Nederlandse documenten in Londen onder de hamer In Duitsland bestaat GEEN nazisme meer Adenauer voor de televisie: BONDSKANSELIER ADENAUER VLIEGT NAAR WASHINGTON Nederlandse predikanten wensen hogere salariëring DINSDAO 11 APRIL 1881 President van de rechtbank, waar voor Eichmann vandaag voor het eerst in Jeruzalem verscheen, is de 49-jarige, in Danzig geboren Mosje Landau (eerste foto). Verder ziet men achtereenvolgens enkele an dere rechters: de 51-jarige Benja min Hatevi, de 55-jarige jitzjak Raveh, beiden in Duitsland gebo ren, en tenslotte de 46-jarige Gi deon Hausner. Voorts hebben in de rechtbank o.m. zitting de 45-jarige jacob Baror en de 34-jarige Ga briel Bach. Adviseur van het Open baar ministerie is de 72-jarige jacob Robinson. Installatie nieuwe wetgevende raad In Australisch Nieuw-Guinea Een delegatie van 20-personen uit Ne derland en Ned. Nieuw-Guinea heeft gisteren de kleurrijke openingsplechtig heid bijgewoond van de wetgevende raad van Australisch Nieuw-Guinea in zyn nieuwe vorm. Voor de eerste maal in de geschie denis van het Australische deel van het grootste eiland ter wereld zaten geko zen Papoea's in de luchtgekoelde zaal, die uitziet over de baai van Port Mores bij. Het aantal papoea's in deze raad bjj. Het aantal Papoea's in deze raad die vijf dagen geleden te Holiandia is geinstalieerd. Twaalf van de 37 leden van deze wetgevende raad zijn inheem sen. In de Nieuw Guinea-raad zijn van 28 leden er 23 Papoea's. Daar tegen over staat, dat de wetgevende raad in Port Moresby al sinds tien jaar be staat. De waarnemende gouverneur-gene raal van Australië, sir Reginald Dallas Brooks, opende de zitting. Vervolgens sprak de gouverneur van Ned. Nieuw- Guinea, dr. Platteel, de raad toe, waar bij hij' er de nadruk op legde, dat de fundamentele wijzigingen in de samen stelling van de raad zodanig zijn dat ook in dit gebied gesproken kan wor den van het „intreden van een nieuw- tydperk". De Nederlandse delegatie bestond uit de minister van Binnenlandse Zaken, mr. Toxopeus, de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken, mr. Bot vijf leden van de Nederlandse parlementaire de legatie en een groep van zes personen, die de raad in Holiandia vertegen woordigde. Tezamen met de afgevaar digden van Engeland, Frankrijk, Nieuw- Zeeland en hoge Australische autoritei ten zaten zij in een halve cirkel om het sprekersgestoelte. De V.S. waren, evenals te Holiandia bij de opening van de Nieuw Guinea- (Van onze correspondent in Bonn) „Er bestaat in het West-Duitsland van thans geen nationaal-socia- lisme meer, evenmin een nationaal-socialistische geest. Wij zijn weer een rechtsstaat geworden". Dit verklaarde gisteravond in een toespraak voor de Westduitse radio en televisie Bondskanselier Adenauer namens de Bondsregering, naar aanleiding van het proces, dat vandaag in Jeruzalem tegen de vroegere SS-Obersturmbahnftihrer Adolf Eichmann is begonnen. Bondskanselier Adenauer zei de Israëlische premier Ben Goerion dankbaar te zijn voor diens recente verklaring, dat de huidige Duitse jeugd niet verantwoordelijk kan worden gesteld voor misdaden, die door haar ouders zijn gepleegd. Kanselier bezorgd over gevolgen van proces-Eiclnnann Adenauer, die zeer bezorgd is, dat het proces-Eichmann in de wereld de an ti-Duitse ressentimenten zal doen her leven, sprak de hoop uit, dat in de rechtszaal in Jeruzalem de volle waar heid aan het licht zal worden gebracht. Hij herinnerde er aan, dat West-Duits- land voor zover het in zijn vermogen heeft gelegen langs materiële weg iets heeft getracht goed te maken van het leed dat de nazi's de joden hebben aangedaan. In 1952 heeft de Bondsre publiek Israël hulp aangeboden bij de opbouw van de jonge staat. In scherpe tegenstelling daarmee staat het gedrag en de houding van de Oostdultse communisten, die wel schel den op de vermeende nazi's op hoge posten in de Bondsregering, maar hun nerzijds niets hebben gedaan om het Israëlische volk ook maar enigszins schadeloos te stellen, aldus Adenauer. Tot zover onze correspondent. Ruim veertig getuigen Men verwacht dat het proces-Elch- mann tenminste drie maanden zal du ren. Het O.M. heeft eerst bekendge maakt dat het 39 getuigen zou horen. Later deelde het de verdediging mee, dat het tenminste nog twee getuigen zal oproepen en wel Morltz Fleischmann, die aan het hoofd heeft gestaan van de Joodse gemeenschap in Wenen en pro fessor Salo Wittmayer Baron, lector in de geschiedenis van het Jodendom aan de Columbia-universitelt in New York. Professor Baron zal de „historische ge tuige" van het O.M. zjjn. Hij zal de invloed van de massamoord op de jo den op de geschiedenis van het joodse volk uiteenzetten. De verdediging had twintig getuigen uit West-Duitsland willen horen, maar geen van hen wilde getuigen. Ze hadden namelijk krachtens het Israëlische strafrecht en speciaal de wet, gericht tegen nazi's en hun medewerkers, in Israël aan vervolging kunnen bloot staan. Gisteren deed zich nog een incident voor. Drie advocaten uit Haifa dienden eisen tot schadevergoeding namens hun cliënten in. Elchmanns verdediger Ser- vatius riep toen uit: „Waarom houdt u zich niet bezig met constructief werk in plaats van met het eisen van ellen dige schadevergoedingen". De president riep Servatius onmiddellijk tot de orde. Minister Visser naar V. S. De minister van Defensie ir. S. H. Visser is voornemens vrijdag 14 april voor twee weken naar de V.S. te ver trekken. Het hoofddoel van zijn reis ls te onderzoeken of zekerheid is te ver krijgen omtrent de aard en de omvang van Amerikaanse militaire hulp aan Ne derland in de volgende jaren. Hiertoe zal ir. Visser op 18 april o.a. een onderhoud hebben met zijn Amerikaanse ambtge noot R. S. Mcnamara. Voorts hoopt minister Visser een aan tal militaire installaties en belangrijke fabrieken te bezoeken. Filosofie Een van de verdedigers vertelde gis teren dat Eichmann op het ogenblik „het leven na de dood" bestudeert. De ex-luitenant-kolonel van de S.S. zou bij zonder veel belangstelling tonen voor de transcendentale filosofie. Tegelijker tijd zou hij echter actief deelnemen aan de voorbereiding tot zijn verdediging. De verdediger vond het normaal dat een man. die de kans loopt de doodstraf te krijgen, zich met het leven hiernamaals bezig houdt. Eichmann is niet zozeer bang voor de dood als wel voor de mo gelijkheid dat men hem verantwoorde lijk zal stellen voor dingen die hij niet gedaan heeft, aldus de verdediger. Een recente foto van Adolf Eichmann Westduitse regeringsleider tril eindelijk iveten waar hij met Kennedy aan toe is (Van onze correspondent in Bonn) Vrijwel op het zelfde ogenblik, dat in Jeruzalem het proces tegen Eichmann en daarmee tegen Duitslands recente verleden begon, verhief zich vanmiddag van de splinternieuwe startbaan van de Rhein-Ruhr-luchthaven, zoals het vliegveld Wahn tegenwoordig heet, een Boeing-707, die de naam „Bonn" draagt. Aan boord bevond zich de Westduitse kanselier Adenauer met een staf van adviseurs, onder wie de minister van Buitenlandse Zaken, Von Brentano. Voor dr. Adenauer begint daarmee zijn achtste reis naar Washington, waar inmiddels de derde Amerikaanse president het Witte Huis bewoont in dezelfde periode, dat de 85-jarlge staatsman chef van de Westduitse regering is. Voor de derde maal dus in twaalf jaar moet Adenauer kennismaken en betrekkingen aanknopen met een nieuwe Amerikaanse president en diens grotendeels ook nieuwe adviseurs. NAVO belangrijk gespreksonderwerp Niemand weet beter dan de Bonds kanselier zelf dat hem in Washington (of ln Texas, waar hij zal logeren op de ranch van vice-president Johnson) geen gemakkelijke dagen wachten. Daarbij nog bulten beschouwing wor den gelaten, dat in de werkkamer van de Amerikaanse president twee gene raties elkaar zullen ontmoeten en dat het de 85-jarlge moeite zal kosten het gevoel te overwinnen, dat de 43-jarige regeringsleider van de machtige Vere nigde Staten eigenlijk toch maar een beginneling is in de internationale poli tiek die nog veel zal moeten leren. Dit alleen al schept een kloof, die beide gesprekspartners reeds in het aanvangs stadium zullen moeten overwinnen. Moeiljjk wordt deze achtste reis naar Amerika van Bondskanselier Adenauer vooral door de spanningen waaraan de Duits-Amerikaanse betrekkingen sinds eind vorig jaar zijn blootgesteld, toen de Amerikanen een greep wilden doen in de Westduitse schatkist en miljar denbedragen eisten ter ontlasting van Amerikaanse betalingsbalans en voor de hulp aan de ontwikkelingslanden. En verbetering predikantspensioenen De bijna 1900 Nederlandse predikanten vinden dat hun traktement moet worden opgetrokken naar het peil van de leraren met volledige bevoegdheid. Dit punt „speelt" al enkele jaren, maar men verwacht dat de aanhouder zal winnen. Via de Bond van Nederlandse Predikanten zullen zjj deze uitspraak een onderdeel van het program voor 1961 kenbaar maken aan de kerkvoogden die tenslotte de salarissen uitbetalen. De bond, die maandag in Esplanade te Utrecht vergaderde, is in wezen een vakbond, die staat voor de materiële belangen van de Nederlandse predikan ten. Deze bond telt 1848 leden,van wie onder meer 1208 hervormd, 81 doops gezind, 21 Luthers, 15 remonstrants en gereformeerd zijn. Het tijdens de vergadering besproken programma van aktie omvat voorts nog de volgende punten: de bond meent dat do huidige indeling van de standplaat sen der predikanten naar een zielen tal dringend herziening behoeft. Dt sa larisschaal kent vier groepen. Groep vijf. duizend zielen en minder omvattende gemeenten, doet het nog met een mini mum salaris van f. 6000,-. De bond dringt voorts aan op spoedige verbete ring der predikantspensioenen naar de maatstaven van het rijkspensioen. Ten slotte spreekt de bond uit, dat de ge dwongen mutatie (van predikanten van dï ene naar een andere gemeente niet de juiste oplossing kan zyn van het vraagstuk der standplaatsverandering onder de predikanten, doch het geven van doelbewuste leiding gewenst is. Enkele jaren geleden hebben de her vormde predikanten in Utrecht een vor stelijke „opslag" gekregen, waarna men in den lande zei: „Van Utrecht begint raad, het enige lid van de Zuid-Paci fic commissie, dat ook hier bij de plechtigheid niet was vertegenwoordigd. Minister Toxopeus en staatssecreatris Bot zijn vandaag naar Holiandia terug gekeerd. De leden van de Nederlandse parlementaire delegatie en van de Nieuw Guinea-raad zullen gedurende vier da gen een reis maken door het Austra lische gebied van het eiland. de victorie". Maar, zo zei één der pre dikanten, waar blijft de voortzetting van deze zaak? Er gebeurt op het ogen blik niets. Sprekend over het optrekken van de traktementen naar het peil van docenten, kwam men ook op vakantie tijden. Sommigen meenden dat in het programma ook opgenomen moest wor den de wenselijkheid van 8 in plaats van 4 weken. Ds. H. C. J. van Deelen, secretaris van de bond, drukte de predikanten op het hart, te waken tegen het keurs lijf van loondienaren. Men moet niet zo schreeuwen om die acht weken vakantie omdat een predikant, als man van een vrij beroep, zelf uitmaakt wanneer en hoe lang hU met vakantie gaat. Toen ik als jong predikant eens geen zin had in werken, deed ik gewoon niets, ik ging dan zomaar een paar dagen met vakantie, zo zei de predikant. Ook in ander opzicht geldt, aldus de voorzit ter. ds. L. H. Ruitenbeek, dat wij in de toekomst een strijd zullen n.oeten voeren voor de positie van de predikant tegen veradministrering en verambtena- ring. Massagraven bij Auschwitz Het Poolse nieuwsbureau meldt dat er bfl het vroegere concentratiekamp Auschwitz massagraven zijn gevonden met de resten van mannen, vrouwen en kinderen. Van vele slachtoffers waren de handen met IJzerdraad bijeengebon den. Kind van de rekening Gaf dit de Westduitsers al het ge voel, dat vooral zij het kind van de rekening waren, daar kwam nog bij dat Amerikaanse politici en adviseurs van Kennedy die achtereenvolgens de Bonds- hoofdstad bezochten, en Westduitse po litici, die in Washington op verkenning uitgingen, geen klaarheid konden schep pen in het koffiedik van president Ken nedy's politiek ten opzichte van West- Europa, met name ten aanzien van het kernstuk daarvan, de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. Zeker is, dat de richting waarin het beleid ln Washington zich beweegt, de Bondskanselier niet bevalt en dat hij dit niet onder stoelen of banken heeft gestoken en zal steken. President Kennedy schynt zo ge looft tenminste Bondskanselier Ade nauer hoe langer hoe verder af te dwalen van de plannen om de NAVO- strydkrachten atoomwapens te geven, die de Westduitse regeringschef voor on- ontbeeriyk houdt om in geval van nood het hoofd te kunnen bieden aan het drukkende overwicht der Sowjetrussi- sche divisies en conventionele wapens. Dat president Kennedy de troepen en de conventionele bewapening van de NAVO (die ook na een tienjarig be staan nog altyd maar 21 van de voorge schreven 30 divisies heeft) wil uitbrei den c.q. versterken, vindt de Bonds kanselier een pryzenswaardig streven. Het is hem echter niet voldoende. Hij wil zich in Washington nogmaals ener giek inzetten voor de plannen van de vroegere Eisenhower-regering om de NAVO met atoomwapens uit te rusten. Einde aan onzekerheid maken Boven dit alles uit gaat het in de komende dagen in Washington om nog veel meer dan alleen om de NAVO. Het gaat er ook om nu definitief een einde te maken aan de onzekerhied omtrent de Amerikaanse ten aanzien van Euro pa-politiek, die sinds de presidentsver kiezingen, in begin november van het vorig jaar, in Bonn heeft geheerst. Bonn heeft er zich inmiddels by neergelegd, dat het door de nieuwe re gering in Washington biykbaar met an dere ogen wordt bekeken, dat het zich niet langer zonder meer kan koesteren in het altyd schynende warme good- will-zonnetje van vroegere Amerikaan se regeringen, dat de dagen voorby zyn waarin blijkbaar in Washington gold, dat alles wat Bonn deed welgedaan was. Maar dan wil de Bondskanselier ook heel precies weten waar hy aan toe ls. Als hij daarvan een duidelijk beeld mee uit Washington terugbrengt, is ook deze achtste reis naar Amerika nuttig ge weest en kan „der Alte" er voor de ver kiezingscampagne, die hij in de komen de maanden moet voeren nog allerlei profijt van trekken. En dat kan dan ook de Amerikanen nog ten goede ko men. Want ook dit mes snijdt aan twee kanten. Prins Soevanna Phoema ook naar Washington Prins Soevanna Phoema, de voor malige neutralistische premier van Laos, zal op uitnodiging van de Amerikaanse regering een bezoek aan Washington brengen. Hy zal daarvoor zyn bezoek aan Moskou onderbreken. In Parys ziet men de uitnodiging van Washington als een grote concessie aan het Britse standpunt. De prins vertrok vandaag uit Parys via Belgrado, Praag en Warschau naar de Sovjetrussische hoofdstad. Hy is van plan op 18 april in Washington aan te komen. Naar men verwacht zal hy op 21 april naar Moskou terugkeren. Vandaar zal hy op een nader bekend te maken datum doorreizen naar Peking. LAATSTE FASE BOUW SCHEVENINGSE PIER Vóór Pinksteren gereed (Van onze Haagse correspondent) Gistermorgen is men begonnen met de bouw van de laatste fase van de Scheveningse Pier: de 40 meter boven de zeespiegel uitrijzende uitzichttoren op het middelste eiland van het wandel- hoofd. De betonen toren wordt in het z.g. glijbekistingssysteem uitgevoerd, waardoor het mogelijk is het hoogste punt van de toren 25 meter boven de vloer van het pier-elland in de loop van vrijdag te bereiken. Daar de bouwer wil trachten vóór de pinksterdagen de nieuwe pier op te le veren, zal de uitkyktoren niet geheel worden afgebouwd. Dat zal eerst na het seizoen gebeuren, als de werkzaamheden het publiek niet meer hinderen. Beweringen van Oltmans officieel ontzenuwd Niet één adviseur van president Ken nedy heeft tegenover de journalist Wil lem Oltmans verklaard dat de V.S. even tueel de zevende vloot zuilen Inschake len bij het verhinderen van een Indo nesische aanval op Westelijk Nieuw- Guinea. Dit heeft de plaatsvervangend perschef van het Witte Huis, Andrew Hatcher, verklaard. „Dit is een categorische ontkenning," zo zei Hatcher. Oltmans had geiyk gemeld in een voordracht in de Universiteit van Michigan een niet met name genoemde adviseur van de president als bron voor zyn verklaring over de zevende vloot ge noemd. Amsterdams antiquariaat kocht een nog ongepubliceerde brief Willem de Zivijger (Van onze Londense correspondent) Bij Sotheby in Bond Street is gisteren een uit 169 nummers bestaande verzameling Nederlandse geschiedkundige en literair-historische docu menten onder de hamer gekomen, die behoren tot de particuliere collectie van de Londense kunsthandelaar Martin B. Asscher, die zich thans uit het zakenleven heeft teruggetrokken. De veiling bracht 18.660 pond sterling op. hetgeen als een buitengewoon goed resultaat mag worden beschouwd. De heer Asscher, ten dele van Nederlandse afkomst, is in Amsterdam geboren, waar hij een deel van zijn jeugd heeft doorgebracht. Naar hij ons in uitstekend Nederlands vertelde, heeft hij de documenten, waar van er ook vele betrekking hebben op de Nederlandse kolonisatie van Amerika, gedurende dertig jaar uit liefhebberij bijeengebracht. „Er was vroeger voor deze dingen vrijwel geen belangstelling. Ik betaal de voor vele manuscripten enkele shil- llngen of misschien een pond", aldus de heer Asscher. Deze collectie die voornameiyk be staat uit brieven en handschriften van staatslieden en letterkundige figuren, waarvan talryke in het Nederlands zyn gesteld, is in haar soort de belangwek kendste welke waar ook ooit op de markt is gebracht. Het Amsterdamse antiquariaat N. Israël slaagde er in een aantal inte ressante documenten voor ons land te verwerven. Hiertoe behoort onder andere een nog ongepubliceerde brief in het Nederlands (met Engelse vertaling) van Willem de Zwijger, gedateerd 18 Julie 1581, aan de bestuurderen van Utrecht, waarin hij een dag van gebed proclameert ter gelegenheid van de uit roep der onafhandelykheid, los van Spanje. De brief is ondertekend: „Gauil- le (dit is Guiiiaume) de Nassau". Voor Voor deze brief werd 180 pond betaald. Drie andere brieven van Willem de Zwijger werden voor Franse rekening aangekocht. Verder kwam in het bezit van de firma Israël een brief in het Neder lands, gedateerd 27 augustus 1566, van Abraham Ortelius aan zyn neef Ema nuel van Meteren in Londen over de beeldenstorm, die een volledige beschry- ving van haar oorsprong op 20 augustus van genoemd jaar in Antwerpen geeft. Dit is een van de allerbelangrijkste bronnen van deze onlusten, welke van zulk groot politiek belang waren in de Nederlandse wordingsgeschiedenis. Inventarislijst van Rubens Het hoogste bedrag, namelyk 2900 pond, werd op de veiling betaald voor een inventarislyst van de schilderyen en andere kunstwerken, welke zich by zyn dood in 1640 bevonden in het huis van Rubens, welke lyst, voorafgaande aan de veiling, werd toegezonden aan koning Karei de Eerste van Engeland tezamen met een voor zover bekend laatste door Rubens geschreven brief en nog twee brieven van Sir Baltazar Ger- bier, de vertegenwoordiger van Karei de Eerste in Brussel, gericht aan Henry Murrey, de directeur van de Koninkly- ke Schilderyenverzameling in Londen. Een geïllustreerd, met de hand ge schreven, buitengewoon levendig dag boek en schetsboek over een reis in 1711 door de Nederlanden van de Engelse kunstschilder Sir James Thornhill, le verde 2300 pond op. Brieven van Van Gogh Onder de hamer kwamen ook een magnifieke serie van drie ongepubli ceerde brieven en een briefkaart van Vincent van Gogh aan zijn leerling An ton Kerssemakers-Simonis in Eindho ven, geschreven in Nuenen gedurende de eerste helft van 1885. Dit was van Goghs vroegste creatieve periode. „De aardappeleters" was in april voltooid. De tekst van de brieven is geheel ge wijd aan de techniek van tekenen, schil deren, met praktisch voorbeelden uit Van Goghs eigen werk en dat van an deren, waarby hy zich over verschil lende tijdgenoten met de voor hem ka rakteristieke doordringendheid uitlaat. Deze belangwekkende correspondentie bracht 1750 pond op. Van Gogh's on gepubliceerde brieven zijn uiterst zeld zaam. Zü bevonden zich vrijwel alle in familie-archieven, van waar zli overgin gen naar openbare verzamelingen. Een sonnet van P. C. Hooft „Aan den heere Jacob Witz" in zeldzame ma- nuscriptvorm bracht 240 pond op. Ja cob Witz was generaal-majoor onder Frederik Hendrik in de slag van Grol ln 1627 (welke dit gedicht tot onder werp heeft) en later president van het militaire gerechtshof. Een kwitantie van de beroemde Ita liaanse schilder Raphaël voor door hem voor het Vaticaan vervaardigde schil deryen verwisselde voor 300 pond van eigenaar. Behalve Willem de Zwijger, passeer den in de vorm van brieven en ge schriften talryke andere prominente fi guren uit de Nederlandse geschiedenis in deze unieke collectie de revue, zoals Van Oldenbarneveld, Lodewyk en Jo- han van Nassau. De Ruyter, Tromp, Hugo de Groot, de graaf van Leicester, talrijke buitenlandse vorsten, Paus Leo X. Uit de 19e eeuw waren onder andere vertegenwoordigd Bilderdyk en Jacob van Lennep. Visum voor Israël verdwijn! binnenkort Op een gisteren ln Amsterdam gehou den persconferentie ter gelegenheid van de internationale Jaarbeurs in 1962 in Tel Aviv heeft de consul generaal van Israel in Amsterdam, dr. M. Yinon, mee gedeeld, dat naar zyn verwachting bin nen enkele maanden de wederzijdse visa voor reizigers tussen Israël en Neder land zullen verdwUnen. Dr. Yinon zei, dat deze visumkwestie reeds zou zyn op gelost ware het niet dat de onderhan delingen gevoerd moeten worden met de drie Beneluxlanden ala eenheid.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1961 | | pagina 7