MUITERIJ IH ALGERIJE IN
WEINIGE UREN INGESTORT
Keiharde dagorder9 van
De Gaulle brak verzet
„Wel stoer,
maar dom''
Houding van Indonesië
is star en onwrikbaar
Tegen Frenzel
15 jaar geëist
WEERBERICHT
CHALLE OP DE VLUCHT, SALAN DOOD?
Loyale gendarmerie vannacht
om 12 uur de toestand meester
Onverbiddelijk bevel: Liquideer
de opstandschiet zo nodig
Rond probleem Nieuw'Guinea
Tijd nog niet gekomen voor een
onderzoek naar compromis
(§uc/
teuws
Opgericht 1 maart 1860
WOENSDAG 26 APRIL 1961
No. 30339
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A E. van Dishoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f750 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze Reisredacteur W. L. Brugsma en onze Par ij se correspondent)
De muiterij van Algiers is afgelopen! De gene
raals van de junta: Challe, Salan, Jouhaud en
Zeiler hebben vanacht de stad verlaten en zijn
voortvluchtig. De loyale troepen zijn weer meester
van geheel Algerije. De rebellen gingen door de
knieën, toen president De Gaulle een ijzerharde
dagorder had uitgevaardigd, waarin bevel werd
gegeven zonodig te schieten. Tegelijkertijd rom
melde het in Algerije zelf: gezagsgetrouwe troepen,
onder meer uitgerust met pantserauto's, begonnen
gisteravond om half elf uit een voorstad van
Algiers op te rukken naar het centrum van de
Algerijnse hoofdstad. Deze opmars werd uitge
voerd door dienstplichtigen, mannen van de
veiligheidspolitie en gendarmes. Kort daarop ver-
De loyale gendarmerie was er intussen in geslaagd de radio te bezetten. Z\j
verraste daar de omroeper, die nog net tijd had om door de microfoon te
schreeuwen: „wij zijn verraden. Iedereen naar het Forum". Hij werd onmiddellijk
aan de microfoon opgevolgd door een omroepster, die zei: „Hier is de Franse radio.
Onze normale uitzendingen beginnen weer. U hoort nu een programma van dans
muziek." Te middernacht zond de radio de dagorder van De Gaulle uit en riep de
inwoners van Algiers op rustig naar huis te gaan. Maar inmiddels waren er al
50.000 mensen op het Forum samengestroomd, die „Algerië Fran^aise" schreeuwden
en rondom het historische plein van Algiers werd gevochten. Maar om vyf over
twaalf had de gendarmerie de toestand in handen. De revolte was even snel
ineengestort als zjj was begonnen. De Gaulle's dagorder om de revolte zo nodig
met geweld te liquideren had de chantage van de junta met een burgeroorlog
meedogenloos overtroefd.
Chronologische
opsomming
Hier volgt een chronologische opsom
ming der gebeurtenissen:
Te middernacht: de junta begint haar
documenten en archieven te verbranden;
0.30 uur: Radio-Algiers: de orde is
hersteld;
0.33 uur: het gerucht loopt dat Salan
zelfmoord heeft gepleegd:
0.35 uur: de laatste rebellerende para
chutisten verlaten Algiers;
0.36 uur; op het Forum wordt gevoch
ten, maar de vechtpartijen verlopen
snel;
0.42 uur: premier Debré begeeft zich
naar het Elysée om met De Gaulle de
maatregelen te bespreken, die nu in Al
gerije getroffen moeten worden;
0.50 uur: Salan verschijnt op het bal
kon van het regeringsgebouw aan het
Forum om de massa's toe te spreken,
maar hij laat zijn plan varen omdat
geen microfoon voorhanden is en ver
dwijnt weer naar binnen;
1.14 uur: Kolonel Boissieu, speciale af
gezant van Challe, brengt aan De Gaulle
de verklaring van Challe dat hij bereid
is zich vrijwillig ter beschikking van de
Justitie te stellen; de kolonel was eerder
met een vliegtuig uit Algerije aangeko
men;
1.17 uur: Generaal Arfouilloux, de
nieuwe commandant van de stad Algiers,
bevrijdt minister Buron, de regerings
afgevaardigde Morin en generaal Gam-
biez, de opperbevelhebber in Algerije
die door de rebellen gevangen werden
gehouden
1.40 uur: Er blijken toch nog parachu
tisten op het Forum te zijn. Brencarriers
van de gendarmerie komen in stelling
op het Forum. De gendarmes worden
In het landverraadproces in
Karlsruhe tegen het voormalige
socialistische Bondsdaglid Alfred
Frenzel, die ervan beschuldigd is
vier jaar lang voor de Tsjechoslo-
waakse inlichtingendienst gewerkt
te hebben, heeft de aanklager van
ochtend vijftien jaar tuchthuisstraf
geëist.
(Voor verder nieuws over dit
spionage-proces zie men elders in
dit nummer).
WESTELIJKE WIND
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond
Wisselende bewolking met plaatselijk
enkele buien. Matige tijdelijk krachtige
wind in hoofdzaak uit westelijke rich
tingen. Weinig verandering in tempe
ratuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
27 april
Zon op: 5.19 uur; onder: 19.57 uur.
Maan op: 16.09 uur; onder: 4.19 uur.
Hoogwater te Katwijk te 1.14 en 13.35
uur, laagwater te 9.01 en 21.36 uur.
Dit blad oestaat uit 20 paglna'a
door de bevolking uitgejouwd. Gewapen
de jongemannen in burger en half mili
tair tenue verlaten het plein en even la
ter vallen er weer een paar schoten uit
nabij gelegen gebouwen;
1.50 uur: de lichten in de regeringsge
bouwen aan het Forum worden gedoofd
1.52 uur: Salan, Challe en Jouhaud
verlaten het regeringsgebouw;
3.00 uur: Generaal De Gaulle begeeft
zich in het paleis aan het Elysee ter
ruste.
Mythe voorbij
Onze reisredacteur telefoneerde he
denochtend: Algiers is vanochtend ont
waakt temidden van de scherven van
lieten vrachtauto's met opstandige parachutisten
de stad. Uit een gebouw werd op de binnentrek
kende gezagsgetrouwe troepen geschoten: drie
gendarmes werden gewond. Andere gendarmes
beantwoordden het vuur een kwartier lang. Het
slot was, dat Challe, Salan en Jouhaud vannacht
om twee uur op een militaire vrachtwagen van de
para's van het Vreemdelingenlegioen blootshoofds
en met een windjack over hun uniformen de stad
uitreden, vermoedelijk op weg naar Zeralda, de
basis van de para's van het legioen. Ex-generaal
Zeiler volgde met de parachutistenkolonel God-
dard, die zei: „Ik kan mij nu alleen nog maar een
kogel door het hoofd jagen"
een revolutie en van een droom. Tussen
gebroken flessen en verscheurde por
tretten van De Gaulle zijn de regerings
ambtenaren weer aan het werk gegaan.
In de straten, waar geen parachutist en
geen legionair meer te zien is, en waar
dienstplichtigen en gendarmes de orde
handhaven, staan de mensen bij elkaar
en praten. Waar zij het over hebben is
niet moeilijk te gissen; de laatste wilde
droom, die vier dagen heeft geduurd, de
hoop op het wonder, is voorbij.
De mythe van het „Algérie Franqaise"
is nu voorgoed weggevaagd en de Franse
bevolking van Algerije weet het. Met
hoeveel opluchting wjj de militaire re
volte ook hebben zien mislukken, voor
de tragedie van die anderhalf miljoen
Fransen behoeft men de ogen niet te
sluiten. Zij voelen zich nu zeer eenzaam
en in de steek gelaten door iedereen:
door de rebellerende junta, door hun
eigen volk en door hun eigen regering,
die er nooit in is geslaagd hen gerust te
stellen inzake hun onzekere toekomst.
Wat de toekomst van de muiters zal
zijn is minder onzeker. De woordvoerder
van de Franse regering in Algiers, Coup
de Fréjac, die onmiddellijk nadat hy
uit handen der parachutisten was be
vrijd, weer met zijn onschokbare zelf
verzekerdheid op zijn praatstoel was
gaan zitten, zei: „De generaals zullen
worden opgespoord en voor een militair
tribunaal worden geleid."
En men kan er van opaan, dat de
Franse regering niet alleen de generaals,
maar ook de kolonels Gardes, Lacheroy,
Goddard en hun medestanders, genade
loos zal vervolgen, als inzet van een
scherpe zuivering van het gehele Franse
officierskorps.
Prins Bernhard heeft gisteren een
bezoek gebracht aan president
Kennedy van de Verenigde Staten.
Een radiografisch overgebrachte
foto van de president met zijn Ne
derlandse gast.
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
Het was eigenlijk een ijzerharde dagorder van De Gaulle, die de
rebellen op de knieën heeft gekregen. De president-generaal beval
gisteravond om 7 uur: ,de rebellie moet worden ingedamd, vervolgens
gebroken en tenslotte geliquideerd, zonodig met geweld der wapens.
Indien de rebellen dwang uitoefenen op loyale troepen, dan moeten die
zich met alle middelen, inclusief gebruik van vuurwapens verzetten. Als
dit niet voldoende is om de muiterij te breken, dan zullen nieuwe, ver
derstrekkende maatregelen volgen." Welnu, het was voldoende. De
Gaulles besluit, dat een einde maakte aan de mythe, dat het Franse
leger alles mag doen behalve op het Franse leger schieten, hield
geweldige risico's in, maar het was nodig om de staat te redden en het
leger, of de restanten daarvan, aan de staat terug te geven, gezuiverd
van de mystiek van een staat in de staat te zijn, van autonomie en
exclusiviteit.
Viertal militaire
maatregelen gaf de
doorslag
in
Algiers
De Gaulle gaf zijn order ook tanden:
1 hjj zond de Franse vloot gister
avond uit Toulon naar Algerije;
2 hij liet drie tankregimenten iit
Duitsland terugkomen;
3 .hij liet een speciale brigade van
10.000 man politie, gendarmerie en
veiligheidstroepen vormen voor de be
veiliging van Parijs;
4 hjj bracht de zesde pantserdivi
sie in Frankrfjk op voet van oorlogs
paraatheid.
Zo naderde voor Frankrijk en Al
giers het uur van de waarheid. Er stond
een klassieke tragedie voor de deur:
het Franse leger in Algerije, dat bezeten
was van de wil om niet nog een ne
derlaag te lijden, zou zichzelf nu de
zwaarste aller nederlagen toebrengen,
het zou zich zelf moeten verslaan. En de
man die daartoe het bevel gaf was dege
ne, die van Frankrijk en zijn leger een
levensdroom had gemaakt: Charles de
Gaulle.
Zijm besluit hield twee gevaren in:
het betekende dat, als de rebellen niet
capituleerden, Franse soldaten het vuur
op elkaar zouden openen, voor het eerst
sinds in Wereldoorlog II De Gaulle's
vrije Fransen tegen de troepen van Pé-
tain streden. Een voor de staat mis
schien nog groter risico lag in de mo
gelijkheid dat de loyale troepen het
niet over hun hart zouden kunnen ver
krijgen op de muiters te schieten. Maar
De Gaulle nam zonder aarzeling die
beide risico's, zoals hij het gedurende
de wereldoorlog ook heeft gedaan. Er
volgden momenten van intense span
ning. Toen gingen de muiters, de po
litieke generaals, de fanatieke kolonels,
die het hardste deel van het Franse
leger achter zich hadden, door de knieën.
Hun chantage was gebroken.
Challe brak zijn woord
Toch hadden zij gisterochtend nog
een streek uitgehaald, die De Gaulle en
loyale officieren tot razernij hadden
gebracht. De loyale generaal De Pouilly
was met vrijgeleide van Challe naar
Algiers gereisd, officieel om admini
stratieve details te regelen, maar in
wex-kelijkheid voor een laatste poging
om de muiters tot rede te brenden.
Challe brak zijn woord en Pouilly werd
in Algiers gearresteerd! Op dat moment
veranderde de toon in Parijs. De brave
oproepen aan de loyalisten om de mui
ters vooral niet te gehoorzamen en te
boycotten vervielen. De nieuwe order
luidde: breek de revolutie, schiet zo
nodig.
Challe in arrest en
op weg naar Parijs
Van officiële zijde in Algiers is mede
gedeeld, dat ex-generael Challe vandaag
is gearresteerd en per vliegtuig naar
Parijs wordt vervoerd, waar hij in de
Santé-gevangenis zijn veroordeling zal
afwachten. Over het lot van de drie
overige opstandige oud-generaals Sa
lan, Jouhaud en Zeiler zijn geen
mededelingen verstrekt.
Trein maakt brokken
voor de televisie
De Deense televisiekijkers zullen
begin juni op het beeldscherm in
het kader van een verkeersveilig -
overweg door aen trein zien vermor
zelen. De auto, door de Deense Auto
mobilistenclub beschikbaar gesteld,
zal op een afstand bestuurd worden,
de spoorwegen nemen de eventuele
schade aan de trein voor hun reke
ning en de Deense sleep- en ambu
lancedienst ruimt de brokken op.
Interpellatie over
rem regering op de
werktijdverkorting
(Van onze parlementaire redacteur)
In de Tweede Kamer is vanmid
dag het debat begonnen over het
besluit van de regering tot tijdelijke
beperking van de werktijdverkor
ting in bedrijfstakken, die er nog
niet toe waren overgegaan. De
heer Blom (P. v. d. A.) interpel
leerde de regering voornamelijk
over het besluit ten aanzien van de
ambtenaren en de heer Baart (P. v.
d. A.) ten opzichte van het vrije
bedrijfsleven. Bij de aanvang van
Zo werd het een slechte dag voor
het slechte geweten van de muiters,
's Ochtends had de marine in Mers el
Kebir al waarschuwingsschoten gelost
op de commando's van parachutisten,
die probeerden bij verrassing deze basis
in handen te krijgen. De para's trokken
zich terug in Oran. En in de middag
trok de benauwd geworden junta de pa
ra's zelfs uit Constantine en Oran op
Algiers terug. Er was nog één moment
van angst in Frankrijk: betekende dit
een voorbereiding van een aanval op
het moederland? Nee, het was het be
gin van het einde.
Langzaam keerde ook de moed terug
van die Franse militairen in Algerije,
die zich of met tegenzin bij de muiters
hadden gevoegd of zich afzijdig hadden
gehouden. De plaatselijke commandan
ten zonden boodschappen van trouw naar
De Gaulle; 23 militaire transportvlieg
tuigen en 6 passagiers- en vrachtsche
pen ontsnapten uit Algerije, de gehe
le marine bleef standvastig. De grote
steden mochten in handen der rebel
len zijn, het binnenland bleef in grote
gebieden trouw.
Met die kaarten in handen nam De
Gaulle zijn beslissende gok en hij won.
(Van onze Amerikaanse correspondent)
De Indonesiërs hebben de Amerikaanse regering doen bemerken, dat
zij ten aanzien van Nieuw-Guinea van geen enkel compromis willen
weten. Het had daarom geen zin langdurig te onderzoeken of een of
andere tussenoplossing mogelijk is. Soebandrio, de minister van Buiten
landse Zaken, die maandagavond nog verwachtte twee of drie dagen
te Washington te blijven, is gistermiddag president Soekarno reeds
naar Mexico achterna gereisd. In de kwestie Nieuw-Guinea is derhalve
geen verandering gekomen. Maar toch zijn de Indonesiërs tamelijk
voldaan uit Washington vertrokken. De regering-Kennedy heeft hen
zo hartelijk mogelijk ontvangen en vooral Soekarno is altijd gevoelig
voor een officiële attentie.
Geen vorderingen
Het gemeenschappelijk communiqué,
dat gisterochtend werd uitgegegeven,
zweeg in alle talen over de kwestie
Nieuw-Guinea. Het is algemeen bekend
dat men uitvoerig over deze zaak heeft
gesproken. Het feit dat die discussies
niet zijn vermeld, kon er op wijzen dat
men in dit opzicht geen enkele vorde
ring heeft gemaakt. Soebandrio zou
echter achterblijven om verder na te
gaan of op dit gebied iets kon worden
bereikt. Waarom is althans dat dan niet
vermeld in het communiqué? Waar
schijnlijk omdat men reeds voorvoelde,
dat er met Soebandrio geen land te
bezeilen zou zijn.
De starre en onwrikbare houding, die
Soebandrio maandagavond op de pers
conferentie aannam, bleek gisteren niet
alleen maar een onderhandelingspositie
te zijn geweest, doch een standpunt
waar Soebandrio onder geen beding
vanaf wilde wijken. Derhalve, wat In
donesië betreft: onvoorwaardelijke over
dracht van Nieuw-Guinea aan Djakar-
ja, geen zelfbeschikkingsrecht voor de
bevolking en geen voogdijschap waarbij
de toekomstige status voorlopig onbe
slist blyft.
Misschien heeft Soebandrio de in
druk gehad, dat de Amerikanen hem
dc interpellatie bestond niet de in
druk dat de P. v. d. A. met behulp
van de KVP het kabinet-De Quay
ten val zou brengen.
In december j.l. is de regering met
de ambtenarenorganisaties overeen ge
komen, dat de vijfdaagse werkweek ge
leidelijk zou worden ingevoerd, te be
ginnen met een vrije zaterdag eenmaal
in de veertien dagen met ingang van
1 mei aanstaande. Gemeenten, die ge
vaar zouden lopen arbeidskrachten kwijt
te raken aan particuliere bedrijven met
een vaste vijfdaagse werkweek, of daar
door moeilijkheden zouden krijgen met
de werving van personeel, zouden di
rect volledig de vijfdaagse werkweek
mogen invoeren.
Nu een aantal gemeenten van die
uitzonderingsmogelijkheid gebruik heeft
willen maken, zijn de desbetreffende be
sluiten echter geschorst. Voor de heer
Blom is dat onbegrijpelijk. Hij vindt dat
geen sterk beleid. Hij vindt het „wel
stoer, .maar dom".
In tal van bedrijfstakken heeft het
College van Rijksbemiddelaars goedkeu
ring gehecht aan een verkorting van
de arbeidstijd tot 45 uur. Maar plotse
ling heeft de regering het College van
Rijksbemiddelaars een algemene aan
wijzing gegeven, die inhoudt dat in de
nog lopende collectieve arbeidsovereen
komsten of loonregelingen de werktijd
tot niet minder dan 46 Vz uur per week
kan worden teruggebracht.
Zo'n plotselinge koerswijziging kan
de heer Baart niet volgen. Hij ziet er
een onbillijkheid in. Een gedeelte van
dc arbeiders moet langer dan 45 uur
per week werken, ook al zijn werkge
vers en werknemers (zoals in het bouw
bedrijf) het eens geworden over de
45-urige werkweek. Die onbillijkheid is
niet bevordelijk voor de produktiviteit.
9 Slot op pag. 2
aanzienlijk tegemoet zouden komen en
heeft hij daarom in de mening verkeerd
dat zijn verblijf te Washington nog wel
drie dagen langer kon duren.
Vervolg op pag. 2
,ikid Bolletje/"
X\\\HIIIM////
in de zilveren rol
'tm inn\sN
Uit het Leidsch Dagblad van i
26 april 1861;
Te Hoorn werd l.l. Zondag 1
een oude vrouw door iemand op 1
de singels aldaar wonende in 1
huis gelokt, onder voorivendsel
dat men iets van haar wilde
koopen. Nadat zij aan die uit- 1
nodiging had voldaan, werd zij
door den bewoner als verdacht 1
van zijn overleden vrouw te J
hebben behekst, geslagen en ge-
sneden. Op haar geschrei werd
zij ontzet. De Justitie heeft ter-
stond onderzoek naar dit feit
gedaan.
Advertentie:
De ondergetekende, zich als i,
Apotheeker en Droogist alhier
gevestigd hebben op den Nieu-
wen Rijn, wijk VII, no. 46, het i
vijfde huis van de Beschuit-
steeg, beveelt zich aan in de i
gunst en het vertrouwen zijner i
geëerde Stadgenooten, beloven- i
de alles aan te zullen wenden,
om zich die waardig te maken.
J. G. L. Quant
Leiden25 April 1861.