RAI - TENTOONSTELLING HEEFT
WELVAARTALS SLEUTELWOORD
Qeuqgof
Belangstelling voor kampeerwagens
neemt in ons land gestadig toe
AUSTIN
Het accent valt op de koperdie zich een
duurdere wagen blijkt te kunnen veroorloven
Autoindustrie kan vlot aan de
vraag van liet publiek voldoen
Kopersmarkt
4©3
1961
e u r o c a r
Voorkeur fabrikanten gaat uit
naar aluminium en masonite
MORRIS 1000 MORRIS OXFORD MINI MINOR 850
LEIDSE AUTOBOXEN GARAGE
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 1 februari 1961
Derde blad no. 30269
Geen opzienbarende technische ontwikkeling
(Van een speciale verslaggever)
„Welvaarts-RAI" is het sleutelwoord van de 43-ste tentoonstelling van personenauto's
en caravans, die tot en met 12 februari in het nieuwe RAl-gebouw aan het Europaplein
in Amsterdam is te bezichtigen. De internationale auto-industrie heeft in het afgelopen
jaar in technisch opzicht geen opzienbarende ontwikkeling doorgemaakt (al is lokaal
gezien de Amerikaanse compact-car wel belangwekkend) en veel nieuwe modellen zijn
er niet op de markt verschenen (die weinige nouveauté's zijn echter wel interessant)
het accent valt dit jaar op de koper, die zich een duurdere wagen blijkt te kunnen ver
oorloven: hij keek vorige jaren naar de wagen rond vierduizend gulden, en nu, volgens
de verkoopcijfers, ook naar wagens tussenvijf- en zesduizend gulden.
De verkoopcijfers van het afgelopen jaar spreken een duidelijke taal:
31.3 procent van alle in Nederland in de eerste negen maanden van
1960 verkochte wagens vielen in de prijsklasse van 5.000 tot 6.000
gulden. De verkoop van de wagens, goedkoper dan 4.000 liep met vijf
procent terug tot 1.6 procent van het totaal, en dat verlies ging ken
nelijk naar de prijsklasse tussen 4.000 en 5.000 gulden, die nu 17.5
procent voor haar rekening neemt.
de Europese autoindustrie de neiging,
het motorvermogen, zij het binnen re
delijke grenzen, te verhogen. De zeshon
derd kubieke centimeters van de Fiat
600 zijn er al als 600 D 767 geworden,
en ook de DKW Junior beschikt nu
over een ruimer bemeten motor. Dat
is in het laatste geval te merkwaardiger,
omdat men in de Duitse autoindustrie
rotsvast pleegde te geloven aan de 600
cc als onderste grens van de „echte auto"
in tegenstelling tot wat men daar de
„kleinstwagen" pleegt te noemen, en
het opschuiven van die onderste grens
is stellig niet alleen Wirtschaftswunder,
maar ook een verkeersveiligheids feno
meen.
Dit alles wil zeker niet zeggen, dat
de rol van de automobielen met kleinere
motorvermogens, zoals Citroen 2 CV,
Fiat 500 en onze eigen DAF, zou zijn
uitgespeeld. Zij zijn nog steeds met
de beperkingen waarover wij hierboven
schreven populair, en vooral de DAF
blijkt, ook in het buitenland, een aan
trekkelijke propositie.
Dat is in niet geringe mate te dan
ken aan de geniale conceptie van de
variabele transmissie, die nu de kin
derziekten te boven schijnt, en die ook
in technische kringen in het buitenland
de aandacht heeft getrokken. De geringe
optreksnelheid blijft een handicap, en
geruchten willen dat men in Eindho
ven intensief doktert aan een forse re
medie: een zaak, die onder veel meer
ook nieuw investeringskapitaal vordert,
en een spoedige aankondiging van een
radicale oplossing is niet te verwachten.
Het publiek gaat dus eisen stellen
aan zijn automobiel: en het kan dit
want de automarkt is een kopersmarkt
geworden: voor slechts enkele merken
bestaat een wachtlijst met maandenlan
ge levertijden, maar voor het overige kan
de autoindustrie vlot aan de vraag van
het publiek voldoen. Dat is niet zozeer
een gevolg van een geringere vraag van
het Europese publiek dan wel van de
klap, die de Europese industrie in de
Verenigde Staten heeft gekregen door
de komst van de compact-car. Die eisen
van het publiek betreffen uiteraard het
comfort en de ruimte van de wagen,
en het prestige-karakter van merk en
uiterlijk, maar daarnaast toch ook de
technische kant van hun vervoermiddel:
het motorvermogen zoals dit tot uiting
komt in snelheid en vooral de accelera
tie.
Vooral die behoefte aan een grotere
„optreksnelheid" kan men alleen maar
toejuichen uit een oogpunt van verkeers
veiligheid. De gevaarlijkste rij-manoeu-
vre blijft nog altijd het inhalen, en hoe
sneller dit verloopt doordat men ook
bij relatief hoge snelheden nog blijft
beschikken over voldoende reserve-mo
torvermogen om door snel accelereren
de inhaal-manoeuvre in zo kort moge
lijke tijd te doen geschieden, hoe vei
liger het verkeer vooral op de grote
weg wordt.
Motorvermogen
Die tendens is ook door de fabrikan
ten onderkend, en men houdt er dui
delijk rekening mee. Er bestaat ook bij
met schuifdak, airconditioning,
ruitensproeiers
f 9180.
403 Sept f 7980.—
DEVILEE - REIZEYOORT
DA COSTASTRAAT 14—16 - LEIDEN
TELEFOON 31200
De compacts zijn aanzienlijk een
voudiger gehouden dan de normale
Amerikaanse wagens: de Oldsmo-
bile F 85 is een fraaie automobiel
kader van de Amerikaanse auto-indus
trie. Jarenlang heeft men aan de an
dere zijde van het grote water afgezien
van technische experimenten, en men
liet dat graag aan Europa over, om zich
te verdiepen in de estetische vormge
ving: ieder jaar een nieuw model. Van
die nieuwheidsrage zal men daar, in de
„economie-van-de-verspilling", voorlopig
wel niet afraken, maar met de compact,
de „kleine grote wagen" deden ook de
resultaten van veel Europese experimen
ten hun intrede in de Amerikaanse auto-
produktie. Wij vinden de zelfdragende
carrosserie (daar komt men in Europa
weer wat van terug: het dak is een zwak
draag-element geworden door de zeer
vergrote beglazing van de wagens, en
daarom wordt de wagenbodem verstevigd,
waardoor het accent weer meer gaat val-
De onvolprezen
serie voor
verovert de Europese wegen - de Europese harten en B
IS IN PRIJS VERLAAGD
R.S. Stokvis Zonen N V.
Gemotoriseerd zigeunerleven
(Van een speciale verslaggever)
De kampeerwagens zijn dit jaar
weer met de auto's verenigd: het
nieuwe gebouw maakte het moge
lijk, de dependance, waarin vorig
jaar de caravans waren onderge
bracht, te verlaten. En zo vindt
men nu de 83 kampeerwagens in
hun 1.7 liter Ford Taunus en hun 1.7
liter Opel Rekord.
Men moet er die wagens maar eens
op aankijken, als men deze RAI-ten-
toonstelling bezoekt. Het zijn in econo
misch opzicht gevaarlijke producenten
voor de zuiver Europese autoindustrie.
Rest ons in dit globale overzicht van
deze RAI-expositie de aandacht te ves
tigen op nieuwe ontwikkelingen op twee
terreinen: de transmissie en de rem-
systemen. Wat deze laatste betreft: de
schijfrem wint, gelukkig, wel. Vooral
in Engeland wordt de schijfrem steeds
meer toegepast als voorwielrem, en het
is voorlopig voornamelijk de kostenfac
tor die de toepassing op ruimere schaal
tegen houdt. Dat is jammer, want de
voordelen van de schr£jfrem zijn zo dui
delijk, dat men mocht wensen dat deze
rem als standaarduitrusting op alle wa
gens zou worden gemonteerd. Wel vindt
men verbeteringen van het hydraulische
systeem bij trommelremmen, waarbij
voor- en achterremmen worden bediend
door gescheiden systemen, en waarbij
de remdruk op de achterwielen is be
grensd, waardoor ook het slipgevaar bij
sterk remmen vermindert.
Sportwagens
Een tweede aspect van de wereld
autowelvaart: het ruime aanbod van
sportwagens in de midden-klasse. Daar
bij moet de koper geen overdreven eisen
stellen. Een „echte" sportwagen (op het
niveau van een Mercedes 300SL) kost
een klein vermogen, en men krijgt dan
waar voor zijn geld. De goedkopere sport
wagen of sportieve wagen moet noodge
dwongen bepaalde kenmerken van zijn
grote broeder missen, en die verschillen
liggen veelal bij topsnelheid en comfort.
Vooral dat laatste. Men krijgt soms de
indruk, dat de fabrikanten van sportieve
wagens menen dat ingebouwd ongemak
het kenmerk van hun produkt moet zijn,
en dat de wagen pas volmaakt is als
men er verkreukeld in moet zitten en
dan voorts is overgeleverd aan de on
genade der elementen (met bijzondere
aandacht voor de inregenmogelijkheden)
Laten we er niet te ironisch over
schrijven: het rijden in de kleine Britse
sportwagens, waarvan iedere automobi
list de namen kent. is een genoegen.
Zij accelereren fel, de besturing is bij
zonder direct en de wegligging uitste
kend, en wie nog jong genoeg van geest
is om voldoende snelle reacties op te
brengen beleeft veel plezier aan het
rjjden met deze nerveuze raspaardjes.
Compact-car
Tenslotte: de compact-car, die op de
ze RAI-tentoonstelling zeker een groot
deel van de belangstelling van het pu
bliek zal krijgen. Terecht, want zij zien
er aantrekkelijk uit en in technisch
opzicht zijn zij vaak opzienbarend. Dat
opzienbarende moeten we overigens wel
nader preciseren, want dat geldt in het
Wanneer mevrouw dit jurkje kan
dragen, is het ook aangenaam rij-
len op het chassis)de luchtgekoelde mo
tor achterin, onafhankelijk achterwiel
vering, combinaties van versnellingsbak
en achteras-aandrijving.
Maar daarnaast komen in de com
pacts eigen Amerikaanse concepties naar
voren: motoren grotendeels van alumi
nium vervaardigd, een revolutionaire mo
dernisering van de ontsteking door de
vervanging van de dynamo door de wis
selstroomgenerator met ingebouwde tran-
sistor-gelijkrichter. Ook het uiterlijk van
de compacts is, zoals gezegd, aantrek
kelijk en in verhouding tot hun grote
broers bescheiden. Maar in Europese
ogen zijn de compacts nog altijd in
het begrip „grote wagen" onder te bren
gen, en als zodanig zijn zij geen con
currenten in Europa van de Europese
auto-industrie. De uitvoer van compacts
uit de V.S. is dan ook minder dan de
uitvoer van de oorspronkelijke grote
Amerikaanse weg-mastodonten is ge
weest.
„Under-compacts"
Het gevaar dreigt voor de Europese
industrie, dat het succes met de com
pacts de Amerikanen verder op de weg
naar de kleinere wagens zal brengen, en
dat men met de z.g. „under-compacts"
zal komen: echte kleine automobielen
(nog altijd middenklasse wagens voor
ons. zo rond de 1.7 liter). En dan kun
nen de Amerikanen inderdaad in Euro
pa concurreren, »vant Ford en General
Motors, de auto-giganten van de Ver
enigde Staten, produceren in Europa al
den in een open sportwagen
T riumph
Transmissie
Op het punt van automatische trans
missie markeert de Europese industrie
de pas. De Europeaan is zo gewend
„met een pook in de benzine te roeren"
dat hij niet beter weet of het hoort zo,
en men heeft niet veel geld voor auto
maten over. Dat is te betreuren, want
afgezien van het meerdere rjj-gemak
draagt de automatische transmissie aan
zienlijk bij tot het verminderen van
motorslijtage door overbelasting.
En dat is een factor, die bü de be
trekkelijke geringe motorvermogens der
Europese wagens aanzienlijk meespreekt.
De bezwaren, die aan de olietransmissies
der Amerikanen kleven en die hoofdza
kelijk bestaan uit vermogensverlies door
slip. worden vermeden bij automatische
transmissies als die van Jaeger-Smith,
die uitstekend voldoen bü middelgrote
motoren, en die onder meer als extra
verkrijgbaar zijn op de Peugeot 403 en
de Hillman Minx. Ook de automatische
koppeling, waarvan het nut niet zo dui
delijk spreekt als van de automatische
transmissie, vindt nog steeds beperkte
toepassing. En wie dit tenslotte allemaal
niet interessant vindt, kan nog altijd
op deze RAI-tentoonstelling eens gaan
kijken naar wat men in RAI-kring zelf
de spektakeitjes noemt: de Levacar van
Ford, een luchtkussenwagen die op rails
loopt, en het Ondine-ballet van Renault,
waarbij het Franse esprit de ballet tri
omfeert over een wereld van staal,
glas en rubber.
de oost-hal van het R.A.I.-exposi-
tiecomplex en een paar plastic
boten, die door hun lichte gewicht
over de weg op of aan de auto
kunnen worden vervoerd.
De belangstelling in ons land
voor kampeerwagens neemt gesta
dig toe, een begrijpelijke tendens
als men de voordelen van het ge
motoriseerde zigeunerleven in geld
en vrijheid in aanmerking neemt.
Er moeten volgens deskundige be
rekeningen vorig jaar rond 1700
kampeerwagens in Nederland zijn
verkocht, en dat betekent, dat
evenzoveel gezinnen een vakantie
in vrijheid zullen genieten.
Toch is het met de caravan als met
de auto: er zijn vele modellen, en ieder
type is eigenlijk weer geschikt voor een
andersoortig gezin, met eigen eisen en
mogelijkheden. Het verdient sterk aan
beveling zich, alvorens tot de aankoop
van een bepaalde kampe»>fVvagen over
te gaan, te wenden tot een deskundige
van kampeervereniging of verkeersbond.
Zy kennen de wagens, en zij kunnen
u verstandig en onafhankelijk van ad
vies dienen ten aanzien van de vraag,
of juist dit type wel aan de speciale
eisen van deze koper zal voldoen, en of
de auto van de koper de wagen kan
trekken.
In het algemeen kan men zeggen, dat
de tentoongestelde wagens van redelijke
tot uitstekende kwaliteit zijn. Daarbij
hebben we niet het oog op de prijs,
want die varieert van zeer gering tot
zeer hoog. en daarbij speelt, vooral bij
de dure kampeerwagens, de geboden
luxe een grote rol. Van ruim driekwart
van de geexposeerde wagens ligt de
prijs tussen drieduizend en 7500 gulden,
al zijn er uitschieters naar beneden
van f 1375.- en naar boven van f 19.000.-,
de gemiddelde prijs van een kampeer
wagen met vaste wanden ligt rond de
f4500.-.
Ervaring
Het kwaliteitsniveau en de grotere
bruikbaarheid van de wagens hangen
nauw samen met de ervaring, die de
caravan-pioniers in de afgelopen tien
jaar hebben opgedaan, en die in de
nieuwere produkten zijn verwerkt. Daar
toe behoort in de eerste plaats de keus
van het materiaal, dat voor de buiten
wand wordt gebruikt. De fabrikanten
hebben daarbij, bü de huidige stand
van techniek, de keus tussen aluminium
masonite, hout, polyester („plastic") en
staal: hun voorkeur gaan, naar het
blykt, uit naar aluminium en masonite,
dat ongetijwfeld licht van gewicht is
en het gewicht is nog altüd een be
langrijk punt bü een caravan.
Het gebruik van polyester staat nog
in de kinderschoenen, maar het is niet
gewaagd te veronderstellen, dat dit in
een niet te verre toekomst wel zal ver
anderen: dit materiaal kan daarvoor
teveel voordelen bieden. Bij alle kam
peerwagens moeten de wanden van een
isolerende laag zijn voorzien, en dat
geldt natuurlijk in het bijzonder voor
de aluminium-wanden.
De ervaring heeft ook geleerd, dat
de caravan-keuken zich in het middeq
van de wagen het best op haar plaat
vindt. De afvoer van kookdampen is
daar, op het hoogste punt, het een
voudigste, en de sta-hoogte zittend
koken is niet gemakkelijk! is er het
grootst. Bovendien komt het relatief
hoge gewicht van de keukenuitrusting
dan in het midden van de wagen te
liggen, en dat komt de wegligging van
de kampeerwagen (die immers op een
enkele as balanceert) weer ten goede.
De kampeerervaring met caravans heeft
ook de doorslag gegeven ten aanzien
van het probleem, of er in de wagen
toiletaccommodatie moet worden Inge
bouwd: op kampeerterreinen vooral
in het buitenland is dat voor de
reine Hollander een moeilük punt, en
de oplossing is „zelf meenemen" hoe
wel er eigenlijk in de middenklasse ca
ravans geen plaats voor is. Maar hier
spreekt de praktijk dan het laatste
woord ook zuiver technisch gezien
boekt de caravanindustrie vooruitgang,
waarvan de gebruiker profiteert.
Neuswiel
Meer en meer worden oor de klei
nere -typen caravans voorzien van een
neuswiel, hetgeen de manoeuvreerbaar
heid van de wagen ten zeerste bevor
dert, vooral bü het aankoppelen (dat
is zonder neuswiel een gemartel zonder
eind!) Er worden ook steeds meer wagens
afgeremd: de wettelüke grens ligt bü
een beladen gewicht van 750 kg, maar
in de praktük worden nu de wagens
met een eigen gewicht van rond de
400 kg. reeds van remmen voorzien.
Dat is vooral voor de Nederlandse
caravanner, bewoner van het vlakke
land, van belang: veel kampeerwagens
moeten de bergpassen over, en hun
eigenaren zijn geen geroutineerde berg-
rijders, die dus wat te royaal met hun
autoremmen omspringen, waarbij het
gevaar van remfading, ook door de over
belasting door de „duwende" caravan,
op de loer ligt. Eigen oploopremmen
van de caravan ook bij de lichtere
typen is hier een belangrijke veiligheids
factor. De vering tenslotte, die zoveel
bedraagt tot een goede wegligging van
de kampeerwagen, wordt ook steeds ver
beterd: men ziet veel toepassingen van
torsievering, die licht en oersterk is.
Vouwwagens, mits met overleg ge
bruikt, zijn aanzienlijk goedkoper dan
kampeerwagens en zyn een duidelijker
vorm van kamperen (want dat vergeet
de adspirantcaravanner nog wel eens:
het gaat noch bij caravans noch bij
vouwwagens om rijdende huisjes, maar
om comfortabeler tenten, hoe luxueus
de kampeerwagen ook mag zijn). De
prijs van de vouwwagen liigt rond de
f22550.- en men kan van die construc
ties met wat meer moeite even
veel gemak hebben als van een kam
peerwagen met vaste wanden, al heeft
de vouwwagen dan geen comfort.
Kampeerauto's zijn natuurlijk in veel
opzichten ideaal, maar omdat zü be
perkt zijn in het gebruik onevenredig
kostbaar, al is een kampeerwagen als
de Isar op zichzelf niet overmatig duur.
Meer toekomst zien we in kampeer-
inbouwsets voor kleine vrachtauto's of
bestelwagens, die vooral voor hen, die
uit hoofde van hun bedrijf over een
dergelijk voertuig beschikken, een rela
tief goedkope en gerieflijke mogelijk
heid tot caravan-kamperen kan bie
den.
'n wonder van ruimte en
comfort.
'n Droom die werkelük-
heid werd door: Italiaanse
stüL Engelse techniek,
Nederlandse bouw.
't Laagst in belasting,
't Hoogst in prestaties.
Van Oldenbarneveltstraat 37 Telefoon 21583
