REGERING IN WASHINGTON IS
ERNSTIG BEZORGD OVER LAOS
Kongolese politici gearresleerd
„omdat conferentie moet slagen"
Navo moet nucleaire
oorlog voorkomen
WEERBERICHT
Communisten blijven agressief,
president Kennedy overweegt
passende actievan ZOAVO
Stad afgesloten van
de buitenwereld
De drempel wordt steeds hoger
Spion Frenzel
krijgt 15 jaar
(B.uc/ ^Ute
Opgericht 1 maart 1860
VRIJDAG 28 APRIL 1961
No. 30341
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Dlshoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze Amerikaanse correspondent)
De Amerikaanse regering is ernstig bezorgd over de toestand in Laos
en zijn buurlanden. President Kennedy confereerde gisterochtend drie
uur lang met de Nationale Veiligheidsraad en daarna bijna anderhalf
uur met de leiders van het Congres. De grote vraag was: wat moeten
wij doen nu de communisten in Laos? ondanks het verzoek het vuren te
staken, agressief blijven? Een beslissing is nog niet genomen, maar wil
het Westen voorkomen dat Laos geheel communistisch wordt, dan kan
die niet lang uitblijven.
Sommige leiders van het Congres zijn beducht, dat Amerika verwik
keld raakt in een oerwoudoorlog. Een maand geleden heeft de Zuid-
oostaziatische Verdragsorganisatie (ZOAVO) gedreigd een passende
actie te zullen ondernemen om te voorkomen, dat Laos door de commu
nisten zou worden opgeslokt.
Ain«*viL-o Kimnlon/1 011 ?e Russische ambassadeur in Washing-
x\lll0I 1KB, rjllgeiaiia 011 ton, Mensjikof, woensdagavond laat op
0 het ministerie is ontboden, waar de
Frankrijk betuigden waarncmend mimittr vajl BlutenlandM
hun ontstemming
De Amerikanen zijn niet alleen veront
rust over het lot van Laos. doch ook over
bedreiging van Zuid-Vietnam en Siam.
Herhaaldelijk heeft Kennedy de laatste
tüd gewezen op de ondermijnende actie
van een betrekkelijk kleine communisti
sche groep in Zuid-Vietnam. Geheel
Zuidoost-Azië wordt bedreigd door op
dringende communisten. Oud-president
Eisenhouwer heeft er jaren geleden reeds
op gewezen, dat de staten daar kunnen
omrollen als een rij dominostenen, zodra
men één steen tot val heeft gebracht.
Amerika pleegt in deze zaak nog steeds
overleg met bondgenoten.
Het is niet toevallig, dat woensdag
tegelijk aan de Russische ambassadeurs
in Amerika, Engeland en Frankrijk ont
stemming werd getoond over het feit, dat
de strijd in Laos nog steeds doorgaat.
Het is mogelijk, dat de strijd vandaag
gestaakt zou worden, doch het Westen
twijfelt aan de goede bedoelingen van de
communisten. Het enige lichtpunt is. dat
de Russen het de laatste dagen wat kal
mer aan doen met de wapenaanvoer
door de lucht naar Laos. President Ken
nedy beschouwt de huidige periode als
zeer gevaarlijk. Hij sprak in een toe
spraak tot courantendirecteuren in New
York over een tijd van vrede en gevaar.
Juist omdat officieel nu vrede heerst,
beseffen de kranten volgens hem de ge
varen niet voldoende. (Zie hierover
elders in dit nummer). Tot zover onze
correspondent in Washington.
Zaken. Chester Bowles, tegenover hem
de bezorgdheid en teleurstelling der Ver
enigde Staten kenbaar maakte over de
vertraging in de uitvoering van het
bestand in Laos.
Volgens diplomatieke klingen in
Washington heeft ook de Britse onder
minister van Buitenlandse Zaken.
Edward Heath, de Sowjetrussische am
bassadeur in Londen bij zich ontboden
om hem van de bezorgdheid der Britse
regering over het uitblijven van het be
stand in kennis te stellen.
Volgens de genoemde klingen zouden
de Westelijke mogendheden thans af
wachten of deze Amerikaanse en Britse
stap enig effect zal sorteren. Zo niet dan
verwacht men, dat de ZOAVO-landen
zich zullen gaan beraden over collectief
te nemen maatregelen om een commu
nistische overname van Laos te verhin
deren. De Amerikaanse minister Chester
Bowles zou de Sowjetrussische ambassa
deur in Washington niet in het onzekere
hebben gelaten, dat de ZOAVO bereid is
handelend op te treden als de vertraging
in het staken van het vuren mocht
aanhouden.
Russische mortieren van 120 mm heb
ben gisteren de koninklijke hoofdstad
van Laos Loeang Prabang, beschoten.
Gisteren was de vijfde dag van het
offensief der Pathet Lao-rebellen, die
pogen een snelle overwinning te behalen
voordat het sein gegeven wordt tot een
staken van het vuren.
Hard tegen hard
Intussen gaat de strijd in Laos onver
minderd voort: nog steeds wordt Rus
sisch oorlogsmateriaal in de Vlakte der
kruiken afgeworpen en de Amerikanen
hebben als reactie op deze voortgaande
Russische bevoorrading een luchtbrug tot
stand gebracht tussen de basis Clark
Field op de Philippijnen en het vliegveld
van Wattay, dichtbij Vientiane. Woens
dagavond zijn 7 Amerikaanse vracht
vliegtuigen van het type C-130, die elk
ongeveer 15 ton materiaal kunnen ver
voeren, in Wattay aangekomen. In een
militair communiqué van de autoriteiten
in Vientiane werd melding gemaakt van
gevechten in verschillende delen van
Laos.
Vandaag zou in de Indiase hoofdstad
Nieuw Delhi de eerste vergadering ge
houden worden van de Internationale
controlecommissie voor Laos. Als voor
zitter treedt Samar Sen op, die hoge
commissaris van India in Australië is.
De (rechtse) regering in Laos heeft
gisteren de (linkse) Pathet Lao via
Radio-Vientiane opgeroepen het vuren
van heden, vrijdag, af te staken. De zen
der herhaalde de oproep zonder onder
breking in het Laotiaans, Vietnamees,
Frans en Engels. Het staken van het
vuren zou op het middaguur moeten in
gaan.
Het Amerikaanse ministerie van Bui
tenlandse Zaken heeft medegedeeld, dat
Op 11 mei „Evian"?
De voorlopige Algerijnse regering heeft
Frankrijk voorgesteld op 11 mei vredes
onderhandelingen in Evian te openen,
zo werd vandaag in kringen rond deze
regering meegedeeld.
WEINIG WIND
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond: Veranderlijke bewolking met
hier en daar een bui. En vannacht plaat
selijk mist. Overwegend zwakke wind.
Dezelfde middagtemperaturen als van
daag of iets hogere.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
29 april
Zon op: 5.15 uur; onder: 20.00 uur.
Maan op: 18.28 uur; onder: 5.06 uur.
Hoogwater te Katwijk te 2.31 en 14.51
uur, laagwater te 10.30 en 22.54 uur.
Dit blad bestaat uit 26 pagina's
Het nationale Kongolese leger heeft de macht in Coquilhatstad, waar
een ronde-tafelconferentie van Kongolese politici wordt gehouden, in
handen genomen en alle politieke leiders in huisarrest geplaatst. Dit is
van doorgaans welingelichte zijde in Elisabethstad in Katanga verno
men. Het leger zou willen, dat de conferentie wordt voortgezet. Het is
van plan de politieke leiders gevangen te houden totdat zij overeenstem
ming hebben bereikt.
De stad is geheel van de tuiten-
wereld afgesloten, aldus deze zegs
lieden. Sinds woensdagmiddag ivaren
de verbindingen tussen Leopoldstad
en de hoofdstad van de Evenaarpro
vincie reeds verbroken. Zoals toij gis
teren meldden, werd Tsjombe woens
dag reeds gearresteerd toen hij per
vliegtuig naar Elisabethstad wilde
vertrekken.
In diplomatieke kringen had het al
verwondering gewekt, dat de regering in
Leopoldstad en de op de conferentie in
Coquilhatstad aanwezige regeringsleiders
niet in staat waren de vrijlating van de
Katangese president Tsjombe te bewerk
stelligen. Gisteren rees het vermoeden,
dat hij inderdaad door zelfstandig op
tredende soldaten was gearresteerd, zo
als in een door de centrale Kongolese
regering in Leopoldstad uitgegeven ver
klaring was gezegd. Dit vermoeden blijkt
nu wel gegrond te zijn, al vraagt men
zich nog wel af, van wie de soldaten in
structies hebben gekregen.
Volgens genoemd communiqué was
Tsjombes leven „niet in gevaar". De Ka
tangese regering gaf gisteren echter nog
uiting aan haar vrees dat haar president
„iets ernstigs" was overkomen.
Het Kongolese persbureau gaf giste
ren bijzonderheden over Tsjombes ar
restatie. Bij zijn aankomst bij het vlieg
veld zou hij uit zijn auto zijn gehaald
en gemolesteerd door de bevolking. Even
later vonden premier Ileo en vice-pre
mier Bolikanko Tsjombe gezeten in een
oude fauteuil en bewaakt door soldaten
met machinegeweren. De soldaten zou
den hebben gezegd, dat niemand Co
quilhatstad mocht verlaten, voordat de
conferentie van Kongolese politici con
crete resultaten had bereikt.
Een detachement Ethiopische VN-
troepen dat bij het vliegveld is gelegerd,
heeft zich nog niet met de kwestie inge
laten. Slechts wanneer de openbare orde
wordt bedreigd of een officieel verzoek
is ontvangen Tsjombe of andere leiders
te beschermen, kunnen de Ver. Naties
handelend optreden, aldus een woord
voerder van de V.N.
H.M. Koningin Juliana, die zondag haar 52ste verjaardag viert.
(Foto Max Koot)
Mr. D. U. Stikker verklaart:
(Van onze Haagse correspondent)
Mr. D. U. Stikker, die vorige week vrijdag in de raad van de NAVO
zijn zetel van hoofd van de Nederlandse permanente vertegenwoordi
ging verwisselde voor die van secretaris-generaal, heeft in zijn nieuwe
hoedanigheid gisteren in Den Haag een persconferentie gehouden.
De Nederlandse regering heeft de
nieuwbenoemde secretaris-generaal
van de NAVO, mr. D. U. Stikker,
gisteren een lunch aangeboden in
Den Haag. Prins Bernhard, die
luist teruggekeerd was van een
drieweekse reis door de Nieuwe
Wereld, kwam onverwachts naar
de Witte Brug om de oud-Leide-
naar met zijn eervolle benoeming te
feliciteren
Over de Navo-vergadering in Oslo ver
klaarde de heer Stikker niet te ver
wachten, dat er diepgaande besprekin
gen over nieuwe strategische concepties
zullen worden gehouden. Hyi zei dit in
antwoord op een vraag of er van eniger
lei nieuw Amerikaans initiatief over het
gebruik van atoomwapens door de Navo
sprake was. Hierop aansluitend was de
vraag of de Navo als vierde atoommacht
zou kunnen optreden. Mr. Stikker acht
te deze vraag onjuist gesteld. Van een
atoommacht kan men bij de Navo niet
spreken, omdat dan verondersteld zou
worden, dat de Navo ook zelf atoom
wapens zou produceren, wat niet het
geval kan zijn. Beter ware het dus de
vraag te stellen, wie in de Navo de be
slissing over het gebruik van deze wa
pens kan nemen. Reeds in 1956 en in
1957 is besloten, dat de strijdkrachten
van de Navo atoomwapens zouden krij
gen. De vraag over het beslissingsrecht
omtrent het gebruik is ook tussen gene
raal Norstad en Adenauer aan het Co-
momeer besproken, welke bespreking
echter niet op initiatief van mr. Stikker
tot stand is gebracht. Trouwens ook in
Los Angeles is deze kwestie al aan de
orde geweest.
De Navo moet trachten een oorlog te
voorkomen. Voor alles zal hij alle krach
ten moeten inspannen om niet een nu
cleaire oorlog te doen ontstaan. Dat be
tekent een krachtige conventionele be
wapening, die zodanig is, dat om met
de opperbevelhebber van de Navo-stryd-
krachten, generaal Norstad te spreken
de drempel tussen een conventionele
oorlog en een nucleaire oorlog steeds
hoger wordt .Daardoor zal hij, die een
oorlog begint de gelegenheid krijgen de
consequenties te overwegen van een
oorlog, die met atoomwapens wordt ge
voerd.
Het Bondsgerechtshof in Karls
ruhe heeft de 61-jarige Alfred
Frenzel, een voormalig socialistisch
lid van de Bondsdag, veroordeeld
tot vijftien jaar tuchthuisstraf
wegens landverraad en meineed.
Hij was schuldig bevonden aan
spionage voor Tsjecho-Slowakije.
Macmillan heeft gezegd, dat Enge
land bereid is tot het doen van grote
uitgaven teneinde de Navo-macht zo
groot mogelijk te maken. Daarnaast is
Engeland echter ook bereid alleen te
vechten. Een dergelijke opvatting valt
ook in Frankrijk waar te nemen en
men kan dus niet zeggen, dat het een
onaanvaardbaar standpunt is.
Mr. Stikker verklaarde, dat tot het
Navo-defensief ook behoort de econo
mische hulpverlening aan onderontwik
kelde gebieden.
Ook de kwestie Nieuw-Guinea kwam
aan de orde. Natuurlijk kan over Nieuw-
Guinea in de NAVO-raad gesproken
wórden. Alle vragen met een politiek
aspect kunnen aan de orde worden ge
steld en zo is ook het Nieuw-Guinea-
probleem een probleem voor de NAVO.
Vervolg op pag. 2
Wilcle staking in
Londense liaven
(Van onze Londense correspondent)
Het grootste deel van de reusachtige
Londense haven is als gevolg van de
wilde staking tot stilstand gekomen.
Gisteren werkte de helft van de Lon
dense havenarbeiders niet. Er lagen 64
schepen stil en zes waren onderbezet.
In de „pool" van Londen, het gedeelte
van de rivier tussen de Tower en Lon
don Bridge, waar de grotere Nederland
se schepen laden en lossen, legden 2200
man het werk neer.
De staking is veroorzaakt doordat
een firma arbeiders, die op een haven-
register staan, zou hebben vervangen
door tijdelijke werkkrachten, van wie
enkelen ongeorganiseerd zijn.
De voorzitter van de Londense Raad
van de Havenarbeid heeft de waarschu
wing laten horen dat de wilde stakin
gen op den duur de Londense haven zul
len vernietigen.
Staken volgens
„dienstrooster"
Op verschillende scholen in Engeland
zijn thans 24-uurs stakingen van het
onderwijspersoneel aan de gang om
kracht bij te zetten aan de actie voor
salarisverhoging. Dit is de eerste maal
in de geschiedenis van het Britse on
derwijs dat er gestaakt wordt. Deze
symbolische stakingen breken volgens
een „dienstrooster" in verschillende de
len van het land uit. Maandag zal het
grootste deel van de 1500 leerlingen
van een school voor voortgezet onder
wijs in Dulwich vrijaf hebben, omdat
de meeste leraren zullen staken. Ook
andere scholen in zuid-Londen staan
op het stakingsprogramma dat zich over
de komen maanden uitstrekt.
Portugese klachten
over verraderlijke
Kongolese aanvallen
„Wy zien ons tegenover een verschrik
kelijk oorlog gesteld, die zich met dui
zend aangezichten aan ons vertoont en
die op arglistige en verraderlijke wijze
wordt gevoerd", aldus heeft generaal
Camara Pina, chef van de generale
staf van het Portugese leger, gisteren
in Lissabon tegenover een groep mili
tairen verklaard, die naar Portugees
Guinea zouden vertrekken.
Hij voegde hieraan toe: „Portugal
bezit ten volle het recht van aanwe
zigheid in zijn overzeese gebiedsdelen.
Het heeft de plicht tot verdediging je
gens hen, die het aanvallen".
Admiraal Sarmento Rodrigues heeft
gisteren in een bijeenkomst van de Por
tugese Nationale Vergadering verklaard
„De lafhartige en bloedige aanvallen,
die Kongolezen uit het grensgebied in
noord-Angola hebben ondernomen, heb
ben tot nu toe reeds meer slachtoffers
aan het einde van de vorige en in
het begin van deze eeuw in Angola en
Mozambique zijn uitgevoerd".
Portugese strijdkrachten hebben
zeventig lichamen van opstandelin
gen gevonden na een nieuwe aan
val op het dorp Oecoea in Angola.
Het garnizoen bood heftig verzet.
Verscheidene verdedigers werden
gewond. De opstandelingen die
waren uitgerust met automatische
wapens, vielen in groten getale
OP 3 MEI
Over baby wordt
achter gesloten
deuren gesproken
De vice-president van de Haagse
rechtbank, mr. J. H. C. Slotemaker,
heeft vanochtend een tussenvonnis
gewezen in het kort geding, dat om
de bij Oegstgeester pleegouders
verblijvende, Oostenrijkse baby,
Adele Paul, is gevoerd. De presi
dent heeft, alvorens verder te be
slissen, bevolen de verschijning van
partijen ten einde inlichtingen te
verkrijgen en mede afhankelijk
daarvan de mogelijkheden van een
regeling te onderzoeken, voor welke
de zaak eventueel vatbaar schijnt.
Op 3 mei des middags zullen de
partijen met gesloten deuren door
de president worden gehoord.
.ikwil Bolletje/"
xv\\uil rut///
in de zilveren rol
'Ou 11\ u\NN
teuwSi
Uit het Leidsch Dagblad van
29 April 1861:
Tot de geruchten van den 1
dag behoort, dat Alexander Du- 1
mas, om van de politiek uit te 1
rusten, het plan heeft opgevat,
om een restauratie in de 1
Champs Elysées te vestigen. Men 1
weet, dat de beroemde roman- 1
schrijver een held is in de kook- 1
kunst.
Men berigt, dat te Malaga
tien personen, waaronder een
dame zijn in hechtenis genomen 1
wegens deelnemen aan het op- 1
rigten eener protestantsche ver-
eeniging.