Russen brengen weer een
kernbom tot ontploffing
Braziliaanse luchtmacht
is nog contra Goulart
Nog geen antwoord op
Westelijk voorstel
WEERBERICHT
VELDSLAG TUSSEN AGENTEN
ITALIANEN EN SPANJAARDEN
Ned. initiatief
in Ver. Naties
Geen vliegtuig om vice-president
uit Porto Alegre af te halen
(9ttcf <2Ïlteuws^
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 5 SEPTEMBER 1961
No. 30444
Directeur: E. a. E. van Disöoecï DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wltte smgeJ Letden - GW) n° 67055
Hoofdredacteur: J. Brouwer f 7^0 per kwartaal; f2.55 per maand; f059 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
LEIDSCH
DAGBLAD
De Sowjet-Unie heeft gisterochtend vroeg nog een kernproef genomen,
opnieuw in het gebied van Semipalatinsk in Centraal-Azië. Dit heeft
de voorzitter van de Amerikaanse commissie voor atoomenergie, dr.
Glenn Seaborg, gistermiddag officieel meegedeeld. De ontploffing ge
beurde weer in de dampkring, evenals die van de vorige week. De
kracht van de kernbom was enige kilotonnen, aldus de bekendmaking.
De Russische ontploffing van vrydag jj. had een „middelmatige" kracht, d.w.z.
minder dan een megaton. Een bom van een megaton, gewoonlijk een waterstof
bom, heeft een kracht gelijk aan die van een miljoen ton TNT. By een kiloton
bom is dit duizend ton TNT.
Tsarapkin wacht
nog op instructies
Een woordvoerder van het
Amerikaanse ministerie van Bui
tenlandse Zaken zei, dat de tweede
ontploffing met het oog op de korte
tijd die is verstreken, niet kan
worden beschouwd als Moskou's
antwoord op het Brits-Amerikaan-
se voorstel voor het staken van
kernwapenproeven in de damp
kring. Engeland en Amerika ach
ten het voorstel nog van kracht,
aldus de woordvoerder.
In officiële Britse kringen zei men,
dat de tweede ontploffing geen verras
sing betekende, daar de aard van de
eerste deed vermoeden, dat deze het
begin van een serie proeven was.
De Sowjet-Unie heeft overigens nog
niets over de proeven meegedeeld.
TUC sloot rode bond
van elektriciens uit
Het 8.250.000 leden tellende Britse vak
verbond (TUC) heeft gisteren in Ports
mouth besloten de vakbond van elektri
ciens (ETU), waarin de communisten de
leiding hebben, uit de organisatie te sto
ten.
De ETU, die 240.000 leden telt, was be
schuldigd van vervalsingen bü verkie
zingen in de vakbond. Een rechter van
het hooggerechtshof had de beschuldi
gingen onlangs echt bevonden. De alge
mene raad van de TUC had de uitsto
ting aan de afgevaardigdenvergadering
van 183 vakbonden aanbevolen. Enigen
van de communistische leiders van de
ETU waren van de vervalsingen beschul
digd.
De duizend aanwezige afgevaardigden
brachten stemmen uit namens de leden
der vakbonden. De verhouding was
7.320.000 vóór uitstoting en 735.000 tegen.
Er zijn in het verleden reeds kleine
vakbonden uit de TUC gezet. Dit is ech
ter de eerste maal sedert 93 jaar dat
deze maatregel is genomen tegen een
grote vakbond.
(Elders in dit nummer schryft onze
Londense correspondent over de achter
gronden van deze affaire).
Waarnemers op de conferentie v an
niet-gebonden landen in Belgrado mer
ken op, dat de Russische hervatting der
kernproeven in het algemeen minder
verontwaardiging onder de deelnemers
heeft gewekt dan in het Westen, daar
een aantal afgevaardigden de Russische
proeven op één lijn stelt met de Franse.
Een Russische zegsman in Belgrado
zei naar aanleiding van de jongste
kernproef: „De machtsverhouding in de
wereld is veranderd. Wij zün niet meer
bang van een machtspolitiek te worden
beschuldigd. Op de politiek van macht
antwoorden wü met een politiek van
macht"
Aanbod vervalt zaterdag
De woordvoerder van het Britse minis
terie van Buitenlandse Zaken heeft
gistermorgen verklaard, dat het Brits-
Amerikaanse aanbod aan de Sowjet-
Unie om de kernproeven in de atmosfeer
te staken als de Russische regering het
zelfde doet, om „voor de hand liggende
redenen" als vervallen zal worden be
schouwd, als de Russische regering het
zaterdag a.s. nog niet heeft aanvaard.
De woordvoerder wees erop, dat de
Britse en Amerikaanse regeringen door
het uitbrengen van hun aanbod zich be
reid hebben getoond voortaan uitslui
tend op eigen hulpmiddelen te vertrou
wen voor de opsporing van proeven in
de atmosfeer.
Op de gistermiddag in Genève gehou
den bijeenkomst van het kernwapen-
overleg is besloten zaterdag weer te
vergaderen. De afvaardigingen van
Engeland en Amerika deden hiertoe
het voorstel met het doel de Russische
delegatie in staat te stellen haar in
stemming te betuigen met het Brits-
Amerikaanse voorstel om tot een
algeheel verbod van kernproeven in de
dampkring te komen.
Het voorstel om zaterdag te vergade
ren werd door de Amerikaanse delega
tieleider Stelle gedaan, nadat hij de
tekst van de gemeenschappelijke bood
schap van president Kennedy en pre
mier Macmillan had voorgelezen. Daar
voor had Stelle verklaard, dat de V.S.
„meer dan genoeg atoomwapens bezit
ten voor het waarborgen van hun veilig
heid en het beschermen van de vrye
landen. De V.S. zullen niet te lijden
hebben van de ongevoelige Russische
handeling, die de hervatting van de
kernwapenproeven is". I
Nog geen commentaar
De Russische afgevaardigde Tsjarapkin
onthield zich van direct commentaar
op het Brits-Amerikaanse voorstel voor
een stopzetting van kernwapenproeven
in de dampkring. Hy vermeldde alleen
de verklaring van vorige week, dat de
Russen de proeven zullen hervatten en
de redenen hiervoor. Hy zei, dat dit alle
Westelyke vragen beantwoordde, maar
verklaarde later tegenover de Britse af
gevaardigde, Sir Michael Wright, dat
dit niet het definitieve antwoord op het
beroep van Kennedy en Macmillan was.
Tsarapkin wacht kennelijk nog op in
structies uit Moskou.
Sir Michael noemde tijdens de bijeen
komst de Russische maatregelen van
vorige week een cynische afwijzing van
het gehele doel der besprekingen in
Genève. Hy zei dat Engeland en de V.S.
voort zullen gaan met erop aan te drin
gen dat de Russische regering haar
huidige „rampzalige" politiek herziet en
een verdrag over verbod van kernwapen
proeven tekent. „Indien onze stem niet
voldoende is, zullen wy trachten hieraan
de stem van de Algemene Vergadering
der V.N. toe te voegen".
0 Slot pag. 2
Op grens Enschede-Oldenzaal
Café - exploitant weigerde hun de toegang
(Van onze correspondent)
In de nacht van zondag op maandag heeft er op de grens van de gemeenten
Enschede en Oldenzaal een ware veldslag gewoed tussen enkele tientallen agenten
van de Oldenzaalse gemeentepolitie, 16 manschappen van de Kon. Marechaussee
en 7 manschappen van de Enschedese gemeentepolitie, alsmede een groep van
enkele tientallen Italianen en Spanjaarden. Er zijn rake klappen uitgedeeld. In
het politiebureau te Oldenzaal staan thans nog een goede 20 fietsen en brommers,
die de Italianen en Spanjaarden op het slagveld hebben achtergelaten. Aan deze
massale vechtpartij zijn gewelddaden voorafgegaan in Oldenzaal, waar door een der
leden van de Kon. Marechaussee in de Hofstraat zelfs een waarschuwingsschot
moest worden gelost.
De moeilykheden ontstonden nadat de
exploitant van het Sint Jozef gebouw,
waar ruim 50 Italianen reeds in de vesti
bule van het gebouw stonden, de toegang
weigerde. De Italianen namen deze wei
gering niet zonder meer, waarp de ex
ploitant de hulp van de politie inriep.
Deze had overigens niet de minste moei
te de Italianen uit de vestibule op straat
te krijgen. Hier had zich een grote me
nigte verzameld, belust op sensatie.
Honderden mensen waren hier verza
meld en veroorzaakten een verkeersop
stopping. Wat later trokken de Italia
nen naar hun stamcafé, maar op een
gegeven moment kwamen zij naar bui
ten met allerlei slagwapens, zoals bier
flessen, poten van tuinstoelen en ander
wapentuig, waardoor wanordelijkheden
onvermijdelijk werden. In de Hofstraat
kwam het tot een complete rel. Er
werden ruiten van auto's en huizen in
geslagen.
Inmiddels hadden de Italianen hun
landgenoten uit Enschede opgeroepen.
Op de grens tuss ende beide gemeenten
kwam het tot een treffen, waarby rake
klappen werden uitgedeeld. De Italianen
werden genoodzaakt een goed heenkomen
te zoeken. Maandagmorgen is als gevolg
van de gebeurtenissen door de Italia
nen en Spanjaarden, die by de firma
Gelderman te Oldenzaal werken, het
werk neergelegd. De exploitant van het
Sint Jozefgebouw deelde mede, dat het
publiek niet van de Italianen is gediend.
Als wij hier weer Italianen in de zaak
krijgen, kunnen wy wel sluiten. De nette
meisjes komen dan niet meer. In het z.g.
/Wiener-café" te Enschede, een beken
de uitgaansgelegenheid, die zeer druk
door Duitsers wordt bezocht, hebben Ita
lianen, die niet zijn vergezeld van een
meisje, geen toegang.
Internationalisering
Britse olietanker ontploft
Aan boord van een olietankboot, die
in de Canadese haven Sarnia, in de
provincie Ontario, naby een raffinade
rij voor anker lag, heeft zich een ont
ploffing voorgedaan. Alle brandweerbri
gades in dit gebied hebben opdracht ge
kregen zich naar de plaats van het on
geluk te begeven.
De in brand gevlogen tanker is de
2.060 ton metende Britse „Imperial Ha
milton".
De ontploffing schynt zich in de mid
scheeps te hebben voorgedaan. Volgens
de eerste berichten zijn vijf personen
alle Canadezen gewond, van wie
drie ernstig. Er zouden ook enkele do
den zyn, doch de berichten hierover
konden nog niet bevestigd worden.
LAAT DE POLITIE
MAAR ZORGEN!
Acht kinderen van één tot tien jaar
verschenen voor de deur van het bu
reau van de kinderpolitie in Den Haag
met een briefje van hun vader, waarin
deze schreef, niet meer voor zijn kinde
ren te kunnen zorgen. De politie moest
ze maar opnemen, vond hij. De politie
heeft ze nu inderdaad her en der onder
gebracht.
Het bleek, dat de moeder van het
achttal, die al diverse malen haar gezin
had verlaten in verband met huwelyks-
moeilijkheden, ook nu weer was ver
trokken. De man zag geen kans de ver
zorging van de kinderen te behartigen
en hulp kon hy daarvoor niet snel kry-
gen.
Op Prinsjesdag zal Prinses Mar
griet voor het eerst officieel tegen
woordig zijn bij het uitspreken van
de troonrede. De 79-jarige schrijn
werker C. J. van Gorcum heeft naar
het voorbeeld van de drie bestaan
de zetels naast de troonzetel een
vierde vervaardigd. Gisteren is
deze zetel in de Ridderzaal ge
plaatst.
Uittocht N.-Guiiiea
blijft aanhouden
In weerwil van de afkondiging van
de noodvoorzieningen voor Nederlandse
ambtenaren in dienst van het gouverne
ment van Ned. Nieuw-Guinea bleef de
opgaande lijn van boekingen gehand
haafd by de K.P.M. voor het vertrek
van de „Zuiderkruis" op 21 dezer. Van
daag, de laatste boekingsdag, bleken dat
er te Hollandia 230 en te Manokwari
119 zyn verricht. De afkondiging van de
noodmaatregelen is enkele dagen oud
doch slechts één familie heeft zich met
het oog op de consequenties ervan laten
afboeken.
Het aantal passagiers voor het vertrek
van de „Zuiderkruis" in december over
treft reeds de huidige opgave hoewel
daar nog wyzigingen in mogelijk zijn in
verband met de uitvoering der byzon-
dere voorzieningen. In ieder geval is
gebleken dat de noodmaatregelen te laat
zijn gekomen om de uittocht in sep
tember tegen te houden.
Het Braziliaanse Congres is in de afgelopen nacht opnieuw in zitting bijeen
gekomen, nadat het vliegtuig voor de parlementaire commissie, die vice-president
Goulart uit Porto Alegre had moeten afhalen, van de autoriteiten van het
vliegveld van Brasilia geen toestemming kreeg te vertrekken. Het schijnt, dat er
van de zijde van de Braziliaanse luchtmacht nog steeds verzet bestaat tegen de
investituur van Goulart. Waarnemend president Mazzili heeft de drie „militaire
ministers" met spoed naar Brasilia opgeroepen.
Reis was gisteren
al uitgesteld
Vice-president Goulart had gistermid
dag zijn reis naar Brasilia 24 uur uitge
steld, zulks op verzoek van Mazzili en de
voorzitter van de Senaat. De Moura
Andrade. Dit werd gistermiddag bekend
gemaakt. te Porto Alegre, de hoofdstad
van de Braziliaanse staat Rio de Gran
de do Sul, waar Goulart sinds enkele
dagen verblijft.
Tot het uitstel was, volgens een com
muniqué, besloten om het de federale
regering mogelijk te maken, de aan
komst van Goulart officieel te organi
seren. Uit de aanhef van dit bericht
blijkt echter, dat men de oorzaak moet
zoeken in het voortduren van het ver
zet der militaire ministers.
Presidentschap nieuwe stijl
Gisteren is in Rio de Janeiro de tekst
bekend gemaakt van de door de Brazi
liaanse Senaat aanvaarde grondwets-
wyziging, waardoor de bevoegdheden
van de president worden beperkt.
Bepaald is dat Goulart tot 31 januari
1966 president zal zyn. Daarna zal in
een volksstemming worden uitgemaakt
of de volgende president door een nieuw
parlement zal worden aangewezen, of
dat hy rechtstreeks door het volk zal
worden gekozen.
Verder is bepaald dat het Congres,
indien het meent dat het nieuwe stelsel
moet worden gewyzigd, negen maanden
vóór afloop van Goularts ambtstermijn
een volksstemming kan uitschryven, om
de mening van het volk hierover te pei
len.
De grondwetswyziging houdt een ver
mindering in van de bevoegdheden van I
de president. Er komt een minister-pre
sident, die de voornaamste exponent
wordt van de uitvoerende macht. De
president zal regeren met een minister
raad. De ministers worden door hem
benoemd, doch het Congres moet de be
noemingen goedkeuren. De minister
raad wordt geleid door de premier, die
verantwoordelyk zal zün voor de Bra
ziliaanse buitenlandse politiek.
Alle ministers zullen voor de rege-
ringspolitiek tegenover het Congres ver
antwoordelyk zijn. Zij kunnen, afzon
derlijk of tezamen, door een door het
Congres aanvaarde motie van wantrou
wen tot aftreden worden gedwongen.
Uit het Leidsch Dagblad van J
5 September 1861:
Het schijnt, dat het paspoor-
tenstelsel op zijn uiterste ligt. i
Nadat onlangs de paspoorten i
tussen Frankrijk, België en Ne- i
derland zijn afgeschaft, moet nu i
ook bij onze regering een aan- i
zoek van Zweden ingekomen i
zijn, om wederkerig de verplig-
ting der paspoorten op te heffen
Het valt niet te betwijfelen of 1
daaraan zal voldaan worden. Na. 1
de mogendheden, die nu het 1
voorbeeld gegeven hebben, zul- 1
len de andere zich wel binnen
korter of langer tijd genoodzaakt
zien te volgen.
Ons nieuwe feuilleton
M
Heden beginnen wy met de pu- H
blikatie van ons nieuwe vervolg-
verhaal
RUITEN ZES
Dit boeiende en in levendige styl J
g geschreven verhaal is van de hand
H van mevrouw L. M. C. Byleveld—
g Gelinck, van wie wij al eens
H eerder te dezer plaatse een verhaal
B publiceerden.
ENIGE REGEN
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond: Half tot zwaar bewolkt met
tydelyk enige regen. Matige, aan de kust
later vrij krachtige wind tussen zuid en
west. Dezelfde temperaturen als van
daag of iets lagere.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
6 SEPTEMBER
Zon op: 5.59 uur; onder: 19.17 uur.
Maan op: 2.07 uur; onder: 17.43 uur.
Hoogwater te Katwyk te 0.52 en
13.27 uur.
Laagwater te 8.49 en 21.13 uur.
STRANDVERWACHTING
(Van een weerkundig medewerker)
Minder fraai strandweer. Morgen veel
bewolking en tüdelijk enige regen. Toe
nemende zuidwestelijke wind. Koel.
Overdag 17 tot 19 graden. Zeewater
17 graden.
Vooruitzichten: achter koufront, dat
morgen passeert stroomt uit het noord
westen koelere lucht binnen.
Dit nommei bestaat uit 12 pagina's
Traangasbommen
contra brandslang
ELISABETH TAYLOR,
wier ziekte van vorig jaar oorzaak
was, dat de opnamen voor de mil
joenen-film Cleopatramoesten
worden gestaakt, is met haar man
Eddie Fisher in Rome aangekomen,
waar de opnamen voor deze film
opnieuw beginnen zullen
Volgens een mededeling van de West-
berlynse politie hebben twee Ameri
kaanse militairen, die vanmorgen vroeg
tezamen patrouilleerden langs de grens
tussen West- en Oost-Berlijn in de buurt
van Neukölln, van traangasbommen ge
bruik gemaakt, toen zy zonder dat daar
toe enige duidelyke aanleiding toe be
stond, door Oostberlijnse politiemannen
met een brandslang werden natgespoten.
De tweemanspatrouille, een officier en
een soldaat, beantwoordde deze geste
met enkele traangasbommen, waarop de
Oostduitsers zich in een nabijgelegen
gebouw terugtrokken.
Dit was de eerste maal, dat Ameri
kaanse militairen op deze wijze ingrepen.
van Nieuw-Guinea
(Van onze Haagse correspondent)
Minister Luns. die vandaag naar New
York vertrekt, zal daar vóór de opening
der V.N.-Assemblee op 19 september na
gaan op welke wyze een internationali
satie met waarborgen voor zelfbeschik
king zou kunnen worden bereikt.
Naar verluidt, heeft minister Luns
gistermiddag de vaste commissie voor
Buitenlandse Zaken voor de Tweede Ka
mer ingelicht over mogelijkheden tot
„internationalisering" van het beheer
over Ned. Nieuw-Guinea.
De regering overweegt een initiatief
op de komende algemene vergadering
van de V.N.
Het is echter ook mogelijk, dat een
dergelijk initiatief door bevriende mo
gendheden genomen wordt. Hoofdzaak
voor de Nederlandse regering is, dat het
zelfbeschikkingsrecht van de Papoea's
onaangetast blyft. In dit verband zou
een garantie van de V.N. welkom zyn.
