Yèr van de beschaving vind je
volmaakte rust in de sneeuw
„Masterpiece",
ZATERDAG 11 FEBRUARI
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
Wintersport op Amerikaans-Canadese manier
Amerikaans toneelstuk over
de affaire Van Meegeren
HOE WERKT HET?
De wagon hangt aan een soort wagentje
(loopkat) dat met luchtbanden over de
rail, of de bodem van de koker rijdt. De
wagon is verend met draagbeugels of
stangen aan de loopkat bevestigd. Voor
en achter de hoofdwielen bevinden zich
kleine steunwieltjes die de loopkat recht
houden. Bij het in-en uitstappen wordt
de wagon recht gehouden door hydrau
lische cylinders,die tevens het slingeren
tijdens het rijden dempen.'
Het grote voordeel van de monorail is
in de eerste plaats dat hij zich vrij van
het verkeer op de begane grond beweegt
en op deze grond weinig ruimte inneemt.
De oudste monoroil kwam al in 1903 in
Wuppertal(Duitsl.) in dienst.
Met steunpaal
in het midden.
Derail kan op verschillende wijze worden
aangebracht. Er bestaan uitvoeringen met
een soort brug op poten waaraan een en
kele rail hangt, maar ook is het mogelijk
een koker te gebruiken die door steunpo-
ten wordt opgehouden. De bodem van de
koker (met een gleuf voor de draagbeugel
van de wagon) vormt dan derail.
VAN MEEGERENS
Emmaüsgangers
Hoewel dit spel voor een deel op
fantasie berust het eerste proces we
gens collaboratie vond nooit plaats
zullen de schrijvers er toch goed aan
doen om, vooral ook indien het stuk
naar Nederland mocht komen, hun
feitenmateriaal scherp te controleren,
omdat anders verkeerde indrukken
worden gewekt. Zo hoort men van po
gingen door de Nederlandse regering
om Van Maasdijk om te kopen tenein
de door zijn zwijgen de autoriteiten
voor blamage te behoeden.
Verder wordt gewaagd van de be
nepen kunstsmaak van het Nederland
se publiek, dat alleen maar schilderij
en met windmolens erop zou willen.
Dit wordt enkele malen herhaald en is
kennelijk bestemd voor Amerikaanse
consumptie!
De slotscène van Masterpiece(Meesterwerk)gebaseerd op het leven van Han van
Meegeren. Links Anton Walbrook als de kunstenaar, die in het stuk Han van Maasdijk
heeft. Rechts Arnold Marlé als de kunsthistoricus dr. Brediuswiens naam veranderd
is in Adriaan Braedeker.
Wereldpremière in Londen met Anton
Walbrook en Arnold Marie in hoofdrollen
(Van onze Londense correspondent, Arnold D. Lissauer)
Dank zij de filmische behandeling van het allerminst gemakkelijke
onderwerp is ..Masterpiece", het op de affaire-Van Meegeren ge
baseerde, half-documentaire toneelstuk van de jonge Amerikaanse
schrijvers Larry Ward en Gordon Russel, dat kortgeleden in Londen
zijn wereldpremière heeft beleefd, oen verdienstelijke, boeiende ver
toning geworden, welke de aandacht tot het laatste ogenblik gevan
gen heeft gehouden.
Het stuk wordt gedragen door twee hoofdrolspelers, beiden afkom
stig van het vasteland, n.l. Anton Walbrook, als de schilder Han van
Maasdijk en Arnold Marie als de kunstexpert dr. Adriaan Braedeker.
Omdat de weergegeven feiten nogal afwijken van de werkelijkheid,
hebben de auteurs de namen Van Meegeren en dr. Bredius, evenals
die van de andere betrokkenen, veranderd.
Het is hun bovendien niet zozeer begonnen om de gecompliceerde
mens Van Meegeren, over wiens innerlijke roerselen wij weinig ver
nemen, als om het algemeen probleem van de waarde van een kunst
werk. een onoplosbare sociaal-psychologische kwestie. De centrale
vraag van het stuk is. waarom een schilderij, dat op een goede dag
als een ongeëvenaarde en onbetaalbare kunstschepping wordt opge
hemeld, de volgende dag naar de vuilnishoop of de kelder van
museum Boymans wordt verwezen.
In zijn roerende betoog voor de
rechtbank raakt dr. Braedeker dit pro
bleem aan, maar dit hoogst emotionele
ogenblik, waarop de wereld van de
kunstkenner dreigt inéén te storten,
vormt geen gelegenheid er diep op in
te gaan. Het mysterie blijft, gerede
neer ten spijt.
Van Meegeren is iemand, voor wie
in ons land, gezien de omstandigheden
waaronder hij zijn bedrog uitvoerde,
hoegenaamd geen sympathie schijnt te
bestaan. In het stuk wordt Van Maas
dijk echter van lieverlede de marte
laar en de held, tenminste zo lang hij
zich o.a. geplaatst ziet tegenover een
twijfelachtige figuur als de criticus
Philip van der Kamp, een glad ventje,
niet wars van omkoperij.
Zeker Van Maasdijk, de idealist en
het miskende genie, die in zijn zucht
naar erkenning te ver ging, triom
feert over de mensen, die het allemaal
zo goed weten, maar in het stuk
blijft zijn gevoel voor triomf verbor
gen onder een dikke vernislaag van
melancholie. Van Maasdijk wandelt in
een wolk van depressie, welke hem
slechts een enkel moment verlaat en
nog geaccentueerd wordt door zijn
vrolijke, zonnige echtgenote, gespeeld
door de Australische (film) actrice
Margaret Johnston. Haar karakter is
ook onvoldoende getekend, al straalt
de gloed van de overtuiging van haar
af, als zij haar man in de gevangenis
hartstochtelijk aanspoort te tonen wat
hij als kunstenaar vermag.
Het drama bereikt zijn hoogte
punt, als Braedeker in de slotscène
in de rechtszaal de beklaagde de
genadeslag toebrengt. Het doek,
door dr. Braedeker eens zo uitbun
dig geprezen, is alleen nog maar
goed voor de asvaalt. In een vlaag
van vertwijfeling grijpt Van Maas
dijk een krukje om het linnen te
vernietigen. Maar Braedeker voor
komt dit en bezweert hem, na zijn
zoeven uitgesproken vernietigend
vonnis, dat de „Emmaüsgangers"
een meesterwerk is!
Dan valt het doek in de zaal,
die Walbrook al eerder een open
doekje bezorgdebarst uit in een
ovatie. Het is de bejaarde karakter
speler Marie, die in dit stuk voor
een groots dramatisch effect zorgt,
niet Walbrook, die uitmunt door
fijn ingetogen spel, maar eigenlijk
steeds de schuwe, trieste toeschou
wer is bij de door hemzelf veroor
zaakte misère.
Gebroken mensen
Als Braedeker in het tweede proces
het steile trapje van het getuigen-
hokje beklimt, is het alsof hijzelf het
schavot bestijgt. Hij is het, die het
werkelijke vonnis over de sidderende
Van Maasdijk uitspreekt, dat tevens
het vonnis over Braedeker zelf is. De
uitspraak van de rechter is dan ook
overbodig en terecht weggelaten! Twee
gebroken mannen staan tegenover el
kaar. Braedeker wordt gefolterd door
de fout, die hij achteraf bekent. Hij
breekt het werk af. Van Maasdijk
krimpt ineen van pijn, maar elk
woord, dat Braedeker spreekt is tevens
zelfpijniging. Van Maasdijk lijkt min
der reden te bezitten voor verslagen
heid dan de eerlijke, ontgoochelde
Braedeker. Immers de schilder heeft
bewezen, dat hij wat in zijn mars
heeft, doch zijn werkelijk uur van ge
luk brak aan, toen de door hem ver
eerde Braedeker zijn groot kunste
naarschap bevestigde.
Maar nu haalt deze hem door de
goot. Wanneer de radeloze Van Maas
dijk tenslotte het doek wil vernietigen,
schreeuwt Braedeker, even innerlijk
vertwijfeld als de schilder: „Om Gods
wil, doe het niet! „Het is de zielekreet
van een misleid, maar door en door
integer mens. „Masterpiece" gaat bo
ven het incident-Van Meegeren uit en
is alleszins waard in ons land, waar
men nu van de kwestie voldoende af
stand heeft kunnen nemen, te worden
opgevoerd.
Nu ook een film?
De auteurs zijn, naar zij ons ver
telden, van plan het stuk te verfilmen,
hetgeen logisch voortvloeit uit de ma
nier waarop het geschreven is, n.l.
met beeld en actie als uitgangspunt.
Juist omdat de langzame opbouw van
het omslachtige verhaal ontbreekt,
slaat het stuk zo goed aan. Sommige
Engelse critici klaagden over verve-
dan hopen we na een rit dwars
door grauw Montreal tegen de
avond aan te komen in de idyllische
sfeer van Mont Tremblant en zijn
prachtige ski-hellingen.
Die nederzetting aan de voet van de
Mont Tremblant is waarlijk uniek:
een herberg, een jachthuis en een aan
tal bungalows alles voor de skiërs.
In alle gebouwen grote open haarden
en buiten de volmaakte stilte zoals
men die alleen kent in een landschap
met bomen en diepe sneeuw. Pas is er
weer nieuwe sneeuw gevallen. De tak
ken van de dennen buigen diep door
onder hun last. Maar de Sterrenlucht
belooft een heldere dag morgén.
Op de ski's
Wat een genot, zo'n eerst dag op
ski's, in de zon en over verse poeder
sneeuw! Om negen uur gaan de grote
ski-liften al werken. Het is nog zo
koud, dat de eerste skiëers in dekens
gehuld op de stoeltjes gaan zitten. De
dekens sturen ze dan weer per lift
naar beneden.
Wanneer je eenmaal aan een goede
afdaling bent begonnen, krijg je het
gauw genoeg warm. Sommige hellin
gen zijn flink steil en smal. Als je
daar niet snel genoeg je draai neemt,
begraaf je jezelf in de nog diepere
sneeuw tussen de struiken. Maar je
kunt het je ook gemakkelijker maken.
Er zijn minder steile en langere hel
lingen, waar je meer de tijd hebt om
rond te kijken naar de besneeuwde en
berijpte bomen en waar een gemiste
kans om te wenden zo'n ramp niet is.
Alle wegen leiden naar beneden, het
zij naar de zuid- of noordkant van de
berg. En aan de voet vindt men altijd
weer een lift, die totdat het donker
is herhaling van de winterpret ga
randeert. Zeven dagen zon en sneeuw.
Men doet er meer kracht in op dan in
de meeste andere vakanties. Het be
wijs? Dit hele stuk is getikt terwijl ik
alleen met myn rechterdijbeen op mijn
stoel zat. Op de linkerkant zitten is nog
wat moeilijk. Maar ja, je kunt ook
niet alle draaien op tijd nemen
CHet eigenlijke onderwerp is het probleem
van de waarde van een kunstwerk j
ling, maar de schrijvers hebben naar
aanleiding van deze volkomen onge
motiveerde opmerking het te lange
eerste bedrijf verkort. De verkorte
tekst, welke wij hoorden, doet het uit
stekend.
Het stuk opent met het nogal ruwe
verhoor, vlak na de bevrijding begrij
pelijk tegenover iemand, die van colla
boratie wordt verdacht. Van Maas
dijk zou een aantal toen nog als echt
beschouwde Vermeers aan Goering
hebben verkwanseld. Bij de scène-ver
wisselingen wordt het toneel donker,
met alleen Van Maasdijks gelaat in
de schijnwerper. Het dubbele draaito
neel maakt dan in een oogwenk een
flash-back mogelijk, dank zij de ver
nuftige enscenering van Richard Ne
gri. Alleen de rechters zitten een etage
hoger en bezorgen het publiek een
stijve nek. Overigens heeft regisseur
Henry Aplan het stuk voortreffelijk
behandeld.
(Van onze Amerikaanse correspondent)
De auto rijdt in het donker naar het noorden: ski's op het dak en
in de radiator zoveel anti-vries", dat zelfs een vorst van dertig gra
den geen kwaad kan. Ook wijzelf kunnen er tegen: onder onze warme,
ten dele gewatteerde ski-pakken, dragen we lang ski-ondergoed, dat
hier, wonderlijk genoeg, altijd vuurrood van kleur is. We hebben de
nodige smeerseltjes bij ons voor verrekte spieren en zwachtels voor
wat ernstiger gevallen.
Maar al die mensen die bij het afscheid steevast zeggen .breek
maar geen been!", zijn toch wel erg pessimistisch. Het skiën is beslist
veel minder gevaarlijk geworden, nu bijna iedereen (althans in Ame
rika en Canada) veiligheidsklemmen op de ski's heeft. Die nieuwe
bevestiging maakt, dat de schoen losschiet van de ski, zodra men in
een al te bizarre kronkel dreigt te raken.
Washington ligt niet erg gunstig
voor wie naar de sneeuw wil. New
England is ver weg en Canada
waar men het meest zeker van sneeuw
kan zijn is nog verder. Wy hebben
het dit jaar in Canada gezocht, in
Mont Tremblant. Dat betekent twee
maal een autorit van 1100 kilometer.
Sneeuw of ijs op de weg kan zo'n
tocht vrij moeilijk maken. Zonder
sneeuwbanden is de rit zelfs niet aan
te raden. Maar het is een goed ding,
dat men voor men vertrekt even
in Washington de A.A.A. kan opbellen
(grote broer van A.N.W.B.-K.N.A.C.)
om te informeren naar de toestand
op de wegen. Elke dag krijgt de A.A.A.
weg-rapporten uit het hele land.
Op de heenreis waren onze wegen
sneeuwvrij tot Montreal. Wat een
tocht! Ook al woont men al tien jaar
in Amerika, toch komt men telkens
nog onder de indruk van het moderne
comfort. Urenlang suist men voor over
snelwegen met drie banen in beide
richtingen. Geen enkel verkeerslicht.
Alle dwarswegen kruisen per tunnel
of viaduct.
In de buurt van New York schiet de
weg door verschillende voorsteden
heen, panorama's met duizenden lich
ten aan beide kanten. Pas ten noorden
van New York komt men werkelijk
„buiten". De doorgaande weg naar Al
bany snijdt letterlijk door bergen
heen: aan twee kanten soms hoge
rotswanden, nu in het donker
schitterend van de ijspegels. Dat men
in weinig bevolkt gebied gekomen is,
beseft men pas goed, wanneer men op
een bord leest: „Voorzichtig! Op de
volgende 15 kilometer kunnen er hei>
ten oversteken!".
Motels in de wildernis
Veel verder dan Albany wilden we
die eerste avond niet gaan. We hadden
bijna acht uur gereden en het was
tegen tweeën. Midden in de wildernis
kan men de meest moderne hotels
vinden. De verwarming kan men er
zelf regelen met een thermostaat, een
enorm t.v.-toestel kan amusement bie
den en de telefoon verbindt deze oase
met de hele wereld. Maar wij lappen
de wereld aan onze ski-schoen, de t.v.
kan ons gestolen worden en als we de
thermostaat helemaal naar beneden
draaien stikken we nèt nog niet.
Morgen moeten we vroeg op. Dan
krygen we een goede, maar ouderwetse
weg door de bergen. Dan ontworstelen
we ons eindelijk aan de civilisatie en
hoofdwielen1]
tech -v-dijk
Kokerophanging
VERSCHILLENDE WIJZE VAN OPHANGING
