HU Bü
CftLVE SANDWICHSPREAD
SMAAKVOLLE
SPREAD
SCHEPI
Nieuwe Oostduitse stap
tegen vliegtuigradio's
Wuppertaler Bühnen imponeerde
in Cardillac door treffende actie
f
Hiiidemith zonder gevoel voor
de muziek dramatische kunst
„De aarde is nog onvoorstelbaar
leeg ondanks bevolkingsgroei"
I CA1VÉ
Vijf Oostduitse politiemannen
roven fietsen uit W est-Berlijn
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 29 juni 1961
Derde blad no. 30392
Partituur boeit; adembenemende decors
(Speciale berichtgeving)
De stelling, dat een gerenommeerd symfonisch toondichter niet altijd
een geslaagd operacomponist behoeft te zijn, is in het Holland Festival
thans voor de tweede keer opgegaan. Na ..Benvenuto Cellim" van
Berlioz was het gisteravond in de Amsterdamse Stadsschouwburg
„Cardillac" van Hindemith, waarmee het bewijs geleverd werd van de
muziekdramatisch onmacht van een muzikaal hoogstaand kunstenaar.
In tegenstelling tot het eerste werk, dat strandde op een teveel aan
banale gevoelsextace, stelde de Hindemith-opera teleur door de
afzijdigheid en koele objectiviteit van de muziek. Het hartstochtelijke
drama van de Parijse goudsmid vond geen expressieve weerklank bij de
partituur, met als gevolg een stremming en uiteindelijk een verzanden
van het dramatische verloop. Dit ondanks de respectabele, steeds
geanimeerd blijvende vertoning door het, met de Hindemith-intenties
zeer vertrouwd zijnde ensemble van de Wuppertaler Bühnen.
Wanneer een componist een werk her
schrijft, zoals Hindemith met de Car
dillac gedaan heeft de eerste versie
ontstond in 1926, de tweede in 1952
dan is er sprake van ontevredenheid en
van een besef voor tekortkomingen. Er
is een streven naar een beter artistiek
resultaat merkbaar.
Wanneer de revisie zich bepaalt tot de
verandering van het libretto, zoals bij
het hier besproken stuk in hoofdzaak
het geval blijkt te zijn, terwijl de zwakke
plek in de opera niet de scènische uit
werking van het verhaal, maar de in
strumentale en vocale realisatie ervan
is, dan duidt dit op een verkeerd inzicht
van de componist in het operawezen.
Paul Hindemith heeft zich doen ken
nen als een musicus zonder feeling voor
de muziekdramatische kunst!
Los van het toneelgebeuren biedt de
partituur echter vele boeiende aspecten.
De heldere, ranke bouw met het door
zichtige lijnenspel, de kamermuziekach
tige coloristische verfijning van vele
details, de subtiele solistische groepering
van de instrumenten, het zijn allemaal
staaltjes van voortreffelijke en hoogst
persoonlijke compositiekunst. De kern
van het veristisch gebeuren wordt er
echter niet door geraakt, als een hau
taine toeschouwer beziet 't instrumen
taal ensemble het hartstochtelijk gebeu
ren op het toneel, onbewogen blijft het
bij de meest gruwelijke moordpartij, star
Aanklacht wegens
vrijheidsberoving
Van pater Van der Zee
(Van onze correspondent)
Bü de officier van justitie te Maas
tricht is een aanklacht ingediend we
gens uitlokken van wederrechtelijke
vrijheidsberoving van pater F. M. T.
van der Zee van de Sociëteit der Afri
kaanse missiën op 4 oktober 1957 in het
klooster te Aalbeek (gem. Hulsberg). De
rechtbank had dezer dagen gelijk ge
meld in deze kwestie al reeds een ver
oordelend vonnis uitgesproken.
De klacht werd tot de justitie ge
richt door de moeder van pater Van
der Zee, die woonachtig is te Maas
tricht en was gericht tegen de toenma
lige overste van het klooster te Aal
beek, pater J. Vaes, die thans overste
is van het missiehuis van de Afrikaan
se missiën te Cadier en Keer bij Maas
tricht. De wederrechtelijke vrijheidsbe
roving in feite geschiedde indertijd door
3 verpleegbroeders van Huize Padua te
Boekei, die na een telefonisch verzoek
van de kloosteroverste te Aalbeek, om
de pater wegens overspannen toestand
ter observatie in een verpleeginrichting
te doen opnemen, deze hebben opge
haald.
Het wederrechtelijke van dit over
brengen was gelegen in het feit, dat de
broeders geen officiële bij de wet ver
eiste machtiging van een rechtbank of
van de burgemeester ter plaatse hadden
aangevraagd. Zij werden op de klacht
van de moeder van de betreffende pater
terzake maandag j.l. door de Maas
trichtse rechtbank veroordeeld tot een
voorwaardelijke gevangenisstraf of tot
een voorwaardelijke hechtenis. De offi
cier van justitie te Maastricht heeft de
aanklacht thans in behandeling.
Recordvlucht
van „Sabreliner"
Het met twee straalmotoren uitge
ruste zaken- en lesvliegtuigcn, gefabri
ceerd door de Amerikaanse vliegtuigen-
fabriek van North American, de „Sa
breliner", heeft gisteren 't traject Brus
sel-Schiphol afgelegd in tien minuten
en 58.1 seconden.
Zondag vloog het toestel het traject
Schiphol-Brussel in elf minuten en 8,8
seconden.
Het toestel werd gisteren evenals zon
dag bestuurd door Robert Wefero en
kolonel A. R. De Bolt.
Later op de dag is het vliegtuig in
7 minuten van Schiphol naar Ypenburg
gevlogen.
Ze wisten ervan
Zeventien artsen en rechters en één
hoge functionaris in Sleeswijk-Holstcin
waren op de hoogte van de werkelijke
identiteit van professor Werner Hevde,
de man die met andere Duitse medici
verantwoordelijk is voor de „moord door
middel van euthanasie" op circa 100.000
geesteszieken.
Dit blijkt uit een onderzoek, ingesteld
door een commissie uit het parlement
van Sleeswijk-Holstein. Heyde werd al
in 1945 geïnterneerd. Toen hij naar een
andere gevangenis werd overgebracht,
wist hij echter te ontsnappen. Hij nam
de naam Sawasde aan en bemachtigde
op de zwarte markt een bewijsstuk,
dat hij als Sawade gedemobiliseerd was.
Daarna vond hij werk als tuinman.
Na enige tijd werd hij aangesteld als
sportarts en tenslotte werd hij medisch
adviseur. Als zodanig heeft hij voor
rechtbanken en andere overheidsin
stanties 6.500 rapporten uitgebracht..,
begeleidt het de romantische liefdes
scènes.
We maken er het orkest van de „Wup
pertaler Bühnen" geen verwijt van, dat
we ongeroerd bleven tijdens het spel.
Onder leiding van dirigent Hans Georg
Ratjen werd aandachtig en met over
gave gemusiceerd. Al bleven er wensen
onvervuld wat betreft de afwerking van
de klank en bezat de presentatie niet
een volkomen symfonische allure, de
vertolking droeg de sporen van een se
rieus indringen in de lineaire Hinde-
mith-stijl en vertoonde dynamisch even
wicht. De fout lag bij de componist, bij
diens volkomen gebrek aan dramatische
dispositie.
Dit laatste was er ook de oorzaak van,
dat de figuren op 't toneel geen levende
mensen werden, maar ledepoppen. En
dat, terwijl het tekstboek van de eerste
versie, die voor deze gelegenheid ge
bruikt werd. zoveel gelegenheid biedt tot
een waarachtige, intense expressie!
Er werden desondanks door de solis
ten goede prestaties geleverd, vooral wat
actie betreft. Het vocale materiaal viel
enigszins tegen, ja, we kregen zelfs de
indruk, dat ze in Wuppertal niet geze
gend zijn met mooie stemmen. De uit
beelding van de rollen echter was bui
tengewoon boeiend.
De Dame werd gezongen door Kathe
Maas, een sopraan met een breed vibra
to en een scherp timbre, voor een char
mante vrouw zelfs iets te scherp. Tegen
over haar stond de tenor Walter Jenckel
als de cavelier. Zijn zwierige actie ver
goedde de ongelijkmatige kwaliteiten
van de stem.
Verreweg 't meest imponerend was de
bas Armand Reynaerts als een gespan
nen. hartstochtelijke Cardillac. die voort
gedreven wordt door een ziekelijke liefde
voor z'n gouden voorwerpen. Zijn zang
en expressie waren zo indringend, dat de
uitbeeldingen om hem heen,- van Siff
Pettersen als de dochter en Mikko Plo-
sila als de officier in 't niet vielen.
Een groot deel van het welslagen van
de opvoering kan op rekening geschoven
worden van de suggestieve, in hun
ruimtewerking adembenemende décors
van Heinrich Wentel, die het lugubere
drama een aangrijpende omlijsting heeft
gegeven. Ook regisseur Georg Reinhardt
komt lof toe voor de spectaculaire wjjze
waarop hjj de ensembles en vooral de
koren gegroepeerd heeft.
Al met al dus een voorstelling, die
visueel en qua uitbeelding bijzonder sterk
was en die juist door deze twee, voor
de Hindemith-opera, heel belangrijke
elementen, lang in herinnering zal blij
ven.
Franse boeren bereid
tot wapenstilstand;
toch weer barricades
(Van onze Parijse correspondent)
De Federatie der Franse boeren heeft
zich gisteren bereid verklaard haar leden
op te wekken voor enkele dagen van
verdere directe acties tegen de regering
af te zien. Deze verklaring werd afge
legd nadat premier Michel Debré kort
tevoren had laten weten dat de ronde
tafelconferentie over de landbouwpoli
tiek vandaag zou moeten worden afge
last indien de boeren met hun sabotages
zouden doorgaan. Het is dan ook in een
licht verbeterde stemming dat deze eer
ste ontmoeting tussen de regering en
vertegenwoordigers der landbouworgani
saties na de onrustbarende gebeurtenis
sen der laatste dagen vanochtend in
Parijs tegemoet werd gezien.
In de vroege ochtenduren van heden
is met kneedbare springstof een aanslag
gepleegd tegen het huis van de Franse
minister van Landbouw, Rochereau, in
het dorp Fontenay-le-Comte in de Ven
dee. De vader van de minister werd ge
wond. Het huis werd zwaar beschadigd.
Boeren uit het departement Oise ten
noorden van Parijs hebben vanochtend
vier hoofdwegen en de spoorlijn Parijs
Dieppe gebarricadeerd, ondanks de af
kondiging van het bestand door de or
ganisatie van de Franse boeren.
Ook uit andere delen van Frankrijk
werd vanochtend melding gemaakt van
nieuwe barricades van boeren, met name
in de omgevinng van Montpellier en
Nimes.
Prof. de Roos voor C.R.T.B.
„De rijke landen moeten de arme helpen"
In de jaarvergadering van de Christelijke Boeren- en Tuindersbond in Leeuwar
den heeft prof. dr. F. de Roos, hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
gesproken over „Landbouw en bevolkingsgroei".
Hij begon met het behandelen van twee vragen: zal er ruimte zijn voor de nog
te verwachten bevolkingsgroei in het jaar 2000 zal de aarde naar verwacht
wordt 6 a 7 miljard bewoners tellen en ons land 19 a 20 miljoen en zal die
bevolkingsgroei geen ernstige aanslag betekenen op de beschikbare landbouw
grond?
Zjjn antwoord was niet pessimistisch: de aarde is nog „onvoorstelbaar leeg" en
er is nog heel veel woeste grond, die in cultuur gebracht kan worden. Ook is het,
voor zover onze kennis thans strekt, mogelijk de voedselproduktie nog zeer
belangrijk uit te breiden als het Westen de onderontwikkelde landen daarbij helpt.
PAcitiovA invlnprf 1 volking. De bevolkingsgroei heeft een
rusmerc inriucu stimulerende invloed op de kostenbe
sparende technische-ontwikkeling.
Daarbij onderscheidde prof. De Roos
twee soorten technische ontwikkeling:
die welke voortkomt uit de menselijke
ontdekkingsdrang en bij toenemen-
door sparen
Optimistisch was hij ook over de in
vloed, die de bevolkingsgroei zal heb
ben op het inkomen per hoofd der be-
Auicriciiue
UW WINKELIER HEEFT DE AANVRAAG KAARTEN
i SA DW1CH
I SPREAD
Aan boord van een motorkotter
uit Urk vond in de haven van
IJ muiden een explosie plaatsDe
kotter had een mijn opgevist en
deze explodeerde gedeeltelijk tij
dens de demontage aan boord. Er
deden zich geen persoonlijke onge
lukken voor, maar de schade aan
het schip was aanzienlijk. Een van
de scherven van het ontplofte oor
logstuig wordt onderzocht. De foto
toont duidelijk de weggeslagen ver
schansing.
de bevolking zal het aantal ontdekkers
ook groter worden en die welke ver
band houdt met do toeneming van de
totale produktie: betere werkverdeling,
produktiemethoden en dergelijke.
„Er Is dus een zeer positieve invloed
van de bevolkingsgroei op het inko
men per hoofd", zo zei prof. De Roos.
„maar daarbij moet wel de voorwaarde
worden vervuld dat er voldoende kapi
taal gevormd, dus voldoende gespaard
wordt. In Nederland en in de weste
lijke landen is dat geen knelpunt. Hij
vreesde niet, dat voortgezette bevolkings
groei het sparen zal belemmeren. Wel
zullen dan de grotere gezinnen met
kleine inkomens minder kunnen spa
ren, maar en hier bracht hjj de
factor „ijdelheid" ter sprake de men
sen met de grotere inkomens zullen er
minder behoefte aan hebben uitgaven
te doen die hen van de lagere inko
mensgroepen onderscheiden".
Dat in de onderontwikkelde landen
ondanks bevolkingsgroei het inkomen
per hoofd niet stijgt door onvoldoende
kapitaalvorming. De typische taak van
de rijke landen is dan ook die arme
landen te helpen door voorziening in
onmiddellijke behoefte en voor het leg
gen van een basis voor een produktie,
waaruit een groeiproces kan volgen.
TEVENS MAYONAISE LEPEL
cwp. luxuicua)
Toestand om Berlijn toegespitst
(Van onze correspondent in Bonn)
Een nieuwe stap van de Oostduitse regering heeft de toestand in en
om Berlijn weer toegespitst. Oost-Duitsland eist nu, dat alle vliegtuigen
die boven Oostduits gebied vliegen hun radio-uitrusting aanmelden en
bij het verlaten van Oostduits gebied weer afmelden. Ook het lucht
verkeer tussen West-Duitsland en West-Berlijn zou onder deze
maatregel moeten vallen. Tot nu toe had dit verkeer alleen te maken
met een luchtveiligheidscentrale van de vier grote mogendheden, dus
ook van de Russen, omdat de toegangswegen naar West-Berlijn door
de vier mogendheden destijds zijn vastgelegd. Het Westen houdt
uiteraard vast aan deze regeling. Men vreest echter, dat de Oostduit
sers de trom over deze zaak zullen gaan roeren en dat Rusland zich
wel eens terug zou kunnen trekken uit bovengenoemde centrale.
Plechtige verklaring
van Kennedy
Van de zijde der Westberlijnse douane
is gisteren meegedeeld, dat vijf bewa
pende Oostduitse politiemannen onge
veer veertig meter op Westberlijns ge
bied zijn doorgedrongen. Na zich mees
ter te hebben gemaakt van twee rijwie
len van Westberlijnse douanebeambten
verdwenen zij weer over de grens. De
Westduitse douanebeambten voerden
een normale patrouille uit in het beboste
grensdistrict Spandau. Plotseling zagen
zij dat zes Oostduitse politiemannen
zich op Westberlijns grondgebied bevon
den. De Oostduitsers trokken zich aan
vankelijk terug, doch later trokken vijf
hunner, met de machinepistolen in de
aanslag, opnieuw de grens over. Daarop
trokken de twee Westberlijnse douane
beambten zich terug, waarbij zij hun
rijwielen achterlieten. De Oostduitsers
keerden daarop, met medeneming van
de rijwielen, naar hun gebied terug
Stikker in Bonn
De toespitsing van de situatie ln Ber
lijn was gisteren ook het onderwerp van
het gesprek tussen secretaris-generaal
Stikker van de Noordatlantische Ver
dragsorganisatie en Bondskanselier Ade
nauer. Volledige overeenstemming was
het resultaat van de besprekingen, die
de beide staatslieden voerden, aldus
meldde een communiqué, dat gisteren
werd uitgegeven. Op een persconferentie
kort voor zijn vertrek naar Parijs zei de
heer Stikker nog, dat er naar aanlei
ding van de dreigende gevaren in Ber
lijn natuurlijk binnen het kader van de
NAVO gesproken is over eventuele nood
maatregelen op militair terrein. De
kwestie van de Duitse hereniging, waar
toe ook het probleem-Berlljn behoort,
mag zich verheugen in de permanente
belangstelling van de Raad van de
NAVO, aldus Stikker, die wel toegaf dat
de kwestie de laatste tijd steeds meer in
het middelpunt van de besprekingen
was komen te staan.
Kennedy: Moskou is
verantwoordelijk
Er is vrede in Duitsland en Berlijn.
Als deze verstoord wordt, zal de Sowjet-
Unie hiervoor rechtstreeks verantwoor
delijk zijn. Dit verklaarde president
Kennedy gisteren op zijn persconferen
tie in Washington.
Rusland, aldus Kennedy, maakt een
ernstige fout als het meent dat de een
heid en vastbeslotenheid der Westelijke
geallieerden door dreigementen of nieu-
We agressieve daden ondermijnd kun
nen worden.
Volgens de president zweeft de Oost
duitse leiders een soort „vrijstad Ber
lijn" voor ogen, waarin de rechten van
de Westberlljners weliswaar geleidelijk
maar toch meedogenloos worden vernie
tigd.
Kennedy gaf echter toe dat er wat
Duitsland betreft nog zaken zijn die ge
regeld moeten worden. Desgevraagd zei
hij, dat er bij hem geen plan voor een
gedeeltelijke mobilisatie met het oog op
Berlijn was ingediend.
Tijdens een bijeenkomst in het Krem
lin heeft premier Chroesjtsjow ver
klaard. „dat Rusland niet zal zwichten
voor intimidatie en dat een vredesver
drag met Duitsland zal worden gete
kend", aldus Radio-Moskou.
Toenemende afzet
voor landbouw
Dat de bevolkingsstijging en de ont
wikkeling der onderontwikkelde gebie
den op langere termijn tot toenemende
afzetmogelijkheden voor de westerse
landbouw zullen leiden, geloofde prof.
De Roos. In het Westen zelf zal een
afnemend percentage van de inkomens
stijging aan primaire voedingsmiddelen
worden besteed. Een bijzonder sombere
conclusie Is dit volgens hem niet. Wel
zal de boer ook gezien het afnemen
van het arbeidsaanbod in de landbouw
voortdurend bedacht moeten zijn op ar
beidsbesparende werkmethoden. Bij zijn
produktieplan zal hij ook rekening moe
ten houden met de verandering van
het consumptiepatroon In de richting
van meer luxe-artikelen.
Chroesjtsjow zei dat uitvoering van
Adenauers plan voor hereniging van
Duitsland betekent dat Oost-Duitsland
door West-Duitsland zou worden opge
slokt. Deze oplossing kan de Sowjet-Unie
niet aanvaarden. De Russische premier
verklaarde voorts, dat er geen blokkade
van West-Berlijn zal komen. West-Ber
lijn zal naar alle kanten vrije verbin
dingen hebben, maar die vrijheid moet
geregeld worden door een verdrag met
Oost-Duitsland.
Chroesjtsjows verklaring, dat de Rus
sische strijdkrachten reeds de nodige
maatregelen nemen om het hoofd te bie-
jden aan een eventuele Westelijke mobi-
I lisatie na de ondertekening van een vre-
desverdrag met Oost-Duitsland, werd
door de aanwezigen met een donderend
I applaus begroet. Hij werd ook luid toe
gejuicht toen hij zei: „Er zal een vre
desverdrag met Duitsland worden gete-
kend."
De rode leider had tijdens de eerste
helft van zijn rede rustig gesproken
maar toen hij over Duitsland en Ber
lijn ging spreken verhief hij zijn stem
en sprak met grote nadruk.
Het is onredelijk om in deze tijd met
wapens te zwaaien, indien onze tegen
standers met ons praten uit een positie
van kracht, zullen wij iets hebben om er
mee te antwoorden, aldus Chroesjtsjow.
Koningin Juliana Fonds
keert kwart miljoen uit
De raad van beheer van het Koningin
Juliana Fonds heeft besloten tot de uit
kering van bijdragen k fonds perdu tot
een totaalbedrag van ruim een kwart
miljoen gulden. De verdeling naar sec
toren is als volgt: algemeen maatschap
pelijk werk f71.750, jeugdzorg f65.420,
club- en buurthuiswerk f28.000. sociale
zorg voor zieken t 5.000. geestelijke volks
gezondheid f 2000. zorg voor minder-
validen f 59.000. studie en onderzoek
f 9 380. gezinsverzorging f 12.550, totaal
f253.100.
Voorts werden 17 leningen toegekend
tot een totaal bedrag van f 116.450.
„CO-OP NEDERLAND"
TEGEN RECLAME IN
TELEVISIE
De Centrale der Nederlandse ver
bruikscoöperaties „Co-op Nederland",
waarbij 380.000 leden zijn aangesloten,
blijft op het standpunt dat de invoe
ring van reclame in de televisie ge
weerd moet worden.
Dit verklaarde de directeur, de heer
J. J. A. Charbo. op de jaarvergadermg
van zijn organisatie in Rotterdam Maar
als desondanks de televisie toch beschik
baar wordt gesteld voor reclameui?zen
dingen. zal ook de „Co-op Nederland"
de financiële mogelijkheden voor deze
vorm van publiciteit moeten bestuderen.
„Het repeteren van principiële bezwaren
is erg mooi en vaak ook erg nuttig",
aldus de heer Charbo. „maar de Co-
op Nederland is ook een commercieel
bedrijf en we moeten eventueel mee
huilen met de andere wolven in 'net
bos. Een dergelijke ontwikkeling kun
nen we niet alleen maar ideologisch
bekijken".
Venezuela houdt vast
aan terugkeer van gevangenen
Het Antilliaanse blad Beurs- en
Nieuwsberichten meldt dat in Curacao
wederom een bespreking is gevoerd tus
sen de Venezolaanse minister van Bui
tenlandse Zaken en de Nederlandse am
bassadeur dr. Boon over het vraagstuk
der zeven ontsnapte gevangenen, die nog
steeds op Curacao worden vastgehou
den. Na afloop van het gesprek zei de
minister tot journalisten, dat Venezuela
blijft aandringen op de terugkeer van
de voortvluchtige ex-militairen. „De Ne
derlandse ambassadeur toont nog steeds
bereidheid om samen te werken tot het
bereiken van een oplossing voor deze
zaak, die wij zeer delicaat vinden", voeg
de hu eraan toe. De minister deelde
verder mee. dat tevens overleg plaats
vindt via de consul-generaal op Cura-
Cao en dat nieuwe instructies zUn ge
zonden naar de Venezolaanse amba.s
sadeur in Den Haag.
