CHINCHILLA-FARM
rn^
AMERIKAAN REDDE KOSTBAARSTE PELSDIER VAN ONDERGANG
DEBUISPOST
Ken Uw kunstenaars
ZATERDAG 25 FEBRUARI
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
Van Peruaanse hoogvlakte naar
Nederlandse huiskamers
Uit hobby groeide grootste
van Benelux
HOE WERKT HET?
(I.)
Koker voor auto
matische besturing
De nog uitgebreidere systemen werken
geheelautomatisch. Meestal worden ook
hierbij vande centrale uit wissels bestuurd,
maar dan automatisch. Daartoe zijn de
kokers voorzien van cootactringen die de
schakelaars bedienen.
uitgaande
leidingen
contoctnngen
|ofreminrichting
regelaar voor de
af stand tussen de kokers
hoofdwissel
(voorsorteren)
De stukken worden in speciale
kokers gesloten die, nauwkeu
rig passend, door een leiding
geblazen worden van een ver
zend plaats naar een ontvangpost.
motor voor
blaaslucht
ENKELE LEIDING
ëén-richtingverkeer
Verzenden in dezelfdi
leiding (ringleiding).
vilten-
rand
Kostbaar elftal
Ia de jaren twintig, in de tyd dat de
chinchilla dreigde uit te sterven,
werkte in de mijnen in Chili een
Amerikaans ingenieur, Mathias
F. Chapman. Ook Chapman had een
levendige belangstelling voor het
knaagdiertje, maar zijn belangstelling
had een andere oorzaak dan die der
jagers en pelshandelaren. Mathias
Chapman zou de man worden, die de
chinchilla voor het nageslacht zou be
waren! Met speciale toestemming van
de Zuid-Amerikaanse regeringen zoch
ten hij en zijn helpers de hoogvlakte
van de Andes af, op zoek naar enkele
exemplaren van de dieren, die hier
eens by miljoenen leefden. Drie volle
jaren duurde de jacht en het aantal
gevangen dieren was slechts gering.
Met elf dieren, die hij naar Noord-
Amerika meenam een „kostbaar
elftal" fokte hij een geheel nieuwe
stam chinchilla's, een stam die de
grondslag vormde van de chinchilla
fokkerij over de gehele wereld!
Hun in het wild levende soortgeno
ten stierven geheel uit, Chapman had
geen Jaar later mogen komen
Chinca's
De chinchilla, het edelste en
kostbaarste knaagdiertje ter wereld,
heeft zijn naam te danken aan
een Indianenvolk, de Chinca's.
Deze Peruaanse stam, welke la
ter door de Inca's onderworpen
werd, wist de pels van het diertje
reeds te waarderen. De mantels van
hun koningin en later ook van
de Incavorsten werd van chinchil
la-pels gemaakt. De Spaanse ver
overaars brachten de kostbare pel
sen, gelyk met de onmetelijke
schatten der Inca's, als eersten
naar Europa, waar de Spaanse vor
sten er hun „Koningsmantels" van
lieten maken. Eerst eeuwen later
zou de chinchilla-pels nogmaals
vanuit Amerika in Europa worden
geimporteerd. Dat moment ligt pas
tien jaar achter ons.
Verlanglijstje
Wie nog nimmer een chinchilla
zien heeft, zal misschien moei-
lijk kunnen begrijpen, waarom
voor de pels van dit diertje zulke ka-
PNEUMATISCH TRANSPORT
DUBBELE LEIDING
twee- nchti ngenverkeer
Voor het transport van schriftstukken of
goederen van klein formaat binnen een
gebouw of op korte afstand ervan, wordt
vaak gebruik gemaakt van de buispost.
Men onderscheidt enke!e-of dubbele rechtstreekse verbindingen
tussen twee stations, of uitgebreidere systemen met op afstand
bediende wissels. Een eenvoudige uitvoering voor kleine installaties
bestaat uit een enkele ringleiding met een aantal stations. Vanuit
elk station kan een uitgebrachte koker; door een druk op het elek
trisch toetsenbord, naar keuze naar elk van de andere stations
gezonden worden.
„Meister" Teubner!
Regelmatig worden de chinchil
la's gekeurd, „gewaardeerd" zoals
de vakman zegt. Bij deze keuring
waarbij onze militaire keuring
nog slechts een vluchtig onderzoek
is krygt de chinchilla een waar
dering, welke in cijfers uitgedrukt
wordt van 2a tot 15a.
De 2a-klasse zijn minderwaar
dige dieren, de 15a klasse vormt
de topklasse, welke maar sporadisch
wordt bereikt.
De beste keurmeesters in Europa
komen nog steeds uit Engeland en
Duitsland, waar de chinchilla ook
het eerst werd geimporteerd. De
naam Rudolf Teubner heeft niet
alleen in ons land bij chinchilla
fokkers een bekende klank, maar
in geheel West-Europa.
„Meister" Teubner, zoals hij ge
noemd wordt, woont in een vrien
delijk huisje in „der Keppling",
een al even vriendelijk straatje in
het Westduitse dorp Lethmathe-
Oestrich. Als hij over chinchilla's
begint te praten en hij kan
het niet laten! doet men er
goed aan een vrije dag te nemen
„Uit één haarwortel groeien bij
de dieren niet minder dan 80 haar
tjes," vertelde hij ons. „Dat ver
klaart de ragfijne, web-achtige
structuur van de vacht, een struc
tuur die zo fijn is, dat zelfs geen
ongedierte er in kan doordringen."
Handig pakt „Meister" Teubner
een chinchilla bij de staart de
enige manier om het dier op te
tillen zonder de vacht te bescha
digen en het dier pijn te doen
en blaast in de vacht, waardoor
de haren als een fijne waaier gaan
uitstaan. In de enkele minuten dat
zijn onderzoek duurt, waardeert hij
dan de helderheid, de dichtheid,
het karakter, de kleur en de onder-
kleur van de pels, de structuur
van het pelsoppervlak, de breedte
van de wam (de witte buikstreep),
de elasticiteit van het haar, de
grootte en de lichaamsvorm enz....
enz
„Ik heb nog pelsen gekeurd, die
nu in de mantel van keizerin Farah
Dibah zijn verwerkt," vertelt hij
ons nog snel even als wij afscheid
van hem nemen.
„Laat dan de toeschouwer niet van
zijn standpunt uit redeneren, maar
trachten de maker te benaderen. In
het wonder iets van een ander te ont
dekken, kan hy zichzelf verrijken."
ANNE MALGRE.
Ken uw kunstenaars
Onder bovenstaand motto maken
wij vandaag een aanvang met de
publikatie van een serie geschreven
portretten, gewijd aan een aantal
in en om Leiden wonende kunste
naars.
Onze eerste „opname" geldt de
beeldhouwer J. Kalsbeek, wonende
te Oegstgeest, die evenwel momen
teel in Jordanië vertoeft als teke
naar en deskundige op het gebied
van de keramiek van de Leidse
archeologische expeditie.
Voor grote installaties worden alle kokers naar
een centrale post gezonden en van daaruit
verder gedirigeerd. Daartoe zijn de kokers van
cijferringen voorzien waarmee de afzender
het codenummer van de post van bestemming
kan aangegeven. De man in de centrale post
leest het nummer en stopt de koker in de aan
geduide leiding. Elke leiding bedient tien posten.
Een druk op de knop opent de wissel naar de post
van bestemming.
Leiding gaat verder
naar andere stations.
tvang leiding
In de centrale worden de aankomende
kokers afgeremd en dan één voor één
langs de schakelaars gevoerd, zodat
ze in de gewenste leiding belanden,
(voorsorteren). Kort voor het bereiken
van de bestemming passeert de koker
een schakelaar die reageert op het
ingestelde nummer en de wissel opent.
(Speciale berichtgeving)
De laatste jaren is in Nederland een nieuwe
hobby ontstaan: chinchilla's fokken. In enkele
tientallen huiskamers in ons land kan men reeds
thans dit edelste knaagdier ter wereld aantreffen
en als de voortekenen niet bedriegen zal het fok
ken van chinchilla's ook hier een algemeen be
kende liefhebberij worden.
Het diertje, met zijn kostbare pels, toont zich
een tevreden en dankbaar huisgenootje en ver
schaft zijn baas veel genoegen met zijn speelse
capriolen en zijn bewijzen van vriendschap en
aanhankelijkheid. Daar komt nog bij, dat het voor
de economisch aangelegde hobbyist belangrijk is,
dat zijn liefhebberij nog winstgevend kan worden!
Uiteraard zal de aanschaf van een kooi enige
onkosten met zich brengen, maar wat onderhoud
en voeding aangaat is de chinchilla een goedkope
kostganger. Het dier drinkt slechts water en heeft
voldoende aan een speciaal voedsel waarvan het
niet meer dan 30 gram per dag mag verorberen.
Dat wil zeggen, dat de chinchilla per dag voor niet
meer dan ongeveer 5 cent opeetDe enige eis,
die de koning der knaagdieren tenslotte nog stelt
is zijn dagelijkse (zand)-bad. Daar staat dan
tegenover dat een goede pels 75 tot 150 gulden
opbrengt!
De geschiedenis van de chinchilla is tegelijk
interessant en dramatisch. Honderden jaren gele
den reeds droegen de rijke Incavorsten de pels van
de chinchilla als koningsmantel. Dat juist de Inca's
de fantastische schoonheid van het dier ontdekten,
is niet zo vreemd als men denkt, dat het geboorte
land van de chinchilla de barre hoogvlakte van de
Andes in Zuid-Amerika is.
Eeuwenlang werden de dieren hier achtervolgd
en bedreigd en te laat zagen de regeringen van de
Zuid-Amerikaanse staten Peru, Bolivia en Chili in,
dat aan de jacht op het begeerde diertje paal en
perk gesteld diende te worden. Toen tenslotte een
jachtverbod ingesteld en de handel in pelsen ver
boden werd, schenen de dagen van de chinchilla
echter reeds geteld te zijn.
Naar Nederland
Ongeveer tien Jaar geleden kwam
de chinchilla naar Europa, in
het begin alleen nog maar
Engeland en Duitsland, maar
later ook in het Jaar 1954 naar
Nederland. Een van de eersten, die
zich voor de dieren interesseerde, was
een werknemer van Philips, de heer
A. Bosch in Aalst bij Eindhoven, thans
eigenaar van de grootste chinchilla
farm in de Benelux. De heer Bosch
vertelde ons van de moeilijkheden, die
hij als beginneling met het fokken
had meegemaakt.
„De een houdt van kanaries, een an
der vissen. Ik vond chinchilla's leuk",
vertelde hij. Hy importeerde een aan
tal dieren uit Amerika, maar kwam al
spoedig tot de teleurstellende ontdek
king, dat het „gele joekels" waren,
een vakterm voor dieren wier pels
een gele gloed vertoont, waardoor zij
wel niet helemaal waardeloos, maar
voor de fokkerij toch zo goed als on
geschikt worden. Maar de heer Bosch
zette door, kocht nieuwe dieren en
liet ze nu eerst keuren door experts uit
Engeland en later uit Duitsland.
Twee jaar geleden nam hy zyn ont
slag by de bekende „grote gloeilam
penfabriek in het zuiden des lands" en
wierp zich geheel op zijn liefhebberij.
„Het is tot nu toe steeds weer ge
bleken, dat de dieren het 't beste doen
wanneer zij een „persoonlijke behan
deling" krijgen en niet in massa ge
fokt worden. Het dier leent zich daar
om uitstekend als huisdier, temeer
daar het volkomen reukloos en erg
zindelijk is en daardoor zowel in het
hokje in de huiskamer als bij wijze
van spreken in de keuken en de slaap
kamer gehouden kan worden".
In het laatste geval zou het echter
zeer wel mogelijk zijn dat de chinchil
la. op een ongewenst tijdstip, als wek
ker gaat fungeren, want het is een
nachtdier, dat zodra het donker wordt
De chinchilla, het kostbaarste
pelsdiertje ter wereld, is maar
klein van stuk. De bloempot, en
de zakken daarvoor, geven de
verhoudingen aardig weer. Toch
is dit diertje tussen de 500 en
1900 gulden waard, afhankelijk
van de waardering!
(Foto „Visie")
pas goed gaat leven. We kunnen om
indenken, dat het geluid van een chin
chilla, dat frappant veel lijkt op het
heel zacht huilen van een kind, in
jonge gezinnen wel eens verwarrend
zal werken
Hobby
De heer Bosch staat niet langer
alleen in zijn liefhebberij. Onge
veer 300 Nederlanders hebben in
hun kelder, huiskamer, zijkamer of hal
een of meerdere chinchilla's. Zij ver
schaffen zichzelf niet alleen veel ge
noegen met hun huisdier, dat zich
overal even thuis voelt, als op 4000
meter hoogte in de Andes, maar bo
vendien dragen zij een heel klein
steentje bij tot de wereldproduktie
van de chinchillavellen, welke in 1960
bijvoorbeeld 200.000 pelsen bedroeg te
genover nerts 15.000.000!
en als zodanig moet hij een levenskun
stenaar zijn, openstaand voor de rea
liteit".
Om daar te beginnen, waar
mede iedereen zyn aanvang vindt:
Jan Kalsbeek werd 16 augustus 1922
geboren. Zijn vader is zeer bekend als
schoolhoofd en hij, zelf schilder en
tekenaar, nam zijn zoon van jongsaf-
aan mee naar tentoonstellingen en
musea. Zo raakte deze al spoedig ver
trouwd met de voortbrengselen van de
beeldende kunst. In de oorlog heeft
hij tydens zijn onderduiken veel ge
boetseerd en na de vrijwording van
ons land was hij korte tijd werkzaam
in het atelier van professor L. O.
Wenckebach (geb. 1895).
Deze laatste begon zijn carrière als
grafisch kunstenaar met litho's en
vooral houtsneden, maar zijn plasti
sche aanleg leidde hem tot de beeld
houwkunst, waarvan nu de houtsne
den een voorarbeid schijnen. 0.a. be
horen zeven beelden aan het geres
taureerde raadhuis te Veere tot zijn
werk. Bovendien is hij de ontwerper
van onze nieuwe rijksdaalder.
Op zijn aanraden bezocht Kalsbeek
de Academie voor Beeldende Kunsten
in Den Haag. Daarna vestigde hij zich
zelfstandig en in 1956 was er in de
Lakenhal een expositie, waarvan de
catalogus nog verkrijgbaar is.
Voor eigen genoegen schildert en te
kent hij veel, en bij Delfos in Zoeter -
woude leerde hy de geheimen van de
draaischijf. Ook geeft hij lessen aan
de Montessorischool te Oegstgeest en
(misschien meer bekend) bij K. en O.
Deze lessen moesten echter stopgezet-
worden, aangezien de heer Kalsbeek
22 december jl. naar Jordanië is ver
trokken en daar tot ongeveer april zal
verblijven als technisch tekenaar bij
een expeditie voor archeologisch onder
zoek o.l.v. dr. Franken. De opgravin
gen worden, al sinds vorig jaar, uitge
voerd aan de beek de Zerka (de bijbel
se Jabbok) in een teil, d.i. een heuvel
ontstaan door stadsresten. Tot ieders
spijt zou de reis door Libanon en Syrië
echter per taxi gaan en niet op ka
melen.
De heer Kalsbeek is bijzonder gast
vrij en weet door zijn rust iemand op
zijn gemak te stellen. Uit het gesprek
bleek dat hij in de uren van eenzaam
heid in zijn atelier een filosofie heeft
opgebouwd over kunst van nu en vroe
ger. Wie de woorden «moderne kunst"
laat vatton, ftnfct |K*b fcft «elf zegt).
Jan Kalsbeek in zijn atelier
een lade open en krijgt de hele inhoud
van de kast over zich heen.
pitale sommen neergeteld worden. Of
misschien is zien alleen niet voldoende.
De chinchilla is een knaagdiertje,
vrij klein van stuk en doet denken
aan het bekende marmotje. De verge
lijking gaat niet helemaal op, want
wanneer de chinchilla op zijn achter
poten en staart zittend knabbelt aan
een stukje voer, zou men zeggen, dat
hij een naaste bloedverwant van de
eekhoorn is. Wij zeiden het reeds:
zien is misschien niet voldoende, maar
welke vrouw kan zonder geroerd te
worden haar handen strijken over de
blauw-zilveren vacht van het diertje?
Maar geroerd of niet, de bontmantel,
die haar onmiddellijk voor ogen sche
mert zal wel altijd op haar verlang
lijstje blyven staan
Voor velen is nerts nog steeds het
kostbaarste bont, naar in prijs
vergeleken met chinchillabont is zelfs
dit bont maar „armoedig"!
Twintig bontmantels
In de gehele wereld bestaat slechts
een twintigtal chinchillamantels be
halve enkele vorstelijke personen,
zoals prinses Margaret van Engeland
en de Engelse koningin-moeder, die de
traditie der Incavorsten voortzetten
door het dragen van de „koningsman
tel", zijn er maar enkelen, die zich
de eigenares van een chinchillamantel
kunnen noemen.
De veelbesproken opera-zangeres
Maria Callas kreeg er een van Onassis,
Stalins weduwe werd door haar echt
genoot jaren geleden met dit „pre
sentje" verrast en ook Rita Hayworth
kan zich dank zij haar chinchillaman
tel tenminste weer in het openbaar
vertonen.
Farah Dibah tenslotte kreeg er,
evenals Soraya indertijd, een van de
Sjah van Perzië.
Voor één enkele mantel zyn onge
veer 160 vellen nodig, maar om een
keus te maken moet de bontwerker
tenminste de beschikking hebben over
6000 7000 chinchillavellen!
Het is dan ook niet verwonderlijk
dat de prijs van een mantel varieert
van 100.000 tot 150.000 gulden, en er
bestaat zelfs een mantel, die het ver
mogen van 400.000 gulden kostte!
Vele vragen kwamen naar voren:
„Hoe kunnen zy zich kinderen van
deze tijd noemen, als zy de toevals
factor zo'n grote rol geven, terwijl men
in de samenleving zozeer naar precisie
streeft?"
„Vroeger was kunst toch een medium
en leefde zij vanuit een mystiek-reli
gieuze achtergrond. Thans wordt die
symboliek weinig of niet meer gebruikt.
Er is een neiging tot het massale, het
eenvormige, zonder diepgang. Er is ge
brek aan visie. Verbazingwekkend is
ook het enorme aantal beeldhouwers
dat de laatste vyftig jaar naar voren
is gekomen".
„Het hoogste streven van een kun
stenaar is toch zichzelve te overtreffen
Chinchilla-fokker A. Bosch met
een van zijn dieren. Een ander
houdt kanaries of vissen; ik vond
chinchilla's leuk
(Foto „Visie")
