HISTORISCHE SFEER SCHUILT ACHTER EENVOUDIG GEVELTJE Peek&Cloppenburg Na juridische strijd Amerikaanse rechter toch als getuige gehoord secretaresse COMMISSIE HET LEIDSE WOONHUIS KOCHT EEN DER „VIJF GRONDEN" Almelose huisvrouw is Miss Bril 1961 elke woensdag jongensmarkt POLO-SHIRTS I „De meest verantwoordelijken voor jodenuitroeiing Hitier, Heydrich en... Eichmann" NOG GEEN LICHTPUNTJE IN „MISTIGE" ZAAK Goedkope Russische olie wapen in de koude oorlog Industrial Models (Holland) N.Y. HULP IN DE HUISHOUDING Vecclii modellen 1961 Firma P. J. v. STEIJN Zn. Installaliebureau v/h Ir. I. Knape N.V. centrale verwarmingsmonteurs en hulpmonteurs 1Z DINSDAG 16 MEI 1961 Kleinood van oude bomvkunst Nazi-geweld woedde over ons land, toen het bestuur van de Vereniging „Oud- Leiden" de koppen byeen stak om de instelling van een fonds ten bate van het behoud van oude huizen van de Sleutelstad te bespreken. In 1943 werd het „Fonds Het Leidse Woonhuis" een feit. Natuurlijk moest men wachten tot de laatste Duitse spykerlaars onze bodem had verlaten, alvorens actief te worden, dat wil zeggen over te gaan tot instelling van een „Commissie Het Leidse Woon huis". De aard van het werk, dat de commissie zou gaan doen, werd als volgt geformuleerd: „Het aankopen, zo nodig restaureren en onderhouden van typisch Leidse woonhuizen, die het waard zijn om voor het nageslacht behouden te blyven". pleisterd. Wij hebben ons bepaald tot restauratie. Waar wy niet meer konden zien, hoe het vroeger is geweest, hebben wij niet gefantaseerd. Nadat diverse vragen van antwoord waren voorzien waarby onder meer bleek, dat de restauratie een bedrag van rond f 18.000 had gekost maakte men een rondgang door de woningen. De heer Van der Mark, die eveneens aanwezig was, vertelde tal van byzonderheden. Zo bleek, dat de bedstee, die zich in de „keukenkamer" bevindt, zeer beslist niet berekend is op mensen van het huidig formaat, waarmee we bedoelen, dat de eerste bewoners van het huisje een leng te moeten hebben gehad, die overeen komt met die van een 12-jarig kind uit de twintigste eeuw. De heer Dool eerst vast van plan om de bedstee te gaan gebruiken heeft dan ook wyse- lyk een paar moderne bedden „geïmpor teerd". Dat is overigens één der weinige moderne dingen in dit prachtige huisje, dat door liefde en toewyding van deze vriendeiyke kunstschilder geheel in styi is ingericht en dientengevolge niets van zyn oude sfeer heeft ingeboet. In het Amsterdamse Minerva Pavil joen haalden vannacht 10 gebrilde meis jes verlicht adem. De 25-jarige mevrouw A. SeckeiSmit uit Almelo (de oudste van de tien), omdat ze zo juist tot Miss Bril 1961 was gekozen en haar negen mededingsters, omdat ze nu zeker wis ten. dat zy deze eretitel dit jaar nigt zouden mogen dragen. Daarvoor hadden de tien finalisten, die de voorronden met enkele duizenden kandidaten over leefden, een open oog gehad. Mevrouw Seckei kroop door het oog van de naald, omdat de internationale jury, waarin onder meer zitting hadden modeontwerper Diok Holthaus, acteur Guus Oster en journaliste Jeanne Roos. ook een oogje had op de 20-jarige secre taresse Irene Bedaux uit Heerlen en de 21-jarige kantoorbediende Nellie van de Krap uit Rotterdam, die tenslotte met een brilbreedte verschil tweede en derde werden in deze vijfde Miss Brilverkie- zing van de stichting „Oog en Bril". Een .Miss Bril-trein'' had de tien fi nalisten gisteren uit Rotterdam. Ooster- wolde, Utrecht, Almelo. Nymegen, Mier- lo. Heerlen, Winterswyk en Amsterdam gehaald. De winnares (4 jaar getrouwd, manne quin als hobbie en een opleiding aan de kunstnijverheidsschool) straalde van vreugde. Dat deed trouwens ook de on gebrilde dr. A. C. van Swol, die tegen het ochtendgloren naar huis terugkeerde met de voor de stichting „Het gebrekkige kind" bestemde baten van dit feestelijke Miss Bril-festival, dat werd opgeluisterd door een keur van bekende artiesten, onder wie Wim Sonneveld, Connie Stuart, Corrie Brokken. Maria Zamora, Willy Alberti en Tonny Hartweger. f zuiver katoenen tricot f*. keus uit 9 zonnige kleuren Speciaal verlaagde J.M prijs leeftijd 3-4 jaar Kleine stijging per maat b.v. 8 jaar 3-ÖS PROCES EICHMANN IN JERUZALEM In tegenstelling tot het werk van an dere commissies van overeenkomstige aard, poogt men niet zozeer de oude ge vels te redden van de tand des tyds". „Het Leidse Woonhuis" tracht vooral huizen aan te kopen, waarvan de oude indeling bewaard is gebleven al spreekt het vanzelf, dat de commissie niet „vies" is van een mooi geveltje. KLOKSTEEG Aan de Kloksteeg ligt één kleinood van oude bouwkunst, dat in het bezit is van de commissie. Zy, die dit prachtige oude huisje bezoeken, staan altijd weer ver steld van de doelmatigheid, waarmee men vroeger huizen bouwde. Onze mo derne flatwoningen zyn door de ogen van een zestiende eeuwse Leidenaar, wat doelmatigheid betreft, niets nieuws onder de zon. Het huisje aan de Kloksteeg toont een typische zestiende eeuwse in deling. Dat is voor de commissie het be langrijkst. Het oorspronkelijke geveltje is in de zestiende eeuw vervangen door een charmant trapgeveltje. IETS LATER Het huisje aan de Oranjegracht waar onlangs de restauratie van is voltooid, is van recenter datum. De Oranjegracht werd in 1660 gegraven. In het volgende jaar heeft Leidens burgerij er „vier bruggen over gemetseld", zoals dat in de oude geschriften staat vermeld. Toen die bruggen eenmaal waren geslagen kon de destijds reeds welvarende industriestad zich gaan uitbreiden. Men ging wonin gen bouwen aan de overzijde van de Oranjegracht. Op 23 april 1664 nam Leendert Huibertsz Duyndam hypotheek op vyf „gronden", een stuk grond dus waar vijf huizen op konden worden ge bouwd. En dat deed hy ook. Hy zette zogenaamde wevershuizen. Daar was toen grote behoefte aan, omdat veel wevers naar de Sleutelstad trokken om er hun steentje by te dragen in de wyd en zyd vermaarde laken-industrie. Het vierde huis, het pand, dat onlangs is aangekocht voor de somma van drie- en-een-half duizend gulden door de com missie „Het Leidsche Woonhuis", kwam in 1665 in handen van de heer Jan Jansz Zylaert. In later tijden is het o.m. in eigendom geweest van de Leidse predi kant ds. Arnoldus van Leeuwen en daar na van zyn schoonzoon mr. Nicolaas Tiarck, die zelf aan de Heerengracht woonde. KUNSTSCHILDER Toen wy bij dit huisje met zyn be scheiden voorgeveltje, maar prachtige interieur aanklopten, werden wy open gedaan door iemand met vriendelijke blauwe ogen. De heer Dool, kunstschil der van beroep, maar tevens groot min naar van antiek en dientengevolge ver zamelaar van „oude dingen", bewoont samen met vrouw en kind dit historische pandje. Op zijn uitnodiging om boven te komen bestegen wij de oude trap, die sedert honderden jaren dienst doet. In de zitkamer, die door de heer Dool van alle historische luister in de vorm van prachtige oude, eikehouten meubels is voorzien, treffen wy prof. mr. H. F. W. D. Fischer, alsmede de heer Dykstra aan. Zij zijn beiden lid van de commissie. In een korte causerie vertelde architect Dijkstra, over de moeilykheden, die ge paard gingen aan het restauratie van het pandje. „De boel was rot", aldus de heer Dijkstra. „Het dak hebben wij vrij wel geheel moeten vernieuwen. De lap- ORANJEGRACHT 83. Niets in dit eenvoudige geveltje doet vermoeden, welk een raai staaltje van zeventiende eeuwse ar chitectuur het verbergt. (Foto L.D./Holvast) pen behang hingen van de muren af. Thans hebben wy de muren weer, zo als dat vroeger het geval was, wit ge- Eichmanns verdediger, Robert Servatius, heeft gisteren op het laatste ogenblik bezwaar gemaakt tegen het horen van een Ameri kaanse rechter als getuige a charge. I Deze getuige, rechter Michael Mismanno van het hooggerechts hof van Pennsylvania, is president geweest v^n een militair tribunaal in Neurenberg, dat leden van nazistische „Einsatzgruppen" (ver- nietigingsploegen) heeft berecht. Volgens dr. Servatius was het get-uige- nis dat rechter Mismanno zou geven j ten dele niet ter zake doende en ten i dele berustend op verklaringen van der- den. Hy zei, dat de Amerikaanse rechter was opgetreden als rechter in een van de Neurenbergse processen tegen oor logsmisdadigers hetgeen, op grond van een Israëlisch precedent, verklaringen daarover uitsloot. De Amerikaanse rech ter had, aldus Servatius, ook nazistische leiders en functionarissen ondervraagd in een onderzoek naar de vraag of Adolf Hitler dood was. Sommige van de on dervraagden hadden Eichmann ge noemd. maar zo'n getuigenis zou berus- ten op verklaringen van derden. aan, dat rechter Mismanno geen per- soonlyke ervaring had als jood daar hy geen jood is. Eichmann, die bleker was dan ge woonlijk en klaarblykelyk gespannen, volgde de iuridische stryd met grote be langstelling. Af en toe schreef hy enkele woorden op een blocnote. Procureur-generaal Hausner deelde het hof mee, dat aan rechter Mismanno verzocht was, getuigenis af te leggen over zaken die buiten het terrein van zijn eigen Neurenbergse rechtspraak liggen. Het hof besloot rechter Mismanno te horen. Rechter Landau zei, dat het hof verklaringen van rechter Mismanno zal toelaten met betrekking tot mensen die niet meer leven en met betrekking tot de kwestie van het negeren van bevelen. Ten aanzien van zaken, die van leven den ter kennis van de getuige zyn ge komen, zou het hof per geval beslissen. Verklaringen uit Neurenbergse proces sen waarin rechter Mismanno is opge treden. zouden niet toegelaten worden tenzij het hof ervan overtuigd is, dat er voor het- Openbaar Ministerie geen andere weg is om dergelyke verklarin gen in het geding te brengen. Verantwoordelijke figuren Rechter Mismanno zei, dat de Ameri- Eichmanns verdediger voerde ook nog 1 kaanse marine hem onmiddellyk na de Voor de Leidse kantonrechter n Terwijl de zon met enkele brede stra lenbundels zijn licht tot in alle hoeken van de rechtszaal wierp, waren de magi straten naarstig aan het zoeken naar een lichtpuntje in een „mistige" zaak, waarvan het voorspel zich afspeelde in de nevelige nacht van 17 februari j.l. op de donkere Rijksweg no. 4 onder Oegst- geest. De verdachte in deze zaak, de 54-ja- rige automobilist uit Amsterdam, was ten laste gelegd, dat hy in die mistige nacht en op genoemde weg met zyn auto een voor hem rijdende auto, bestuurd door een Leidse arts, zeer krap had in gehaald, hierna flink had „gesneden" en daarna vol-gas zyn weg had vervolgd, zonder zich ergens om te bekommeren. Uit het verhoor van de arts en diens echtgenote bleek, dat hun auto tenge volge van bovengenoemde manoeuvre naar de rechterkant van de weg werd gedrukt. De arts was onder het geven van licht- en claxonsignalen achter de ander aangegaan, doch deze reageerde niet en was spoedig uit het gezicht ver dwenen. De echtgenote van de dokter had echter kans gezien het kenteken nummer op te nemen. Via dit kenteken nummer was verdachte spoedig achter haald. Zijn auto werd nauwkeurig door deskundigen van de Rykspolitie onder zocht. Hierbij kwam vast te staan, dat de achterbumper van de auto weliswaar een flinke kras vertoonde, doch de hoogte hiervan niet correspondeerde met de bumperhoogte van de doktersauto. Ver dachte ontkende het hem ten laste ge legde ten stelligste. Wel had hy in de bewuste nacht op genoemde weg gere den, doch van een aanrijding en de ach tervolging had hij niets bemerkt, waar uit hij concludeerde, dat een ander de schuldige moest zyn. Het kentekennum mer klopte wel, doch de opgegeven kleur week zeer af van de werkelijke kleur van zijn auto. Aanvankelyk verklaarde ver dachte, nog, dat zyn auto geen bescha diging vertoonde, waarop de kanton rechter hem op de in het politie-rapport vermelde kras wees. Daar verdachte categorisch bleef ontkennen, de getuigen geen woord van hun verklaringen terug namen en het politie-rapport een con clusie in het midden liet, kozen de ma gistraten de enige weg, die nog open stond. Besloten werd n.l. om de zaak twee weken aan te houden, zodat dan ook deskundigen ter zitting kunnen wor den gehoord, opdat er mogeiyk een licht puntje in deze zeer duistere zaak zal da gen. VRIJSPRAAK Hoewel verdachte zelf, een 41-jarige ingenieur uit Den Haag, verstek liet gaan, was zyn getuige k décharge wel verschenen. Verdachte was ten laste ge legd dat hy met zyn auto op Rijksweg 4a was gestopt en enige momenten had stilgestaan, teneinde een 22-jarige Leidse 'student de getuige k décharge een lift te geven. Verdachte kreeg een pro cesverbaal wegens overtreding van het stopverbod op genoemde weg. De lifter student-getuige verklaarde, dat ver dachte des tyds absoluut niet had stil gestaan, doch dat hy in de weliswaar zeer langzaam, doch beslist nog rydende auto was gesprongen, nadat verdachte hem erop attent had gemaakt een lift te willen geven. Ook nadat de kanton rechter hem op het gewicht van zyn eed had gewezen, bleef getuige by zyn ver klaring, waarna vryspraak het enige al ternatief bleek te zyn. Hierna werd deze getuige décharge tot verdachte gedegradeerd, daar hy zich by zyn pogingen tot het krygen van een lift destyds als voetganger op de autobaan had begeven en zyn excuus „ik stond op de parkeerstrook" niet opging. Eis f 5 subs 1 dag. Vonnis f 3 subs. 1 dag. PAS OP DE HOND! „Die hond wordt steeds tegen my op gehitst en vliegt dan op mij af. Ik heb bovendien ook op andere wyze veel last van deze familie, de kinderen leren om my op straat na te schelden". Aldus het beklag van een ingezetene van Voor schoten, die door de hond van verdachte, een 46-jarige huisvrouw uit Voorschoten in het been was gebeten. Vorig jaar had zich iets dergelyks voorgedaan, doch toen had getuige er geen werk van ge maakt. Nu was de maat vol en liet zy procesverbaal opmaken. Op haar vraag of aan al die plageryen niets kon worden gedaan, kon de kan tonrechter haar slechts adviseren hier over een aanklacht by de politie in te dienen. Verdachte liet overigens verstek gaan, welk feit getuige zag als een vol ledige schuldbekentenis. Zo ook de kan- tonerchter, die na de eis van f 10 boete subs 2 dagen, vonniste met f 7,50 subs. 1 dag en de vergoeding van een paar nieuwe kousen. GROTE GEVOLGEN In de zaak tegen een 25-jarige brom fietser uit Voorschoten bleek overduide- ïyk, dat een kleine onoplettendheid zeer grote gevolgen kan hebben. Daar ver dachte destijds op de Veurseweg al te diep over zyn stuur gebogen zat en wel op de kilometerteller doch niet op de weg lette, reed hy pardoes tegen een voetganger op met het gevolg, dat deze vrij ernstig werd gewond en o.m. met 'n gebroken schouder naar het ziekenhuis moest worden overgebracht. De voetgan ger-getuige toonde ter zitting aan, dat hy nog steeds op non-actief was en zyn schade tot op heden al ruim f 2.800 be droeg. Verdachte liet verstek gaan en had destijds toegegeven, dat hy niet goed had uitgekeken. Conform de eis luidde het vonnis f 45 boete subs. 9 dagen. Kaviaar in tuben Een fabriek te Oslo welke kaviaar verwerkt levert thans kaviaar in tuben van 55 gram. Als anabeveling om de verkoop van dit artikel te stimuleren wordt aangewend dat de kopers 2.40 m kaviaar in deze tuben vinden, voldoende oorlog had opgedragen, een onderzoek in te stellen naar het lot van Hitier omdat er twijfel bestond over diens dood. Rechter Mismanno had Van Ribbentrop. de voormalige nazi-minister van Bui tenlandse Zaken, ondervraagd. Van Rib bentrop had gezegd, de bemoeienis van Eichmann met zijn ministerie in het ge- he°l niet gewaardeerd te hebben. In een gesprek met Göring over de w: eedheden tegen de joden, aldus Mis- mann, Göbbels. Heydrich en Eichmann. ten te hebben, dat het programma voor de uitroeiing der joden de gemolde af metingen had aangenomen. Göring achtte de meest verantwoordelyken voor het programma Hitier, Himmler, Bor- mann. Gobbels, Heydrich en Eichmann. Volgens Kaltenbrunner waren de ver antwoordelijken Hitier, Heydrich en Eichmann. Frank had gezegd, dat hij in de laatste helft van de oorlog had besloten „niet langer in bloed te waden". Hy was naar Himmler gegaan en had gevraagd een einde te maken aan de slachting van joden. Himmler had Frank naar Eichmann verwezen omdat hii, Himmler, het te druk had met een militaire opdracht van Hitier. Op de vraag van Hausner of Frank later met Eichmann had gesproken zei Mismanno: „Ja, hy zei, dat hy met Eichmann gesproken had maar met hem niet verder kon komen". Kaltenbrunner is het hoofd van de nazistische veiligheidsdienst geweest, Frank was nazi-gouverneur van Polen en Heydrich plaatsvervangend protector van Bohemen en Moravië Wreedheid en corruptie Rechter Mismanno zei vervolgens dat Walter Schellenberg, de leider van de nazistische geheime dienst, hem gezegd had, dat in de zomer van 1944 een SS- recht-bank een arrestatiebevel tegen Eichmann had uitgevaardigd in ver band met een beschuldiging van wreed heid en corruptie. „Kaltenbrunner deel de SS-rechtbank mee, dat het geen en kele jurisdictie over Eichmann kon la ten gelden omdat Eichmann bezig was met de uitvoering van een speciale op dracht van Hitier", aldus rechter Mis manno. De Amerikaanse rechter deelde ver volgens mee, dat hy na de oorlog ook generaal Karl Koller, de laatste staf chef van de Luftwaffe, had onder vraagd. Koller zei hem, dat Hitier de executie had bevolen van alle gevangen genomen geallieerde vliegers. Koller had geweigerd het bevel uit te voeren en had getracht steun te krygen voor zijn op- vetting by de andere Duitse leiders. Maar Eichmann was het struikelblok. Hy stond er op, dat alle geallieerde vlie gers van joodse afkomst terechtgesteld werden. Volgens rechter Mismanno heeft Kol ler hem verteld dat hy erin geslaagd was de vliegers te redden door ze onder andere gevangenen te verspreiden, zo dat zy er niet gemakkelijk uitgepikt konden worden. Servatius onderwierp rechter Mis manno aan de scherpste ondervraging sinds de aanvang van het proces. Hy vroeg of rechter Mismanno heeft ge zegd dat „de vroegere minister van Bui tenlandse Zaken van het vroegere Derde Ryk" hem heeft verteld dat Eichmann er by Von Ribbentrop op had aange drongen de „definitieve oplossing" („van het joodse vraagstuk") ten uitvoer te leggen. Rechter Mismanno antwoordde- „Von Ribbentrop vertelde my dat Eichmann Hit-ler beïnvloedde ik geloof dit niet. Ik kon niet aannemen dat Hitier onder iemands invloed stond. Het zou hetzelf de zyn als invloed uitoefenen «p een vuurspuwende vulkaan". Von Ribbentrops houding tegenover Hitler was zelfs na de ineenstorting van het nazi-ryk nog kruiperig. Mismanno zei geen geloof te hebben gehech* aan Von Ribbentrops woorden, dat Hitier een „onbeperkt vertrouwen had in Eich mann wat betreft de taak die hy hem had opgedragen' de uitroeiing van het joodse volk". Rechter Mismanno zei Servatius Eich mann niet in zyn vonnis in Neurenberg te hebben genoemd „omdat hy niet te rechtstond". Hy heeft hem evenmin in zyn boek genoemd, omdat hij op dat tijdstip nog niet in Eichmann was ge ïnteresseerd. Na het horen van rechter Mismanno, dat vyfeneenhalf uur duurde, werd de zitting verdaagd. In een studie van het Internal Secu rity Subcommittee van de Amerikaanse senaat, getiteld „Russische oile in de koude oorlog", wordt gezegd, dat de Sow- jet-Unie de goedkope uitvoer van Rus sische olie gebruikt als wapen om de Westerse olie-operaties in het Midden- Oosten te verstoren. „Over het algemeen gesproken zyn de pryzen van Russische olie en oliepro- dukten aangepast zowel aan de Russi sche politieke doeleinden als aan de by- zondere marktsituatie, terwyl zy af-- hankelyk van de omstandigheden aanzienlyk lager zyn vastgesteld dan vroeger op de internationale markt als standaard werd aanvaard". In de studie wordt voorts opgemerkt, dat de concurrentie met de Russische olie moeilyker wordt gemaakt door het feit, dat de Sowjet-Unie haar olie kan en wil ruilen voor andere produkten of „zachte" valuta als betaling wil aan vaarden. „De hoop, vat te krygen op het olie aanbod, waardoor in een later stadium grote winsten gemaakt kunnen worden, is ongetwyfeld aanwezig", aldus de stu die. Als voorbeeld van de Russische prys- politiek noemt de studie het feit. dat de Sowjet-Unie in 1958 olie aan Argenti nië heeft verkocht tegen een gemiddelde prijs van 1.60 dollar per barrel, terwijl Polen in dat jaar 2.87 dollar per barrel betaalde. In 1960 lag de produktie van olie in de Sowjet-Unie op een peil van byna 1 miljard barrel per jaar. terwyi de Rus sische olieproduktie gedurende dat jaar verder toenam en die van Venezuela overtrof. Dit land was tot dusver de op een na grootste producent van olie in de wereld. MAANWEG 58 - DEN HAAG heeft binnenkort een vacature voor een Moet zelfstandig kunnen correspon deren in de moderne talen. Leeftijd liefst boven 30 jaar. Geboden wordt een prettige en veel zijdige werkkring met een salaris van f 500.p. m. Met de hand geschreven sollicitaties te rich ten aan de directie. Het Bejaardencentrum „HOFWIJCK" OEGSTGEEST - Hazenboslaan 38 - Telefoon 30498 vraagt voor hele of halve dagen. Aanmelding gaarne aan bovenvermeld adres. Ingenieur BACCHIEGA van de Italiaanse NECCHI- fabrieken t*J>. toont U de nieuwste op woensdag 17 mei a.s. van 106 uur by de Nieuwe Rijn 46 B - Leiden Iedere bezoekster ontvangt gratis een zakdoekje met haar eigen monogram. KERKSTRAAT 34 WASSENAAR, vraagt Aanmelden 's morgens tussen 8—9 uur of na telefonische afspraak 0 1751/2704 of 2625. Reiskosten worden vergoed.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1961 | | pagina 9