een betere sigaret
INTERNATIONAL
Goocheltoer van minister Macleod:
Brits plan voor Noord-Rliodesië
„Klimaat scheppen voor
gesprek met Nederland"
prijs fl.-|
Koningin en Prins 6 juli
bij grootse vlootschouw
heeft
met grote moeite
Londen
vastgehouden aan het beginsel
van de rassenloze politiek
Een beroep op onze opinie om
overdracht te bewerkstelligen
Vele spectaculaire hoogtepunten
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 28 juni 1961
Derde blad no. 30391
(Van onze Londense correspondent)
Het Britse Lagerhuis heeft met gemengde gevoelens een nieuw politiek plan
voor Noord-Rhodesië ontvangen, dat de minister van Koloniën, Macleod, na veel
vyven en zessen op tafel heeft kunnen leggen. Het voorstel waarover maanden
lang achter de schermen is gevochten, is een compromis: de Britse regering
beweert te hebben vastgehouden aan het beginsel van rassenloze politiek, welke
het grote ideaal vormt, dat zjj in Afrika tracht te verwezenlijken. Maar de
invoering van een werkelijke parlementaire democratie in een sociaal en
economisch nog verre van democratische samenleving, is niet eenvoudig. De Britse
regering wenst te breken met de blanke politieke overheersing, maar wil tegelij
kertijd de Europeanen op hun beurt behoeden voor politieke onderwerping door
de Afrikanen.
Griezelig-ingewikkeld
kiessysteem
Tot nu toe lag in Rhodesië, waar de
Britten als experiment de deelgenoot
schapsgedachte voorstaan, de nadruk op
het blanke element in de onderlinge
samenwerking. Het was echter, zoals een
vooraanstaand Brits diplomaat het on
langs uitdrukte, de samenwerking tus
sen ruiter (de Europeanen) en paard
(de Afrikanen).
Sir Roy Welensky, de federale pre
mier, wilde dit voorlopig zo houden.
Maar het zelfbewuste deel der inheem
sen voelde er niet voor nog langer paard
te zijn.
De Britse regering trachtte daarop in
de overheersend Afrikaanse gebieden
(Noord-Rhodesië en Njassaland) on
danks Welensky en zijn Verenigde Fe
derale partij het zwaartepunt naar de
inheemsen te verleggen. De commissie-
Monckton kwam destijds in meerder
heid tot de slotsom dat er in Noord-
Rhodesië inderdaad een inheemse meer
derheid behoorde te komen. De regering
ontwierp een vernuftig kiesstelsel, dat
hiertoe de mogelijkheid opende, doch
een zwarte meerderheid niet automa
tisch waarborgde. Ware dit wel zo, dan
zou er immers toch weer sprake zijn
van politiek, gebaseerd op ras, thans
het donkere ras, hetgeen Londen in
beginsel onaanvaardbaar acht.
Tussen twee uitersten
Welensky wilde echter wel de garantie,
dat de macht in handen van de blanken
bleef, zij het met eventuele steun van
de gematigde Afrikanen. Londen moest
Welensky ontzien, omdat men hem in
Zuid-Rhodesië nodig heeft als buffer
tegen de blanke extremistische Domi
nion-partij. welke er misschien niet voor
terug zal deinzen Zuid-Rhodesië af te
scheiden van de federatie en zo nodig
samen te gaan met de Unie van Zuid-
Afrika. Zou Macmillan Welensky verlie
zen, dan zou de liberale Britse koloniale
politiek in Afrika waarschijnlijk een
genadeslag worden toegebracht. Vandaar
dat men in Noord-Rhodesië voorlopig
tracht de kool en de geit te sparen.
De inheemsen zijn teleurgesteld, dat zij
de door hen verlangde meerderheid in
het parlement niet zonder meer hebben
gekregen, maar Kaoenda, de belangrijk
ste politieke leider, is bereid Macleods
plan, dat in de praktijk de inheemsen
misschien alleen maar gelijkheid geeft,
te aanvaarden, hoewel de Afrikaanse
extremisten hem het vuur aan de sche
nen leggen, precies zoals de Europese
extremisten dit Welensky doen. Er is
thans een hoogst ingewikkeld plan uit
de bus gekomen, dat het Lagerhuis,
toen Macleod het kort uiteenzette, niet
bij machte scheen zonder nadere studie
te doorgronden. Callanghan, Labours
schaduwminister van Koloniën, vroeg
sarcastisch of Macleod de kiezers van
Noord-Rhodesië misschien een rekenli-
niaal wil geven om de moeilijke mathe
matiek van het nieuwe kiessysteem te
helpen begrijpen.
Drie groepen Kamerleden
Het plan komt hier op neer, dat het
parlement uit drie groepen van vijftien
Kamerleden zal bestaan. De eerste groep
zal worden gekozen door degenen die
tot het opperste kiesregister behoren,
degenen namelijk met de beste school
opleiding en de grootste inkomens, als
mede het duurste huizen- of grondbe
zit. Dit zyn voornamelijk de Europe
anen. De tweede groep zal worden aan
gewezen door de kiezers, die op het
register voor lieden met lagere kwali
ficaties staan, in hoofdzaak inheemsen.
De derde groep zal echter de doorslag
moeten geven, omdat hier de kiezers
van beide registers gezamenlijk op Euro
pese en inheemse kandidaten zullen
kunnen stemmen, waarbij uiteraard al
leen juist de gematigden, met name de
liberalen, die niet op rassengrondslag
zijn georganiseerd, een kans maken.
Om de politieke rasoverheersing te
bemoeilijken, is er thans een griezelig
ingewikkelde methode bedacht om ras
ondergeschikt te maken aan politieke
beginselen en de kandidaten zoveel mo
gelijk te dwingen om steun te zoeken
bij beide rassen.
Overweldigende meerderheid
naar beide kanten voorkomen
Voor de gemengde nationale groep
van vijftien zetels zyn er zeven kies
districten, welke elk twee afgevaardig
den naar het parlement sturen, maar
blijkbaar om een verschuiving ten gun-
SCHADELOOSSTELLING
VOOR ONTEIGENING
De Tweede Kamer heeft gistermid
dag de voorlopige regeling voor schade
loosstelling van huurders van bedrijfs
panden in geval van onteigening aan
vaard.
Tevoren was het door mej. Lemaire
(PvdA) en mr. Berkhouwer (VVD) inge
diende amendement waarop vorige
week de vergadering strandde, omdat
nog slechts 62 van de 150 kamerleden
aanwezig bleken verworpen met
6655 stemmen. De confessionele frac
ties en een zestal socialisten stemden
tegen.
Ook een tweede amendement Lemaire-
Berkhouwer. dat de z.g. „glijdende
schaal" in de schadeloosstelling wilde af
schaffen, werd in deze verhouding ver
worpen.
Tenslotte werd het gehele wetsontwerp
aangenomen.
ste van de inheemsen te verzwakken
een concessie tegenover Welensky
wordt voorgesteld, dat vier van deze
zeven tweelingdistricten zowel een Afri
kaans als een Europees Kamerlid zul
len afvaardigen. Alleen de overige drie
dubbele kieskringen kunnen eventueel
hoogstens zes inheemsen of zes blanken
aanwijzen. Dit voorkomt een overwel
digende meerderheid naar beide kanten.
De vijftiende zetel van de middengroep
zal worden gereserveerd voor een Aziaat
of een kleurling. Verder moet een kan
didaat om gekozen te worden tenminste
12 l/z procent of 400 stemmen verwer
ven (welke van de twee het minste^iS)
zowel van de door Europeanen als door
Afrikaners uitgebrachte stemmen. Een
verdere anti-ras veiligheidsklep is. dat
een kandidaat tevens minstens 20 procent
van de door een der beide kiesgerech
tigde groepen uitgebrachte stemmen zal
moeten verwerven.
Om de Afrikaners nog wat tegemoet
te komen, zullen 500 hunner extra aan
het hoogste kiesregister worden toege
voegd boven het aantal, waarmee dit
oorspronkelijk zou worden verhoogd.
De slotbalans zal zyn een aanzien
lijke toeneming van het aantal inheem
se Kamerleden met de mogelijkheid
van een numerieke inheemse meerder
heid, doch niet noodzakelijk een meer
derheid, welke bestaat uit een gesloten
politiek blok, alsmede handhaving van
een politiek systeem, niet gebaseerd op
ras. Dit alles moge theoretisch waar
zyn, maar na Macleods goocheltoeren
is nog niemand veel wijzer!
Tot zover onze Londense correspon
dent.
Buitenlandse samenzwering
Intussen meldt AFP uit Salisbury
(Zuid-Rhodesië), dat de Zuidrhodesische
Afrikaanse nationalistische leider Ken
neth Kaoenda, die aan het hoofd staat
van de „Nationale verenigde onaf-
hankelijkheidspartij", zich krachtig ge
kant heeft tegen de Britse voorstellen
tot stichting van een wetgevende raad
in Noord-Rhodesië.
Hij en de leider der „Nationale de
mocratische partij", Josjoea Nkomo, ver
klaarden dat de Britse voorstellen een
„buitenlandse samenzwering" zyn en
dat zij daarom uit alle macht zullen
stellen worden aanvaard, zullen ze niet
langer dan drie maanden stand hou
den", aldus Kaoenda.
Nasoetion: charmant doch vastberaden
(Van onze correspondent in Bonn)
Natuurlijk zullen wij onze claim op Nieuw-Guinea niet laten vallen",
zo zei de Indonesische minister van Defensie Nasoetion gistermorgen
tijdens een gesprek met de pers in Bonn. Waarover wij reeds in het
kort berichtten. ,,In tegenstelling tot wat prof. Duynstee heeft gezegd,
zijn er van mijn kant geen concrete voorstellen gedaan, waaruit men
iets dergelijks zou kunnen opmaken", zo ging hij verder, „maar zeker
is, dat wij, en daarmee bedoel ik ook president Soekarno, het uiterste
zullen doen om op vreedzame manier de kwestie West-Irian op te
lossen." De minister zette uiteen hoe hij zich voorstelt de moeilijkheden
tussen Indonesië en Nederland op te lossen. Langzaam maar zeker zal
er via informele gesprekken ,,als tussen vrienden" een klimaat moeten
worden geschapen, dat het mogelijk maakt een gesprek tussen beide
regeringen te entameren".
Life is beter, omdat Life sigaretten
gemaakt «orden volgens de
internationale kwaliteitsstandaard,
zoals vastgelegd door
Brown Williamson Tobarco
Corporation. Louisville-Kentucky U.S.A.
Nu ook onder licentie in Nederland
Leger staat onder druk
Wat ik graag wil, zo zei hy, „is alom
de overtuiging vergroten dat Nieuw-
Guinea uiteindelijk terug moet komen
binnen het Indonesische kader, waarin
het overigens altijd geweest is".
Nasoetion gaf weer dat zijn regering
de laatste tijd steeds meer aandacht
gaat geven aan punt drie van het drie
jaren programma, dat eind 1962 afloopt
en dat luidt: „oplossing van de zaak
West irian".
Juist omdat de beide andere punten,
vergroting van de rijstproduktie en het
herstellen van de binnenlandse veilig
heid, zulk een verrassende voortgang
hebben gemaakt, richt de aandacht zich
steeds meer op West Irian", zo zei Na
soetion. Daar komt nog bij dat onder
de Indonesische bevolking de wens
steeds sterker wordt deze kwestie opge
lost te zien. Ons leger staat permanent
onder druk", aldus de minister.
Geweld niet uitgesloten
Aan de andere kant gaf hy toe dat
zyn regering weliswaar naar een vreed
zame oplossing van de zaak streeft,
maar dat geweld principieel niet kan
worden uitgesloten. Zoals president Soe
karno voor de Assemblee van de V.N.
heeft gezegd, kan deze toestand niet
eeuwig duren. „Na afloop van ons drie
jarenplan komt de kwestie toch ook in
een kritiek stadium, ook al betekent dat
niet dat men dan onmiddellijk met een
oorlogsverklaring moet rekenen".
Eventueel boycot
Als andere mogelijkheden om kracht
aan de Indonesische wensen by te zet
ten, schetste Nasoetion een boycot van
Nederland door die landen die Indone
sië in zijn aanspraken op Nieuw-Gui
nea steunen.
Een dergelijke boycot zou kunnen lij
ken op de maatregelen die een aantal
landen tegen Nederland nam ten tijde
van de politionele acties in Indonesië.
Nasoetion zei te hopen en te verwachten
dat het informele contact dat nu aan de
gang is voort zal gaan. Ook als president
Soekarno en hijzelf weer terug zouden
zyn in Indonesië" Wy regelen de zaken
niet met z'n tweeën", zo zei hy. Contact
blijft mogelijk via ambassades en an
dere Indonesische politici. Ook de confe
rentie van neutrale landen, die eind van
dit jaar zal worden gehouden, noemde
hij als mogelijkheid voor nader contact.
De minister zei in ieder geval nog con
tact te zullen opnemen met prof. Duyn
stee. „Ik denk nog van hem te horen en
ikzelf zal hem nog wel het. een en ander
te vragen hebben", aldus Nasoetion.
Concessies
Op vragen of Indonesië enige conces
sies in het vooruitzicht kon stellen bij
eventuele onderhandelingen met de Ne
derlandse regering zei Nasoetion, dat
normalisatie van de betrekkingen met i
Den Haag Indonesië's doel was. Voor
Nieuw-Guinea stelde hy als mogelyk-
heid in het vooruitzicht een soort regio- i
nale autonomie binnen de Indonesische
staat in de geest van Atjeh en Djocja-
karta.
Het Nederlandse hameren op het zelf
beschikkingsrecht van de Papoea's
maakt op de Indonesische regering wei
nig indruk. Dat bleek uit de verklaring
van de minister, toen hy zei dat ook
de Papoea's achter de proclamatie van
augustus 1945 hadden gestaan, waarbij
het principe van de Indonesische zelf
standigheid werd afgekondigd. Het ge
sprek dat Nasoetion met enige vertegen
woordigers van de Nederlandse pers had.
liep in een prettige sfeer. De minister en
zijn medewerkers deden alles om te la
ten blijken dat het hun ernst was met
hun streven het Nederlands-Indonesi
sche geschil vreedzaam op te lossen. Het
was bijna een beroep dat Nasoetion op
de Nederlandse publieke opinie deed,
toen hij zei dat vele sentimentskwesties
achterwege gelaten moesten worden en
dat er toch alles aan gelegen was de
redelijke oplossing van een uiteindelijke
overdracht van Nieuw-Guinea aan In
donesië te bewerkstelligen.
Geen prijsgeven van principe
Toch was duidelyk dat achter
de charmante woorden van Nasoetion
i een grote vastberadenheid schuil ging
wat de principiële kant van de zaak be
trof. Niemand hoeft te verwachten dat
Indonesië het principe dat Nieuw-Gui-
j nea tot zijn gebied behoort, prys zal
geven. Nederland zal slechts een gewa
pend conflict kunnen vermijden als het
met dit uitgangspunt rekening houdt en
het bereid is zijn positie in de kwestie
Nieuw-Guinea te herzien.
De Tweede Kamer heeft gisteren
een begin gemaakt met de behan
deling van de Kinderbijslagwet.
Staatssecretaris Veldkamp en mi
nister Van Rooy achter de rege
ringstafel.
(Van onze Haagse correspondent)
Koningin Juliana en Prins Bernhard zullen op donderdag 6 juli in
Scheveningen een défilé van schepen en vliegtuigen van de Kon.
Marine afnemen, dat het grootste wordt in de geschiedenis van de
moderne Marine.
De kruiser „De Zeven Provinciën" en het vliegdekschip „Karei
Doorman", de grootste schepen van het aan deze vlootrevue deelw
nemende eskader, zullen ieder 21 saluutschoten afvuren, wanneer zij
aan het hoofd van de, in geëchelonneerd kiellinie verband varende
formatie dwars van de Scheveningse pier komen. Daar, op het dak
van het restaurant, zullen Koningin en Prins het voorbijvaren van de
vloot en het overvliegen van de vliegtuigen gadeslaan. Het is de eerste
maal dat Hare Majesteit op deze wijze met de Marine in aanraking
komt.
De in totaal 42 saluutschoten, het i luchtverdediging) en 3 Sikorski HSS/
traditionele „joelen" aan boord van de j In (onderzeebootbestrijdingshelekop-
oorlogsbodems. redding oefeningen en i ters).
het schieten met vliegtuigraketten op I Vervolgens gaan (om half elf) de
een drijvende schijf, een défilé van 950 j schepen voor de kust, langs de gehele
man Marinetroepen op de boulevard, j boulevard, ten anker, in drie linies: het
vlagseinoefeningen, taptoe, vuurwerk en I dicht bij de kust de kleinste bodems
niet in het minst de vloot, die met met de minste diepgang, daarna de wat
alle verlichting ontstoken, 's avonds voor grotere en het verste weg het vlieg -
de kust voor anker ligt. vormen de kampschip en de kruiser, en daarmee
meest spectaculaire hoogtepunten van is, om kwart voor elf, het eigenlijke
deze marine-show
In totaal 33 schepen, met een be
manning van 3600 koppen en een voort
stuwingsvermogen dat groot genoeg zou
zijn om de hele randstand Holland van
energie te voorzien, zullen aan de mari
tieme parade deelnemen.
Trouwens, met deze 33 schepen is nog
niet al het materiaal genoemd, dat bü
de revue betrokken is. want voor alle
zekerheid zullen in de Scheveningse ha-
van o.a. nog twee marine-bergingsvaar
tuigen in gereedheid worden gehouden
Geheel volgens de traditie, welke De
Ruyter en Tromp, in de jaren dat
Nederland nog een eerste rangs vloot-
mogendheid was, hebben gevestigd, wor
den de schepen, die aan deze vloot
schouw deelnemen op 5 juli ter rede van
Texel verzameld. Daar komt ook de
Commandant der Zeemacht in Neder-
defilé ten einde. Hare Majesteit en de
Prins vertrekken dan weer. Zodra de
oorlogsbodems voor anker liggen zal
de Commandant Zeemacht, die het be
vel voert, zfjn opwachting komen ma
ken by burgemeester Kolfschoten en
deze brengt, op zijn beurt, een tegenbe
zoek.
Reddingsoefeningen
Tussen twee en vier uur zal men kun
nen kijken naar reddingsoefeningen met
helikopters, raketschieten van de ma
rinevliegkampen en vlagseinoefeningen
voor de schepen. Via een honderdtal
luidsprekers zal ervoor worden gezorgd,
dat iedereen een duidelijk beeld krijgt
van wat zich vóór de boulevard afspeelt.
Om vier uur trekt vervolgens 950 man
Marinepersoneel (adelborsten, mariniers.
hm* Khout-bU-nacht mr AN. baron ^üëzen hrt mónu
de Vos steenwdk aan boord vam.De yoor „y hr,
Zeven Provinciën Met de Karei Door- bur,en,ce,trr KollKholen
man en de ..De Zeven Provinciën" voor- d fM
op vaart het eskader naar Scheveningen Afvaardiging van' de aan de vlootrevue
Koningin Juliana en Prins Bernhard 1 deelnemende schepen zullen, nadat zij
zuilen om tien uur in Scheveningen met een sioependienst van boord zyn
aankomen, waar bjj de pier de Com- gehaald, de gast zijn op 'n receptie, die
missaris van de Koningin en burge- het Haagse gemeentebestuur om half
meester Kolfschoten ter begroeting ge- zes in het oude stadhuis aan de Groen-
reed zullen staan. Iets verder op de pier markt de Kon. Marine aanbiedt,
ontmoet de Koningin mr. A. Adema De avond is gereserveerd voor een
Zijlstra, gedelegeerd commissaris van
de E. M. S. en nog weer iets ver
der zullen de minister van Defensie,
ir. Visser, en de Staatssecretaris van
Marine hun opwachting maken.
Om vjjf over tien begint de vlootre
vue. die haar eerste hoogtepunt krijgt
in de tweemaal 21 saluutschoten van de
..Karei Doofman" cn de „De Zeven Pr°- ninl.kolon„ h»,!,. die In 195» .de
Vinden die om kwart over tien zullen
losbarsten.
taptoe en een groot vuurwerk.
In de lucht
Tijdens het défilé zullen toestellen be
horende tot vijf squadrons van de Ma
rine Luchtvaartdienst voorbij vliegen.
Het zijn: 18 Grumman s2fl-trackers
(korte afstand onderzeebootbestrljdings-
vliegtuigen voor vliegkampschepen), 9
Hawker Seahawks (straaljagers voor de ginnen.
Opstandelingenleider
gaf zich over
Volgens radio-Djakarta heeft lulte-
Indonesische revolutionaire republiek'
uitriep, rich in Solok (West-Sumatra i
overgegeven.
Volgens de radio werd Hoessein, die
militair commandant van Mldden-Su-
matra is geweest, „by zyn terugkeer tot
de republiek" ontvangen door luitenant-
kolonel Prawoto. Verwacht wordt dat
spoedig onderhandelingen voor de over
gave van Hoesselns troepen zullen bc-
