MUITERIJ IH ALGERIJE IN WEINIGE UREN INGESTORT Keiharde dagorder9 van De Gaulle brak verzet „Wel stoer, maar dom'' Houding van Indonesië is star en onwrikbaar Tegen Frenzel 15 jaar geëist WEERBERICHT CHALLE OP DE VLUCHT, SALAN DOOD? Loyale gendarmerie vannacht om 12 uur de toestand meester Onverbiddelijk bevel: Liquideer de opstandschiet zo nodig Rond probleem Nieuw'Guinea Tijd nog niet gekomen voor een onderzoek naar compromis (§uc/ teuws Opgericht 1 maart 1860 WOENSDAG 26 APRIL 1961 No. 30339 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: E. A E. van Dishoeck Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f750 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 (Van onze Reisredacteur W. L. Brugsma en onze Par ij se correspondent) De muiterij van Algiers is afgelopen! De gene raals van de junta: Challe, Salan, Jouhaud en Zeiler hebben vanacht de stad verlaten en zijn voortvluchtig. De loyale troepen zijn weer meester van geheel Algerije. De rebellen gingen door de knieën, toen president De Gaulle een ijzerharde dagorder had uitgevaardigd, waarin bevel werd gegeven zonodig te schieten. Tegelijkertijd rom melde het in Algerije zelf: gezagsgetrouwe troepen, onder meer uitgerust met pantserauto's, begonnen gisteravond om half elf uit een voorstad van Algiers op te rukken naar het centrum van de Algerijnse hoofdstad. Deze opmars werd uitge voerd door dienstplichtigen, mannen van de veiligheidspolitie en gendarmes. Kort daarop ver- De loyale gendarmerie was er intussen in geslaagd de radio te bezetten. Z\j verraste daar de omroeper, die nog net tijd had om door de microfoon te schreeuwen: „wij zijn verraden. Iedereen naar het Forum". Hij werd onmiddellijk aan de microfoon opgevolgd door een omroepster, die zei: „Hier is de Franse radio. Onze normale uitzendingen beginnen weer. U hoort nu een programma van dans muziek." Te middernacht zond de radio de dagorder van De Gaulle uit en riep de inwoners van Algiers op rustig naar huis te gaan. Maar inmiddels waren er al 50.000 mensen op het Forum samengestroomd, die „Algerië Fran^aise" schreeuwden en rondom het historische plein van Algiers werd gevochten. Maar om vyf over twaalf had de gendarmerie de toestand in handen. De revolte was even snel ineengestort als zjj was begonnen. De Gaulle's dagorder om de revolte zo nodig met geweld te liquideren had de chantage van de junta met een burgeroorlog meedogenloos overtroefd. Chronologische opsomming Hier volgt een chronologische opsom ming der gebeurtenissen: Te middernacht: de junta begint haar documenten en archieven te verbranden; 0.30 uur: Radio-Algiers: de orde is hersteld; 0.33 uur: het gerucht loopt dat Salan zelfmoord heeft gepleegd: 0.35 uur: de laatste rebellerende para chutisten verlaten Algiers; 0.36 uur; op het Forum wordt gevoch ten, maar de vechtpartijen verlopen snel; 0.42 uur: premier Debré begeeft zich naar het Elysée om met De Gaulle de maatregelen te bespreken, die nu in Al gerije getroffen moeten worden; 0.50 uur: Salan verschijnt op het bal kon van het regeringsgebouw aan het Forum om de massa's toe te spreken, maar hij laat zijn plan varen omdat geen microfoon voorhanden is en ver dwijnt weer naar binnen; 1.14 uur: Kolonel Boissieu, speciale af gezant van Challe, brengt aan De Gaulle de verklaring van Challe dat hij bereid is zich vrijwillig ter beschikking van de Justitie te stellen; de kolonel was eerder met een vliegtuig uit Algerije aangeko men; 1.17 uur: Generaal Arfouilloux, de nieuwe commandant van de stad Algiers, bevrijdt minister Buron, de regerings afgevaardigde Morin en generaal Gam- biez, de opperbevelhebber in Algerije die door de rebellen gevangen werden gehouden 1.40 uur: Er blijken toch nog parachu tisten op het Forum te zijn. Brencarriers van de gendarmerie komen in stelling op het Forum. De gendarmes worden In het landverraadproces in Karlsruhe tegen het voormalige socialistische Bondsdaglid Alfred Frenzel, die ervan beschuldigd is vier jaar lang voor de Tsjechoslo- waakse inlichtingendienst gewerkt te hebben, heeft de aanklager van ochtend vijftien jaar tuchthuisstraf geëist. (Voor verder nieuws over dit spionage-proces zie men elders in dit nummer). WESTELIJKE WIND De Bilt verwacht van heden- tot morgenavond Wisselende bewolking met plaatselijk enkele buien. Matige tijdelijk krachtige wind in hoofdzaak uit westelijke rich tingen. Weinig verandering in tempe ratuur. (Opgemaakt te 11.15 uur) 27 april Zon op: 5.19 uur; onder: 19.57 uur. Maan op: 16.09 uur; onder: 4.19 uur. Hoogwater te Katwijk te 1.14 en 13.35 uur, laagwater te 9.01 en 21.36 uur. Dit blad oestaat uit 20 paglna'a door de bevolking uitgejouwd. Gewapen de jongemannen in burger en half mili tair tenue verlaten het plein en even la ter vallen er weer een paar schoten uit nabij gelegen gebouwen; 1.50 uur: de lichten in de regeringsge bouwen aan het Forum worden gedoofd 1.52 uur: Salan, Challe en Jouhaud verlaten het regeringsgebouw; 3.00 uur: Generaal De Gaulle begeeft zich in het paleis aan het Elysee ter ruste. Mythe voorbij Onze reisredacteur telefoneerde he denochtend: Algiers is vanochtend ont waakt temidden van de scherven van lieten vrachtauto's met opstandige parachutisten de stad. Uit een gebouw werd op de binnentrek kende gezagsgetrouwe troepen geschoten: drie gendarmes werden gewond. Andere gendarmes beantwoordden het vuur een kwartier lang. Het slot was, dat Challe, Salan en Jouhaud vannacht om twee uur op een militaire vrachtwagen van de para's van het Vreemdelingenlegioen blootshoofds en met een windjack over hun uniformen de stad uitreden, vermoedelijk op weg naar Zeralda, de basis van de para's van het legioen. Ex-generaal Zeiler volgde met de parachutistenkolonel God- dard, die zei: „Ik kan mij nu alleen nog maar een kogel door het hoofd jagen" een revolutie en van een droom. Tussen gebroken flessen en verscheurde por tretten van De Gaulle zijn de regerings ambtenaren weer aan het werk gegaan. In de straten, waar geen parachutist en geen legionair meer te zien is, en waar dienstplichtigen en gendarmes de orde handhaven, staan de mensen bij elkaar en praten. Waar zij het over hebben is niet moeilijk te gissen; de laatste wilde droom, die vier dagen heeft geduurd, de hoop op het wonder, is voorbij. De mythe van het „Algérie Franqaise" is nu voorgoed weggevaagd en de Franse bevolking van Algerije weet het. Met hoeveel opluchting wjj de militaire re volte ook hebben zien mislukken, voor de tragedie van die anderhalf miljoen Fransen behoeft men de ogen niet te sluiten. Zij voelen zich nu zeer eenzaam en in de steek gelaten door iedereen: door de rebellerende junta, door hun eigen volk en door hun eigen regering, die er nooit in is geslaagd hen gerust te stellen inzake hun onzekere toekomst. Wat de toekomst van de muiters zal zijn is minder onzeker. De woordvoerder van de Franse regering in Algiers, Coup de Fréjac, die onmiddellijk nadat hy uit handen der parachutisten was be vrijd, weer met zijn onschokbare zelf verzekerdheid op zijn praatstoel was gaan zitten, zei: „De generaals zullen worden opgespoord en voor een militair tribunaal worden geleid." En men kan er van opaan, dat de Franse regering niet alleen de generaals, maar ook de kolonels Gardes, Lacheroy, Goddard en hun medestanders, genade loos zal vervolgen, als inzet van een scherpe zuivering van het gehele Franse officierskorps. Prins Bernhard heeft gisteren een bezoek gebracht aan president Kennedy van de Verenigde Staten. Een radiografisch overgebrachte foto van de president met zijn Ne derlandse gast. (Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma) Het was eigenlijk een ijzerharde dagorder van De Gaulle, die de rebellen op de knieën heeft gekregen. De president-generaal beval gisteravond om 7 uur: ,de rebellie moet worden ingedamd, vervolgens gebroken en tenslotte geliquideerd, zonodig met geweld der wapens. Indien de rebellen dwang uitoefenen op loyale troepen, dan moeten die zich met alle middelen, inclusief gebruik van vuurwapens verzetten. Als dit niet voldoende is om de muiterij te breken, dan zullen nieuwe, ver derstrekkende maatregelen volgen." Welnu, het was voldoende. De Gaulles besluit, dat een einde maakte aan de mythe, dat het Franse leger alles mag doen behalve op het Franse leger schieten, hield geweldige risico's in, maar het was nodig om de staat te redden en het leger, of de restanten daarvan, aan de staat terug te geven, gezuiverd van de mystiek van een staat in de staat te zijn, van autonomie en exclusiviteit. Viertal militaire maatregelen gaf de doorslag in Algiers De Gaulle gaf zijn order ook tanden: 1 hjj zond de Franse vloot gister avond uit Toulon naar Algerije; 2 hij liet drie tankregimenten iit Duitsland terugkomen; 3 .hij liet een speciale brigade van 10.000 man politie, gendarmerie en veiligheidstroepen vormen voor de be veiliging van Parijs; 4 hjj bracht de zesde pantserdivi sie in Frankrfjk op voet van oorlogs paraatheid. Zo naderde voor Frankrijk en Al giers het uur van de waarheid. Er stond een klassieke tragedie voor de deur: het Franse leger in Algerije, dat bezeten was van de wil om niet nog een ne derlaag te lijden, zou zichzelf nu de zwaarste aller nederlagen toebrengen, het zou zich zelf moeten verslaan. En de man die daartoe het bevel gaf was dege ne, die van Frankrijk en zijn leger een levensdroom had gemaakt: Charles de Gaulle. Zijm besluit hield twee gevaren in: het betekende dat, als de rebellen niet capituleerden, Franse soldaten het vuur op elkaar zouden openen, voor het eerst sinds in Wereldoorlog II De Gaulle's vrije Fransen tegen de troepen van Pé- tain streden. Een voor de staat mis schien nog groter risico lag in de mo gelijkheid dat de loyale troepen het niet over hun hart zouden kunnen ver krijgen op de muiters te schieten. Maar De Gaulle nam zonder aarzeling die beide risico's, zoals hij het gedurende de wereldoorlog ook heeft gedaan. Er volgden momenten van intense span ning. Toen gingen de muiters, de po litieke generaals, de fanatieke kolonels, die het hardste deel van het Franse leger achter zich hadden, door de knieën. Hun chantage was gebroken. Challe brak zijn woord Toch hadden zij gisterochtend nog een streek uitgehaald, die De Gaulle en loyale officieren tot razernij hadden gebracht. De loyale generaal De Pouilly was met vrijgeleide van Challe naar Algiers gereisd, officieel om admini stratieve details te regelen, maar in wex-kelijkheid voor een laatste poging om de muiters tot rede te brenden. Challe brak zijn woord en Pouilly werd in Algiers gearresteerd! Op dat moment veranderde de toon in Parijs. De brave oproepen aan de loyalisten om de mui ters vooral niet te gehoorzamen en te boycotten vervielen. De nieuwe order luidde: breek de revolutie, schiet zo nodig. Challe in arrest en op weg naar Parijs Van officiële zijde in Algiers is mede gedeeld, dat ex-generael Challe vandaag is gearresteerd en per vliegtuig naar Parijs wordt vervoerd, waar hij in de Santé-gevangenis zijn veroordeling zal afwachten. Over het lot van de drie overige opstandige oud-generaals Sa lan, Jouhaud en Zeiler zijn geen mededelingen verstrekt. Trein maakt brokken voor de televisie De Deense televisiekijkers zullen begin juni op het beeldscherm in het kader van een verkeersveilig - overweg door aen trein zien vermor zelen. De auto, door de Deense Auto mobilistenclub beschikbaar gesteld, zal op een afstand bestuurd worden, de spoorwegen nemen de eventuele schade aan de trein voor hun reke ning en de Deense sleep- en ambu lancedienst ruimt de brokken op. Interpellatie over rem regering op de werktijdverkorting (Van onze parlementaire redacteur) In de Tweede Kamer is vanmid dag het debat begonnen over het besluit van de regering tot tijdelijke beperking van de werktijdverkor ting in bedrijfstakken, die er nog niet toe waren overgegaan. De heer Blom (P. v. d. A.) interpel leerde de regering voornamelijk over het besluit ten aanzien van de ambtenaren en de heer Baart (P. v. d. A.) ten opzichte van het vrije bedrijfsleven. Bij de aanvang van Zo werd het een slechte dag voor het slechte geweten van de muiters, 's Ochtends had de marine in Mers el Kebir al waarschuwingsschoten gelost op de commando's van parachutisten, die probeerden bij verrassing deze basis in handen te krijgen. De para's trokken zich terug in Oran. En in de middag trok de benauwd geworden junta de pa ra's zelfs uit Constantine en Oran op Algiers terug. Er was nog één moment van angst in Frankrijk: betekende dit een voorbereiding van een aanval op het moederland? Nee, het was het be gin van het einde. Langzaam keerde ook de moed terug van die Franse militairen in Algerije, die zich of met tegenzin bij de muiters hadden gevoegd of zich afzijdig hadden gehouden. De plaatselijke commandan ten zonden boodschappen van trouw naar De Gaulle; 23 militaire transportvlieg tuigen en 6 passagiers- en vrachtsche pen ontsnapten uit Algerije, de gehe le marine bleef standvastig. De grote steden mochten in handen der rebel len zijn, het binnenland bleef in grote gebieden trouw. Met die kaarten in handen nam De Gaulle zijn beslissende gok en hij won. (Van onze Amerikaanse correspondent) De Indonesiërs hebben de Amerikaanse regering doen bemerken, dat zij ten aanzien van Nieuw-Guinea van geen enkel compromis willen weten. Het had daarom geen zin langdurig te onderzoeken of een of andere tussenoplossing mogelijk is. Soebandrio, de minister van Buiten landse Zaken, die maandagavond nog verwachtte twee of drie dagen te Washington te blijven, is gistermiddag president Soekarno reeds naar Mexico achterna gereisd. In de kwestie Nieuw-Guinea is derhalve geen verandering gekomen. Maar toch zijn de Indonesiërs tamelijk voldaan uit Washington vertrokken. De regering-Kennedy heeft hen zo hartelijk mogelijk ontvangen en vooral Soekarno is altijd gevoelig voor een officiële attentie. Geen vorderingen Het gemeenschappelijk communiqué, dat gisterochtend werd uitgegegeven, zweeg in alle talen over de kwestie Nieuw-Guinea. Het is algemeen bekend dat men uitvoerig over deze zaak heeft gesproken. Het feit dat die discussies niet zijn vermeld, kon er op wijzen dat men in dit opzicht geen enkele vorde ring heeft gemaakt. Soebandrio zou echter achterblijven om verder na te gaan of op dit gebied iets kon worden bereikt. Waarom is althans dat dan niet vermeld in het communiqué? Waar schijnlijk omdat men reeds voorvoelde, dat er met Soebandrio geen land te bezeilen zou zijn. De starre en onwrikbare houding, die Soebandrio maandagavond op de pers conferentie aannam, bleek gisteren niet alleen maar een onderhandelingspositie te zijn geweest, doch een standpunt waar Soebandrio onder geen beding vanaf wilde wijken. Derhalve, wat In donesië betreft: onvoorwaardelijke over dracht van Nieuw-Guinea aan Djakar- ja, geen zelfbeschikkingsrecht voor de bevolking en geen voogdijschap waarbij de toekomstige status voorlopig onbe slist blyft. Misschien heeft Soebandrio de in druk gehad, dat de Amerikanen hem dc interpellatie bestond niet de in druk dat de P. v. d. A. met behulp van de KVP het kabinet-De Quay ten val zou brengen. In december j.l. is de regering met de ambtenarenorganisaties overeen ge komen, dat de vijfdaagse werkweek ge leidelijk zou worden ingevoerd, te be ginnen met een vrije zaterdag eenmaal in de veertien dagen met ingang van 1 mei aanstaande. Gemeenten, die ge vaar zouden lopen arbeidskrachten kwijt te raken aan particuliere bedrijven met een vaste vijfdaagse werkweek, of daar door moeilijkheden zouden krijgen met de werving van personeel, zouden di rect volledig de vijfdaagse werkweek mogen invoeren. Nu een aantal gemeenten van die uitzonderingsmogelijkheid gebruik heeft willen maken, zijn de desbetreffende be sluiten echter geschorst. Voor de heer Blom is dat onbegrijpelijk. Hij vindt dat geen sterk beleid. Hij vindt het „wel stoer, .maar dom". In tal van bedrijfstakken heeft het College van Rijksbemiddelaars goedkeu ring gehecht aan een verkorting van de arbeidstijd tot 45 uur. Maar plotse ling heeft de regering het College van Rijksbemiddelaars een algemene aan wijzing gegeven, die inhoudt dat in de nog lopende collectieve arbeidsovereen komsten of loonregelingen de werktijd tot niet minder dan 46 Vz uur per week kan worden teruggebracht. Zo'n plotselinge koerswijziging kan de heer Baart niet volgen. Hij ziet er een onbillijkheid in. Een gedeelte van dc arbeiders moet langer dan 45 uur per week werken, ook al zijn werkge vers en werknemers (zoals in het bouw bedrijf) het eens geworden over de 45-urige werkweek. Die onbillijkheid is niet bevordelijk voor de produktiviteit. 9 Slot op pag. 2 aanzienlijk tegemoet zouden komen en heeft hij daarom in de mening verkeerd dat zijn verblijf te Washington nog wel drie dagen langer kon duren. Vervolg op pag. 2 ,ikid Bolletje/" X\\\HIIIM//// in de zilveren rol 'tm inn\sN Uit het Leidsch Dagblad van i 26 april 1861; Te Hoorn werd l.l. Zondag 1 een oude vrouw door iemand op 1 de singels aldaar wonende in 1 huis gelokt, onder voorivendsel dat men iets van haar wilde koopen. Nadat zij aan die uit- 1 nodiging had voldaan, werd zij door den bewoner als verdacht 1 van zijn overleden vrouw te J hebben behekst, geslagen en ge- sneden. Op haar geschrei werd zij ontzet. De Justitie heeft ter- stond onderzoek naar dit feit gedaan. Advertentie: De ondergetekende, zich als i, Apotheeker en Droogist alhier gevestigd hebben op den Nieu- wen Rijn, wijk VII, no. 46, het i vijfde huis van de Beschuit- steeg, beveelt zich aan in de i gunst en het vertrouwen zijner i geëerde Stadgenooten, beloven- i de alles aan te zullen wenden, om zich die waardig te maken. J. G. L. Quant Leiden25 April 1861.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1961 | | pagina 1