SOEKARNO IS VOOR DE BREUK ALLEEN VERANTWOORDELIJK Goedkoper vliegen over de Atlantische Oceaan? Drie Nederlandse priesters zijn in Kivoe ernstig mishandeld WEERBERICHT MINISTER LUNS VERKLAART TE LONDEN: Optreden algemeen veroordeeld Staking in Frankrijk „compleet succes" Plan van Amerikaanse maatschappij KLM twijfelt aan realiteit In toemoembistisch gebied heerst chaos (Dnc/ QTte teuivs Opgericht 1 maart 1860 WOENSDAG 15 MAART 1961 No. 30305 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: E. A. E. van Dishoeck Hoofdredacteur: J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f750 per kwartaal; f255 per maand; f059 per week Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 Kwestie van persoonlijke machtswellust Onze Londense correspondent meldt: Het persoonlijk contact dat de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, mr. Luns, de afgelopen drie dagen in Londen heeft gehad is naar hij ons gisteravond verklaarde, uitermate nuttig geweest. De minister sprak met leden van de Britse regering en een aantal minister presidenten van het Overzeese Gemenebest voornamelijk over de Indonesische situatie: met name over Nieuw-Guinea. Ook zonder de jongste Indonesische nota, waarin Nederland in feite diplomatiek dood werd verklaard, zou minister Luns toch naar Londen zijn gekomen om over het Indonesische probleem te spreken. Het was dus geenszins een paniek-bezoek. Ook over zijn besprekingen met minister Heath inzake de Europese problemen was mr. Luns buitengewoon tevreden. Als resultaat hiervan zal minister Heath zijn officiële titel is Groot-Zegelbewaarder voor het einde van april naar Nederland komen, namelijk na terugkeer van Macmillan van diens bezoek aan president Kennedy om de hele kwestie nog eens met de Nederlandse regering door te nemen. Zoals bekend ligt voor Engeland, dat zijn verhouding tot Europa in het verleden voornamelijk in economische termen zag, thans de nadruk op de politieke kant van de zaak. Na het mislukte topgesprek met Kroesjtsjef in Parijs, ziet de Britse regering steeds meer in, dat alles dient te worden gedaan, om te voorkomen, dat de politieke eenheid van Europa wordt verzwakt. Naar aanleiding van het overleg tussen de ministers Luns en Heath mogen in de naaste toekomst zekere hoopvolle Britse activiteiten voor een nauwer samengaan van Engeland met het vasteland worden verwacht. Van groot belang is, dat naar uit alle gesprekken welke mr. Luns voerde, bleek dat het Indonesische optreden algemeen veroordeeld wordt. Indonesië, zo voelt men, heeft door deze onbesuisde daad zichzelf geen slechtere dienst kunnen bewijzen. Want het heeft nogeens te meer de aandacht gevestigd op de po tentieel gevaarlijke kanten van zijn be drijf, waarvoor vóór alles Soekarno ver antwoordelijk moet worden geacht. Toeneming van diens persoonlijke macht, heeft totnutoe gelijke tred ge houden met het slechter worden van de verhouding tussen Indonesië en Neder land. De jongste maatregel om op hardhandige wijze een einde te maken aan de nog slechts zijdelings bestaande diplomatieke vertegenwoordiging van Nederland, kwam rechtstreeks van het paleis in Djakarta. Het was het bevel van een dictator, die zjjn eigen minis ters er zelfs niet in heeft gekend! „Zorgenkind' Ongehoord! Ook de Britse regering beschouwt de totale afbraak van de diplomatieke be trekkingen ongehoord. Op het ogenblik is de Britse regering nog in contact met de Indonesische regering over deze zaak. Londen wacht op bepaalde ant woorden. Hiervan zal het afhangen wat er gebeuren zal dit is echter louter een kwestie van juridische aard. Het motief van Soekarno's optreden? Volgens het oordeel van minister Luns grotendeels een kwestie van persoonlijke machtswellust. Misschien zal voor de humanitaire kant. van de kwestie verzorging van be hoeftige Nederlanders, pensioenen e.d., later het internationale Roode Kruis moeten worden ingeschakeld. Nuttige besprekingen Minister Luns was buitengewoon goed te spreken over zijn overleg met Lord Home, de Britse minister van Buiten landse Zaken. Deze uitlating slaat klaar blijkelijk voornamelijk op Nieuw-Gui nea. Maar deze kwestie is nu eenmaal zo delicaat, dat minister Luns zich daar over niet concreet kon uitlaten. Wel wil de hij zeggen, dat het succes dat hij in Londen heeft gehad, beslist geen diplo matieke dooddoener is. Hij vond alge meen begrip en steun bij zijn gespreks partners voor het Nederlandse initiatief om vertegenwoordigers van de V.N. aan te wijzen door de secretaris-gene raal naar Nieuw-Guinea te sturen. Over het moeilijke vraagstuk van een eventueel trustschap kon minister Luns^ niets zeggen. Alleen gaf hij toe dat, wat Nieuw-Guinea betreft daarover in zeer ruime zin is gesproken. Tot dusver mi nister Luns. Natuurlijk mag niet verge ten worden, dat voor een trustschap de V.N. een meerderheid van 2/3 vereist is, welke gezien de Indonesische tegen werking moeilijk tot stand zal kunnen worden gebracht. Weer bemiddeling van Rahman? Speciale betekenis had het gesprek van minister Luns met de minister-pre sident van Malakka Abdoel Rahman, PLAATSELIJK MIST De Bilt verwacht van heden- tot morgenavond Droog weer met in de nacht ochtend plaatselijk mist en morgen overdag op de meeste plaatsen vooral in het zuiden van het land, vrij zonnig. Dezelfde temperaturen als vandaag of iets hogere. In het noorden van het land matige tot vrij krachtige zuidwestelijke wind, elders matige tot zwakke wind. (Opgemaakt te 11.15 uur) 16 maart Zon op: 6.53 uur; onder: 18.45 uur. Maan op 6.54 uur; onder: 18.31 uur. Hoogwater te Katwijk te 2.54 en 15.11 uur, laagwater te 10.56 en 23.25 uur. die gisteravond speciaal de Gemenebest conferentie in de steek liet om mei mi nister Luns te praten. De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken kreeg van Abdoel Rahman de belofte, dat deze zal nagaan wat er gedaan kan worden om de nieuwe spanningen, voortvloeien de uit Soekarno's optreden, te vermin deren. Beide ministers spraken met na me over de mogelijkheden van een vre delievende oplossing van het Nieuw-Gui- nea-probleem. Verwacht mag worden dat als gevolg van dit gesprek de Neder landse regering en de minister-president van Malakka in de naaste toekomst voeling met elkaar zullen blijven hou den. Ook met Robert Menzies, de minister president van Australië, had minister Luns een langdurig en bevredigend ge sprek. Met de Canadese minister-presi dent Diefenbaker besprak de heer Luns voornamelijk NAVO-zaken. Niet uit gesloten wordt geacht dat minister Luns ook bilaterale kwesties heeft aangeroerd, met inbegrip van bepaalde moeilijkhe den van de K.L.M. in Canada. Ontmoeting met Nehroe Onze indruk is dat de kwestie Nieuw- Guinea niet alleen ter sprake is geko men in de persoonlijke gesprekken van minister Luns maar ook op de Gemene bestconferentie zelf, zoal niet in voltal lige zitting dan toch achter de coulissen. Ook mag worden verwacht dat Rahman en Nehroe, die nog na de conferentie in Londen blijven, samen over Indonesië nader overleg zullen plegen. Gister avond laat had minister Luns een ont moeting met Nehroe. De Nederlandse re gering zal naar verder verwacht mag worden, langs diplomatieke weg de thans besproken kwesties nader met de Geme- nebestregcringen behandelen. Vanoch tend is minister Luns naar Nederland teruggevlogen. „Het zorgenkind van Nederland Nieuw-Guinea is een zorgenkind voör de gehele wereld geworden. Daarom al leen zou men mogen wensen, dat de VN zich eens grondig met deze kwestie gin gen bezig houden", schrijft de „Gazet van Antwerpen" naar aanleiding van de besprekingen van minister Luns in Lon den. Het blad schrijft, dat de „arrogante houding van de Indonesische dictator Soekarno. een gezonde oplossing onmo- lijk maakt' en het noemt de rechten, die Indonesië op Nieuw-Guinea doet gelden „een zeer twijfelachtige zaak." Het Antwerpse blad noemt het verder „moeilijk te voorzien" of de Nederlandse minister in Londen steun zal krijgen voor de Nederlandse plannen de bevol king van het gebied „nog tien jaar weg wijs te maken'. „De gemeentebestconfe- rentie maakt zelf een crisis door en al is Soekarno geen populaire figuur bij de meeste bewindslieden van het Gemene best er zijn ook niet zoveel voorstan ders van een voortgezet Nederlandse be wind, omdat Soekarno kunstmatig van Nieuw-Guinea een kruitvat heeft ge maakt." Een oplossing van de kwestie door in schakeling van de VN trekt echter het blad zelf in twijfel; ,.Na de bemoeiingen in Kongo door de "NO is men een beetje huiverig geworden voor averechtse ge volgen". Conferentie van het Gemenebest vindt nog geen uitweg (Van onze Londense correspondent) Op de Gemenebest-conferentie zitten de dingen over Zuid-Afrika nog steeds muurvast. Gisteren vergaderde men zes en eeii half uur over deze brandende kwestie, welke de conferentie nu al twee volle dagen bezig houdt. Hedenochtend om uur heel vroeg voor ministers en diplomaten is men verder gaan zwoegen, in de hoop een uitweg te vinden. Het is de eerste maal dat in een Geme nebest-conferentie een binnenlandse aangelegenheid van een aangesloten land aan de orde is gesteld. Gisteren heeft men de gehele dag ge probeerd een mouw te passen aan de dooi1 Macmillan ontworpen verzoenings formule, welke vergeleken kan worden met een poging om water en olie met elkaar te vermengen. De Afro-Aziatische groep wilde de sterkste formele veroor deling van de Zuidafrikaanse rassen politiek en enig tastbaar bewijs dat de toestand in de naaste toekomst zal ver beteren. Dr. Verwoerd hield echter voet bij stuk. Hij weigerde inmenging van bui tenaf en wilde bepaald niets weten van wat zou kunnen lijken op een belofte om zijn politiek te wijzigen. Slot pag. 2 Dit blad bestaat uit 20 pagina's (Van onze Parijse correspondent) Frankrijk heeft gisteren een stakingsdag beleefd, die althans door de rooms-katholieke, socialis tische en communistische vakver enigingen als een compleet succes mochten worden beschouwd. De stakingsparolen, die de drie grote vakcentrales voor de ambtenaren en voor de duur van 24 uur hadden uitgegeven, werden vrijwel over de hele linie en in het ganse land ge volgd. De stakingsdag, die zijn climax om streeks het middaguur vond, toen een stoet van 12.000 a 15.000 mannelijke en vrouwelijke ambtenaren met de geüni formeerde doodgravers aan de kop op trok naar het ministerie van Financiën om de Rue de Rivoli in Parijs voor de rest van het verkeer totaal onbruikbaar te maken, heeft overigens geen enkel incident te zien gegeven. Kennelijk waren de politieagenten het in hun hart roerend met de manifestan ten eens. dat de salarissen wel weer eens mochten worden opgeschroefd en de dreigendste leuzen en kreten schenen ze dan ook met een bijna instemmende glimlach aan te horen. Kreten als „De Gaulle met pensioen", „Chariot (bij naam voor Charles, de voornaam van de generaal) onze centen en Debré onze 50.000 franken" weergalmden sonoor uit duizenden ambtelijke borsten. Onder de ziekendragers werd door een verpleger in witte jas een heel skelet meegetorst, dat hy blijkbaar voor een dag van de medische faculteit had weten te lenen. Op een bord, dat hij in zijn andere arm gekneld hield stond te lezen „Ik was een ambtenaar, doch ben van honger omgekomen". 9 Slot op pag. 2 Angola in de Ver. Naties Felle Afrikaanse aanval op Portugal De Afrikaanse staten hebben gisteren in de Veiligheidsraad weer scherpe aan vallen gedaan op Portugal. „Het Portugese bestuur in Angola is een stelsel van onderdrukking en terreur dat een bedreiging vormt van de inter nationale vrede en veiligheid," riep de afgevaardigde van Ghana uit. „De Europeanen moeten zich aanpas sen aan de gewijzigde omstandigheden in Afrika," zo richtte de Kongolese ge delegeerde zich over de Portugese hoofd- den tot de wereld. „Het Is de plicht van de V.N. zich met alle menselijke ellende bezig te houden, ongeacht waar deze zich afspeelt. Doet de volkerenorganisatie dit niet. dan zou het Handvest geen zin hebben." zo ver dedigde de Liberiaanse vertegenwoordi ger dit gesprek over de Portugese kolo nie in de Verenigde Naties. De Portugese woordvoerder. Vasco Ga_ rin, was het. daarin vanzelfsprekend niet met hem eens. „Het gehele Portugese volk, ongeacht het feit of het hier blan ke. zwarte of bruine Portugezen betreft, heeft één gemeenschappelijke boodschap voor u. die luidt: „Bemoei u met uw eigen zaken, zoals wij dat ook doen". Wanneer een menigte openbare gebou wen aanvalt, moet de regering orde en rust handhaven. Dit is een zaak. die ons aangaat en waar de Veiligheidsraad of de afgevaardigden van de landen, die hier gekomen zijn om ons te beschuldi gen „een svstematisch gevoerde en onverantwoordelijke campagne" niets mee te maken hebben. Er is niets, waar over mijn land beschaamd behoeft te zijn." Desondanks kwamen Ceylon, Liberië en de Verenigde Arabische Republiek met een resolutie ter tafel, waarin Por tugal wordt verzocht „met spoed maat regelen en hervormingen" te overwegen, waardoor de resolutie over het afschaf- en van het kolonialisme (14 december vorig jaar) ook op Angola van toepas sing wordt. Voorts zou een speciale com missie van de Verenigde Naties een „noodzakelijk geacht onderzoek" in An gola moeten gaan instellen. Het is gis teren nog niet tot een stemming over deze resolutie gekomen. Gaat Macmillan naar Indonesië? Van gezaghebbende Indonesische zijde te Londen is gisteravond vernomen dat de Indonesische regering de Britse mi- nister-president, Macmillan, waarschijn lijk zal uitnodigen een bezoek aan In donesië te brengen tijdens Macmillans reis door het Verre Oosten in de herfst van dit jaar. Een dergelijk bezoek is het onder werp van overleg en een uitnodiging er voor is zeer wel mogelijk. Het stond ech ter nog niet vast of de officiële uitno diging via de Indonesische ambassadeur te Londen of de Britse ambassadeur te Djakarta moet lopen. Verwacht wordt, dat Macmillan in de herfst de Maleise Federatie, Hongkong en Japan zal bezoeken. De Amerikaanse luchtvaartmaatschap pij Board and Western Airlines, die zich tot nu toe heeft beperkt tot vracht en alleen in chartervluchten passagiers vervoerde, heeft gisteren bij de Civil Aeronautics Board (de Amerikaanse Rijksluchtvaartdienst) toestemming ge vraagd om over de Atlantische Oceaan op experimentele basis passagiers naar en van Europa te vervoeren tegen een uiterst laag tarief, dat 44 procent bene den de normale I A T A-prijzen ligt. Zo zal een enkele reis van New Ycrk naar Amsterdam of omgekeerd circa f 500.bedragen tegen de huidige prijs van f956.30, die de grote luchtvaart maatschappijen voor vluchten op deze lijn met propellervliegtuigen bedingen. Voor straaltoestellen is die prijs nog ruim f 100.hoger. Seaboard and Western Airlines base ren hun prijzen op een tarief van 3.8 dollarcent per mijl. Passagiers mogen ciroa 60 pond aan bagage gratis meene men. Aan boord zullen geen maaltijden worden geserveerd. Revolutionair toestel Deze lage prijzen worden mogelijk door de introductie (in juli a.s.) van de Canadair CL-44 toestellen, waarvan de maatschappij er vijf heeft besteld. Het eerste toestel van dit type heeft in augustus vorig jaar de fabriek verlaten. Het is een nogal revolutionair vracht vliegtuig. waarvan de staart in zijn ge heel opzij kan worden open geklapt. De ruimte, die na het inladen van vracht over blijft, kan in enkele minuten met stoelen voor het vervoer van passagiers gereed gemaakt worden. Een volle ma chine kan in 9 uur zonder tussenlanding van New York naar Londen of Amster dam vliegen. Het ligt in de bedoeling pas 6 uur voor het vertrek reserveringen aan te nemen, opdat aan de te verzenden vracht steeds voorrang kan worden verleend. De K L M. betwijfelt het voorstel van ..Seaboard and Western" realiteit be zit. Deze maatschappij heeft alleen vergunning voor vrachtvervoer. Toe stemming voor het vervoeren van pas sagiers zal zij, naar verwacht wordt, wel niet op korte termijn krijgen. Bij de K L M bestaat de indruk, dat het voorstel er op neerkomt passagiers te vervoeren in vrachtvliegtuigen voor zover kort voor het vertrek blijkt, dat onvoldoende vracht voor vervoer met het vliegtuig beschikbaar is. Dat onder dde omstandigheden het tarief van 133 dollar voor het traject New York Londen voor ..Seaboard and Western" aantrekkelijk kan zijn, ook al is het op zichzelf oneconomisch. bestrijdt de K.L.M. niet. INDONESISCHE VLAG OP NEDERLANDSE AMBASSADE Op het gebouw van de Nederlandse ambassade is gisterochtend de Indone sische vlag gehesen. Vorige week vrij dag, toen de indirecte betrekkingen met Nederland verbroken werden, werd de Engelse vlag welke sinds het vertrek van de Nederlandse zaakgelastigde op 31 augustus boven het gebouw had ge waaid. neergehaald. Tot dan toe was het gebouw een officiële dépendance van de Britse ambassade te Djakarta geweest. AGENDA V.N.-ASSEMBLEE BLIJFT TE LANG In Westelijke kringen in het hoofd kwartier van de Verenigde Naties te New York heeft men gisteravond gezegd dat de pogingen de agenda van de Al gemene Vergadering van de wereldorga nisatie die 38 punten telt, te besnoeien, zijn mislukt. Het was de bedoeling en kele punten die betrekking hadden op de „koude oorlog" te schrappen. Waarnemers zyn van mening dat de nieuwe zitting lang zal duren en moge lijk zeer bitter zal worden omdat er punten op de agenda voorkomen als Hongarije, Tibet, en de Russische en Cubaanse beschuldigingen aan het adres van de Ver. Staten. Prinses Marijke opende gisteren Koningin Juliana vergezelde haar door het luiden van een scheepsbel dochter bij deze officiële plechtig- de naar haar genoemde hal van het heid. Utrechtse Jaarbeurscomplex. Zes priesters, onder wie drie Nederlanders, en drie Belgische nonnen zijn met een vliegtuig van de Verenigde Naties uit de Kongolese provincie in Leopoldstad aangekomen. De priesters en de nonnen waren in Kivoe door loemoembistische militairen ernstig mishandeld. Zij had den op medische gronden toestemming gekregen te vertrekken. Eén van de priesters had een hoofdwond. De nonnen vertelden korte tyd opgesloten te zyn geweest; zU waren bijzonder vernederend behandeld. De Europeanen in Kivoe leven in voortdurende vrees door Kongolese soldaten te worden aangevallen, zo zeiden de priesters. Een woordvoerder van de V.N. heeft meegedeeld, dat een Amerikaaans meisje in Kivoe viermaal is aangerand. Maleise V.N.-troepen hebben haar van de post in het binnenland waar zy werkte, naar Kindoe gebracht. Staatsraad bijeen De president van de monetaire raad van Kongo, de Zwitser dr. Victor Um- bricht, heeft meegedeeld dat de econo mische situatie in Kivoe „bijzonder slecht" is. Er heerst chaos, en in de steden dreigt hongersnood, tenzij het platteland voedsel kan leveren. Een woordvoerder van het Belgische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft verklaard, dat zijn regering de VN meer malen heeft verzocht de Belgische bur gers in Kivoe te beschermen. „Nu blijkt dat de VN niet in staat zijn de veilig heid van haar onderdanen te waarborgen, heeft de Belgische regering zich na lan ge aarzeling verplicht gezien haar on derdanen onmiddellijk te adviseren Ki voe en de Oostprovincie te verlaten." Boen Oem wenst Soevanna Phoema als bemiddelaar Drie ministers van de rechtse rege ring-Boen Oem zijn gisteren uit Vien tiane naar Phnom Penh. de hoofdstad van Cambodja vertrokken voor bespre kingen met de neutralistische premier Prins Soevanna Phoema. Het voornaamste doel van de bespre kingen is een einde te maken aan de buitenlandse interventie in de burgeroor log. en terugtrekking van de vreemde strijdkrachten die zich reeds in Laos bevinden. Voorts willen zij Soevanna Phoema overreden contact op te nemen met de pro-communistische Pathet Lao. De ministers werden uitgeleide gedaan door premier Boen Oem en generaal Phoemi Nosavan. vice-premier en mi nister van Financiën. In officiële kringen in Washington werd opgemerkt dat de Verenigde Sta ten bereid zijn „redelijke hoeveelheden" wapens naar Laos te zenden indien de regering-Eoen Oem daarom vraagt, om dat de linkse troepen aanzienlijke steun uit de communistische landen hebben ontvangen. De Amerikaanse regering wenst echter een bewapeningswedloop in Laos te vermijden. De leiders van de Kongolese staten die krachtens de besluiten van de con ferentie van Tananarive in een confe deratie zyn verenigd, hebben gisteroch tend in de ambtswoning van president Tsjombe in Elisabethstad besprekingen gevoerd. Na afloop werden geen me dedelingen gedaan. Politieke waarnemers in Elisabeth stad beschouwen deze besprekingen als de eerste informele bijeenkomst van de Kongolese staatsraad. Albgrt Kalondji, de president van de „Mijinstaat" Zuid- Kasai. heeft meegedeeld dat de eerste officiële bijeenkomst 19 maart in Bak- wanga wordt gehouden. De ronde-tafel conferentie van Kongolese politici be gint waarschijnlijk 26 maart in Eli sabethstad. Vuurgevecht Volgens een bericht uit Sjanggoegoe aan de grens tussen het Belgische be- heerschapsgebied Roeanda-Oeroendi en de provincie Kivoe, zouden bij een ge vecht tussen Maleise troepen van de VN- strjjdmacht en loemoembistische mili tairen in het gebied van Kindoe in Ki voe aan Kongolese zyde ongeveer twin tig doden en gewonden zyn gevallen. Het gevecht begon, toen Maleise pant serwagens het vuur openden nadat een Maleise officier door Kongolese soldaten was vermoord. Het hoofd van de troe pen in Stanleystad, generaal Loendoela, heeft zich naar Kindoe begeven. Uil Het Leidsch Dagblad van 16 maar 1861: De Nassausche regering heelt besloten het plan, om bij dr geneeskundige faculteit aan de hogescholen een leerstoel voor de watergeneeskunde toete- voegen. in ernstige overweging te nemen. lede aankomend ge neesheer zou dan genoodzaakt zijn een voldoend examen in de zen tak van geneeskunde afte leggen, alvorens tot uitoefening der praktijk te worden toegela ten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1961 | | pagina 1