SPECTACULAIRE UITVINDING IN HET ZOETERWOUDSE OORZAAK RAMP NOG STEEDS ONBEKEND Hekkotters kunnen voordelig zijn, maar alleen voor haringvisserij Naar vijfdaagse voor zeevaart EEUWENOUD PROBLEEM DOOR AUTODIDACT OPGELOST Eerst WEU-en dan EEG-overleg Ongerustheid over het verlenen van Koninklijke onderscheiding Bij liektreilers moeten netten aan schepen worden aangepast DAF-TRUCKS GEBR. VAN ULDEN Weinig houvast voor deskundigen DONDERDAG 1 JUNI 1961 Eenvoud is de kenmerk van het tcare Verloop baart zorg De Vereniging van Nederlandse Koop- vaardü-officieren acht het wenselijk, dat per 1 juli a.s. voor de zeevarenden een zodanige regeling zal worden getrof fen dat In plaats van, zoals thans, één dag voor elke zondag op zee waar een 56-urige werkweek geldt ander halve dag verlof aan zeevarenden zal worden toegekend. Dit als voorlopige maatregel in afwachting van de komen de onderhandelingen in de tweede helft van dit jaar over de nieuwe C.A.O.'s. De vereniging deelt dit mede in een brief aan de organisaties en bedrijven, die partij zijn by het georganiseerd overleg in de zèevaart. De vereniging is van oordeel, dat ten aanzien van de vijfdaagse werkweek niet gewacht kan worden op de komende on derhandelingen over de wijzigingen in de dienstvoorwaarden. „Het verloop op de koopvaardijvloot is reeds verontrus tend en het zal nog beduidend toene men, indien niet bijtijds aan de drang om deel te hebben aan de vijfdaagse werkweek wordt toegegeven. Geen be drijfstak kan zich handhaven zonder deze in te voeren. Vooruitlopend op de onderhandelingen, waarin de verlofre gelingen op zichzelf aan de orde gesteld kunnen worden en met name de be twistbaarheid van het onderscheid tus sen de zondag op zee en die in een vreemde haven, dient reeds thans als onvermijdelijk erkend te worden, dat het verlof ter compensatie van zon- en feestdagen op zeer korte termijn dient te worden opgetrokken tot het peil van de vijfdaagse werkweek", aldus de ver eniging. In een werkplaats achter zijn huis in het wijde polderland bij Zoeterwoüde schijnt de heer J. M. Elderhorst de oplossing van een vraagstuk gevonden te hebben, waarmee de klokkenbouwers sinds Christiaan Huygens worstelen. Het betreft hier een volkomen nieuw idee de onnauwkeurigheden, die tengevolge van temperatuurs- en luchtdrukwisselingen in de slingergang van een uurwerk optreden, te ondervangen. Alle huidige constructies bleken op den lange duur in de praktijk niet te voldoen. De uitvinding van de heer Elderhorst maakt hierop een uitzondering, getuige de belangstelling van deskundigen uit binnen- en buitenland (o.a. uit Zwitserland). De heer Elderhorst Is 66 jaar en mot de leus „Eenvoud is het kenmerk van het ware" heeft hij zich twintig jaar geleden op dit probleem geworpen en het opgelost. Voor de sceptisch blikken van een deskundige, de heer J. J. Doorn uit Den Haag, die wij als lid van de Nederlandse Bond voor Horlogemakers in de arm hadden genomen, gaf de heer Elderhorst een demonstratie van zijn uitvinding. Bewondering Hij toonde zelfs aan, dat de vlam van een autogeen lasapparaat geen enkele invloed heeft op de regelmatige gang van de slinger. Na afloop van de de monstratie moest de heer Doorn er kennen, dat de uitvinding zeker zeer goede mogelijkheden heeft, en sprak zijn bewondering uit voor het volkomen nieuwe idee, dat aan deze constructie ten grondslag ligt. Uitvinder Elderhorst. die meer dan vijftig jaar in het klokkenvak werk zaam is, kan zich tevens eigenaar van een klokkenbedrijf noemen. In de avond uren heeft hij zich in alle takken van de natuurwetenschappen bekwaamd. Als jongeman woonde hij vaak de proeven van professor Keesom bij. Heel veel heeft deze autodidact aan zijn diensttijd gehad, waar zijn commandant, een natuurkundige, een wetenschappelijke kring infor meerde, die uit leergierige jonge mannen bestond. Tierdoor was het mogelijk, dat de heer Elderhorst, die Advertentie Europese veiligheid laat te wensen over (Van onze Londense correspondent) Het parlement van de Westeuropese Unie, thans in Londen in zitting bijeen, heeft gisteren met algemene stemmen het rapport van de Nederlandse afge vaardigde dr. C. L. Patijn over de on derlinge politieke raadpleging in de WEU aangenomen. Het voorstel beoog de de WEU-beraa<L agingen te laten voorafgaan aan het overleg tussen de zes EEG-landen, welke deel uitmaken van deze organisatie, om zodoende En geland ten nauwste te betrekken bij de gemeenschappelijke Europese politieke besluitvorming. Zolang Engeland niet is aangesloten bij ae Euromarkt, wordt dit als de beste tussentijdse oplossing beschouwd voor de handhaving van een zo nauw mogelijk contact tussen de Zes en Engeland. In deze spannende fase is de WEU voor dit doel thans onmisbaar. De vergadering aanvaardde met 60 tegen 3 stemmen en 2 onthoudingen het rapport van de Nederlander F. Goed hart over de Europese veiligheid, een begrip dat niet alleen het militaire, maar vooral ook de politieke-econo- nrsche kant van het vraagstuk omvat. De heer Goedhart oefende in zijn toelichtende rede speciaal kritiek uit op de zwakte van het Centraaleuropese front door het gebrek aan Franse troe pen en de verzwakking van het Britse Rijnleger. Verder drong hij aan op een onafhankelijke NAVO-„brandweer", wel ke in staat zal moeten zijn om ogen blikkelijk bij lokale conflicten op te treden. Deze strijdmacht moet afzon derlijk worden georganiseerd, zodat geen troepen aan het bestaande NAVO-ap paraat behoeven te worden onttrokken. Hij noemde het ongezond dat er thans op de Atlantische Oceaan twee com- m ndo's naast elkaar bestaan, hetgeen louter het gevolg is van prestige-over- wegingen. Niet alleen i éen commando vereist, maar ook de Franse Middel landse zeevloot, welke in 1959 uit de NAVO werd teruggetrokken, zal daar van oprieuw deel moewn uitmaken. Het rapport verzoekt Frankrijk dan ook op zijn vroegere besluit terug te komen. Sommige Franse sprekers hadden daar tegen echter bezwaren. Ze wilden, wat dit betreft, slechts de nauwste samen werking met de NAVO aanbevelen, maar niet meer. Een ander lo isch verlangen is een betere samenwerking in de Mid dellandse Zee tussen Cento en NAVO. na ^^sal De heer Elderhorst wijst het es sentiële van zijn uitvinding aan. De deskundige uit Den Haag kijkt sceptisch toe. (Foto L.D./Holvast) lid was van de Proefluchtvaartclub in Den Haag, in 1912 of 1913 met een uitgewerkt plan kwam om een vlieg tuig automatisch te besturen. Dit idee stuitte toen af op het ongeloof van de deskundigen, die een derge lijk plan waanzinnig vonden. Ook als Jongeman kwam de heer El derhorst met geheel nieuwe plannen. Zo vond hij een manier uit om horloges efficiënter schoon te maken. Een ma nier, die nóg toegepast wordt. Ook an dere uitvindingen Staan op zijn naam, doch hier spreekt de heer Elderhorst niet graag over, omdat hij vreest, dat de overstelpend drukke werkzaamheden hem dan helemaal boven het hoofd zullen groeien. Aan wijsbegeerte, een van zijn vele liefhebberijen, komt hij praktisch niet meer toe. De technische kant Op de slinger is bovenaan een 2 watt's synchroom elektromotortje aangebracht met een vertragingsmechanisme naar een verticale as, waarop een krukstaaf je is gemonteerd met verstelbaar gewicht je. Dit asje draait met de halve snel heid van de slingertijd. Door het- naar links en rechts bewegen van dit ge wichtje bovenaan de slinger, wordt de slinger van ongeveer gelijk iempo be- invloed en gaat hierdoor wat verder ging door een grotere luchtweerstand. uitslingeren met als gevolg een vertra- Als men de slinger, die nu een te grote uitslag krijgt tegen een verend punt laat komen, treedt versnelling op, doordat de kinetische enerfeie (voor een klein gedeelte in de stootveer in warmte om gezet van de afgelegde weg omgezet wordt in versnelling bij de korter af te leggen weg. Door elektromotortje en veer tegen elkaar te laten werken treedt door com pensatie synchronisatie op, met het ge volg, dat het uurwerk volkomen zuiver loopt. Nieuwe uitgaven PRINS BERNHARD Bij de uitgeverij De Branding te Am sterdam is een klein maar bijzonder aardig boekje verschenen over Prins Bemh&rd ter gelegenheid van zijn ko mende vijftigste verjaardag. Het is geen biografie in de gewone zin van het woord, dit charmant gestelde verhaal v. Huib Hendrikse, maar een vluchtige blik over het leven van Prins Bernhard. met hier en daar een korte rustpoos bij een treffend detail, bij een tekenende gebeurtenis, waaruit de persoonlijke kwaliteiten van de Prins duidelijk spre ken. De illustraties zijn deels bekende, deels zelden gepubliceerde foto's, die op aardige wijze tot „rijmen" verenigd zijn. Bloedbad in Sharpevlle. door bisschop Ambrose Reeves, uitg. De Ar- beidspers, Amsterdam „De Zuidafri- kaanse politie heeft de lessen van ver leden jaar van de onlusten onder de niet-blanke bevolking degelijk ter harte genomen. Zij neemt het standpunt in dat een vaste hand niet een ruwe be hoeft te zijn", aldus schreef dezer da gen het Kaapstadse blad „Die Burger" in een hoofdartikel. Deze uitlating sloeg kennelijk op de ernstige Incidenten bij Sharpeville, waar een betogende menig te onverwacht door de politie bescho ten werd, tengevolge waarvan 68 doden op het veld achterbleven. Het is inder daad te hopen, dat de kostbare les uit dat bloedbad ter harte wordt genomen. „Van alle zijden", zo schrijft „Die Bur ger" verder nog, „ook van de meeste kritische, is de politie geprezen voor de tact, waarmee zij tijdens de razzia's te genover verdachten is opgetreden". In derdaad is het grote aantal arrestaties van de afgelopen weken zonder inciden ten verlopen. De schietpartij in Shar- Besprekingen in Delftse gemeenteraad; de heer Sclieps stelt vragen aan minister (Van onze correspondent) De voorzitter van de P. v. d. A.-fractie In de gemeenteraad van Delft ,dr. Ir. W. Verhoeven heeft in de gisteravond gehouden raadsvergadering meegedeeld, dat een van zijn politieke vrienden (de heer Scheps) in de Tweede Kamer aan de minister van Binnenlandse Zaken vragen heeft gesteld in verband met de aan een adjudant van politie te Delft op 30 april j.l. verleende Koninklijke onderscheiding. Blijkens na de onderscheiding verschenen publikaties zou de adjudant zich onvaderlandslievend hebben gedragen in bezettingstijd. In 1944 zou hij zich als rechercheur hebben verzet tegen een overval die illegale werkers, namelijk de K.P. (knokploeg) uit het Westland, op het bureau van politie te Delft moest doen om gevangenen te bevrijden. Deze mededeling werd gedaan, nadat de fractievoorzitters hun standpunt kenbaar hadden gemaakt met betrekking tot de aanvraag voor een interpellatie over de onderscheiding, welke door het communistische raadslid, de heer N. C. Notenboom was gedaan. Na de opening van de vergadering vroeg de heer Notenboom (C.P.N.) de raad verlof om direct of na afloop van de vergadering vragen te mogen stellen. Hij zou graag de mening van de raad over deze onderscheiding kennen. De heer Kok (prot. chr.) merkte o.a. op, dat het hier om een zaak gaat, die sprekers fractie met grote zorg vervult. „Wat moet nu de houding zijn van de raad?" vroeg hij zich af. Gezien het schrijven van de L.K.P. aan Prins Bern hard en gezien de deining, die in brede kring is ontstaan, verwacht sprekers fractie een nauwgezet onderzoek door bevoegde hogere instanties. De heer Weeber (K.VP.) zei, dat ook zijn fractie ongerust is. Deze zaak re gardeert echter niet de raad, daarom moet de aanvraag van een interpellatie worden afgewezen. Met belangstelling zal sprekers fractie echter uitzien naar een onderzoek in deze kwestie. De heer Jacobsen (V.V.D.) vond het al evenmin op de weg van zijn fractie liggen om steun te verlenen aan de interpellatie-aanvraag. „Wij kunnen op dit moment", meende hij", nog niet be oordelen of er inderdaad reden tot kri tiek is en dienen een onderzoek af te wachten. De heer Verhoeven (P.v.d.A.) deelde mee, dat zijn fractie zich heeft afge vraagd: „wat kunnen wij als politieke personen doen om de ongerustheid, die er is ontstaan, weg te nemen?" „Die ongerustheid", zei hij", is er naar meer dere zijden. Zij geldt niet alleen de Gistermiddag heeft de Duitse ingenieur Conrad Birkhoff op het visserjjeongres in Scheveningen nadat hij eerst zijn zienswijze over het grote voordeel van de slip-way bij de hekvisserij had kenbaar gemaakt twee ontwerpen getoond van een nieuw haringnet en een nieuw rond visnet voor de hektreilvisserij. Het nieuwe rondvisnet heeft als bijzonderheid, dat het in de lengte door delen is gesplitst, waarbij elk deel automatisch door een klep wordt afgesloten, wanneer er voldoende haring in zit. Het nieu we rondvisnet heeft als bijzonderheid, dat het in de lengte door schotten in kamers is verdeeld. De grote moeilijkhe f bij het over de achterkant van het schip vissen is het binnenbrengen van de vangst. Dit wordt vergemakkelijkt en versneld door de slip-way, maar daarmee is maar de helft van de problematiek opgelost. Het ach ter het schip gesleepte net vult zich met vis. Door de trekkracht van het schip en het binnenhalen hoopt de vis zich echter als een bal in de punt van het fuikvbrmige treilnet op. Bij het binnenhalen van de vangst bestaat het gevaar dat het net scheurt of in ieder geval zwaar beschadigd wordt, omdat dikwijls vangsten van meer dan 15 ton aan boord komen. Voor de haring is een speciaal net nodig, omdat de haring nu eenmaal meer dan andere vissen de neiging heeft bij het vangen tot een' bal samenge drukt te worden. Bij het nieuwe net zijn rond de drie „kamers" stroppen ge legd. Wanneer het achterste deel van het net zich met vis vult, gaat dit uit zetten en de strop krijgt een grotere omvang. Hierdoor wordt een lijn aan getrokken, die in verbinding staat met een klep, die naarmate er meer vis in het net komt steeds verder dichtgekne pen wordt. Hierna vult zich de tweede kamer en vervolgens de derde. Het nu worstvormige net kan snel en zonder veel risico's aan boord worden gesleept. Om het effect van het net te vergroten is het bovendien verdeeld door langs- schotten. Het nieuwe net voor de rondvis heeft een brede platte vorm en is door langs- schotten verdeeld, zodat ook hier de vis geen kans krijgt zich tot een klit samen te ballen. Aanpassing Bij de hektreilervisserü Is het van be lang dat de netten aan de schepen worden aangepast, aldus ingenieur Birk hoff. Dit was voor prof. dr. A. van Brandt van het Duitse Instituut voor Visserijonderzoek, aanleiding om op te merken dat net en schip een eenheid vormen, waarbij samenwerking tussen de ontwerpers voor beide noodzakelijk is. Bij de discussie is verder naar voren gekomen dat het bouwen van hek- kotters voor de Dlatvisserij weinig voordelen biedt. Op dit gebied heeft men weinig ervaring, maar logncb-- jze kan worden gesteld dat de hek visserij alleen van belang is voor de Voor-en nadelen Het hoofdvoordeel van de slip- way is de tijdwinst. In de prak tijk blijkt dat het eigenlijke bin nenhalen van het net voor vang sten tot 15 ton ongeveer 10 se conden bedraagt, terwijl bij het conventionele scheepstype voor acht keer halen ongeveer drie kwartier nodig is. Een ander voordeel is het snel constateren en repareren van beschadigin gen. In de praktijk is gebleken dat bij het gebruik van de slip way de onderliggende vis na de eerste maal onbeschadigd blijft doordat het visslijm en het af druipende water de slip-way als het ware smeert. Een probleem schenen de gro tere vangsten, dus boven de 15 ton, maar die kan worden op gelost door langere netten, die aan dek worden gedeeld. In de Franse pers zijn enkele bezwa ren geuit tegen de slip-way. Een daarvan is de vrees voor bin nenkomend. water door de open achterzijde. In de praktijk blijkt zchter dat de golven het achter schip oplichten, zodat het water nooit hoog komt. massavisserij, zoals haring, omdat het daarbij van belang is snel te profi teren van een vis-explosie of -con- centrati-,Een hekkotter voor de ha ringvisserij zou dus wel voordelen op leveren. onderscheiding, maar tevens bredere lagen en instellingen. De fractie over woog een interpellatie-aanvraag, doch meende dat het juister was zich te ver staan met de politieke vrienden in de Tweede Kamer. Dit heeft ertoe geleld, dat van die fractie uit vragen aan de minister zijn gesteld. De voorzitter sprak de hoop uit, dat de ongerustheid, die er heerst, zal kun nen worden weggenomen en stelde daar op voor, de aangevraagde interpellatie niet toe te staan. Alleen de heer Noten boom stemde tegen. De vragen van de heer Scheps luiden: „Is aan het verlenen van een onder scheiding aan een adjudant van politie te Delft het gebruikelijke onderzoek naar de antecedenten voorafgegaan?" Voorts wil de heer Scheps gaarne weten of uit het door de burgemeester van Delft genoemde rapport omtrent de adjudant blijkt, dat deze, stellig voor wat betreft de Delftse overval 1944, van blaam gezuiverd is? Advertentie t> l O K v Dealer VERDAMSTRAAT 6 - TEL. 23041 peville, hoe gruwelijk de herinnering voor de nabestaanden van de slachtof fers moge zijn, heeft dus een positieve invloed gehad op het optreden van de politie. Want dat die zich op ernstige wijze is te buiten gegaan, daaraan be hoeft nauwelijks herinnerd te worden. In dit boekje heeft de intussen afgetre den Anglicaanse bisschop van Johannes burg. Ambrose Reeves, een relaas van de gebeurtenissen gegeven, ten dele aan de hand van getuigenverklaringen, ten dele ook door foto's, die ter plaatse werden genomen. Het mag dan waar zijn, dat ook degenen, die niet van plan waren aan de demonstratie deel te nemen, daartoe gedwongen werden onder be dreiging van verbranding van hun pas sen, zodat aan de vredelievendheid van een aantal agitators onder de menigte wel degelijk getwijfeld mag worden, dit neemt niet weg, dat de politie ernstige fouten heeft gemaakt. Dit bloedbad had met enige tact naar alle waarschijnlijk heid voorkomen kunnen worden, is de conclusie van de objectieve lezer. De dynamiek der g ronds tof - m arkten, door Jean Gottmann, uitg. W ereld-B ibl iotheekAmsterdam- An t - werpen. Ook de leek begrijpt, dat de voorziening van de snel groeiende we reldbevolking met verbruiksgoederen een probleem is van de eerste orde. De auteur van dit boek, hoogleraar aan de Sorbonne in Parijs en in Princeton in de V.S., noemt het zelfs „een opwinden de aangelegenheid". Gelukkig is prof. Gottmann niet pessimistisch: hU eindigt met vast te stellen, dat „de komende morgen er beter uitziet dan men had mogen verwachten, omdat de mensen zich allengs beter hebben georganiseerd en omdat zij dieper zijn doorgedrongen in de kennis der natuur". Dit boek schetst in grote trekken de situatie op de markten der diverse grondstoffen: de levensmiddelen zowel als de textiel, de steenkolen en aardolie zowel als de nieu we perspectieven van de energievoorzie ning, de metalen zowel als de kunst meststoffen. Prof. Gottmanns werk is de vrucht van Jarenlang onderzoek en van deelneming aan tal van internationale conferenties. Het is bovendien voor Ne derland vertaald èn bewerkt door de Utrechtse hoogleraar in de niet-westerse economie, prof. dr. J. J. Hanrath, die er terecht op wijst, dat hier met vaste hand een schets is gegeven van de grote economisch-geografische lijnen en wel op een wijze, die ruimere bekendheid in het Nederlandse taalgebied gewenst maakte. Om nog even het voorwoord van de schrijver te citeren: „Bestude ring van tal van verschijnselen op de wereld heeft ons geleerd, dat het steeds weer draait om de grondstoffen, waar mede tallozen zich moeten bezighouden: technici zowel als zakenlieden, econo men zowel als geografen, politici zowel als niet persoonlijk geïnteresseerde on derzoekers". DC-8 UITEENGESPRONGEN De deskundigen, die de ramp met de DC-8 „Fridtjof Nansen" van de K.L.M. onderzoeken, heb ben nog geen enkele conclusie kunnen trekken omtrent de oor zaak van de ramp, die dinsdag morgen voor de Portugese kust abrupt een einde maakte aan 61 mensenlevens. Aan het strand van Caparica is een bewakingsdienst ingesteld. Portugese soldaten, politiemannen en douaniers lopen dag en nacht langs de vloedlijn om te zoeken naar wrakstukken of stoffelijke resten, die de Oceaan wil vrij geven. Tussen de heel kleine stukjes liggen er wat brokken aluminium, enkele flarden bekledingsmateriaal, een reepje uit het vliegtuighuis. Soms spoelen resten aan van de lichamen van passagiers en beman ning, die echter geen enkele moge lijkheid tot identificatie bieden. Volgens Reuter zijn er twee slacht offers geborgen, een vrouw en een vierjarig kindje. Ze zijn echter nog niet geïdentificeerd. Alles bij elkaar biedt het aangespoel de weinig houvast. De stukken zijn zon der uitzondering klein. De grootste heeft een doorsnede van ongeveer oen meter. Daaruit meent men te kunnen concluderen, dat er een hevige ontplof fing aan boord van de DC-8 zou hebben plaats gehad. De explosie moet dan echter van zeer grote kracht geweest zUn. Maar ook wordt de mogelijkheid niet uitgesloten geacht, dat de K.L.M.- nachine met grpte snelheid tegen het wa eroppervlak geslagen en uiteenge- sprongen is. Geen noodlanding De gedachte aan een poging tot een noodlanding heeft met laten varen. Immers dan had het mogelijk moeten zijn tussen het intreden van de nood toestand en de landing op zee nood signalen uit te zenden. Alles wijst er echter op, dat de ramp zich in zeer korte tijd voltrokken heeft, aldus de Portugese lushtvaartdeskundige. die in geschakeld is bij het onderzoek. Bandje beluisterd In opdracht van de Portugees-Neder landse commissie van onderzoek heb ben helikopters boven zee gespeurd naar sporen van het wrak. Verondersteld wordt, dat het zich op 10 15 kilometer uit de kust op de bodem van de zee bevindt. Door de harde wind is het water echter zeer woelig en de piloten zijn onverrichterzake teruggekeerd. Ook bergingspogingen zijn daardoor voorlo pig onmogelijk. De commissie heeft inmiddels de bandopname beluisterd, die - automa tisch - gemaakt ls van de berichten- wisseling tussen de verongelukte DC-8 en de verkeerstoren van het vliegveld van Lissabon. Maar met alle nu beschik bare gegevens is de commissie nog niet tot een conclusie kunnen komen. Verheul gaat samenwerken met Britse maatschappij Een van de belangrijkste producenten In de Britse industrie van bedrijfsauto mobielen heeft een pakket aandelen overgenomen van de N.V. Auto-Industrie Verheul te Waddinxveen. Het Is de As sociated Commercial Vehicles (ACV), waaronder onder meer ressorteren Thornycroft, Maudslay en Charles Roe. De activiteiten van de beide maat schappijen op het gebied van de produk- tie en de verkoop van autobussen, vrachtwagens, trekkers en carrosserieën zullen worden gecoördineerd. Twee functionarissen van de Engelse maat schappij zullen toetreden tot de raad van commissarissen van Verheul.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1961 | | pagina 9