Ook Amerika besluit tot
hervatting kernproeven
ARRESTATIE IN DE
MOORDZAAK SPRANG
Voorlopig alleen ondergronds en
in laboratoriabepaalt Kennedy
WEERBERICHT
De Gaulle over Berlijn:
vastberaden blijven
Aanbod aan Moskou blijft tot
9 september a.s. gehandhaafd
Verdachte ontkent echter fel
GOULART IN
BRASILIA
(§uc/ ?ÏUe\
teuws
Opgericht 1 maart 1860
WOENSDAG 6 SEPTEMBER 1961
No. 30445
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
1750 per kwartaal; f255 per maand; f059 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Antivoord op derde Russische explosie
(Van onze correspondent in Washington)
President John F. Kennedy van de Verenigde
Staten heeft gistermiddag bekend gemaakt, dat
ook Amerika de kernproeven zal hervatten. Voor
lopig echter alleen de proeven, die geen gevaar
lijke radio-actieve neerslag teweeg brengen. De
Amerikanen zullen namelijk alleen proefexplosies
veroorzaken onder de grond of in laboratoria.
Reeds enige dagen stond de Amerikaanse
regering onder sterke druk de proeven te hervat
ten (de laatste was van oktober 1958). Strauss en
McCone, oud-voorzitters van de Commissie voor
Atoomenergie, en een groep Senatoren betoogden,
dat Amerika wellicht kostbare tijd verspeelt. Toen
gisteren een derde Russische explosie eveneens
in de dampkring en in hetzelfde gebied als de twee
vorige zonneklaar maakte, dat Moskou het
Westerse voorstel tot uitbanning van kernproeven
in de atmosfeer van de hand zou wijzen, achtte
Kennedy het moment gekomen om bekend te
maken, dat ook Amerika de proeven zou hervatten.
Tot zaterdag 9 september handhaaft Amerika het aanbod aan de Sowjet-Unie
tot uitbanning van proeven in de atmosfeer. Of de Verenigde Staten daarna
eveneens tot proeven in de atmosfeer zullen besluiten, is moeilijk te voorspellen.
De propaganda en de indruk naar buiten vormen belangrijke factoren in deze
aangelegenheid. Ook het jongste Westerse voorstel aan Rusland bezat kennelijk
propaganda-elementen. Zou Amerika daarom, zonder zich militair schade te
berokkenen, proeven in de atmosfeer voorlopig kunnen nalaten, dan zou men dat
gaarne doen. Voor Amerika is echter van veel belang de antiraket-raket te
ontwikkelen. Om dat defensiewapen te beproeven zou men in ondergrondse holen
of laboratoria geen ruimte genoeg hebben. Men moet daarom aannemen, dat de
Amerikanen op de duur zullen besluiten tot alle soorten van proeven, waaraan
zy en hun bondgenoten bij de opbouw van hun arsenaal behoefte gevoelen.
Tot zover onze correspondent in Washington.
sen tijdens de conferentie tot stopzetting
der kernproeven in Genève al in 't geheim
bezig waren husi proeven voor te oerei-
den en deze serie na de aankondiging
zo snel mogelijk willen afwerken. Ook
het Amerikaanse atoom-arsenaal '.s vol
gens diplomaten in Londen zo groot, dat
Amerika waarschijnlijk nog wel even
met de hervatting had kunnen wach
ten. Maar president Kennedy heeft het
kennelijk veiliger geacht de druk van
de Amerikaanse militairen en andere
groepen voor de hervatting van de kern
proeven niet langer te weerstaan uit
vrees voor een explosie.
Het feit, dat president Kennedy op
dracht heeft gegeven voor laboratorium-
en ondergrondse proeven, die geen radio
activiteit teweeg zullen brengen, is iets
wat volgens Westelijke waarnemers op
de neutrale landen weinig indruk zal
maken. Voor hen zijn alle kernexplosies
hetzelfde, omdat zij alle het gevaar weer
vergroten.
De derde Russische kernproef heeft
in Londense diplomatieke kringen wei
nig opwinding veroorzaakt. Men ver
moedde reeds, dat premier Chroesjtsjow
een serie kernproeven op het programma
had staan en dat hij dat programma
snel achter elkaar wil afwerken. Dat is
ook een van de redenen waarom men
hem een week bedenktijd heeft gege
ven om te antwoorden op het \meri-
kaans-Britse voorstel voor een verbod
van kernproeven in de atmosfeer. Men
hoopte in de Britse hoofdstad nog steeds,
Engeland laat nieuwe
proeven achterwege
Onze Londense correspondent telefo
neerde hedenochtend:
Engeland zal voorlopig geen nieuwe
proeven met kernwapens nemen. Pre
mier Macmillan wil deze zo lang moge
lijk uitstellen in verband met de indruk
in de rest van de wereld en bovendien
menen Britse experts dat Engeland Rus
land op militair kerngebied zo ver voor
uit is, dat snelle hervatting niet nood
zakelijk is.
De achterstand is volgens waarnemers
ook een van de redenen, waarom de Rus-
„Maat is vol", zegt
Katangaanse minister
„De maat is vol", zei de minister van
Buitenlandse Zaken van Katanga,
Kimba. op een stormachtige bijeenkomst
van het parlement. De regering zal nooit
meer één concessie aan de V.N. doen. Er
was luid applaus toen twee afgevaardig
den opstonden en aandrongen op „oorlog
tegen de V.N." Een van hen hield een
kogel omhoog en zei dat hij, als hij geen
geweer kreeg, de kogel in het gezicht vaji
een V.N.-soldaat zou gooien.
Toen Kimba zei dat Katanga tot dus
ver niet van zijn strijdkrachten gebruik
had gemaakt, werd hij onderbroken door
de uitroep „waarom? waarom?".
Eerder had de politie in Elisabethstad
in de lucht geschoten om een menigte
Afrikaanse jongelieden, die het hoofd
kwartier van de V.N. in het centrum van
de stad bekogelden en een V.N.-auto in
brand staken, te verspreiden De betogers
droegen borden mee met leuzen waarin
het vertrek van het V.N.-personeel en
sluiting van het Amerikaanse consulaat
werd geëist. Zy gedroegen zich niet vij-
vyandig tegenover Europeanen. Er vie
len geen slachtoffers bij de demonstra
ties.
Het parlement was door president
Tsjombe bijeengeroepen ter bespreking
van „het gevaar dat ons land bedreigt".
WISSELVALLIG
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond:
Wisselende bewolking met nu en dan
buien. Matige tot vrij krachtige, aan de
kust tijdelijk krachtige wind in hoofd
zaak tussen zuidwest en west. Koudere
nacht, morgen overdag ongeveer dezelf
de temperaturen als vandaag.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
7 SEPTEMBER
Zon op: 6.00 uur, onder: 19.15 uur.
Maan op: 03.05 uur, onder 18.14 uur.
Hoogwater te Katwijk aan Zee 1.46 en
14.11 uur.
Laagwater 9.48 en 22.07 uur.
STRAND VERWACHTING.
(Van een weerkundige medewerker).
Ook morgen ongunstig strandweer. Af
wisselend buien en opklaringen. Vrij
krachtige wind tussen west en noord
west. Koeler. Overdag 17 k 18 graden,
zeewater 18 graden. Vooruitzichten: de
pressie bereikt morgen de Noordzee ge
volgd door onstabiel weer.
Dit nummer bestaat alt 12 pagina's
dat de Russische leider dit aanbod zou
aanvaarden, maar zou thans niet ver
baasd zyn als hy het afwyst.
„Berekend risico"
Westelyke waarnemers zyn van me
ning dat Chroesjtsjow de kernproeven
nodig had om het Westen in de Ber-
lynse crisis onder druk te zetten en de
Russische onderhandelingspositie
sterk mogelyk te maken.
Bovendien moest hy deze stap doen
om zyn eigen positie op het aanstaan
de congres van de communistische par
ty in Moskou te verstevigen en de Chi
nese communisten de wind uit de zeilen
te nemen. Vooral wat dit laatste betreft
maakt men zich in het Westen zorgen.
Geconfronteerd met 'n dergelijke situatie
kon of wilde Chroesjtsjow zich verder
geen zorgen maken over de reactie van
de neutrale landen in Belgrado. Het was
„een berekend risico", zo zegt men in
Londen.
Negerleerlingen op
middelbare scholen
in zuiden van V.S.
Gisteren hebben -46 negerleerlin
gen hun plaatsen ingenomen op
zeven middelbare scholen te Little
Rock, in de Amerikaanse staat
Arkansas, die vroeger uitsluitend
door blanke leerlingen mochten
worden bezocht.
Er werd hiertegen op geen
enkele wijze gedemonstreerd.
Er is thans nog slechts één mid
delbare school in Little Rock, die
uitsluitend door blanke leerlingen
wordt bezocht.
In zeven plaatsen in Virginia zijn
gisteren 28 negerleerlingen tot middel
bare scholen toegelaten, die vroeger
slechts toegankelyk waren voor blanke
leerlingen.
In Florida zyn twintig negerleerlingen
toegelaten tot vroeger slechts voor
blanke leerlingen toegankelijke middel
bare scholen en te Daytona Beach twee.
Er hebben zich nergens incidenten
voorgedaan.
Staking in Detroit
bij General Motors
Het personeel van de autofabrieken
van General Motors in Detroit zou he
denmiddag om 4 uur in staking gaan.
Gisteren vergaderden de voorzitter van
de Verenigde Auto-arbeiders, Walter
Reuther, en Louis Deaton, vice-presi
dent van General Motors Corporation.
Zy poogden een akkoord te bereiken,
maar een voorstel van arbeiderszyde om
een arbitragecommissie van drie perso
nen te benoemen, welke zich met de ge
schillen tussen partyen zou bezighouden,
werd door de directie verworpen. De
voornaamste eis van de Verenigde Auto-
arbeiders (een organisatie, welke 310.000
werknemers van de General Motors om
vat) is toekenning van dezelfde arbeids
voorwaarden als waarin de American
Motors Corporation de vorige week heeft
I toegestemd.
In Waalwijk iverkende boekhouder (25)
Een 25-jarige boekhouder, die
werkt in Waalwijk, maar bij zijn
tante in Sprang-Capelle inwoont,
is gisteravond om tien uur gearres
teerd, verdacht van de dubbele
moord op de gebroeders Van Zeist.
Deze arrestatie kwam aan het
einde van een bewogen dag, waar
in de wildste geruchten weer cir
culeerden in het Brabantse dorpje
Geweld met geweld
beantwoorden
President De Gaulle van Frank
rijk heeft gisteren op een perscon
ferentie in het Elysée, die door
ongeveer 700 journalisten en diplo
matieke functionarissen werd bij
gewoond, gezegd, dat het nood
zakelijk is, dat de Westelijke
mogendheden vastberaden blijven
tegenover welke eenzijdige stap
ook, die de Sowjet-Unie zou kun
nen doen.
De Franse president zei, dat de Franse
waarschuwing tegen het aandringen op
onderhandelingen tot elke prijs met de
Russen over Berlijn door de Anglo-Sak-
sische mogendheden begrepen scheen te
zyn.
Generaal De Gaulle zei vervolgens, dat
Frankryk ongetwyfeld mee zou werken
aan elke maatregel voor een werkelijk
doeltreffende kernontwapening. Hy be
antwoordde hiermee de vraag, wat hy
dacht van het hervatten van de proeven
met kernwapens door de Sowjet-Unie.
Desnoods geweld
Aangaande Berlijn zei De Gaulle, dat
als de Russen zouden proberen de Wes
telyke geallieerde posities in Berlijn met
geweld te beperken of als zy zouden po
gen zich te bemoeien met de Westelijke
verbindingen met W.-Berlijn en daarby
geweld zouden gebruiken, de Westelyke
geallieerden eveneens met geweld hun
verbindingen en hun posities zouden
moeten handhaven.
Dit zou tot een algemene oorlog kun
nen leiden. Als dit gebeurde, zou het be
tekenen. dat de Russische regering op
zettelijk een algemene oorlog had willen
uitlokken en elk terugtrekken van het
Westen zou de Westelijke positie slechts
verzwakken en niets verhinderen. Het
zou het Russische imperialisme slechts
te veel prikkelen. Zwakheid van het
Westen zou de Russische aanvalslust
verhogen.
Als de Russische regering zou ophou
den met het uiten van een stortvloed
van dreigementen, als zy vermindering
van de spanning zou aanmoedigen in
plaats van tegenwerken, zou het voor de
drie Westelyke mogendheden mogelijk
zyn, met de Russische regering alle
vraagstukken van de wereld en speciaal
het vraagstuk-Duitsland te bespreken.
In dat geval zou de wereld op Frankryk
kunnen rekenen by het streven naar
praktische oplossingen.
Binnenlandse moeilijkheden
De Gaulle merkte op, dat men zich
mag afvragen waarom de Sowjet-Unie
vreselijke dreigementen uit en waarom
zy denkt dat West-Duitsland nu een
gevaar is voor de Sowjet-Unie. Men zou
zich met recht mogen afvragen of ieder
een in de Sowjet-Unie dit werkelyk ge
looft daar het Kremlin zelf zegt, dat het
iedere tegenstander kan vernietigen, al
dus De Gaulle.
De Franse president, vindt dat er iets
zo kunstmatigs en willekeurigs is in de
georganiseerde beschuldigingen van de
Russische regering, dat men moet den
ken. dat zy te wyten zijn of aan onge
breidelde ambitie of ten doel hebben de
aandacht af te leiden van grote binnen
landse moeilykheden. De tweede verkla
ring leek De Gaulle de meest waar-
schynlyke.
Slot pag. 2
Sprang. Het werd steeds duidelij
ker, dat alle aanhoudingen elders
wegens bloedvlekken niets uit
staande hadden met de moordzaak,
die de gemoederen in deze kleine
gemeenschap al dagenlang in be
roering houdt, en dat het onder
zoek zich steeds meer concentreer
de op het plaatsje zelf. De verhoren
duurden onafgebroken voort en
vanzelfsprekend gaven zij voedsel
aan de vele vaak vreemde ver
halen, die van mond tot mond
gingen.
Maar de kring van mensen, waarop de
politie het zoeklicht richtte, werd in
tussen alsmaar kleiner en tenslotte
kwam het volle licht te schijnen op de
25-jarige boekhouder, een robuuste,
agressieve figuur, die nogal eens in geld
nood verkeerde.
Geen familie
De man, die werkzaam is in een ga
rage te Waalwyk, is geen familielid van
de twee vermoorde broers, maar hy ken
de ze wel goed. Dikwyls deed verdachte
boodschapjes voor zijn tante, een winke
lierster. Hy nam bestellingen op en be
zorgde de kruidenierswaren. Het „ho
ren" gebeurde meestal op vrijdagavond,
waarna de boodschappen dan een dag
later werden afgeleverd. Ook vrijdag
avond is verdachte by de gebroeders
Van Zeist aan huis geweest.
Dat alles maakte, dat de politie by-
zondere aandacht voor hem kreeg. Gis
teravond om tien uur werd tot arrestatie
overgegaan. Deze was gebaseerd op drie
overwegingen.
Bloedvlekken
In de eerste plaats vertoonden de
kleren van de boekhouder bloedvlekjes,
o.m. de broekspijp en de rechtermouw.
Ook bevonden zich spatjes op de das. De
kledingsstukken waren gewassen en de
spatjes bijna niet meer zichtbaar, maar
desondanks wees een onderzoek in het
Haagse Gerechtelyk Laboratorium uit,
dat de spatjes afkomstig waren van
vers mensenbloed.
Bovendien was er de sorteerproef met
twee lucifers, die in het boerderytje zyn
gevonden. Verdachte werd door een
speurhond verscheidene malen aange
wezen.
Tenslotte de derde overweging: ver
dachte is herhaaldelyk betrapt op leu
gens en draaieryen.
Hoewel verdachte fel blijft ontkennen,
s hy door de districtsrecherche van de
Rykspolitie in Sprang-Capelle in arrest
gehouden. Hij zal naar Den Bosch wor
den overgebracht.
Minister Luns naar
Amerika vertrokken
Geen woord over
Nieuw-Guinea
(Van onze correspondent)
De minister van Buitenlandse
Zaken, mr. J. M. A. H. Luns, is
gistermiddag met de Statendam
van Rotterdam naar New York
vertrokken, om de algemene ver
gadering van de V.N. bij te wonen
die op 19 dezer wordt geopend.
Tijdens en ook reeds voor de ver
gadering zal de heer Luns de ge
legenheid hebben te spreken over
het probleem-Nieuw-Guinea, doch
hij wenste geen enkele verklaring
af te leggen over een eventueel
door Nederland te nemen initiatief
met betrekking tot een mogelijke
internationalisering van het beheer
over dit gebied.
Zelfs de vraag welke mogendheid in
aanmerking zou komen om als „be
vriende mogendheid" van ons land even
tueel het initiatief te nemen tot net in
discussie brengen van dit delicate on
derwerp, wenste mr. Luns niet te be
antwoorden. Hij bleef erbij ditmaal geen
enkele verklaring te willen afleggen.
Ook niet over recente publikaties om
trent de vraagstukken, die nog met het
Nieuw-Guinea-probleem annex zyn.
Desgevraagd zei hy wel, dat Nederland
op de conferentie te Belgrado geen
waarnemer heeft om contact met Indo
nesië mogelijk te maken. Doch zo liet
de minister hier diplomatiek op volgen
het is uiteraard de taak van een am
bassadeur omtrent alles wat van gewicht
kan zyn in het land waar hij is geaccre
diteerd te rapporteren.
Tenslotte wenste de heer Luns even
min het standpunt prijs te geven, dat hy
inneemt in de zaak-Raptis. de Griekse
ingenieur op 12 juli veroordeeld in het
geruchtmakende valse muntersproces
die thans politiek asiel in ons land heeft
aangevraagd. De heer Luns achtte het
geen bezwaar, dat hij afwezig zal zijn
tot na de vrylating van Raptis uit de
gevangenis, aangezien hy, naar hij wel
wenste los te laten, steeds in contact
blijft met zijn departement over ge
wichtige aangelegenheden.
VERKLARING VAN KVP
Het bestuur van de Katholieke Volks
partij heeft in de internationale toe
stand aanleiding gevonden een verkla
ring te publiceren, waarin o.m. de nood
zaak wordt erkend, dat de Westerse mo
gendheden niet voor communistische
druk en dreigementen mogen wijken.
Met voldoening constateert het KVP-
bestuur dat de Westerse wereld in een
heid en vastbereidenheid zich verzekerd
weet van de gezamenlyke wil om de
vrije wereld, waarvan ook het vrije Ber-
lyn deel uitmaakt, te verdedigen. Het
KVP-bestuur juicht die onderhandelin
gen toe, die langs de normale weg en
op normale wyze werden tot stand ge
bracht en welke ertoe kunnen dienen de
spanningen tussen Oost en West te ver
minderen.
Vice-president Joao Goulart is gister
avond in Brasilia aangekomen, waar hij
als president van Brazilië zal worden
geinstalleerd.
By aankomst op het vliegveld werd
hy begroet door de president ad interim
Mazzili, de president van het hoogge
rechtshof De Carvalho, de voorzitter van
het congres De Andrade, aartsbisschop
José Newton en anderen. Aan de pers
heeft Goulart gezegd, dat hy van plan
is een kabinet van nationale eenheid te
vormen.
Dit is het team van Zweedse na-
tuurkundigendie er zoals wij gis
teren berichtten in geslaagd zijn
relatief geruime tijd een volledig
geioniseerd gas op een tempera
tuur van enige miljoenen graden te
handhaven. Daarmee kan een be
langrijke stap gezet zijn in de rich
ting van beheerste kern-fusie, waar
door onuitputtelijke energiebronnen
ter beschikking zouden komen. Van
links naar rechts Jan Bergström, Bo
Lehnert, Björn Bonnevier en Stig
Holmberg.
ROUTE KONINKLIJKE STOET
OP PRINSJESDAG
Ter gelegenheid van de plechtige ope
ning van de zitting der Staten-Generaal
door H.M. de Koningin op dinsdag 19
september, zal de Koninklijke stoet on
derstaande route volgen: Koninklyk Pa
leis aan het Lange Voorhout, Lange
Voorhout (over het z.g. Schelppad),
Kneuterdyk, Lange Vyverberg, Korte
Vijverberg naar de Ridderzaal op het
Binnenhof.
Langs dezelfde route zal H.M. de Ko
ningin naar het Paleis aan het Lange
Voorhout terugkeren.
Bloedig incident in
Bizerta: vier doden
en vele gewonden
In Bizerta is het gisteren opnieuw
tot een bloedige botsing tussen
Tunesiërs en Fransen gekomen,
die aan vier Tuesiërs het leven
hebben gekost, terwijl er enkele
tientallen werden gewond.
Tunis en Parys geven van de inci
denten verschillende lezingen. Volgens
een mededeling van de regering in Pa
rijs was er sprake van botsingen tussen
vyfhonderd leden van een Tunesische
jeugdorganisatie en Franse militairen.
De wanordelykheden zouden zyn begon
nen met een aanval in de rug, die de
vijfhonderd Tunesiërs uitvoerden op
Franse partrouilles, die stellingen had
den betrokken rondom de kasjba, de in
heemse wijk van Bizerta. De aanvallers
schoten op de militairen. Enkele van hen
beantwoordden het vuur, hetgeen tot de
Tunesische verliezen leidde. Volgens Pa
rys werden zestien Tunesiërs gewond.
Van Tunesische zijde is verklaard, dat
Franse parachutisten het vuur openden
op gemeentewerklieden, die prikkel
draadversperringen wilden opruimen en
weigerden Franse orders op te volgen.
Volgens het Tunesische persbureau TAP
bedraagt het aantal gewonden 42.
TAP maakte gisterochtend reeds be
kend, dat de toestand in Bizerta zeer
gespannen was. Franse para's zouden
alle wegen naar de zetel van de gou
verneur hebben geblokkeerd door er
prikkeldraadversperringen op aan te
brengen. De openbare gebouwen zouden
zijn geïsoleerd en de rechtbank kon niet
werken. Toen gemeente-arbeiders de
versperringen wilden opruimen, zouden
de para's het vuur hebben geopend.
Uit het Leidsch Dagblad van
6 September 1861
In een herderlijken brief be-
klaagt zich de hertog van Cor
dova over de Protestantsche pro-
paganda, die „niet tevreden met
onder het volk haar verderfe-
lijke boeken te verspreiden, ook 1
de schuilplaatsen der maagden
van den Heer binnendringt". Hij
beveelt de kloosters de grootst
mogelijke waakzaamheid aan.
