„Toonkunstkoor" zong onder Aribo
„Missa Solemnis" van Beethoven
„Hervormd Leiden stelde ons niet
teleur, twee ton vrijwel bijeen"
Sportwagenbestuurder
gevaar op rijksweg 110.4
Haast bovenmenselijke opgave
met veel stuwkracht verklankt
Na levensgevaarlijk inhalen
op zig-zagwijze doorgereden
Dit jaar een jeugdpredikant
en kerkbouw in noord?
Opgericht 1 maart 1860
Dinsdag 24 januari 1961
Tweede blad no. 30262
Waagstuk van hoogste orde gerealiseerd
Over Beethoven's „Missa Solemnis" in D dur, monumentaal en
gigantisch van bouw, plaatsten wij onlangs reeds een uitvoerige musico
logische beschouwing ter inleiding tot de uitvoering van gisteravond
in de Stadsgehoorzaal.
Het ToonkuÏÏstkoor, met Iskar Aribo als immer voortvarend en
stuwkrachtig leider, had de haast onmenselijk moeilijke taak op zich
genomen, deze mis ten gehore te brengen, met medewerking van de
volgende solisten: Marijke van der Lugt (sopraan), Mariette Dierckx
(alt), Arjan Blanken (tenor) en David Hollestelle (bas), waarbij het
Utrechts Stedelijk Orkest met de begeleiding belast was.
Een welhaast onmenselijk moeilijke
taak!
Voornamelijk omdat de dove Beetho
ven zodanig veeleisende en instrumen
taal behandelde zangpartijen schreef,
dat zij eigenlijk niet „zingbaar" ge
noemd mogen worden.
Vandaar dat deze mis maar zelden
ten gehore gebracht kón worden.
Beethoven schreef deze imposante
„Missa Solemnis" in voor hem diep-tra
gische levensjaren. De enorme schepping
groeide onder zijn handen slechts héél
langzaam naar de voleinding. Beethoven
zag er tijdens het componeren uit, alsof
hij een niet eindigend gevecht op leven
en dood moest strijden, zo heeft een zij
ner tijdgenoten verklaard.
De componist beschouwde deze mis als
het belangrijkste, dat hij móest schrij
ven: „l'oeuvre le plus accompli". Hij wil
de „zowel bij zangers en zangeressen als
bij de toehoorders godsdienstige gevoe
lens oproepen en duurzaam maken". Iets
hogers bestaat er niet", zo zei hij.
De mis werd dan ook in een toestand
van absoluut los-geraakt-zijn van de
aarde gecomponeerd. Schreef hij niet,
juist in deze tijd in zijn dagboek: „O
hoor. Onuitsprekelijke, hoor mij, uw on
gelukkige, ongelukkigste aller stervelin
gen".
Hij roept in deze mis de Allerhoogste
aan, beginnend met een indrukwekkend,
machtig Kyrie, overgaand in een sme
kend Christe eleison.
In deze voortdurend hooggestemde
sfeer van nauwe verbondenheid met de
Godheid, voert Beethoven ons door het
ganse, negentig minuten durende werk,
dat voor liturgisch gebruik in verband
met de lengte der delen en 't sterk dra
matische karakter onbruikbaar is, doch
als „concertmis" de uitvoerenden de
hoogste troeven doet uitspelen. Een
„concertmis" - eigenlijk zuiver een koor
symfonie op de mistekst, - de meest ko
lossale en op sommige punten nauwelijks
te realiseren vocale eisen stellend.
Mede dóarom mogen wij Aribo en al
zijn medewerkenden temeer dankbaar
zijn, dat zij het aandurfden deze mis in
onze stad op aandacht trekkend niveau
te introduceren.
De „Missa Solemnis" spreekt véél
meer tot het verstand dan tot hart en
ziel. Beethoven laat speciaal in de ge
niaal gebouwde fuga's de ganse span
kracht van zijn cerebraal kunnen gel
den, fuga's, die zijn contrapuntisch
meesterschap ten volle bewijzen, doch
van de koorleden het uiterste vergen.
Hier blijkt Beethoven in de hevigste
fortissimi en tot in de hoogste liggingen
toe de grenzen van het denkbaar-moge
lijke te overschrijden. En tóch wist het
Toonkunstkoor het onmogelijke moge
lijk te maken met de hem eigen kracht
en macht en oersterke discipline, veelal
met glans óók, onder de rotsvaste direc
tie van Aribo. Doch de overheersende
gedachte was: „Wat móet er hard gestu
deerd zijn, om - ondanks alles - dit nog
zó te doen klinken!". Aan enigerlei ont
roering konden wij dus niet toeko
men. Daarvan was eerst sprake in de
beide aangrijpende laatste delen, het
Sanctus en het Agnus Deï, die verade
mende en stil-makende passages inhiel
den, mede ook door de superieure violis-
tische omspeling van Dick de Reus in
het Benedictus. In deze delen, waarin
Beethoven zo dringend om „vrede"
smeekt, kreeg ook het „hart" gelukkig
volledig waar het om vroeg.
Intussen zü volgaarne hulde gebracht
voor de wijze, waarop het Toonkunst
koor deze op vele punten als uit mar
mer gehouwen partituur bleek te be
heersen. De dramatische suggestie, welke
zij inhoudt, werd menigmaal rechtstreeks
en zonder enige reserve gerealiseerd, be
zield en met geestdrift en tot het einde
onvermoeid als het koor gezongen heeft
onder een man, die blijk gaf met sterke
liefde met deze muziek verbonden te zijn
en koor zowel als orkest energiek en bij
voortduring in zijn ban wist te behou
den.
Ook de solisten hebben een onvoor
stelbaar zware opgave. Sterk stemmate-
riaal is eerste vereiste. Het lijkt, alsof
Beethoven ook voor hen niet meer aan
de zangtechnische mogelijkheden ge
dacht heeft. En wee degenen, die zich
aan deze partijen wagen, wanneer zij er
niet volkomen tegen opgewassen zijn
In dat geval volgt het ene jammerlijke
fiasco het andere
Gelukkig was dit bij deze solisten niet
het geval, al bezondigde de wat scherp
en vibrerend zingende Marijke van der
Lugt - overigens in een partij als deze
vergeeflijk! - zich aan enkele onzuiver
heden en vergissingen.
In Mariëtte Dierckx (Antwerpen)
mochten wij een prachtig getimbreerde,
waardig en rustig zingende alt begroe
ten, die wij hier graag weer zouden ho
ren, maar dan „solistisch" en niet voor
namelijk in ensemblewerk, zoals thans.
Solisten en dirigent: v.l.n.r. Arjan
Blanken (tenor), Marijke van der
Lugt (sopraan)Iskar Aribo (diri
gent), Mariëtte Dierckx (alt),
David Hollestelle (bas) en Dick
de Reus (viool).
(Foto L.D./Holvast)
De tenor Arjan Blanken gaf blijk van
een verheugende ontwikkeling: hij zong
moeiteloos en met glans tot in de hoog
ste regionen. De bas David Hollestelle
handhaafde volop zijn grote reputatie.
De inzet van het Agnus Deï was vol
waardig en hoogst indrukwekkend.
Aribo had met deze voortreffelijk op
elkaar ingestelde solistenkeuze een goe
de greep redaan. Gezien het grote aan
deel, dat zij in een succesvol verloop
dezer uitvoering dienen te dragen, is dit
van het grootste belang.
Zo kunnen wij terugzien op een uit
voering, die aan hooggestemde verwach
tingen beantwoordde, hoewel onherroe
pelijk de fraaie klankkleur wel eens ge
weld moest worden aangedaan.
Aribo heeft met zijn Toonkunstkoor
herhaaldelijk voor muzikale „manifesta
ties" zorg gedragen. Daarbij voegde zich
nu een nieuwe: Beethovens „Missa So
lemnis".
Een waagstuk van de hoogste orde!
Een waagstuk, dat reeds in menig op
zicht gelukt is, ook door de punctuele
medewerking van het „Utrechts Stede
lijk Orkest", dat wjj met voldoening weer
eens in onze stad hoorden.
Naast Bach's „Hohe Messe" klonk
thans deze al even grandioze, zij het to
taal anders geaarde „Missa Solemnis".
Een bewijs, dat zingend Leiden, door
Aribo's initiatief, er niet tegenop ziet
zich te wijden aan de hoogste schatten
der muziekcultuur.
Waarvoor warme waardering!
H.
Dr. ir. P. C. Lindenbergh
25 jaar directeur LOM
Op 1 februari is het vijfentwintig jaar
geleden, dat dr. ir. P. C. Lindenbergh
zijn functie van directeur der NV Leid-
sche Duinwater Maatschappij aanvaard
de.
Dit feit zal op uitdrukkelijk verlangen
van de aanstaande jubilaris vooreerst
uitsluitend in de intieme kring van het
personeel worden herdacht.
Dr. ir. Lindenbergh hoopt in oktober
de pensioengerechtigde leeftijd te berei
ken en is voornemens in verband daar
mede aan het eind van het jaar zijn
functie neer te leggen. Alsdan zal bij het
afscheid mede officieel aandacht wor
den geschonken aan het zilveren jubi
leum.
Advertentie
KLAROP - klinkklare,
tandschone drop
échte klare drop
is lekker en gezond
Fijn FAAM
Fantastisch I
President kerkvoogd D. v. d. Kwaak:
Voor de Leidse kantonrechter
De bijzonder gevaarlijke wijze van rijden, gevolgd door zeer erger
lijke gedragingen op de weg gaven de officier, mr. J. A. L. Brada,
voldoende redenen om in de zaak tegen een 34-jarige vertegenwoor
diger uit Amsterdam een zeer scherp gesteld requisitoir te houden. Hij
eiste tegen verdachte, die overigens verstek liet gaan, naast twee geld
boeten van f. 150 subs. 1 maand eveneens de onvoorwaardelijke
ontzegging van de rijbevoegdheid voor de tijd van 2 jaar. Daar de
verkeerssituatie ter plaatse dit destijds eiste, reed op 23 augustus j.l.
een vrij lange file auto's op Rijksweg no. 4 onder Oegstgeest en beging
verdachte de kwalijke manoeuvre om deze file in te halen met zijn
sportwagen, hoewel een aantal tegenliggers snel naderde.
Teneinde een botsing met de voorste carriër geen voorrang aan een van
tegenligger te voorkomen, stuurde ver
dachte pardoes naarreohts de file in
met het gevolg, dat één van de automo
bilisten moest „meesturen" de berm in
reed en de achteropkomenden „op de
rem'" moesten gaan staan om een ket
tingbotsing te voorkomen. Aangezien
verdachte zich nergens om bekommerde
en rustig doorreed werd een achtervol
ging ingesteld maar hieraan wist hij te
ontkomen door zig-zag op de weg te
gaan rijden. Omdat het kentekennum-
mer en andere bijzonderheden van zijn
auto echter genoteerd konden worden,
werd verdachte spoedig opgespoord en
zal hij zich mogelijk ook nog moeten
verantwoorden voor het opzettelijk
doorrijden. De getuigen verklaarden
unaniem, dat verdachte zich in zeer ho
ge mate had misdragen en het speet de
magistraten kennelijk, dat deze verstek
liet gaan en zij hun oordeel dus niet tot
hem persoonlijk konden richten. De
Leidse kantonrechter, mr W. de Koning
achtte een strenge correctie inderdaad
op zijn plaats en veroordeelde verdachte
bij verstek tot twee geldboeten van
f 125 subs. 1 maand en de onvoorwaar
delijke ontzegging van de rijbevoegdheid
voor de tijd van 1 jaar.
Niet te spreken
Over de gedragingen van een 45-jarige
Leidse koopman, die eveneens verstek
liet gaan, waren de magistraten ai even
min best te spreken. Verdachte verleen
de destijds op de Mare met zijn motor-
rechts komende auto en bracht deze een
schade van f. 55 toe. Verdachte schoof
alle schuld op de automobilist. Toen de
benadeelde partij het vanzelfsprekend
niet met verdachte eens kon zijn. ging
deze met hem „op de vuist". Een toe
vallig passerende politie-ambtenaar-in
burger greep drastisch in en maakte
proces-verbaal op. Na dit incident reed
verdachte weg om vervolgens enkele
meters verder tegen een stilstaande les-
wagen op te rijden. Schade f.25. Toen
verdachte zonder meer door wilde rij
den sprong de rij-instructeur op de duo
van zijn carriër en dwong verdachte tot
stoppen. Bovengenoemde politie-be-
ambte kon ten tweede male handelend
optreden en proces-verbaal opmaken.
Het behoeft geen betoog, dat een en an
der verdachte zeer ernstig werd aange
rekend en de officier eiste dan ook
naast de twee geldboeten van f 40 subs.
8 dagen en 'r onvoorwaardelijke ontzeg
ging van de rijbevoegdheid voor een
motorcarriër e d. voor de tijd van 2 jaar.
De kantonrechter was eveneens van oor
deel dat verdachte voorlopig niet op de
weg thuis hoorde met zijn carriër Hij
veroordeelde hem bij verstek tot twee
geldboeten conform de eis en de on
voorwaardelijke intrekking van het rij
bewijs voor de tijd van 1 jaar. met be
taling van de schadevergoedingen.
Goed vanaf gekomen
Een 28-jarlge buschauffeur uit Lelden
ontsnapte Als het ware nog juist aan
„Hervormd Leiden stelde kerkvoogden niet teleur! In enkele maanden
is voor een bedrag van bijna f. 200.000 aan vrijwillige bijdragen inge
tekend", aldus de heer D. van der Kwaak, president-kerkvoogd der
Leidse Hervormde Gemeente, toen hij ons dezer dagen het resultaat
van deze actie bekend maakte. Op dinsdag 17 januari j.l. was de stand
f. 198.630. Gezien deze offervaardigheid, twijfelen kerkvoogden er niet
aan, dat de twee ton het aanvankelijk streefbedrag zal worden
gehaald.
Nu de zaken er zo voorstaan, ligt het
in de lijn der verwachtingen, dat nog
dit jaar wordt overgegaan tot het be
roepen van een jeugdpredikant en tot
kerkbouw in Leiden-Noord. Wensen
kerkvoogden hun beslissing over het be
roepen van een jeugdpredikant nog even
uit te stellen vermoedelijk valt deze
beslissing over enkele maanden met
de kerkbouw denkt men reeds in maart
of april te beginnen.
Deze kerkbouw, wij schreven daar
reeds eerder over, is geprojecteerd op
een terrein aan de Willem de Zwijger
laan/hoek Koningstraat. Alle tekenin-
ken hebben reeds de goedkeuring ont
vangen van de diverse commissies, ter
wijl ook voor de financiering een oplos
sing is gevonden. Het wachten is slechts
op het definitief in eigendom krijgen
van de grond. De heer Van der Kwaak
verwacht, dat dit nog een kwestie van
enkele maanden zal zijn.
De onderhandelingen met het ge
meentebestuur over grondaankoop be
vinden zich in een vergevorderd stadium.
Zodra ook deze onderhandelingen hun
beslag hebben gekregen, denkt men tot
aanbesteding over te gaan. In ieder ge
val: uiterlijk april hopen kerkvoogden te
gaan bouwen!
een eveneens onvoorwaardelijke ontzeg
ging van de rijbevoegdheid en kwam er
ditmaal nog met een voorwaardelijke
intrekking van af. Verdachte stond te
recht omdat hij met grote snelheid het
kruispunt aan de Brouwersstraat te
Rijnsburg was opgereden en geen voor
rang verleende zodat een vrij ernstige
botsing ontstond. Als bezwarende om
standigheid diende nog het feit dat een
dichte sneeuwval destijds het uitzicht
dermate belemmerde dat extra voor
zichtigheid geboden was. Verdachte had
niets tot zijn verweer aan te voeren en
liet alles „gelaten" over zich heengaan.
De officier achtte verdachtes roekeloos
heid destijds levensgevaarlijk en eiste
f. 50 boete subs. 10 dagen alsmede de
ditmaal nog voorwaardelijke ontzeg
ging van de rijbevoegdheid voor de tijd
van 6 maanden, proeftijd 1 jaar. Hoe
wel de kantonrechter de boete terug
bracht tot f 25 subs 5 dagen, luidde zijn
vonnis t.a.v. de voorwaardelijke intrek
king conform, waarbij hij de nadruk
legde op de clementie, die ditmaal nog
werd toegepast.
Aanwinst voor de sloop
Een 37-jarige autosloper uit Noord-
wijk kan erop rekenen, dat een volgen
de keer ook zijn rijbewijs in het geding
wordt gebracht. Aldus luidde de aankon,
diging, toen hij gisteren terecht stond
omdat hij op de Oude Rijksweg no. 8
werd aangetroffen achter het stuur van
een aanwinst voor de sloop. Dit stuur
had 60 graden speling, de uitlaat van
het vehikel functioneerde niet en de
ruitenwissers lieten verstek gaan.
„Ik kocht hem voor de sloop en het
was dus geen model-1960. Hoe moest ik
hem anders naar huis krijgen dan rij
dende". aldus verdachte's commentaar.
„Laten slepen", repliceerde de kanton
rechter, die van oordeel was, dat een
dergelijk vehikel een dodelijk gevaar op
de weg betekende. ,,U mag nog van ge
luk spreken, dat de politie het vehikel
niet in beslag heeft genomen anders zou
ik verbeurdverklaring vragen. De offi
cier eiste een boete van f. 50 subs 10 da
gen. De kantonrechter vonniste con
form.
Zwak verweer
Een 28-jarige wever uit Leiden stond
terecht, omd-at hij in november j.l. met
zijn bromfiets op de hoek Lammen-
schanswegKoninginnel aan geen voor
rang verleende aan een van rechts ko
mende bromfietsberijdster tengevolge
waarvan deze dermate ernstig ten val
kwam, dat zij in het ziekenhuis moest
worden opgenomen.
Daar zij nog steeds op non-actief is,
met nog een operatie in zicht, deelde
haar eohtgenoot-gemachtigde ter zit
ting ojn. mede, dat de totale schade tot
heden op ruim f. 1000 werd begroot „Ik
reed schuin achter haar en zag hem
aankomen. Ik kon nog juist op tijd
stoppen", aldus de verklaring van één
Het ontwerp van de nieuwe her
vormde kerk aan de Willem de
Zwijgerlaan. Nog dit jaar denkt
men met de bouw te beginnen.
In de kerk, welke een moderne, doch
tevens vriendelijke indruk zal maken,
komen 250 zitplaatsen. Bovendien is in
het ontwerp de bouw van een wijkcen
trum opgenomen, dit centrum geeft aan
sluiting op de kerkruimte. Een eenvou
dige klokketoren is tevens in de plan
nen verdisconteerd.
Jeugdpredikant
der ooggetuigen. „De werkzaamheden
aan het wegdek en die rioolbuizen
speelde mij parten", luidde verdachtes
zwakke verweer. „Nogal ernstig" meende
de officier, die f.45 boete subs 9 dagen
eiste. „Zeer ernstig, dus te weinig" oor
deelde de kantonrechter en zijn vonnis
werd f. 60 boete subs 12 dagen.
Koeien
De bijna wekelijks voorkomende za
ken. waarin overlast-bezorgende-koeien
een rol spelen, werden ditmaal verte
genwoordigd door de zaak tegen een
60-jarige veehouder uit Alkemade, die
niet had voorkomen, dat een aantal van
zijn koeien de vrijheid had gekozen en
in november j.l. in alle vroegte op de
provinciale weg kuierden. Een aantal
automobilisten kon niet meer heen of
weer en mede door het feit, dat ver
dachte's koeien reeds eerder door hun
drang naar een uitstapje reden tot kla
gen hadden gegeven, kreeg verdachte
ditmaal prompt een proces-verbaal.
„Daar kon ik toch niets aan doen. Kort
nadat ik alles nog had gecontroleerd
braken zij toch uit en nu krijg ik de
schuld", aldus het verweer van de min
of meer verontwaardigde verdachte. „U
bent de verantwoordelijke man en uw
koeien betekende een ernstig gevaar op
de openbare rijweg", trachtte de officier
uit te leggen. Zijn eis luidde f. 50 boete
subs 10 dagen bij wijze van ernstige
waarschuwing. Verdachte was maar wei
nig overtuigd van zijn schuld en achtte
het vonnis, dat f.40 boete subs 8 dagen
inhield, dan ook niet bepaald recht
vaardig.
Hoewel, zoals gezegd, de beslissing
over het beroepen van een jeugdpredi
kant nog even aangehouden wordt, ziet
het ernaar uit, dat het beroepingswerk
vermoedelijk deze zomer ter hand wordt
genomen.
Kerkvoogden willen nl. nog even af
wachten of allen, die voor een vrijwillige
bijdrage hebben ingetekend deze in
schrijving ook werkelijk honoreren. Ge
zien de nu reeds ontvangen afdrachten
in het ingetekende bedrag (f. 198.630)
is thans ruim één ton binnen twijfe
len zij daar niet in. Men is echter zeer
benieuwd naar de resultaten van het
eerste kwartaal 1961, waarna kerkvoog
den hun standpunt zullen bepalen.
Dat het invoeren van een vrijwillige
bijdrage i.p.v. de verplichte hoofdelij
ke omslag bij de hervormde gemeen-
i teleden in gunstige zin is ontvangen,
leidden kerkvoogden af uit het feit, dat
I het aantal „vrijwilligers" thans 20% ho-
I ger ligt dan in de tijd toen er slechts
sprake was van het opleggen van een
verplichting tot betalen.
Gelet op deze gunstige reactie en
dit zal ook nodig zijn met het oog op de
grote uitgaven, waarvoor kerkvoogden in
de komende jaren zijn gesteld ver
wachten zij, dat dit jaar de vrijwillige
bijdragen kunnen worden opgevoerd tot
een totaal bedrag van f225.000 en in de
I volgende jaren met een langzame stij-
I ging, tot f. 250.000. Het zal nodig zijn,
want naast de kerkbouw in Noord,
wacht nog de bouw van een Vredeskerk
aan de Burggravenlaan en van een kerk
in Zuidwest.
I Indien kerkvoogden in hun verwach
tingen niet worden beschaamd, denkt
men in deze kring met de bouw van de
Vredeskerk en zo mogelijk ook in Lei-
den-Zuidwest in 1963 te beginnen.
Voor beide kerken is reeds een terrein
aangewezen.
Daarnaast zal spoedig een begin ge
maakt worden met de mechanisatie van
de kerkelijke administratie en vindt de
restauratie van de Hooglandse Kerk
voortgang. Van het bij begroting toege
stane krediet van f. 1.800.000 is op dit
moment reeds een bedrag van f. 1 400.000
verwerkt.
De totale restauratie zal echter een
bedrag van 5 miljoen vergen, zodat
kerkvoogden thans wel weten, waar zij
aan toe zijn. Moge ook hervormd Leiden
zijn plicht verstaan!
STREEKCONFERENTIE OVER
SPEELTUINWERK
Zaterdag houdt de Ned. Unie van
Speeltuinorganisaties in het Clubhuis
„Oostekwartier" een streekconferentie.
De heer A. van Moock zal spreken over
„De jeugd en openluchtrecreatie".
