Russische kernproef in
hart van Centraal-Azie
11 NOVEMBER GAAN
DE TRAMS UIT LEIDEN
Vice-president Goulart
in Brazilië aangekomen
WEERBERICHT
WAPEN VAN GEMIDDELDE
KRACHT, NEERSLAG ZOU
SLECHTS GERING ZIJN
Maandag genoemd als de datum
van installatie als president
Ruimtecapsule
geborgen
Devaluatie van
leraarstraditie
OP WAPENSTILSTANDSDAG
Bedrijf in Oegstgeest koopt de
NZH-garage bij Haagse Schouw
Eén week celstraf geëist
Ouders vochten met schoolhoofd
toen huil kind moest nablijven
(Sue/ Site
teuws
Opgericht 1 maart 1860
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1961
No. 30442
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: A. E. van Dlshoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
De Sowjet-Unie heeft niet lang gewacht met uitvoering te geven aan
haar aankondiging de kernwapenproeven te zullen hervatten; de
Amerikanen maakten gistermiddag (21 uur Ned. tijd) bekend, dat de
Russen in Centraal-Azië in het gebied van Semipalatinsk een kernproef
hadden genomen. Het kernwapen werd in de atmosfeer tot explosie
gebracht en het zou van „gemiddelde kracht" zijn geweest. President
Kennedy heeft besloten het komende weekeinde wel in zijn buitenver
blijf in Hyannis Port (Massachusetts) door te brengen, maar daar
besprekingen met zijn specialisten over kernvraagstukken te zullen
voeren. Deskundigen deelden mede, dat een wapen van gemiddelde
sterkte een energie van 100 tot 500 kiloton heeft en dus kleiner is dan
een megaton. De bom op Hirosjima was ongeveer 20 kiloton, wat gelijk
staat met 20.000 ton T.N.T.
Demonstraties
Dr. Torsten Magnusson van de afde
ling onderzoek van het Zweedse minis
terie van Defensie meent uit de kracht
van de explosie te kunnen afleiden, dat
de Russen een nieuw type atoombom
hebben ontwikkeld. De radio-actieve
neerslag van deze bom is waarschijnlijk
betrekkelijk gering en vormt geen ge
vaar voor de volkeren in dit deel van de
wereld, zei hij.
De directeur van de Amerikaanse
afdeling, die belast is met de problemen
van de ontwapening, John McCloy, zal
woensdag 6 september in New York een
onderhoud hebben met Valerian Zorin,
de Sowjetrussische gedelegeerde bij de
Verenigde Naties en vice-minister van
Buitenlandse Zaken. Zij zullen hun be
sprekingen voortzetten, die zij in Wash
ington en Moskou hebben gevoerd over
een eventuele ontwapeningsovereen
komst, en die tot nu toe geen enkel
resultaat hebben opgeleverd.
In gezaghebbende kringen in de Franse
hoofdstad wees men erop, dat een
Luchtverkeer door
mist lamgelegd
De dikke mist heeft gisteravond het
luchtverkeer op Rotterdam volkomen
lamgelegd en de vaart van de zeesche
pen op de Nieuw Waterweg sterk be
moeilijkt.
De luchthaven zat om kwart voor
zeven volkomen dicht. Enkele minuten
daarvoor was het laatste toestel, een
„Bristol" van de „Channel Air Bridge"
met passagiers uit Southend geland. La
ter op de avond was het zicht horizon
taal niet meer dan 300 meter en verti
caal zelfs maar 30 meter.
Een tweede toestel van de „Channel
Air Bridge" uit Southend en de vlieg
tuigen van de „Channel Airways" (even
eens uit Southend, de .British United
Airways" uit Gatwick, de „Swiss Air"
uit Zurich/Keulen en de KLM van
London Airport konden niet meer aan
de grond komen en het is voor alle
daarna een spannende strijd om secon
den met de weex-elementen geworden.
De „Metropolitan" van de „Swiss Air"
en het KLM-toestel gingen naar Schip
hol, dat iets meer zicht had. De B.U.A.
verkoos Brussel en de andere vliegtui
gen keerden terug naar Southend of we
ken uit naar Ostende.
Het zeevaartverkeer werd niet ge
stremd, hoewel het zicht op de Nieuwe
Waterweg sterk beperkt was, tot 300 a
800 meter. De vele vrachtvaarders
vrijdag is tegenwoordig de drukste dag
in het havenverkeer schoven lang
zaam en behoedzaam van de ene ra
darpost naar de andere. Ongelukken
hebben zich niet voorgedaan.
ZONNIG
Een grillig gevormd hoge drukgebied
met een centrum boven Midden-Europa
en een centrum boven de Noordzee be
paalt het weer in onze streken.
Ook in de komende nacht zal plaatse
lijk weer mist ontstaan. Morgen overdag
zal het echter op de meeste plaatsen
zonnig zyn met ongeveer dezelfde tem
peraturen als vandaag.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
3 SEPTEMBER.
Zon op: 5.54 uur: onder: 19.24 uur.
Maan op: uur; onder: 15.34 uur.
Hoogwater te Katwijk te 9.35 en
22 11 uur. laagwater te 4.57 en 17.23 uur.
4/9 hoogwater te 10.55 en 23.36 uur,
laagwater te 6.09 en 18.44 uur.
STRANDVERWACHTING
VOOR MORGEN
(Van een weerkundig medewerker)
Het weekeinde wordt gekenmerkt door
een verwoede strijd tussen mist en zon.
Waar de mist tegen de middag is opge
lost zal de namiddag zomers strandweer
brengen.
Temperaturen van 21 tot 23 graden.
In gebieden, waar de mist laat of niet
optrekt 20 graden. Zeewater 18 graden.
Vooruitzichten: na zondag wat minder
stabiel bij afnemende mistkansen.
Dit blad bestaat uit 16 pagina's
en een bijvoegsel.
atoomontploffing zoals de Sowjet-Unie
thans tot stand heeft gebracht een
voorbereiding van verscheidene weken
vereist en dat zij derhalve geruime tijd
tevoren moet zijn voorbereid.
In Kopenhagen hebben ongeveer 1.200
mensen voor het gebouw van de Sowjet
russische ambassade een stille betoging
gehouden tegen het Russische besluit
om de proeven met kernwapens te her
vatten. Het ambassadegebouw stond
onder zware politiebewaking.
In Washington heeft de politie 25
demonstranten verhinderd naar het ge
bouw van de Sowjetrussische ambassade
op te marscheren om te protesteren
tegen de hervatting der kernproeven.
Om het gebouw was een cordon van ge-
uniformeerde politie en rechercheurs in
burger getrokken om het tegen mogelijke
incidenten te beschermen.
Militaire oefeningen
Het officiële Sowjetrussische pers
agentschap Tass heeft gisteravond be
kendgemaakt, dat in de Barentsz-Zee en
de Kara-Zee in september en oktober
militaire oefeningen zullen worden ge
houden, waarbij door de Sowjetrussische
noordelijke vloot, in samenwerking met
raket-afdelingen en de luchtmacht, ge
bruik gemaakt zal worden van verschei
dene soorten moderne bewapening.
Bonn legt Russische nota
naast zich neer
De Westduitse regering heeft een Rus
sische nota, die de verklaring over het
hervatten van de kernproeven bevatte,
naast zich neergelegd. Een woordvoerder
van het Westduitse ministerie van Bui
tenlandse Zaken verklaarde gisteren, dat
er in de Russische verklaring een pas
sage stond, waarin het Duitse volk werd
opgewekt bij de komende verkiezingen
niet op Adenauer te stemmen.
DE KRANT KAN MEN GEEN
(ZATER)DAG MISSEN
By een onderzoek naar aanleiding van
klachten is bij de P.T.T. gebleken, dat
in sommige plaatsen ten onrechte op
zaterdag geen dag-, nieuws- en week
bladen worden besteld.
Er is thans een dienstorder uitgege
ven, waarin er de aandacht op wordt ge
vestigd dat deze bladen wel degelijk in
de bestellingen moeten worden opgeno
men. Als de bladen zo dik zijn, dat ze
niet in de brievenbus kunnen, moet er
ondanks de krappe zaterdagdienst voor
worden aangebeld.
Vice-president Goulart van Brazilië is vanochtend vroeg in zijn land
aangekomen, namelijk in Porto Alegre. Hij zou volgens Radio Legalidad
hebben ingestemd met bepaalde amendementen op de Grondwet, die
de macht van de president besnoeien. Reuter meldde overigens, dat het
Braziliaanse Congres deze amendementen van de hand heeft gewezen.
De situatie is derhalve nog niet duidelijk. Wel zou er een grondwets
herziening aanvaard zijn „onder druk van de strijdkrachten". Goulart
werd op het vliegveld van Porto Alegre begroet door de gouverneur
van Rio Grande do Sul, Brizzola, en de commandant van het derde
leger, generaal Machado Lopes. Bij het paleis van de gouverneur had
zich een grote menigte verzameld. De voorzitter van het Congres heeft
als datum van Goularts installatie 4 september genoemd. Hij zal dan de
functie van president aanvaarden.
Verzet van liet leger
De voorlichtingsdienst van de militaire
ministers heeft intussen meegedeeld, dat
de strijdkrachten zich tegen de investi
tuur van Goulart als president zullen
verzetten.
Het leger (met uitzondering van het
derde leger)de luchtmacht en de
marine zijn. enkele individuele uitzonde
ring daargelaten, vastbesloten de „rebel
lie en agitatie" van gouverneur Brizzola
te overwinnen, aldus Radio Rio de
Janeiro.
Het voorstel, Goulart maandag tot
president te installeren, schijnt afkom
stig te zijn van oud-president Kubit-
schek,, die vrydag vanuit Brasilia een
telefoongesprek met de vice-president
heeft gevoerd. Kubitschek zou hem
hebben gevraagd zich naar Brasilia te
begeven. Goulart zou zich hiertoe bereid
hebben verklaard, op voorwaarde dat
een datum voor zijn investituur werd
vastgesteld.
Nog ruim twee maanden en
dan rijdt de „gele" voor het laatst
de Haarlemmerstraat uit.
(Foto L.D./Holvast)
De Amerikaanse instrumenten
capsule van de kunstmaan Disco
verer XXIX is gisteren ten noor
den van Hawaii uit zee opgevist.
De capsule werd woensdag van
de luchtbasis Vandenberg in Cali-
fornië gelanceerd en heeft 33 om
wentelingen om de aarde gemaakt.
Tot nu toe zijn drie Discoverers uit
zee opgevist en vier in de lucht
opgevangen.
Tijdens de 95ste algemene vergadering
van de Algemene Vereniging van Lera
ren bij het Voorbereidend Hoger en Mid
delbaar Onderwijs, die gisteren in
„Noord-Brabant" in Utrecht werd ge
houden, heeft de voorzitter, drs. P. van
Houte afscheid genomen van de vereni
ging met een rede, waarin hij de huidige
status van het middelbaar onderwijs aan
een kritische beschouwing onderwierp.
Drs. Van Houten meende, dat de le
raarstraditie in le laatste decennia be
langrijk is gewijzigd, zelfs gedevalueerd.
In de eerste plaats, door de enorme
uitbreiding van het aantal leerlingen,
verder door de ingrijpende veranderin
gen bij de opleiding voor de middelbare
akte en tenslotte door het stijgend aan
tal onbevoegde leerkrachten. (Van de le
raren bij het v.h.m.o. is 31 procent on
bevoegd). Vervolgens zei hij, dat het
aantal scholen, met een leerlingen-aan
tal van 500 tot meer dan 1000, gestegen
is van 15 in 1951 tot 96 in 1960. Er is een
ministeriele commissie samengesteld, die
deze materie zal onderzoeken, aldus drs.
Van Houte.
Het probleem roept echter een com
plex van economische, sociale, paedago-
gische en schoolorganisatorische vragen
op, die niet in een handomdraai kunnen
worden beantwoord, zo zei hij.
Naar wij uit zeer goede bron
vernemen maken de gele en blauwe
tram op zaterdag 11 november hun
laatste rit door Leiden. Het ligt n.l.
in het voornemen van de directie
van de N.Z.H.V.M.. die ook de
exploitatie van de H.T.M.-lijn via
Wassenaar naar Den Haag zal
overnemen, om met ingang van
zondag 12 november de nieuwe
winterdienstregeling in te voeren.
Een dienstregeling, waarbij ervan
wordt uitgegaan, dat de interlocale
diensten naar Den Haag, via
Voorschoten en Wassenaar, met
autobustractie worden uitgevoerd.
Voor Leiden en ook voor Voor
schoten, Leidschendam en Wasse
naar betekent dit voornemen
voor goed een afscheid van de
tram. die zich in deze gemeenten
tientallen jaren heeft weten te
handhaven.
Reeds het vorig jaar wij schreven
daar toen uitvoerig over verdween
de tramverbinding met de badplaatsen
en deed ook de stadsbus haar intrede in
het Leidse stadsbeeld.
Dat niet eerder tot deze totale ver
vanging van tram op bus kon worden
overgegaan hield verband met het feit,
dat de N.Z.H.-garage aan de Rijnsbur-
gerweg nog niet berekend was op het
onderbrengen van een zo groot aantal
bussen. Hoewel in dit opzicht ook met
In de RAI in Amsterdam heeft
de voorzitter van de hoofdstedelijke
Kamer van Koophandel de Firato
geopend met een telefoongesprek
door een van de modernste toe
stellen in een stand, waar ook een
zeer oud type toestel te bewonderen
viel. Mr. Delprat tijdens zijn ope-
ningsgesprek.
(Van onze Haagse correspondent)
„Een zeldzame dwaasheid: ouders
vechten met het schoolhoofd, waarbij
het kind tegenwoordig is. En later het
optreden tegen de politie, het lykt wel
een Cubaanse scène
Dit zei de officier van justitie bij de
Haagse politierechter gistermiddag bij
de behandeling van de strafzaken tegen
drie verdachten uit Voorburg, die in sep
tember van het afgelopen jaar betrok
ken zjjn geweest bij een rel in een
openbare school in Voorburg. Het was
op de bewuste dag - maandag 26 sep
tember allemaal begonnen met de
8-jarige Danny, die niet had opgelet
tijdens de les. Hij moest 's middags om
half vier schoolblijven en dat bleek
helemaal niet naar de zin te zyn van
zijn ouders en een vriendin van zijn
moeder, die hem opwachtten.
De moeder ging het knaapje ophalen
en zei tegen de klasse-onderwijzeres:
„Ik neem 'm mee." Het schoolhoofd
kwam eraan te pas en die gelastte de
moeder en haar vriendin de school te
verlaten. „De jongen blijft hier", zo zei
hy, zich baserende op de gemeentelyke
verordening, waarby het aan het onder-
wyzend personeel is toegestaan de kin
deren een uur te laten schoolblijven.
Vechtpartij
Daarna bleef het niet by woorden.
Er ontstond een vechtparty tussen het
schoolhoofd enerzyds en de drie ver
dachten anderzyds, waarby het school
hoofd naar hij als getuige verklaar
de ter verdediging naar een ijzeren
staaf greep en daarmee de verdachten
die het schoolhoofd ervan beschul
digden geslagen te hebben) op een af
stand hield.
Inmiddels was de politie gewaar
schuwd. die spoedig op het schoolplein
verscheen. De ouders van Danny en
de vriendin des huizes zouden in de
auto van het echtpaar naar het po
litiebureau gaan, maar zy stopten plot
seling voor hun woning. De politieman
nen. die achter de wagen van het echt
paar reden, namen daar geen genoegen
mee. „Zy hebben zich behoorlijk ver
zet" vertelde een van de politiemannen
ter zitting, „in de politiewagen op weg
naar het bureau probeerden de vrou
wen voortdurend het stuur te grypen
Intussen was Danny blyven staan op
de stoep voor de woning, want de po
litie had hem niet meegenomen
november nog wel iets te wensen over-
biyft, ziet het er naar uit, dat het gara
gecomplex dan in zoverre gereed is, dat
dit geen beletsel meer behoeft te vor
men om tot een uitvoering van de
dienst met autobusmateriaal over te
gaan. Nu de directie van de N.ZJH.V.M.
deze zekerheid heeft, is ook geen ogen
blik geaarzeld om met ingang van za
terdag 11 november tot deze ingrypen-
de wijziging over te gaan.
Inmiddels heeft de N.Z.H.V.M. ook
een koper gevonden voor de garage na-
by het Haagse Schouw. Het Oegstgeestse
transportbedrijf van de firma J. v. d.
Luyt en Zn heeft op deze ruimten be
slag weten te leggen.
Nu de blauwe tram voorgoed uit het
Leidse stadsbeeld zal verdwynen opent
zich de mogelijkheid, dat ook spoedig
wordt „afgerekend" met de rails In de
Rynsburgerweg, welke een noodzakelyke
verbinding tot stand houden met de
remisie in Rijnsburg. Bovendien kan
nu ook straks het laatste stukje rails
uit de Breestraat en Korevaarstraat ver
dwijnen, waarmede het slipgevaar in
de binnenstad hopelijk tot een mini
mum wordt teruggebracht. Tenslotte is
er nog een winstpunt. Zodra n.l. de
interlocale tramdienst naar Den Haag
via Voorschoten is opgeheven, kan Lei
den eerst recht zijn plannen tot een
nieuwe toegangsweg naar de stad vla het
viaduct in de Lammenschansweg reali
seren.
Ook de Haarlemmerstraat, voor welke
straat reeds lang een nieuw tracé in
ontwerp gereed is, profiteert van deze
omschakeling van tram op bus zodat
wij aannemen, dat vele partyen van
dit verdwijnen van de tram uit de Sleu
telstad zijn gediend. Misschien dat wa
penstilstandsdag (11 november) dan ook
voor vele verkeersoorlogen in Leiden
een dag van bijzonderer betekenis kan
worden.
Concertgebouworkest naar
Zwitserland
Het Concertgebouworkest vertrekt dins
dagochtend 5 september a.s. (om 7.46
uur) per Lorelei Expres van het Cen
traal Station te Amsterdam voor een
tiendaagse concertreis naar Zwitserland.
In het programma van het Festival
„Septembre musical de Montreux" zal
het orkest 6 concerten geven o.l.v. Sta-
nislaw Skrowaczewski <6 september)
André Cluvtens (8 september). Bernard
Haitink (10 september), Eugen Jochum
(12 en 15 september) en Paul Klecki
(13 september).
Zaterdagavond 16 september keert het
orkest in Amsterdam terug.
Brutale aanslag
De officier van justitie zag het ge
heel als een „zeer brutale aanslag op
de overheid". Hij achtte het tenlaste-
gelegde lokaalvredebreuk, mishande
ling en verzet tegen de politie - bewe
zen en eiste tegen ieder van de ver
dachten één week gevangenisstraf.
De drie verdedigers waren van oor
deel, dat er veel twijfelpunten zyn geble
ven in deze zaak. Een van hen bracht
ondei meer naar voren dat de ouderlyke
macht boven die van het schoolhoofd
uitgaat.
Zy bepleitten vryspraak of ontslag
van rechtsvervolging. Op aandringen
van de verdediging zal de politierechter,
die zich vier uur met deze zaak bezig
hield, schriftelyk vonnis wyzen, op 8
september.
Uit het Leidsch Dagblad van
6 Sept. 1861:
Sedert eenigen tijd zijn, gelijk
men weet, in Noord-Amerika
plaatsen ontdekt, waar een
vloeibare vetstof, gelijk aan olie
en welke tot verscheiden doel
einden gebezigd kan worden, uit
den aardbodem opwelt of kan
worden gepompt. De belangrijk
heid der onlangs in de Vereenig-
de Staten en in Canada ont
dekte olievelden schijnt door
vele berigten te worden beves- t
tigd. Er zijn thans omstreeks 100
wellen in volle werking, welke t
alle een grootere of kleinere
hoeveelheid olie opleveren. f