Hollandia's bizarre Boei
leerschool voor notabelen en
broedplaats voor infiltranten
De
Twentsche
Bank a
Zeer bijzondere gevangenis
Vele hotels in Tirol en Salzburg
sluiten liun restauratiebedrijf
Oud en jong in 1961...
Service van de
Nachtveiligheidsdienst
in de vakantie
Opgericht 1 maart 1860
Zaterdag 10 juni 1961
Derde blad no. 30376
De gevangenis van Hollandia is
een bizarre instelling, gehuisvest
onder oud zink in gammele gebou
wen. maar tegelijkertijd een gevan
genis, zoals men die zelfs in de
hoogontwikkelde landen" niet
ziet. Geen opeenstapeling van cel
len en geen afstotend complex vol
tralies en alarmsysteem, maar een
ruim terrein met hier en daar een
gebouw, omheind door een zinken
omheining, met op de hoeken
wachttorens.
Tot de bewoners behoren infiltran
ten, koppensnellers, intellectuelen en to
venaars.
De directeur van de gevangenis te
Hollandia-binnen, de heer W. Knuisting,
bracht enige tyd geleden voor het eerst
een bezoek aan een Europese gevan
genis, de strafgevangenis te Breda.
Hij vond het een „beklemmend" in
stituut. De gevangenis, die onder zijn
leiding staat lijkt meer op een kazerne.
In Nieuw Guinea heet een gevange
nis: „boei", een woord dat uit het voor
malig Nederlands Indië is geimporteerd.
De gevangenis wordt thans „bewoond"
door 168 gevangenen (capaciteit 250),
van wie slechts enkelen in preventieve
hechtenis. Men kent er diverse groe
pen, zoals de infiltranten uit Indone
sië en de inheemse gevangenen. Voorts
wordt onderscheid gemaakt tussen ge
vangenen. die veroordeeld zijn door een
inheemse rechter (de autochtonen) en
die welke veroordeeld werden door een
gouvernementsrechter (de niet-autoch-
tonen).
Intellectuelenkamer
Het regime is voor allen gelijk op
twee uitzonderingen na. Er is een spe
ciale „intellectuelenkamer", waar men
sen worden ondergebracht, die reeds
kennis hebben gemaakt met de Wester
se leefwijze. Deze gevangenen slapen op
een matras, maar zij krijgen wel het
zelfde voedsel als de anderen. De an
deren slapen op houten britsen. Voorts
komen de lichtgestraften in aanmer
king voor werk buiten de gevangenis.
Deze gevangenen verzorgen de vuilop
haaldienst in Hollandia-binnen en on
derhouden de begraafplaats, de tuin
van de gouverneur en de groentetuin
van de gevangenis. Er bestaat voor alle
gevangenen een stelsel van premies en
Kerkelijk L even
Samenleven in één
kerkverband
De generale synode van de Geref.
Kerken (vrijgemaakt) heeft zich deze
week in Assen met enkele belangrijke
punten van haar agendum bezig gehou
den.
Ds. D. van Houdt heeft gerappor
teerd namens commissie drie over het
rapport over de samenspreking met de
Chr. Geref. Kerken. Uitvoerig heeft de
synode over deze zaak van gedachten
gewisseld. Tal van sprekers hebben wen
sen geuit voor een nauwere contact met
de Chr. Geref. Kerken of opmerkingen
gemaakt over de siutatie, zoals zy die in
deze kerken zagen.
Er is opgemerkt, dat men geen ant
woord van christelijk gereformeerde zij
de moet forceren.
De voorzitter was van oordeel, dat
deputaten terecht van de christelijke
gereformeerde synode thans een duide
lijke uitspraak wensen. De commissie
stelde voor, aan de christelijk gerefor
meerde synode de vraag voor te leggen
of zij thans na de gevoerde besprekin
gen met de synode van Assen van oor
deel is, dat de verhouding tussen kerken
met eenzelfde belijdenis wel zo duide
lijk is, dat zij het nodig acht dat de
kerken aanstonds pogen tot eenheid te
komen. Verder stelde de commissie voor
deputaten te benoemen, met de op
dracht om bij een instemmend antwoord
de besprekingen met de christelijk gere
formeerde deputaten voor te zetten.
De synode wil de kerken herinneren
aan hun verantwoordelijkheid om waar
mogelijk zelf wegen in te slaan, die zou
den kunnen leiden tot het samenle
ven met de Chr. Geref. Kerken in één
kerkverband.
Prof. H. J. Schilder was van mening,
dat de besprekingen nog niet geheel
klaar zijn. Er moet echter, naar zijn
mening, geen onderbreking in het over
leg komen.
Resultaat was, dat het rapport naar
de commissie werd terug verwezen, op
dat deze zich zou bezinnen op het ge
sprokene en zal pogen tot een eenparige
beslissing te komen.
UITZENDING VAN
KERKDIENSTEN.
De synode heeft verder behandeld het
rapport over uitzending van kerkdien
sten per radio en televisie.
De commissie kwam na uitvoerige
discussies met een gewijzigd voorstel
over het medewerken aan t.v.-uitzen-
dingen van kerkdiensten. Als bezwaren
werden onder meer uitgesproken: het
gebruik, dat van de televisie in het
algemeen gemaakt wordt, de schade
lijke invloed die ervan uitgaat, zondaga-
arbeid voor ongeveer 20 man personeel.
Verder dat de kerkdiensten niet langer
dan een uur mogen duren, storing we
gens het gebruik van technische appa
raten en de extra inspanning, die van
voorgangers en kerkgangers wordt ge
vraagd.
Dit voorstel werd aangenomen met
17 tegen 10 stemmen.
NED. HERV. KERK.
Aangenomen naar Suawoude (toez.) P.
Datema te Witte veen.
GEREF. KERKEN.
Beroepen te Koudekerk a. d. Rijn W. J.
de Ruiter te Idskenhulzen Te Dalfsen H.
Olde, kand. te Dedemsvaart
BAPTISTEN GEMEENTEN.
DONDERDAG.
Prediker: Spr. ds. J. A. Smink van Den
Haag. 8 uur nam.
straffen, lijfstraffen kent men er niet.
De intellectuelenkamer wordt afgeslo
ten door een deur met een hangslot. Er
naast echter, van kniehoogte tot het
plafond, bestaat de „muur" uit kippen
gaas, waarin een zeer groot gat zit.
„Dat is om de kat uit te laten" was de
uitleg die buitenlandse jounalisten kre
gen.
Een van de meest opvallende inwo
ners van de gevangenis is het opper
hoofd Amoeli, uit de Baliemvallei, die
naar verluidt 50 moorden op zijn gewe
ten heeft. Dat is geen kwestie van mis
dadigheid, maar van adatplicht. Zijn
escapades waren aanleiding tot de straf
expeditie destijds naar zijn dorp, het
geen weer aanleiding werd tot het be
ruchte „vlagincident". Het is Amoelie
overigens aan te zien, dat hij nog niet
gewend is kleren te dragen. Alles zit
hem schots en scheef om het lijf, het
geen hem overigens niet verhindert
breed en gul te glimlachten als er be
zoekers komen, zoals de adat van zijn
streek voorschrijft.
Notabelen
In de gevangenis kunnen vele vak
ken onderwezen worden.
Men kan er timmerman worden, tuin
man. kleermaker, kok en zo meer. Zeer
tot verdriet van de directie van de ge
vangenis verlaat binnenkort een leraar-
kleermaker voortreffelijk vakman
de gevangenis. De man heeft er bijna
acht jaar opzitten, waartoe hij veroor
deeld was. Hij heeft het vak zelf ook
in de Boei geleerd. Deze kleermaker
hoopt een bedrijfje te kunnen vestigen
in Biak en de heer Knuisting hoopt,
dat hij regeringskrediet zal krijgen.
Deze ontwikkeling doet zich wel meer
voor. Zendelingen en missionarissen in
het binnenland hebben opgemerkt, dat
voormalige gevangenen, die naar het
binnenland terugkeren, daar snel een
vooraanstaande plaats gaan innemen.
Het zijn mannen, die niet alleen de
„Sekolah-Boei" (de gevangenisschool)
hebben doorlopen, maar veeleer man
nen die „de wereld" (Hollandia) heb
ben gezien.
Als men de werkplaats in de gevan
genis bezoekt, wordt dat duidelijk. De
Papoea, die sinds eeuwen in volkomen
vrijheid heeft geleefd, kan het begrip
vrijheidsstraf geestelijk nauwelijks aan.
Dat is een van de reden, dat men hem
niet „opsluit". Daarbij komt dan, dat
het leren van een vak, het omgaan
met „mensen van de wereld" een in
grijpende leerschool vormen.
Er zijn bijna geen recidivisten. Pa
poea's, die weer in vrijheid worden ge
steld, weten meer en kunnen meer dan
hun stamgenoten en dat geeft hen be
langrijkheid.
Problemen
Naast de gevangenis te Hollandia-bin
nen ligt een pro-Indonesische kampong
(inheemsenwijk). Ten gerieve van spe
ciaal de gevangen infiltranten, maar
ook tot lering van de andere gevan
genen zet men er keihard „Radio Am-
bon" aan, de zender ^n de Republiek
Indonesië, die speciaal gericht is op Ne
derlands Nieuw-Guinea en propaganda-
uitzendingen verzort.
De heer Knuisting heeft reeds ge
tracht een radio aan te schaffen voor de
gevangenis, maar er is geen geld en hij
kan dus geen „tegengif" verstrekken
met behulp van Radio Biak: de radio-
omroep van Nieuw-Guinea. Evenmin
kan hij dus het geluid uit de kampong
aan de andere zijde van de zinken
schutting overstemmen.
Enkele maanden geleden heeft, een
Papoea-agent zichzelf van het leven be
roofd, toen hij op wacht stond voor de
gevangenis.
Lange tijd wilde niemand op die plek
op wacht staan, omdat men de geest
van de agent vreesde en zijn bloed
rook. Toen werd de schutting ter plaat
se driemaal overgeschildderd. Er werd
een nieuwe agent heen gebracht en hem
werd gevraagd wat hij rook. „Verf" was
het antwoord. „Niets anders?"
„Neen. niets anders". De agent be
mande die post en overtuigde daarmee
tenslotte de anderen, dat er geen bloed
te ruiken was.
„Bekeren"
Een groot probleem is ook. dat er
geen gescheiden faciliteiten zijn voor
„gewone" gevangenen en poltieke ge
vangenen. Daardoor bestaat het gevaar,
dat pro-Indonesische elementen, zoals
de talrijke infiltranten, de anderen „be
keren". Voorts is daar bijvoorbeeld de
beruchte tovenaar Maselkosoe. die zeer
veel invloed heeft. Onlangs werd op een
gevangene een amulet gevonden, dat
de drager onkwetsbaar moest maken
voor Nederlandse kogels.
In tegenwoordigheid van de gevangene
besloot directeur Knuisting het gezag
van de tovenaar te tarten. Hij nam het
tovermiddel en pakte het uit. Eerst een
koordje, toen een rood lapje, gewikkeld
om een cent. Op de papiertjes stond,
dat de eigenaar een „koelit Besi" <koe-
lit is huid, besi is ijzer) had die be
stand was tegen kogels. Gebruik was
gemaakt van de huid van Christus en
die van Mohammed. Het heeft niet ge
holpen, de gevangene gelooft, nog steeds
in de kracht van zijn „djimat" (amu
let).
PROTESTACTIE WONINGHUREN
Naar wij van de zijde van de Huur
adviescommissie vernemen is de heer J.
Kloet, die onlangs op een vergadering
verklaarde, dat hij tijdens een onderhoud
met deze commissie minder prettige er
varingen had opgedaan, bij de Huur
adviescommissie een volkomen onbeken
de figuur. De heer Kloet heeft nimmer
een gesprek met deze commissie aange
vraagd of gehad.
Tekort aan kelners
en serveersters
(Van onze Weense correspondent)
In het komende seizoen zullen
toeristen, die hun vakantie in
Oostenrijk willen doorbrengen,
met de mogelijkheid rekening moe
ten houden, dat het restauratie-
bedrijf in verschillende hotels ge
sloten zal zijn. Dit is voornamelijk
te verwachten in Tirol en in de
streek rondom Salzburg, waar een
aantal hoteliers van plan is hun
restaurants te sluiten.
Zy zien zich hiertoe gedwongen, om
dat zy niet voldoende personeel kunnen
krygen om hun gasten met de tradi
tionele zorg te bedienen. Op adverten
ties reageren weliswaar nog kelners en
serveersters, maar op grond van de in
ternationale concurrentie worden er zo
hoge financiële voorwaarden gesteld dat
een gemiddeld Oostenryks bedryf daar
op niet kan ingaan. Een groot gedeelte
van het bedieningspersoneel heeft, reeds
contracten met het buitenland afgeslo
ten.
Ten gevolge van deze voorgenomen
beperking in de hotels zullen dus de
gewone restaurants een grotere aanloop
krygen en overvol worden. Natuurlyk
heeft de Oostenrijkse horecaf tegen der
gelijke plannen gewaarschuwd, maar de
hoteliers zyn van mening dat zy de
nadelige gevolgen van de huidige ont
wikkeling niet alleen kunnen dragen.
Zy willen wel kamers verhuren en bo
vendien nog een ontbyt en kleinere ge
rechten serveren, maar verder kunnen
zy volgens hun mening niet gaan. al
thans niet in de westelijke provincies
die juist t meest door buitenlanders
worden bezocht.
In de streek rondom Salzburg en in
Tirol zullen zich dus moeilijkheden voor
doen, doch deze zullen zich beperken
tot de hotels van de gemiddelde klasse
die aan de grotere verkeerswegen zijn
gelegen. In verder afgelegen streken
echter en vooral in hotels van de eer
ste categorie zal men zeker volledige
restaurant-accommodatie vinden.
Ook in Wenen en omgeving is het
gebrek aan keuken- en bedieningsperso
neel nu reeds acuut geworden, voorna-
melyk op zondag. Om wandelaars en
autorijders tegemoet te komen en hun
het lange zoeken te besparen, zullen
hotels en restaurants die volledig in be
drijf zyn, kenbaar worden gemaakt door
opschriften en opvallende symbolen, b.v.
een kok met muts.
De aandacht van de samen oplopende twee is van hun gesprek afgeleid, als de grootvader,
op wandel met het kleinkind, hen staande houdt; en van alle drie is ze nu geheel gericht op
het plotselinge middelpunt. Drie mannen, drie verschillende levens, in de saamhorigheid
van hun jaren. ,,Hoe vind je hem?" Omdat het antwoord uit hetzelfde rijk van woorden
is als de vraag, ontplooien de gelaatstrekken zich tot de onderlinge gelijkenis van de
eensgezinde, warmzekere lach, waarmee de verstillende levensavond zich zont aan de pril
heid van het begin.
ANTOON COOLEN.
Een eeuw De Twentsche Bank. Een goede grondslag
voor de pioniersgeest van de jeugd, gespiegeld aan het
verdiept inzicht van de ouderdom. Een harmonisch samen
gaan van oud en jong. Zoals op af geheelde foto. waarbij
een nederlands schrijver zijn impressies weergaf.
Puhlikatie ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan
Proces in Hongarije
tegen priesters
Op het ogenblik wordt In Boedapest
een proces gehouden tegen elf vooraan
staande rooms-katholieken, die beschul
digd worden van pogingen om „een elite
van jonge rooms-katholieken" in het le
ven te roepen, die regeringsfuncties zou
den moeten bekleden in een „christelijke
republiek". De republiek zou gevormd
worden met steun van een „buitenland
se mogendheid", zo vermeldt de acte van
beschuldiging.
Onder de elf verdachten bevinden
zich zeven priesters.
llen, op de priester Oeden Lenard na,
hebben verklaard schuldig te zyn aan
„staatsgevaarlyke activiteit, gericht op
omverwerping van de Hongaarse Volks
republiek"
Lenard gaf wel toe dat hy verkeerd
had gehandeld door brochures te schrij
ven met „een onjuiste inhoud", maar
dit was volgens hem geen misdaad. Hy
zei. dat hy na zyn vrylating uit de ge
vangenis colleges had gegeven over
„christelyke ideologieHy ontkende
echter hardnekkig dat hy gepoogd had
„een op politiek gebied georiënteerde
christelyke elite" te vormen.
De president van de rechtbank vroeg
hem of zijn geestelijke overheid hem.
na zyn vrylating uit de gevangenis, ver
lof had gegeven om zyn priesterlyke ac
tiviteit voort te zetten.
Lenard antwoordde, dat de aartsbis
schop van Esztergom kardinaal
Mindszenty verhinderd wordt zyn
Aan de Parkkade te Rotterdam Idie een o[[icieel bezoek van enkele [manning van elk der schepen be-
liggen vier Britse kustmijnenvegers. dagen aan ons land brengen. De be-\draagt 42 koppen.
VEROORDEELD WEGENS
POGING TOT DOODSLAG
Het gerechtshof te Arnhem heeft een
43-jarige man uit Groesbeek wegens po
ging tot doodslag conform de eis ver
oordeeld tot een gevangenisstraf van 2
jaar en 6 maanden met aftrek. Het von
nis van de rechtbank luidde 4 jaar met
aftrek.
Hy had zyn gewezen vriendin uit
Groesbeek met een mes ernstig ver
wond. In de nacht dat dit gebeurde
had de man niet geheel nuchter
een steen gegooid door een venster van
het huis van de vrouw, toen zy op zyn
herhaaldelijk bellen niet had openge
daan. De vrouw was hem vervolgens op
de fiets achterna gegaan en had op haar
beurt een ruit van zyn huis ingegooid.
De dader was daarop naar buiten ge
vlogen en had haar acht steken in de
rug toegebracht.
Arrestaties in Bolivia
Reizigers die uit La Paz in de Argen-
tynse hoofdstad Buenos Aires zijn aan
gekomen. hebben meegedeeld, dat er in
Bolivia byna 200 mensen zyn gearres
teerd na de ontdekking van wat ge
noemd is een communistisch komplot
om de macht te grypen.
De arbeiders van de Boliviaanse myn-
bouw en industrie zouden een algemene
staking hebben afgekondigd om de re
gering te dwingen de gearresteerde lei
ders van het communistische komplot
in vryheid te stellen.
plichten uit te oefenen. „Daarom kon ik
myn verzoek niet indienen". Zoals be
kend is kardinaal Mindszenty tegen het
einde van de Hongaarse opstand naar
de Amerikaanse legatie in Boedapest ge
vlucht, waar hy zich nog steeds bevindt.
Vier beklaagden, allen priesters, wor
den in de aanklacht de leiders van de
tegen de staat gerichte activiteit ge
noemd. Het zyn Lenard, dr. Laszlo Ikvai,
Gioergi Koelley en dr. Oedoen Barlay.
Deze laatste was Cisterciënzer monnik.
Drie beklaagden hebben verklaard,
dat hun tegen de staat gerichte organi
saties al in 1948 zyn opgericht In 1958,
toen vele leden werden gearresteerd, vie
len deze organisaties uiteen.
Advertentie
Nu de vakantie weer is aangebroken en
daardoor vele woningen en bedrijven
tydelyk onbewoond en onbewaakt wor
den achtergelaten, heeft de Leidse
Nachtveiligheidsdienst een circulaire op
gesteld waarin nuttige wenken worden
gegeven om huis en'bezittingen zo goed
mogelyk te beveiligen. Bovendien kun
nen zy die met vakantie gaan hiervan
even tevoren kennis geven aan ons kan
toor Plantsoen 61. telef. 22883 of 30083.
dat dan de bewaking van het opgegeven
object in haar surveillancesysteem kan
opnemen, hetgeen echter niet inhoudt
dat er dag en nacht een waker voor en
achter het te bewaken object wordt ge
posteerd.
Hond aan het stuur
John Bunt, wegenwachter in
Cornwall, Engeland, dacht dat hij
droomde. Hij moest twee keer heel
goed kijken, maar de auto, die lang
zaam kuam aanrijden werd écht be
stuurd door een hond.
Bunt handelde snel. Hij plaatste
zijn wagen voor de aanrijdende
auto, sprong er uit, opende de deur
van de andere wagen en stampte de
rem op de plank. De bestuurder, een
witte foxterrier, die naar de naam
..Skipper" luisterde, stond achter het
stuur, met zijn voorpoten op het
stuurwiel.
Dominee G. F. Sand/ield, de eige
naar van de hond, vertelde later,
dat het dier, als de wagen gepar
keerd stond, graag op de bestuur
dersplaats ging staan met zijn poten
op het stuurwiel, om wat rond te
kunnen kijken. Vermoedelijk heeft
Skipper de handrem losgedrukt, toen
hij op de bank klom.
MINISTER WEERLEGT
BESCHULDIGINGEN
Zaak Van der Putten
Het ministerie van Defensie in Den
Haag heeft met bevreemding kennis ge
nomen van berichten in de zaak Van
der Putten, volgens welke twee collega's
van de heer Van der Putten met terug
werkende kracht zyn bevorderd. „De
feitelijke gang van zaken Is totaal an
ders geweest dan wordt gesuggereerd",
zo verklaarde prof. dr. J. J. de Jong. als
woordvoerder van de minister van De
fensie.
In Amsterdam is er helemaal geen
bevordering geweest en een bevordering
in Dongen heeft een geheel andere ach
tergrond. Het hoofd van het bedryfs-
bureau in Dongen was een technisch
ambtenaar eerste-klasse. die vorig Jaar
augustus door zyn commandant was
voorgedragen voor bevordering tot tech
nisch hoofdambtenaar (de naasthogere
rang» met ingang van 1 juli 1960. Die
bevordering is na een taakonderzoek
door het ministerie van Binnenlandse
Zaken in april jl. goedgekeurd, met
terugwerkende kracht tot 1 Januari van
dit jaar.
„Het hoofd van het bedryfsbureau in
Amsterdam", aldus prpf. De Jong. is een
technisch ambtenaar eerste-klasse. die
in mei 1959 door zyn commandant werd
voorgedragen voor bevordering tot tech
nisch hoofdambtenaar (eveneens een
naast-hogere rang dus) per 1 januari
1960. Bij taakonderzoek door het mi
nisterie van Binnenlandse Zaken was
gebleken dat die functie geen hogere
rang wettigde, omdat het bureau zich
nog in een ontwikkelingsstadium be
vond. Na verloop van tyd wanneer
o.a. door invoering van het tariefsysteem
het bedryfsbureau in Amsterdam zich
wat meer zal hebben ontwikkeld, zal de
taak van het hoofd daar nogmaals aan
een onderzoek worden onderworpen.
Tenslotte merkte prof De Jong op dat
er onder de Landmacht een hele reeks
bureaus zyn als die te Amsterdam en te
Dongen, waarvan de leidende functies
verschillend zyn geklassiflceerd.
