Peek&Cloppenburg
Reeds negentig kerken met totaal
6,5 miljoen gulden gesubsidieerd
Prins Jans Stadhouderschap hegon
met zeer eenvoudige plechtigheid
Westeuropese visserij gemeenschap
noodzakelijk, zegt Brits adviseur
Voor volledig programma van
220 kerken tweede actie nodig
NOODWEER IN FRANKRIJK
deze zaterdag
herenmode-tip
J! Paren-Verkoop
Stretch
nylon
ankiets
Eigenlijk meer n administratieve
daad binnen muren van paleis
Paal en perk stellen aan de
nationalisatie van zeeën
mn mmm
BIJ 2UN NAAM
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 5 mei 1961
Vierde blad no. 30348
Hervormde kerkbouwactie
(Van onze reportageredacteur)
De Financiële Raad van de Ned. Herv. Kerk heeft sinds het begin
van de kerkbouwactie voor de bouw van negentig kerken subsidie
toegekend tot een totaal bedrag van 6.5 miljoen gulden. Daarvan werd
tot nu toe 1.626 miljoen gulden uitgekeerd. De eerste termijn van de
subsidie wordt namelijk pas uitbetaald in het jaar dat de kerk in gebruik
wordt genomen. Zeventig van de gesubsidieerde kerken zijn thans
voltooid of verkeren in een vergevorderd bouwstadium. Voor het
lopende jaar is voor 37 nieuwe kerken bouwvolume aangevraagd.
Deze cijfers werden ons verstrekt door
de secretaris van de Financiële Raad
ds. H. J. F. Wesseldyk, in een gesprek
dat wij met hem hadden over de be
stemming van de uit de kerkbouwactie
verkregen kapitalen.
De opbrengst van deze in september
1959 ingezette en een jaar later afge-
sloten campagne overtrof met 10.2 mil
joen de meest optimistische synodale
ramingen. Weliswaar had men de actie
gevoerd onder het motto „Zestien mil
joen voor honderdzestig nieuwe ker
ken". maar er is niemand geweest die
in ernst heeft gemeend dat dat een
haalbaar resultaat zou zijn. Veel be-
langrjjker is, dat 95 procent van de
3.3 miljoen Nederlands hervormden ge
hoor heeft gegeven aan de oproep van
hun kerk om een half percent van hun
jaar-inkomen voor het beoogde doel af
te staan.
Reeds na vier weken was een stand
van zes miljoen gulden bereikt. Op de
top-dag werd 475.000 gulden aan giro-
overschrijvingen ontvangen en werden
de girostrookjes bij dozen vol het ge
bouw van de Financiële Raad binnen
gedragen. Het merkwaardige bij dit alles
is, dat hoewel de actie afgesloten is, er
toch geen dag voorbijgaat waarop niet
een of andere bijdrage zij het thans
in bescheiden omvang binnenkomt.
Eigen activiteit voorop
Krijgt nu elke hervormde gemeente die
wil bouwen ook een subsidie en tot welk
bedrag?
Ds. Wesseldijk heeft ons uitgelegd, dat
dat niet het geval is. Kerkbouw is in de
eerste plaats een zorg van de betrokken
gemeente zelf. Er zijn echter vrij veel ge
meenten, welke door de bijzondere om
standigheden waarin zij verkeren, die
taak financieel niet geheel kunnen dra
gen. Neem b.v. de Rotterdamse voorstad
Hoogvliet, oorspronkelijk een dykdorp
met twaalfhonderd hervormden. Nu
moeten er vier kerken worden gebouwd.
In zulke gevallen gaat de Financiële
Raad aanzienlijk uit boven de twintig
percent van de bouwsom, welke als ge
middelde synodale bijdrage gedacht is. In
andere gevallen kan de subsidie veel la
ger zijn dan twintig procent.
De gedachtengang Is als volgt: ge
middeld twintig percent van de kerk
bouwactie en, wanneer straks het daar
toe strekkende voorstel wet is geworden
een even grote subsidie van het rjjk, zo
dat zestig percent voor rekening van de
gemeente zelf komt. Die moet als regel
twintig percent direct op tafel kunnen
leggen, voor de resterende veertig per
cent kan zij een lening op lange termijn
sluiten.
Maar voordat een dergelijke regeling
getroffen wordt, heeft de betrokken
kerkvoogdij moeten waar maken, dat de
gemeente werkelijk heeft gedaan wat in
financieel opzicht van haar verwacht
kan worden. Een adviescommissie onder
voorzitterschap van de Delftse hoog
leraar prof. ir. Van Beusekom ontvangt
alle kerkvoogdijen, die met hun inves-
terings- en exploitatiebegrotingen, met
hun jaarrekeningen en met een prognose
over de groei van hun gemeente voor de
draad moeten komen. Het gebeurt een
enkele keer, dat een kerkvoogdij met lege
handen thuis komt, omdat het argu
ment dat men met bijdragen van de lid
maten aan het plafond zit er bij de he
ren aan de Laan Copes in Den Haag niet
in is gegaan. En dat college heeft zo
langzamerhand een aardige kijk ge
kregen op wat een gemeente aan „levend
geld" - direct uit de portemonnee - kan
opbrengen. Wanneer het werkelijk moet,
blijkt het meestal met dat plafond wel
mee te vallen. Er zijn trouwens gemeen
ten die niet eens met een aanvraag om
subsidie komen. Hervormd Den Haag
dat niet gelijk is aan de burgerlijke ge
meente heeft sinds de oorlog elf nieu
we kerken geheel uit eigen middelen be
kostigd, waarvan voor één slechts een
bescheiden hulp werd gevraagd. Wanneer
de kerk in Mariahoeve gebouwd zal zijn,
is het bouwprogramma van de hervorm
de gemeente van Den Haag voltooid.
Woningbouw voorblijven
Een belangrijke overweging voor het
lanceren van de kerkbouwactie was
mede, dat men de woningbouw voor wil
de blijven, zodat er geen lidmaten ver
loren zouden gaan omdat elk kerkelijk
contact ontbrak.
Liberianen gaan in
Kongo de Ghanezen
vervangen
Een woordvoerder van de V.N. heeft
gisteren in Leopoldstad meegedeeld, dat
een sterke eenheid Liberiaanse V.N.-
troepen onderweg is naar Port Francqui
om de aldaar gelegerde Ghanezen te ver
vangen. De Liberianen zullen samen
werken met de Kongolese troepen in Port
Francqui.
De woordvoerder verklaarde het be
richt, dat in een rivier de lichamen zijn
aangetroffen van 24 Ghanese militairen,
niet te kunnen bevestigen. Hij zei echter
Wel, dat men in V.N.-kringen zeer be
zorgd is over het welzijn van de 38 ver
miste Ghanezen.
Het V.N.-optreden in Kongo heeft tot
nu toe het leven gevergd van 21 man
V.N.-personeel, terwijl vijftig man wordt
vermist; 28 V.N.militairen zijn bij
ongevallen om het leven gekomen of
hebben een natuurlijke dood gevonden.
Onder de 21 doden bevinden zich dege
nen, die na het incident te Port Franc
qui officieel als overleden zijn opgegeven.
Op die grond was men trouwens al
voor de kerkbouwactie met subsidiering
van kerkbouw begonnen, toen ten laste
van de generale kas. De hervormde kerk
had trouwens op het moment dat de
campagne voor de kerkbouw startte al
een geweldige krachtsinspanning achter
de rug. Sinds de oorlog waren in totaal
370 kerken nieuw gebouwd, herbouwd of
ingrijpend gerestaureerd. Een ander ar
gument om in 1959 de inzameling van
gelden voor kerkenbouw te organiseren
was gelegen in de op stapel staande
rijkssubsidie, waarmee in het investe
ringsprogramma voor de nieuwe kerken
rekening werd gehouden.
Nog 130 kerken
Hoeveel hervormde kerken moeten er
nu nog worden gebouwd? Toen de kerk
bouwactie begon ging men uit van hon
derdzestig kerken. Nog tijdens de in
zameling liep dat aantal tot 168 op, maar
sindsdien zijn er nog een vijftig projec
ten bijgekomen. Zodat het in totaal om
220 kerken gaat. Van negentig is de sub
sidiering verzekerd. Er blijven er dus
bonderddertig over. Zelfs wanneer men
rekening houdt met de gemeenten welke
geen subsidie vragen of krijgen is het
duidelijk dat het saldo van de campagne
1959/60 voor die taak ontoereikend is. Er
zal dus een tweede kerkbouwactie
komen?
„Zeker niet voor 1964 of 1965 want, zo
zegt ds. Wesseldijk met een lach, de
vorige zit ons nog in de benen!
In het Normandische departement
Eure heeft gisteravond een zware re
gen- en hagelstorm gewoed, waarbij drie
mensen zijn omgekomen en ten minste
zestig personen werden gewond, van
wie tien ernstig.
In Mortain vielen gedurende enkele
minuten hagelstenen van één ons, die
echter voor ca. een miljoen nieuwe fran
ken schade hebben aangericht.
Duizenden fruitbomen zijn door de
storm, die op sommige plaatsen een
snelheid van 150 km per uur bereikte,
ontworteld. Wegen zijn door omgewaai
de bomen geblokkeerd en talrijke hui
zen en gebouwen zijn beschadigd.
In enkele dorpen is ca. de helft van
de inwoners dakloos geworden.
Menderes voor de zevende
maal schuldig bevonden
Het hooggerechtshof van Jassi (Tur
kije) heeft zestien beklaagden, onder
wie oud-premier Menderes, schuldig be
vonden aan de vernieling van de druk
kerij van het dagblad „Demokrat Iz
mir", dat tijdens het bewind der vroege
re regering felle kritiek had geleverd op
Menderes. Zestien andere beklaagden
werden van deze tenlastelegging vrijge
sproken; vyf van hen werden voorlopig
in vrijheid gesteld.
Dit is de zevende maal dat het hof
een tegen Menderes uitgebrachte be
schuldiging als juist heeft aanvaard. De
openbare aanklager had tegen achttien
beklaagden, onder wie Menderes, de
doodstraf geëist.
Het hof zal aan het einde van het
proces de strafmaat vaststellen.
Advertentie
Een unieke gelegenheid om $ïl
voordelig een paar
EXTRA te kopen.
In unl en fantasie
i=::3
PER 2 PAAR
per paar 1.7S
95
(Van onze Brusselse correspondent)
Luxemburg Van lange masten wapperden gisteren tal van Luxemburgse drie
kleuren als uiting van de feestvreugde over het feit, dat erfgroothertog Jan het
stadhouderschap aanvaardde. Op weg naar de oude stad zag men nog meer vlaggen
en op de Place Guillaume en in omliggende straten bleek het een regelrechte
kermis, compleet met werptenten, friteskramen en dergelijke. Op die Place Guil
laume staat een bronzen Willem II te paard, die sierlijk zijn steek afneemt. Ja, het
is onze eigen koning Willem, want van 1815 tot 1890 regeerden onze koningen
immers ook over het groothertogdom Luxemburg. Koning Willem kijkt naar het
groothertogelijk paleis. De Luxemburgers hebben een zwak voor hem, want hij was
de eerste, die het volk zekere, zij het nog beperkte democratische rechten gaf.
Rechten, welke zijn opvolger, Koning Willem III, trachtte hun weer af te nemen.
Maar kom, dat is verleden tijd. 's Konings arduinen voetstuk was nu omringd
door de caravans en auto's van de kermisondernemers.
Als door een wonder vielen er
geen ernstige slachtoffers bij de in
storting van dit huis in Madrid.
Alle bewoners waren juist af
wezigbehalve een oude dame. die
slechts lichte verwondingen opliep.
De oorzaak van de instorting is niet
bekend.
Vorstin draagt last
niet meer alleen
Gisterochtend was er veel volk naar de
stad gekomen. Uit het station stroom
den een paar duizend jongens en meisjes
uit de naburige steden en dorpen, auto
bussen laadden vele mannen en vrouwen
op leeftyd uit. Het bleek echter alras,
dat niemand van hen kwam voor de
plechtige overdracht, maar dat allen
bedevaartgangers waren voor het zoge
naamde octaaf, ter ere van Onze Lieve
Vrouwe van Luxemburg, een beeld, dat
in de kathedraal wordt vereerd. Dit
octaaf wordt ieder jaar rondom deze tijd
gehouden en omdat er dan veel volk in
de stad is, heeft men tegelijkertijd een
kermis ingericht. Van de eigenlijke
plechtigheid van de overdracht, die
gisterochtend precies om elf uur in het
paleis plaats vond (het paleis dat met
zijn ontelbare zalen, kamers, gangen,
trappen, overlopen, erkers, en binnen
plaatsjes een waar labyrint vormt, waar
aan van de 15de eeuw tot en met de
huidige tijd is gebouwd en gerestaureerd)
heeft buiten eigenlijk niemand iets ge
merkt. In het ministerie van Staat zei
men ons: het was eigenlijk nauwelijks
een plechtigheid, doch eerder een admi
nistratieve daad. De erfhertog krijgt
procuratie van zijn moeder en de rege
ring van het land heeft zich daarmee
akkoord verklaard.
Wel of niet in E.E.G.-verband
(Van onze Haagse correspondent)
Op de Europese koffiemaaltijd, die
gisteren te Den Haag door de Stich
ting van de Nederlandse Visserij werd
georganiseerd, heeft de heer Austen
Laing, economisch adviseur van British
Trawlers Federation Ltd.het van 1960
daterende plan voor het stichten van
een afzonderlijke Europese visserij ge
meenschap met een eigen autoriteit toe
gelicht. Dr. S. L. Mansholt, vice-presi
dent der E.E.G. ontvouwde enkele plan
nen, waarbij speciaal in E.E.G.-verband
gewerkt zou moeten worden, vooral nu
men meent te weten dat Engeland tot
de E.E.G. toe zal treden. Dit zou tot
gevolg hebben dat nog meer landen,
zoals de Scandinavische volgen. Hier
door zou een grote economische ge
meenschap ontstaan, waarin de belan
gen van een visserij gemeenschap be
hartigd kunnen worden.
Het stichten van een West-Europese
visserij gemeenschap is noodzakelijk om
paal en perk te stellen aan het ver
schijnsel dat steeds meer landen de zee
gaan nationaliseren, zodat andere lan
den aangewezen zijn op kleinere gebie
den, waar gevist kan worden. Dit heeft
tot gevolg dat er een overbevissing ont
staat, waardoor de markt- en afzetver-
houdingen ernstig verstoord worden. Tot
nu toe is het internationale overleg
er niet in geslaagd de visgronden te be
schermen, maar is er oorzaak van ge
weest dat de visserij grenzen verder
werden uitgebreid. Hierdoor worden an
dere landen gedwongen het voorbeeld
te volgen, zodat de Noordzee groot ge
vaar loopt in zones verdeeld te worden,
met rampzalige gevolgen voor de vis
stand.
Vier hoofdpunten
De vier hoofdpunten van het plan
van British Trawlers 'Federation Ltd.
zjjn:
1. vrije toegang tot alle visgronden in
de wateren binnen de gemeenschap,
waarbij de exclusieve visserijgrenzen
moeten vervallen.
2. bescherming van de visgronden
uniform en effectief die door de
autoriteit van de gemeenschap zelf
toegepast zal worden.
3. vrije uitwisseling van vis- en vispro-
dukten tussen de aangesloten landen,
zonder discrimerende maatregelen.
De West-Europese visserij gemeen
schap zal geheel afzonderlijk met een
eigen autoriteit moeten werken. (Dus
niet in E.E.G.-verband). In het kader
van de West-Europese economische sa
menwerking valt niet te verwachten dat
de visserij problemen tot een oplossing
zullen worden gebracht omdat de visse
rij. in het economische geheel een te ge
ringe plaats inneemt. Met name de
Scandinavische landen zouden hun ex
clusieve visserijgrenzen, hoewel de ge- I
meenschappelijk economische samen
werking voor deze landen grote voor
delen biedt voor de export van vis, niet
opheffen.
Wel in EEG-verband
Dr. Mansholt was van mening dat
het probleem uit het gezichtspunt van
de E.E.G. bekeken moet worden, hoe
wel er nog geen concrete voorstellen
over de visserij zijn gedaan. Het grote
vraagstuk vormen de overbevissing en
de produktie. De statistieken over de
visserij (die onvoldoende zijn) geven de
algemene indruk dat verbeteringen en
rationaliseringen niet in de produktie
zijn beloond. In de 6 E.E.G.-landen is
de gezamenlijke produktie van 1938 en
van 1958 gelijk gebleven, nl. 1.800.000
ton, ondanks het feit dat er in die tus
sentijd betere hulpmiddelen zijn geko
men en bovendien de schepen beter ge
schikt zijn gemaakt voor hun taak. Om
het vraagstuk van de produktie nog te
vergroten zijn de sociale verschillen in
de landen onderling. Zo wordt in Italië
per visser per jaar 1,5 ton vis gevangen,
in Nederland 30 ton.
Overbrekelijk verbonden aan de pro
duktie is de markt. Over het algemeen
genomen is er een onvoldoende visver-
bruik, zodat ernaar gestreefd moet
worden dit te verbeteren. Er liggen hier
enkele mogelijkheden door het inscha
kelen van investeringbanken, waarmee
reeds vrij intensief overleg is gepleegd.
Volgens dr. Mansholt biedt het
creëren van een visserjj-gemeenschap
geen oplossing omdat verschillende lan
den gebonden zijn aan de E.E.G., er
kan zelfs de vraag gesteld worden of
een dergelijke visserij-gemeenschap de
totstandkoming van een grote E.E.G. in
do weg zal staan. Maar juist de E.E.G.
Niet meer dan zestien mensen waren
gisterochtend in de grote 18de-eeuwse
zaal op de eerste verdieping bijeenge
komen. Het woord groot is maar betrek
kelijk, want de zaal is niet zo erg uitge
breid: de wanden zijn bespannen met
damast in roze pasteltinten. Er hangen
enige statieportretten. Luchters met
ontelbare kristallen werpen een helder
licht, weerkaatst in de grote spiegel en
het verguldsel van stoelen in Louis-XVI
stijl. In een hoek stond, als een afschu
welijk anachronisme, een grote schijn
werper, zulks ten behoeve van die ene
cameraman van de Luxemburgse televi-
Advertentie.
biedt een mogelijkheid voor verschillen
de landen om door politieke druk hun
visserij-belangen te behartigen.
Een andere oplossing is de gemeen
schappelijke markt, die de zes landen
over negen jaar willen vormen. Hierbij
zouden geen discriminerende maatrege
len worden toegepast en verder een vol
komen vrije visserij zonder territoriale
wateren. Maar de gemeenschappelijke
politiek zou wel doorgevoerd worden,
zodat men ook onmachtig staat tegen
over de regeling van de produktie.
Een andere mogelijkheid is het vor
men van een associatie in E.E.G.-ver
band, waarvoor dan eerst Engeland,
Noorwegen en Denemarken tot de E.E.G.
moeten toetreden. Maar het probleem
van de overbevissing bestaat dan nog,
want de Russische vloot vormt ook een
gevaar. Wanneer echter de E.E.G. een
sterke handelspolitiek voert kunnen bij
voorbeeld Polen en de Sowjet-Unie ge
dwongen worden om de belangen van de
Europese visserijlanden te respecteren.
Internationaal overleg
Op deze koffiemaaltijd ls naar voren
gekomen dat nog dit najaar in Den
laag door de betrokken regeringen op
internationaal niveau overleg zal wor
den gepleegd over het vormen van een
West-Europese visserij gemeenschap.
sie en van de vier fotografen uit Luxem
burg (men kan in zo'n kleine stad geen
schele ogen maken), die waren toegela
ten. Voor de ene lange wand van de zaal
hadden zich zes in jacquet geklede ge
deputeerden, bij loting uit de Kamer
gekozen, opgesteld, met naast hen de
griffier en voor hen de grijze, gemoede
lijke president van de Kamer Bech. Zij
stonden er nauwelijks toen erfgroother
tog Jan binnenkwam, vergezeld van de
grootmaarschalk van het hof en van de
Luxemburgse premier, Pierre Werner. De
jonge vorst droeg het uniform van
kolonel-inspecteur van de landmacht. De
groot-maarschalk was gekleed in een
donkerblauwe geklede jas met bijzonder
veel goudstiksels en met een overvloedig
aantal ridderorden. Hij had een rood-
lederen mantel onder de arm. Werner
was eveneens in jacquet. Nadat men
elkander de hand had gegeven haalde
Bech een vel papier uit zijn binnenzak
en daarvan las hij een kleine rede voor.
Hij zei daarin, dat de Kamer het besluit
van de groothertogin om het luitenant
schap aan Prins Jan te geven, als een
daad van wijs politiek beleid beschouwt,
het hele land ziet daarin een nieuw be
wijs van de toewijding, welke de groot
hertogin heeft voor de belangen van het
land, welke zij reeds meer dan 40 jaren
behartigt. Bech ging verder met enige
vriendelijke woorden te wijden aan Prins
Jan zelf, van wie hij zei, dat het Luxem
burgse volk, dat hem sinds kind kent,
een grote genegenheid voor hem heeft.
Hij bracht ook in herinnering, dat de
erfgroothertog tijdens de jongste wereld
oorlog in actieve militaire dienst geweest
is en dat hij een van de eersten was, die
met zijn vader het bevrijde vaderland
betrad.
Na het voorlezen van de eedsformule,
door Erfprins Jan met duidelijke stem
nagesproken, beloofde de vorst in een
kleine toespraak alles wat in zijn macht
is te doen om het vertrouwen van Kamer
en volk te rechtvaardigen. Daarna ging
het gezelschap naar een aangrenzende
salon, waar inmiddels groothertogin
Charlotte met haar man en Prinses
Josephine Charlotte, de vrouw van de
erf-groothertog, waren aangekomen.
Daar ledigde het gezelschap op de toe
komstige taak van Prins Jan een glas
champagne en daarmede was de plech
tigheid afgelopen.
Na bijna 42 jaar de last van het
regeren te hebben gedragen, zal de
Groothertogin nog wel de verantwoor
delijkheid hebben, maar thans niet meer
alleen staan voor de lasten. Wanneer zij
definitief zal aftreden, staat overigens
nog niet vast.
Wèl verdiende rust
Wat de Luxemburgers er zelf van zeg
gen? wanneer men hun naar hun
mening vraagt, is de grootste gemene
deler van hun antwoorden: de oude
dame (zo wordt ze namelijk gemeenzaam
en met genegenheid genoemd) heeft
haar rust wèl verdiend en het is goed,
dat Prins Jan nog onder haar leiding
het „metier" kan leren.
De auto's van de aanwezigen, die op
de binnenplaats van het paleis waren
geparkeerd, reden weer weg. Aan de
voorzijde was de wacht voor deze plech
tige gelegenheid verdubbeld en er ston
den ongeveer 100 kijkers. Meestal pel
grims, die van de nabijgelegen markt
naar het paleis waren gekomen, Na een
minuut of vijf rukte de extra-wacht in
en stond de schildwacht weer alleen. Hij
heeft niet veel uitzicht. Aan de overzijde
van de straat, nog geen tien meter van
hem verwijderd, zijn een café, een
schoenenwinkel en een handel in dood
kisten
Ambtenaren R'dam
gaan protesteren
De Algemene Bond van Ambtenaren
in Rotterdam heeft bet voornemen,
waarschijnlijk in samenwerking met de
christelijke en katholieke bonden van
ambtenaren hierover zijn echter nog
besprekingen gaande maandagavond
in de Ahoyhal in Rotterdam een protest-
by eenkomst te houden tegen het beleid
van de regering inzake de vijfdaagse
werkweek.
Willem van Otterloo
mogelijk naar Oslo
De dirigent van het Haagse Residen
tie-Orkest Willem van Otterloo is uitge
nodigd voor de functie van vaste diri
gent van het Philharmonisch Orkest van
de Noorse hoofdstad.
Tevens is hem gevraagd of hij de lei
ding op zich wil nemen van de „Phil-
harmonische Vereniging" te Oslo, welk
lichaam de concerten organiseert.
