WESTELIJKE NOTA'S
VOOR CHROESJTSJOW
Westberlijnse bezorgdheid maakte
plaats voor ivrevel jegens Westen
WEERBERICHT
Kanselier Adenauer en Erhard
spraken kalmerende woorden
Amerikanen willen krachtmeting
met de communisten vermijden
KUSTVAARDER GEKAPSEISD
TWEE DODEN, EEN GEREDDE
Opgericht 1 maart 1860
DONDERDAG 17 AUGUSTUS 1961
No. 30428
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: BL A E van Dtshoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
17.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f059 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze reisredacteur. W. L. Brugsma)
Dc bezorgdheid om de toekomst begint bij de
Westberlijners plaats te maken voor bittere
wrevel jegens West-Duitsland en het Westen in
het algemeen. Terwijl de Oostduitsers de geïmpro
viseerde versperringen van prikkeldraad en palen
langs de sectorengrens vervangen door betonnen
muren met lange levensduur, begint het de West
berlijners duidelijk te worden, dat het enige
antwoord van het Westen zal bestaan uit protes
ten en een propagandacampagne. Het lange uit
blijven van het bovendien zeer gematigde protest
der Westelijke stadscommandantcn, de weder-
Die toon werd al aangegeven door de spandoeken, die de menigte meevoerde,
zoals: „Niet praten, maar handelen" en „Na negentig uren nog geen daad, weet
het Westen dan geen raad?" Die ontevredenheid sprak ook uit de redevoeringen
van de regerende burgemeestet van West-Beriyn, Willy Brandt, en de C.D.U.-
vice-burgemeester Franz Amrehn. Dat beiden het regime-Ulbricht over de hekel
haalden was begrijpelijk. Brandt sprak van de „kettinghond Ulbricht. die van
zijn baas Chroesjtsjow een extra stuk lyn had gekregen". Maar naast de gerecht
vaardigde toorn van beide sprekers lag er in de redevoeringen ook een duidelijk
nationalistisch accent. Misschien is de huidige verkiezingscampagne daar niet
vreemd aan. Maar dat accent gaf tevens een voorproefje van de Duitse reactie,
die te verwachten is. wanneer het Westen met de Sowjet-Unie tot een overeen
komst zou geraken, die de Duitse splitsing zou bestendigen, althans verdere
erkenning van de DDR zou inhouden.
Verontwaardiging van
Brandt en Amrehn
Amrehn zei: „De Sowjetrussische
maatregelen zijn een misdaad jegens het
Duitse volk. Ook een overwonnen volk
heeft recht op leven. hoop. cultuur en
mensenwaarde. Wat nu gebeurt Is hon
derdmaal erger dan het dictaat van Ver
sailles. Wij blijven één volk. Vandaag
wordt de vraag van het toekomstig lot
van het hele Duitse volk gesteld".
Willy Brandt zei: „Het boek van de
Duitse eenheid mag niet worden dicht
geslagen. De uitdaging van het Duitse
volk door de Sowjet-Unie is in een acuut
stadium getreden. Het Duitse volk wordt
nu door de geschiedenis gewogen".
Brandt vond, dat het met woorden
alleen niet gedaan kon zijn. Hij eiste
politieke actie en represailles, zoals het
overnemen van de in Oostduitse handen
zijnde S-bahn in West-Berlijn, het boy
cotten van de Leipziger Messe en andere
manifestaties in de Sowjet-zone en het
stopzetten van de onderhandelingen over
een Russlsch-Duits cultureel verdrag.
Hi) kon echter slechts de geallieerde toe
stemming voor één represaille melden:
de Westberlijnse kunstenaars en ambte
naren. die in Oost-Berlijn werken, zullen
hun daar verdiende oostmarken niet
langer voor de officiële maar onwezen
lijke een-om-een koers kunnen inwisse
len.
Brandts rede. die door de voorname
lijk uit Westberlijnse arbeiders bestaande
menigte eerder met sombere ernst dan
met vlammende verontwaardiging werd
aangehoord, bevatte ook zeer bezonnen
uitspraken. Hij herhaalde zijn oproep om
alle provocaties achterwege te laten en
noemde Ulbrichts maatregelen weliswaar
een aanslag op het moreel van het Duit
se volk. maar ze itevens, dat zij geen
onmiddellijke bedreiging van West-Ber
lijn inhouden. Het hoofdthema van zijn
rede. die een oproep aan West-Duits-
land en het Westen, aan president Ken
nedy en de V.N. bevatte, was, dat het
punt nu gekomen is, waarop men geen
verdere stappen terug kan doen. omdat
die alleen de honger van de communis
ten verder ergroten. die. volgens Brandt,
dan niet aar de Brandenburger Tor en
zelfs niet aan de Rijn zouden stilhouden.
Tot zover onze reisredacteur.
„Vóór-crisis"
Onze correspondent in Bonn telefo
neerde hedenochtend:
De Russische ambassadeur in Bonn,
Smirnow, heeft gisteren aan Bondskan
selier Adenauer en minister van Buiten
landse Zaken Von Brentano uiteengezet
wat de politieke nlannen van zyn rege
ring voor de komende tijd inhouden.
Smirnows bezoek aan Adenauer schijnt
niet in regelrecht verband te hebben ge
staan met de Oostduitse maatregelen in
Berlijn. De kanselier heeft echter wel de
gelegenheid aangegrepen zijn visie op
deze maatregelen uiteen te zetten.
Volgens een communiqué, dat na af
loop van de besprekingen werd uitge
geven. gaf Adenauer aan Smirnow de
verzekering dat zijn regering geen en
kele stap zal ondernemen, die de be
trekkingen tussen Moskou en Bonn zou
kunnen verslechteren. De Russische am
bassadeur zou er van zijn kant op ge
wezen hebben dat de Russen er voorlopig
niet toe over zullen gaan het verkeer
tussen West-Berlijn en de Bondsrepu
bliek in gevaar te brengen.
..De eigenlijke crisis rondom
Berlijn komt nog. er is nu alleen
nog maar sprake van een vóór
-crisis", zo verklaarde Adenauer
gisteravond op een verkiezings
bijeenkomst in Bonn, nadat hij
tevoren had bekend gemaakt begin
volgende week naar Berlijn te zul
len gaan. Het Duitse volk zal de
zijdse verzekeringen van Adenauer en de Sowjet
russische ambassadeur in Bonn, Smirnow, dat
Bonn en Moskou alles na zullen laten wat de
toestand zou kunnen verscherpen, en de vaak
onverantwoordelijke berichtgeving van sommige
Westduitse en bijna alle Westberlijnse bladen,
hebben de ontstemming gewekt van Willy Brandts
burgers. Die voerde dan ook de boventoon op de
massale protestbijeenkomst, die een kwart miljoen
Westberlijners gistermiddag op het plein voor het
stadhuis Schöneberg hielden.
komende maanden sterke zenuwen
moeten hebben, zo zei hij verder.
Alleen in volledige eensgezindheid
met onze bondgenoten zullen wij
deze crisis overwinnen en er is dan
ook geen sprake van dat de Bonds
regering nu al teleurgesteld zou
zijn over het uitblijven van Weste
lijke maatregelen tegen de Oost
duitse stappen.
Aldus de kanselier, die daarmee het be
richt uit Washington, dat de Westduitse
ambassadeur Grewe zijn teleurstelling
over de houding van het Westen in de
werkgroep van de Grote Vier heeft uit
gesproken, ietwat onbegrijpelijk maakte.
Kalm nadenken
De Westduitse vice-kanselier en mi
nister van Economische Zaken, Ludwig
Erhard. heeft gisteren in een verkie
zingsrede te Nietheim (Wurtemberg) een
houding van „kalm nadenken" ten aan
zien van de laatste gebeurtenissen in
Berlijn aanbevolen. Hij zei te hopen, dat
in samenwerking met de Westelijke
machten tegen het eind van de herfst
door onderhandelingen een rustiger sfeer
bereikt zal worden. Volgens Erhard moe
ten de innerlijke tegenstellingen tijdens
de verkiezingscampagne niet wereldkun
dig gemaakt worden. In de huidige om
standigheden moet de campagne met
waardigheid gevoerd worden en moeten
de tegenstanders zich niet tot persoon
lijke aanvallen laten verleiden.
Erhard zei geen voorstander te zijn
van het stopzetten van de handel met
Oost-Duitsland. Politieke en economi
sche sancties tegen de communistische
landen moeten zeer goed worden over
wogen, omdat de Oostduitse regering
slechts op dergelijke beweerde provoca
ties wacht om nieuwe maatregelen te
rechtvaardigen, zo verklaarde hij tegen
over journalisten.
Westelijk protest
Reuter meldde hedenochtend uit
Moskou, dat Amerika, Engeland
en Frankrijk nota's hebben laten
overhandigen aan de Sowjet
russische regering betreffende de
sluiting van de grens tussen
Oost- en West-Berlijn.
De besturen van het Westduitse
Olympische comité en van de
Westduitse sportfederatie heb
ben gisteravond in Dusseldorp
besloten voorlopig geen West
duitse sportlieden aan wedstrij
den in Oost-Duitsland te laten
deelnemen.
Krachtens een nieuwe bepaling van het
Oostduitse ministerie van Binnen
landse Zaken mochten gisteren geen
Oostduitse auto's, behalve dan die
van buitenlanders. Oost-Berlyn ver
laten. De doorgangsbewijzen een
groene voor hoge functionarissen en
een rode voor de gewone man zijn
niet meer geldig.
Het Oostduitse hooggerechtshof heeft
gisteren een man en een vrouw tot
twaalf jaar dwangarbeid veroordeeld
wegens „slaven jagen" en werkzaam
heden voor Westelijke spionagedien
sten. Op dezelfde grond werd nog een
man veroordeeld tot twaalf jaar en
een vrouw tot anderhalf jaar dwang
arbeid. Zoals bekend, wordt de uit
drukking „slaven jagen" in Oost-
Duitsland gebruikt voor „het aanzet
ten van Óostduitsers tot uitwijken
naar het Westen".
Een Oostduitse auto met twee inzitten
den is gisteravond met grote snelheid
door een barricade gereden en heeft
West-Berlyn bereikt ondanks schoten
die werden afgevuurd door Oostduitse
politiemannen. De inzittenden waren
ongedeerd maar de auto was op, ver
scheidene plaatsen getroffen.
Vannacht zijn negen Oostduitse politie
mannen en een lid van de fabrieks-
militie, die de Oostberlijnse sector
grens bewaakten, naar West-Berlijn
uitgeweken. Zij stonden op verschil
lende plaatsen op wacht, aldus heeft
een woordvoerder van de Westberlijnse
politie meegedeeld.
Britse troepen hebben het Russische
oorlogsgedenkteken in West-Berlijn
met prikkeldraadversperringen omge
ven. Bij dit monument zijn in de
dagen van de Berlijnse blokkade en de
Hongaarse opstand heftige anti-Rus
sische betogingen gehouden. Het ge
denkteken wordt overigens nog per
manent bewaakt door een groep ge
wapende Russische militairen.
Aan boord van de „Karei Door
man" werd gisteren in Rotterdam
het commando overgedragen van
het smaldeel V van de Kon. Marine.
ZELFDE TEMPERATUREN
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond: Koude nacht met opklarin
gen. Morgen half tot zwaar bewolkt met
plaatselijk enige regen. Zwakke tot ma
tige wind uit westelijke richtingen.
Overdag ongeve».dezelfde temperaturen
als vandaag. (Opgemaakt te 11.15 uur).
18 AUGUSTUS
Zon op 5.28, onder 19.59 uur.
Maan op 12.44, onder 22.58 uur.
Hoogwater te Katwijk aan Zee 7.13 en
19.36 uur; laagwater 3.04 en 15.13 uur.
STRANDVERWACHTING
VOOR MORGEN.
(Van een weerkundig medewerker)
Een actieve IJsland-depressie bereikt
morgen de Noordzee. Hierdoor ontstaat
regen en toenemende zuidwestelijke wind
Overdag remperaturer van 16 tot 17 gra
den. Zeewater 17 graden. Vooruitzich
ten: zaterdag afwisselend opklaringen
en buien. Voor augustus nog steeds te
koel strandweer.
Arme Rusk.
De Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken. Dean Rusk,
is zo druk bezig met buiten
landse politieke problemen, dat
hij de bruiloft van zijn zoon op
24 augustus niet zal kunnen bij-
wonen
Asiel in Canada voor
Russische geleerde
De Canadese immigratiedienst heeft
aan dr. Michail antonowitsj Klotsjko,
I een vooraanstaand Russisch geleerde op
j het gebied van algemene en anorgani-
I sche chemie, politiek asiel verleend.
De 59-jarige professor woonde het 18de
j internationale congres over theoretische
en toegepaste chemie bij. dat begin
^augustus in Montreal werd gehouden.
HU verlengde zijn verblijf om Ottawa
I te bezoeken, aldus de immigratiedienst.
In Ottawa stelde hij zich in verhinding
met de Koninklijke Canadese „Mounted
Police" en vroeg zijn wens in het land
te blijven aan de regering over te bren
gen.
Dr. Klotsjko heeft de Stalinprijs en
de orde van Lenin ontvangen. Hij was
van 1947 tot 1955 hoofd van een labo
ratorium in de NS. Koernakow-Acade-
mie van Wetenschappen. Voor hij uit
.Rusland naar Canada vertrok zou hij
aan het hoofd gestaan hebben van een
I chemisch laboratorium in Moskou.
Britse minister Lord Home tracht wat meer
eenheid in U estelijk optreden te brengen
De Gaulle en Debré
onderbreken bun
korte vakanties
Dit nummer bestaat uit 14 pagina's
Ramp voltrok zich
in twee minuten
De Groninger kustvaarder Hunze VI
van 140 ton is gisteren in het begin van
de middag bij het Duitse Wadden
eilandje Langeoog. voor de kust van
Oost-Friesland, in een zware grondzee
op een kant geworpen en gekapseisd. De
ramp voltrok zich in twee minuten.
Twee leden van de bemanning worden
vermist.
Een opvarende is. toen het schip bij
een zandbank aan de grond was ge
raakt. met snijbranders uit de romp be
vrijd. Hij is met een hefschroefvlieg-
tuig van net Westduitse leger naar een
ziekenhuis op de vaste wal gebracht.
De kapitein, de 64-jarige E. Karei, uit
Groningen, en de 31-jarige matroos H.
Hesling, ook uit Groningen, zijn vermoe
delijk met het stuurhuis in de golven
verdwenen. Tot in de vroege avonduren
zocht een helikopter van het Duitse leger
naar de mannen. Men 1 eft echter de
hoop om hen te vinden al opgeheven.
Toen de redders het schip bij de
[zandplaat naderden hoorden zij uit de
Iromp klopsignalen. Met snijbranders is
een opening gemaakt. Men vond zo de
41-jarige stuurman C. Troost, afkomstig
uit Leek in Groningen. Hij was volko
men uitgeput en werd met een hef-
schroefvliegtuig overgebracht naar het
ziekenhuis in het plaatsje Esens. Zijn
toestand is thans niet zorgwekkend
meer.
Het verongelukte schip verzorgde een
geregelde dienst tussen Groningen en
Hamburg. Het was op weg naar Gro
ningen met een kleine lading, bestaande
uit 14 ton stukgoed.
De Hunze VI is eigendom van de
rederij „Lemmer Boot" en werd in 1929
gebouwd.
Volgens waarnemers op de kust van
Oost-Friesland heeft zich gisterochtend
om half elf een ontploffing op de kust
vaarder voorgedaan. De rederij neemt
evenwel aan dat het zeer licht geladen
schip door de zware grondzee in moei
lijkheden is geraakt. Dit is ook de lezing
van de bemanning van de reddingboot
van Langeoog. Deze bemanning heeft
verder meegedeeld, dat het ongeluk zich
in twee minuten moet hebben afge
speeld. De reddingboot heeft zich lange
tijd op de plaats van de ramp opge
houden om naar overlevenden te zoeken.
In gezaghebbende Amerikaanse krin
gen is vernomen dat de Ver. Staten
endanks de Westduitse verzoeken om
optreden door de Westelijke mogend-
I heden, een krachtmeting met de com
munisten over de sluiting van de Ber-
I Rinse sectorgrens willen vermijden.
Zoals gisteren reeds gemeld heeft de
Russische commandant in Berlijn een
protest van zijn collega's verworpen. De
Russische commandant, kolonel Andrei
Solowjew, noemt in zijn antwoord het
geallieerde protest een poging van de
Amerikaanse commandant om zich te
mengen in zaken, die uitsluitend tot de
bevoegdheid van de regering der „Duitse
Democratische republiek" behoren.
,Als u met deze brief het verouderde
bezettingsregime, dat de Amerikaanse
autoriteiten kunstmatig in West-Berlijn
in stand houden, wil uitbreiden tot het
democratische Berlijn, de hoofdstad van
de soevereine Duitse Democratische re
publiek, dan kan een dergelijke eis niet
ernstig opgevat worden", aldus de Rus,
die verder zegt dat de Russische rege
ring de rechten van de D.DJR. volkomen
eerbiedigt.
Onze Londense correspondent telefo
neerde hedenochtend:
Lord Home, de Britse minister van
Buitenlandse Zaken, zal zyn vakantie in
Schotland onderbreken en dit weekeinde
naar Londen komen om te trachten wat
meer lijn te brengen in de Britse en
Geallieerde politiek ten opzichte van
Berlijn.
Het verbazingwekkende feit is name-
lyk, dat de Westelijke bondgenoten over
Berlijn nog steeds geen gemeenschap
pelijke politiek bezitten, een feit waarop
burgemeester Brandt woensdag in zyn
rede felle kritiek heeft uitgeoefend.
Het Westen is het in beginsel alleen
eens over de noodzaak om krachtig op
te komen voor zijn toegangsrechten tot
West-Berlijn. Het is echter de vraag of
Chroesjtsjow hieraan rechtstreeks zal
tornen. Ook Londen is van oordeel dat
ae regering-Kennedy veel te traag is
geweest wat betreft de formulering van
haar denkbeelden over Berlijn en het
Duitse vraagstuk. Lord Home keert
daarom terug om te trachten meer vaart
te zetten achter het westelijk optreden
Tot zover onze Londense correspon
dent.
Overleg in Parijs
Onze Parijse correspondent telefoneerde
hedenochtend:
Generaal De Gaulle en eerste minis
ter Debré hebben hun toch al korte
vakantie onderbroken voor een vergade
ring van het Nationale Defensie-comité,
dat vandaag in Parijs zou bijeenkomen.
De besprekingen zijn geheim, maar het
valt niet moeilijk te raden dat Berlijn,
Bizerta en Algerije de voornaamste
agendapunten zijn.
De NAVO heeft 30 divisies nodig om
het Russische gevaar het hoofd te kun
nen bieden. Er zijn er op het ogenblik
maar 22. Frankrijk heeft reeds troepen
uit Algerije naar het vasteland overge-
j heveld en zou bereid zijn hetzelfde te
doen uit Bizerta, wanneer de toestand
dat toeliet. Maar. zopas heeft het Franse
opperbeval in Algerije van de regermg
machtiging gekregen, om de rebellen met
groter kracht aan te pakken, wat ge
beurd is. Volgens mededelingen van de
generale staf in Algiers zijn bij gevech
ten van de laatste week 100 rebellen
gedood of gevangen genomen. Nog meer
Franse troepen aan Algerije onttrekken
wordt door Algiers niet wenselijk geacht.
In Bizerta is de directe spanning tussen
de Franse en Tunesische troepen welis
waar geweken, maar van onderhande
lingen tussen beide partijen is nog geen
sprake.
Na de bijeenkomst van het defensie-
comité hervatten De Gaulle en Debré
hun vakantie. De volgende vergadering
van de ministerraad is op 23 augustus
bepaald.
Portugese successen
in ANGOLA
De Portugese strijdkrachten voeren
op het ogenblik een grootscheeps offen
sief tegen de rebellen. Zij willen het
rebellenleger vernietigen voor de sei
zoenregen in oktober begint te vallen.
Pas een maand geleden is het Portu
gese offensief op volle toeren gaan
draaien. Het Portugese bevel in het cen
trum van het opstandelingengebied is
ervan overtuigd dat het al een groot
succes heeft behaald. Een hoge officier
verklaarde, dat de Portugese troepen
al veertien dagen lang overal aanval
len doen. De vijand werd tot in de rim
boe achtervolgd en „overal volkomen
verslagen". Het initiatief is in handen
van de Portugezen en de rebellen zijn
in het defensief.
Uitzonderingstoestand voor
Turkse steden verlengd
De Turkse constituerende vergadering
heeft de militaire uitzonderingstoestand
in Ankara en Istanboel met drie maan
de verlengd, ingaande 1 september. De
twee steden kennen deze toestand sinds
april, toen de vorige regering deze uit
riep tijdens demonstraties die aan het
omverwerpen van de regering Menderes
voorafgingen.
Volgens een officiële bekendmaking is
Kemal Toerkogloe, lid van de volksver
tegenwoordiging. tot minister van Jus
titie benoemd.
De oude commandant, commandeur
A. P. Ferwerda en zijn opvolger
commandeur A. van Es (rechts)
inspecteren de bemanning van het
vliegdekschip.
PRINSES IRENE
VOLGENDE WEEK
NAAR ONS LAND
Een woordvoerder van de Nederlandse
ambassade in Mexico City heeft giste
ren verklaard, dat Prinses Irene op 24
augustus zal terugkeren naar Nederland.
Zij zal op weg naar Europa vergezeld
worden van Avecita Lopez Mateos, de
dochter van president Adolfo Lopez Ma
teos. Aangenomen wordt, dat deze zich
zal laten inschrijven op een Zwitsers in
ternaat.
Maandag was Prinses Irene gast aan
een lunch, die werd gegeven door de
Canadese ambassadeur in Mexico City.
Avecita Lopez Mateos was ook aanwe
zig.
Een miljard dollar
minder voor liulp
aan liet buitenland
De Amerikaanse Senaat heeft gisteren
president Kennedy's programma voor
buitenlandse hulpverlening met 1.050
miljoen dollar verminderd.
De gevraagde lening ter financiering
van een vijfjaarplan voor de economi
sche ontwikkeling van achtergebleven
landen in Azië, Afrika en Latyns-Ame-
rika, groot 8.800 miljoen dollar, is met
800 miljoen dollar verminderd. Het voor
stel voor militaire bystand ten bedrage
van 1.800 miljoen werd besnoeid met
250 miljoen dollar.
De Senaat keurde de aanvraag voor
1.187 miljoen dollar voor schatkistlenin
gen in het fiscale jaar 1962 goed.
Een voorstel om tweehonderdmiljoen
dollar per jaar minder dan de gevraagde
1.900 miljoen dollar die de president
voor de komende vier jaar gevraagd
had toe te wijzen, werd met 51 tegen 43
stemmen aanvaard. Beperking van de
militaire hulp voor 1962 werd met 57—37
stemmen aanvaard.
(§uc/ ?)li
teuivs
Uit het Leidsch Dagblad van
20 Aug. 1861;
Wij hadden gisteren avond
het genoegen het Lombardijsch i
Alpen-Jagerscorps te hooren.
Het was te bejammeren dat dit i
concert zoo weinig bezocht was. i
Ook het weder werd later on-
gunstig, daar na het uitvoeren i
van de Garibaldi-marsch in den i.
tuin, een hevig onweder kwam l
opzetten, dat èn executanten èn i
publiek naar de ruime zaal in i
Zomerzorg voerde, alwaar, na i
het ontsteken der gaz, onze Ga
ribaldisten met hunne roode
kielen en eigenaardige hoeden 1
met vederen 'n fanatiek schouio- K
spel opleverden.
