren, in het geheim ge
waarschuwd. President Tsjombe poogt
eveneens naar Noord-Rhodesië uit te
wijken.
Noodtoestand
De Kongolese premier Adoela heeft,
na de gevechten tussen Katangaanse
militairen en V.N.-troepen, de staat van
nood in Katanga afgekondigd.
Een beeld van de mooie jacht
haven in Houston in Texas, nadat
de wervelstorm Carta er grondig
had huisgehouden.
li
De orkaan „Carla", die het kustgebied
van de Amerikaanse staten Texas en
Lousiana heeft getroffen, was van
nacht afgezwakt tot een gewone
storm. De begeleidende wervelwinden
maken echter nog steeds slachtoffers.
Tot dusver hebben zeventien mensen
het leven verloren. De materiële scha
de wordt op honderden miljoenen
dollars geschat.
Een hoge functionaris van het verzeke
ringswezen heeft verklaard dat de
verzekeringsmaatschappijen waar
schijnlijk de grootste schadepost lij
den die ooit is voorgekomen. Een
staatslandbouwkundige, John White,
heeft de schade aan de boerderijen
op ongeveer 140 miljoen dollar ge
schat.
In Texas is aan de rijst- en de katoen-
oogst voor meer dan 200 miljoen dol
lar schade aangericht. In de zwaarst
getroffen steden Galveston en Cor
pus Christi wordt de schade ge
schat op resp. twintig en tien miljoen
dollar. Zware regenbuien, die na het
overtrekken van de orkaan vallen,
dreigen tot grote overstromingen te
leiden.
Gisteravond bevond de kern van de or
kaan zich ten noorden van Waco in
Texas. Met windstoten van ten hoog
ste tachtig km per uur verplaatste de
kern zich in de richting van de staat
Oklahoma.
Inmiddels heeft zich op 2.000 km ten
oosten van San Juan, de hoofdstad
van Porto Rico, een nieuwe orkaan
gevormd, die de codenaam „Esther"
heeft gekregen. De orkaan verplaat
ste zich met een snelheid van twintig
km per uur in noordwestelijke rich
ting. De weerkundige dienst van San
Juan heeft de scheepvaart gewaar
schuwd buiten het bereik van de or
kaan te blijven, die zeer gevaarlijk
kan worden.
Formosa geteisterd
door wervelstorm
Formosa is gisteren door een wervel
storm getroffen, die heeft gemaakt dat,
op een radiotelefonische verbinding na,
alle verbindingen van het eiland met de
buitenwereld zijn afgesneden.
De wervelstorm, die windstoten ont
wikkelt met een snelheid van meer dan
160 kilometer per uur, trekt thans in de
richting van de Chinese havenstad Foet-
sjow (half miljoen inwoners).
De Formosaanse politie heeft meege
deeld. dat de wervelstorm aan 25 per
sonen et leven heeft gekost, terwiil er
negentien worden vermist. Er zijn 42 ge
wonden. Voorts werden 1.254 huizen ver
nield.
Record van X-15:
5832 km per uur
Het Amerikaanse experimentele raket
vliegtuig X-15 heeft dinsdag een snel
heid van 5.832 km. per uur bereikt, waar
door een in juni gevestigd snelheidsre
cord met 67 Ion. werd verbeterd. Invlie-
ger Joe Walker had een snelheid van
5.920 km. per uur willen bereiken, maar
dit was als gevolg van een defect in de
brandstofdrukinstallatie niet mogelijk.
Uit het Leidsch Dagblad van
13 Sept. 1861:
Bij gelegenheid van de op
gisteren gehouden promotie en
pr\jsuitdeeling onder de leerlin
gen van het Sted. gymnasium,
heeft de Rector gewezen op de
noodzakelijkheid van een opte-
rigten school-archief.
