In de grammofoonplatenhandel zit
minder muziek dan men wel denkt
TROUWDAG
WARME LIEFDE OP EEN KILLE
Kunstzinnige produktie oorzaak
van een commerciële chaos
Omzet: 41 miljoen
(Van onze reportageredacteur)
TT ET Centraal Bureau voor de Statistiek verzamelt sinds kort
cijfermateriaal over de grammofoonplatenbranche. Tussen de
groothandel en de detaillisten in grammofoonplaten is een discussie
gaande over de vraag of de a.s. zomeropruiming weer volgens de tot
nu toe in acht genomen regels zal worden gehouden of dat de winke
liers vrij zullen worden gelaten in hun keuze van de uit te verkopen
platen en de vaststelling der prijzen. Het ministerie van Economische
Zaken kijkt scherp toe of de kartel-overeenkomst tussen organisaties
van fabrikanten, importeurs en winkeliers niet leidt tot kunstmatig
hoog gehouden prijzen. Het platen kopend publiek constateert, dat er
van maand tot maand steeds weer nieuwe series tegen aantrekkelijke
prijzen worden aangebracht. Het aantal radio- en televisiezaken, dat
de grammofaanplatenverkoop afstoot, neemt de laatste tijd toe.
Deze losse greep actuele feiten en
verschijnselen In de grammofoonpla
tenbranche duldt erop, dat er bewe
ging zit In de commerciële constellatie
van een artikel, waarin gedurende
1960 voor niet minder dan 41 mil
joen gulden ln Nederland werd omge
zet. Dit Indrukwekkende getal ten spijt
ligt het goud in deze branche niet mer
op straat. Een paar jaar geleden leek
dat wel het geval te zjjn. Het publiek,
door de hoogconjunctuur van de ene
koopgril naar de andere gedreven, ont
dekte na de bromfiets de pas uitge
vonden langspeelplaat.
Onder die machtige injectie steeg
het aantal door de Ned. Ver. van
Grammofoonplatendetailhandelaren er
kende zaken van 683 in 1955 tot 749
het Jaar daarop en tot 837 in 1957.
In 1958 kwamen er niet minder dan
100 handelaren bij en de stroom hield
niet op te wassen toen het publiek zijn
gunst allang naar de televisie en de
fotografie had verplaatst. Aan het ein
de van 1959 telde de detaillistenver
eniging 975 en op 31 december van
het afgelopen Jaar zelfs 1012 leden.
Tegelijkertijd nam de perscapaciteit
van de in Nederland gevestigde pla-
tenfabrieken en het aantal importeurs
toe. De Ned. Ver. van grammofoon-
platenimporteurs en fabrikanten om
vat 18 leden, die tezamen zo'n slordi
ge 180 verschillende merken vertegen
woordigen. Al die belanghebbenden
staan nu voor de moeilijke taak nieuwe
belangstelling te wekken voor het
mooie speelgoed waarop een deel van
het publiek alweer is uitgeluisterd.
Natuurlek bedraagt de omzet nog
steeds een veelvoud van die vaa voor
de oorlog en ook ls de teruggang in
het serieuze genre minder groot dan
ln het populaire. Niettemin vindt de
gemiddelde bezitter van een platen
speler het na zestig zwarte schijven
welletjes. Degenen die onversaagd hun
collectie blijven uitbreiden, zelfs wan
neer deze ln de honderden platen loopt
vormen een uitzondering.
STROOM VAN
NIEUWE PLATEN
Men kan echter nog zo'n vurig
liefhebber van grammofoonpla
ten zijn: het bijblijven van het
repertoire is een onmogelijkheid ge
worden. Het ls ai een krachttoer op de
hoogte te blijven van alle opnamen
welke er maandelijks op de markt
worden geworpen, laat staan dat men
financieel bij machte ls zelfs maar
een essentieel deel van die produktie
te kopen. Dat bezwaar geldt overigens
niet uitsluitend voor de consument.
Voor de winkeliers wordt het vrijwel
onmogelijk een voorraad aan te hou
den welke voortdurend bij blijft met
de uitgaven der platenmaatschappijen.
De grammofoonplatenhandel kent het
consignatiesteisei niet, zodat elke nieu
we plaat het handelsgeld en elk exem
plaar dat onverkocht blijft de liquidi
teit aantast.
hoort. Het kartel van detaillisten en
grossiers denkt daar anders over. De
georganiseerde handel mag dus geen
platen leveren aan het Zaanse levens-
middelenbedrljf. „Goed", heeft de heer
Govers gezegd, „dan gaan we die pla
ten zélf wel maken." Sinds december
zijn er nu acht van die „RR"-pla-
ten verschenen, een aantal dat in
vergelijking met de produktie van de
gespecialiseerde maatschappijen uiter
aard niet erg indrukwekkend genoemd
kan worden. Drie van die opnamen
zijn oorspronkelijke uitgaven, de ove
rige werden geprest van in Amerika
gekochte banden.
De heer Govers geeft toe, dat men
in Zaandam van de commerciële re
sultaten van de afdeling muziek-in-
blik niet onderste-boven is. „Wij heb
ben echter ook op dit gebied voet aan
de grond willen krijgen met het oog
op dt toekomst. Binnen tien jaar zul
len er meer dan honderd supermarts
zijn. In Amerika behoort de grammo
foonplaat, vooral de populaire welke
geen tekst en uitleg vereist, tot 't vaste
assortiment van de zelfbedienings
zaken" .Die redenering past geheel
in het straatje van de staatssecretaris
van Economische Zaken, wiens ont-
werp-vestigingsbesluit voor de grammo
foonplatenbranche al drie jaar op het
advies van de S.E.R. wacht. De betrok
kenen zijn zelf niet rouwig om dat
uitstel. De staatssecretaris behoort im
mers eveneens tot degenen die menen
dat de grammofoonplaat een „wegpak-
artikel" is.
Een groot deel van de Nederlandse platen-
produktie is voor het buitenland bestemd.
De secretaris van de detaillisten
vereniging, de heer J. van Praag uit
Amsterdam, zei daarover: „Voor de
platenhandelaar is het altijd rijk en
geen geld". Gezien de eisen welke ge
steld worden aan de voorraad die
voor een beginnende handelaar al gauw
naar de f. 5000 klimt en aan de
inrichting van een zaak luistercabi
nes zijn een voorwaarde voor het ver
krijgen van de erkenning kan de
winstmarge van 31 voor de detail
handel niet overdreven hoog worden
genoemd. Men komt er moeilijk achter
hoeveel de fabrikant of de importeur
aan een plaat verdient. De platen
branche loop met haar boekhouding
niet bepaald te koop. De grootste twee
verkoopmaatschappijen de N.V. Pho
nogram, welke de merken Philips, Dec-
ca en Fontana exploiteert en de N.V.
Bovema, die His Master's Voice, Co
lumbia en Capitol en nog een paar
kleinere labels vertegenwoordigt
noemen uit tactische overwegingen
zelfs hun marktaandeel niet en ko
men niet verder dan de schoorvoetende
erkenning, dat degene die hun geza
menlijk aandeel in de omzet op 70
tot 75 schat niet ver mis ls.
Dat ook het platen maken een
geld verslindende aangelegenheid is
hebben de detaillisten ervaren toen
zU in het afgelopen najaar twee pro-
pagandaplaatjes lieten opnemen en
persen. Hier zijn een paar cijfers uit
hun afrekening: opnamekosten 40 mil
le, auteursrechten 25 mille, persen 75
mille, hoezen 16 mille, labels 3 mille.
„MEENEEM-
ART! KELEN"
Dat het fabriceren van grammo
foonplaten een kostbare affaire
is heeft ook de heer Govers van
de afdeling „supermarts" van Albert
Heijn ondervonden. Hij ziet de popu
laire en semiklassieke grammofoon
plaat als een meeneem-artikel dat ge
heel in zijn zelfbedieningswinkels thuis
Hy vindt de eisen welke de geor
ganiseerde handel aan de vakkennis
van aspirant-zelfstandige stelt te zwaar
en meent dat het in huls hebben
van catalogi belangrijker ls dan re
pertoirekennis. Het publiek, dat zelfs
in goed bekend staande zaken dikwijls
wordt geconfronteerd met een volstrekt
onvoldoende bediening door op de gla
mour van het vak afgekomen, onbe
dreven meisjes, denkt daar waarschijn
lijk anders over. De heer Van Praag
noemde het gebrek aan geschoold of
tenminste belangstellend personeel een
van de ernstigste hinderpalen voor het
goed functioneren en de ontplooiing
van de grammofoonplatenhandel.
TEENAGERS:
NIEUWE MARKT
vele lieftallige, maar over het
algemeen zich weinig moeite voor
cliënt en het vak gevende
meisjes die de muzikale grabbelton van
de Nederlandse platenhandel bedie
nen passen natuurlijk wel goed bij het
teenager-repertoire dat een kenmerk
van de hedendaagse grammofoonin
dustrie is geworden. Vooral Philips
heeft zich op die nieuwe markt, welke
ontstaan is door de omstandigheid dat
de Jongelui tegenwoordig een royaler
zakcentje weten te verwerven dan
voor de oorlog gebruikelijk was, ge
worpen. Toch ontkent Phonogram's
nieuwe directeur, de heer J. Th. van
der Meer, dat de platenmaatschappij
zelf veel kan doen aan het succes dat
men in die sector boekt.
„Ik heb nog nooit een vak mee
gemaakt waarin de emoties het zo vaak
winnen van de zakelijke overwegin-
De ve
algf
de
VERRAMSTE" CULTUUR
Op de muziek-minnende consu
ment maakt de platenhandel
een chaotische indruk. Dat komt
niet alleen door de veelheid van wer
ken welke ln steeds meer versies op de
markt komen. Sommige ondernemin
gen kammen hun catalogus van tijd
tot tijd zo drastisch uit, dat vele met
zware dreunen op de publicltelts-tam
tam aangekondigde verrijkingen van
het platenrepertolre na luttele jaren
alweer op z'n best ln de uitverkoop
terecht komen en daarna niet meer te
krijgen zijn. Het doet een tikje vreemd
aan wanneer Philips aan de ene kant
z'n taak als nationale Industrie ver
richt door het opnemen van werk van
Diepenbrock, Pijper of Dresden om die
platen, waarvan de verkoop uiteraard
een lange aanlooptijd nodig heeft, kort
daarop alweer te verramsen.
Ook al heeft een enkele individuele
muziekliefhebber op die manier wel
eens een buitenkansje, men heeft ons
bij Phonogram van de noodzaak van
een dergelijk beleid, waarmee de Ne
derlandse muziek niet wordt gediend,
allerminst kunnen overtuigen. Het
keuren, kiezen en kopen van gram
mofoonplaten is voor de Nederlandse
muziekliefhebber trouwens ook moei
lijk door het ontbreken van samen
vattende catalogie van alle merken.
Een enige Jaren geleden onder de titel
„Discopedie" ondernomen lofwaardige
poging heeft echter niet alleen sohip-
breuk geleden door het gebrek aan
medewerking van de kant van de han
del, die vreesde dat een dergelijke uit
gave het publiek nog meer zal doen
vragen naar Juist die platen, welke
men toevallig niet in voorraad heeft.
Ook het aantal kopers van de Discope
die bleef beneden de verwachtingen.
Een blad als „Luister" geniet eveneens
niet de belangstelling welke „The Gra
mophone" in Engeland ten deel valt.
VOORDELIG GEDULD
Is de grammofoonplaat te duur? Vol
gens de Consumentenbond wel,
maar het is de grief van de platen
handel dat die organisatie zich nim
mer van alles van de branche op de
hoogte heeft gesteld.
Wie de platenindustire gedurende
een reeks van jaren heeft gevolgd,
weet dat vrijwel alle opnamen uit de
hoogste prijsklasse (f.22 tot f.24 voor
een uur muziek) na verloop van tijd
in een goedkopere serie worden inge
deeld. Mensen met een bescheiden
beurs hebben geleerd geduld te oefe
nen. Die sparen hun geld tot de sei
zoenopruiming omdat er dan heel wat
uitstekende opnamen voor soms be
lachelijk lage bedragen van de hand
worden gedaan.
Fabrikanten, importeurs en detaillisten
moeten vaak bijzondere attracties organiseren
om platenverkoop te stimuleren. Van links
naar rechts: Wim Sonneveld, Margriet de
Groot en Johan Kaart, die hun opnamen van
My fair lady" persoonlijk aan de man
brengen.
En dan zijn er de boxers, die leven
van de retourzendingen van groot- en
kleinhandelaren en soms zelfs van
ter recensie gegeven grammofoonpla
ten. Toch zijn het niet deze verschijn
selen welke de branche verontrusten.
Nu de markt zoveel groter is dan voor
de oorlog is het logisch dat er rand
gebieden ontstaan. Veel meer ls men
beducht dat de platenhandel van ho
gerhand wordt ondermijnd door een
aantasting van de vestigingsregelen.
Het gevaar bestaat immers dat de pla
tenhandel niet langer als een afzon
derlijke branche wordt beschouwd,
omdat 80 daarvan als nevenbedrijf
van een radio- en televisiezaak wordt
uitgeoefend.
SANERING NODIG
Een sanering van de platenbranche
Is onvermijdelijk. zy zal zowel
op het front van de fabrikanten
en Importeurs als op dat van de de
taillisten tot stand moeten komen. De
eersten zullen het repertoire ln de
breedte dienen te beperken, zy zullen
het standpunt moeten verlaten dat de
vyfentachtigste versie van het viool
concert van Beethoven uit commer
cieel oogpunt altyd verklesiyker is dan
de eerste opname van dat van Willem
Pyper. By het Engelse Eml-concern,
dat onder meer de merken His Mas
ter's Voice en Columbia uitbrengt, is
onlangs een stafvergadering gehouden
van de programmachefs van de inter
nationale vestigingen.
Daar heeft men besloten het aantal
uitvoeringen van een werk te beperken
tot enkele opnamen welke representa
tief geacht kunnen worden voor de
stijlopvattingen van de grootste ver
tolkers van deze tijd. De Nederlandse
vertegenwoordiging van de Emi, de
Bovema. deed een dergelijke poging
reeds eerder door een onafhankelijke
jury van muziekdeskundigen een reeks
opnamen te laten selecteren voor een
„ViJf-sterrenserie". Uit honderd uit
voeringen welke werden uitverkoren
zal binnenkort een verdere schifting
worden gemaakt. Daar de Jury in haar
oordeel eenstemmig is, kan het publiek
van de waarde van de aldus gemaakte
keuze overtuigd zijn. Die „Vyf-ster-
renserie" is daardoor zowel artistiek
als commercieel een succes geworden.
Bij de detaillisten zal men de risi
co's van de grote voorraad kunnen be
perken door collectieve inkoop, onge
veer op de manier van het centraal
boekhuis. Een vergaande samenwer
king stuit echter vaak af op allerlei
vooroordelen en sentimenten. De or
ganisatoren van de collectieve propa-
ganda-acties voor de grammofoon
plaat weten daarover mee te praten.
Tenslotte zal men zich tevens veel
moeite dienen te getroosten om meer
ze weten te komen over het artikel dat
men zelf verkoopt. De winkelier zal
byv. samen met zyn personeel de ver
schillende uitvoeringen v*n een werk
met elkaar moeten vergelijken om zijn
klanten beter van advies te kunnen
dienen. Zoals de directeur van de Bo
vema, de heer1 G. M. Oord jr., nog on
langs ln de Muzlek-Mercuur schreef:
-Negentig percent van <Je winkeliers
beschouwen de grammofoonplaat als
een „wegpak-artikel". Juist die opvat
ting tast het wezen van deze branche
aan. Een bescherming tegen de zuig
kracht der zelfbedieningsbedryven
verliest dan immers elke zin.
Is er iets romantischer dan een Jon
ge, stralende voorjaarsbruid? Als het
prille groen aan de bomen kleurt en da
zon aarzelend probeert warm te zijn,
dan ls het tijd voor de liefde. Vele
Jonge mensen kunnen het niet nalaten
het nieuwe begin in de natuur te vol
gen en stappen in de met voorjaars
groen versierde huweiyksboot.
De trouwdag ls de dag van de bruid,
die al maanden van tevoren begint te
piekeren hoe zy mooi, Jong en roman
tisch gekleed aan de zijde van haar
sober uitziende uitverkorene de trap
naar het geluk kan opgaan. In negen
van de tien gevallen wijkt zij niet af
van het schone, hoewel ietwat platge
treden pad: zy hult zich in kant. tule.
satyn of organza, een wolkachtige
sluier voor of opzij van het gezicht, en
daar staat dan de bruid, die aller har
ten veredert.
Mits. de zon schynt en de wind
zich voor de gelegenheid heeft terug
getrokken. Maar aangezien ons land
een regen-en-wind-land by uitstek is,
ïykt het beeld van een rillende bruid,
blauw van de kou en met duideiyk
zichtbaar kippevel, niet geheel on-
waarschyniyk.
En waarom dan toch koppig volhou
den aan de kant-en-tule-traditie0 Wol
voor de bruid is werkclyk niet zo
dwaas!
Een speciaalzaak voor grammofoonplaten vergt een kostbare in
richting en apparatuur.
gen", zo zegt hy. Wat het teenager
repertoire betreft deelt hy de erva
ring van zyn Bovema-collega Oord, dat
platen waarvan grote verwachtingen
werden gekoesterd de eindstreep niet
haalden, terwyi de soms tengevolge
van een misverstand of uit medeleven
met de artiesten uitgebrachte nummers
waarin men zelfs geen droog brood
zag met de gouden plaat voor een
verkoop van 100.000 en meer exem
plaren werden bekroond.
Niemand in Baarn of Heemstede zal
ontkennen dat dergeiyke toptrekkers
de kas van de industrie goed spek
ken. De winst moet evenwel niet over
dreven worden. Een talent dat het
op de plaat goed „doet", moet op al
lerlei manieren worden gekoesterd en
gecoached. Dikwijls begint na het eer
ste succes pas een verantwoorde artis
tieke vormingvoor rekening van
de platenmaatschappy. Bovendien ls
de commercieel weinig lucratieve nlt-
gave van tal van bRjvende meester
werken slechts mogelijk door de tyde-
ïyke, maar overrompelende opgang van
een „Milord" of een „Remona".
Er was eens een meisje dat op een
zoele lentedag eing wandelen op een
grote stille heide. Moe geworden, vleide
zy zich neer in de schaduw van een
uitlopende Jeneverbes. Toen zy wakker
werd, zag zy vele domme schapen om
zich heen en een herder, die op een
afstand stond te glimlachen
Toen het op trouwen aankwam, wil
de het meisje dankbaarheid betuigen
aan de schapen en zy koos wol voor
haar bruldstollet. Zy had een ruime
keus Zy kon wollen kant nemen, dat
zo decoratief was, dat het moc*u uiterst
eenvoudig kon zijn. zy kon ook van
wollen mousseline een eenvoudige over
hemdjapon maken, die zy later, wan
neer zy met haar herder in een hutje
op de hel zou wonen, ook nog eens zou
kunnen dragen!
Was zy wat ouder geweest, dan zou
zy een wollen georgette gekozen heb
ben, in een lichte pasteltint, die later
als ultgaansjurk dienst zou kunnen
doen.
Wollen tule. een materiaal, dat in
Frankryk zeer geliefd ls, lag eveneens
binnen haar bereik, zy zou er by voor
beeld een laaguitgesneden japon met
een klein, hooggesloten jasje van kun
nen maken. Maar omdat zy Jong was
en wist dat eenvoud het kenmerk van
het ware is. koos zy de fyn.ste witte
wol. die er van de vacht van haar ge
liefde schaapjes kon worden gemaakt.
Het ïyfje kreeg een gedrapeerde hals-
ïyn en de rok werd laag aangezet
Op de trouwdag had zy het lekker
warm en vertederde zy aller harten.
En sy leefde lang en gelukkig.
