Conflict
geforceerd
DRAMATISCHE WENDING
„Onaanvaardbare" A.R.-motie in
Tweede Kamer toch aangenomen
Nasoetion dreigt weer!
In zuid-België lag het
werk vanochtend stil:-
(9ttc/ ^Jlie
WEERBERICHT
Het ging om
5000 woningen
Uitbreiding militair apparaat
Staking is aan liet verlopen
Gas en elektriciteit in gevaar
erge Henegouwen
leuws
Opgericht 1 maart 1860
VRIJDAG 23 DECEMBER 1960
No. 30236
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: E. A. E. van Disüoeck
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 7.50 per kwartaal; f255 per maand; f 059 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze parlementaire redacteur)
Na cén jaar en zeven maanden is er
een einde gekomen aan het kabinet-De
Quay. De Tweede Kamer aanvaardde de
„onaanvaardbaar" verklaarde motie-Van
Eibergen (A.R.) met 70 tegen 59 stem
men. KVP en VVD stemden tegen de
motie. Voor stemden PvdA, A.R., CHU,
SGP en CPN. In feite brachten dus de
protestant-christelijke partijen het kabi
net ten val. Uitdrukkelijk hadden echter
de fractievoorzitters van AR en CHU, dr.
Bruins Slot en dr. Tilanus tevoren ver
klaard voorstander te zyn van een ka
binet met de politieke samenstelling als
van het kabinet-De Quay, dus zonder so
cialisten. De meerderheid van KVP. VVD
AR en CHU verlangt dus niet de socia
listen terug in het kabinet. Op grond
daarvan zou men dus moeten verwach
ten, dat het kabinet-De Quay wordt her
steld met nieuwe Anti-Revolutionaire
ministers en misschien nog enkele an
dere figuren.
Het is echter zeer de vraag of prof. De
Quay weer bereid zal zyn het minister
presidentschap op zich te nemen. Hij is
er in 1959 toe overgehaald deze functie
op zich te nemen. Hij heeft er niet naar
gestreefd. En nadat hij jaren lang als
commissaris van de Koningin in Brabant
in een beschermde positie had geleefd,
heeft hij zich de vaak scherpe openbare
kritiek op zijn beleid erg aangetrokken.
Het is niet uitgesloten dat hij deze kabi
netscrisis aangrijpt als een gelegenheid
om zich terug te trekken. Als zijn opvol
ger werd gisteravond de naam genoemd
van minister Cals, die met zyn spitse
antwoorden in het debat zijn mannetje
staat en met zijn vernieuwingen op het
gebied van het onderwijs aan kritiek ge
wend is. Het kan echter vrij lang duren
alvorens twee nieuwe Anti-Revolutionai
re ministers zijn gevonden en de bezet
ting van andere ministersposten (onder
wijs o.a.) kan ook nog vrij veel tyd ver
gen.
De kabinetscrisis is uitgebroken bij
verrassing. Het was bekend dat er bij de
behandeling van de begroting van Volks
huisvesting en Bouwnijverheid moeilijk
heden zouden ontstaan over het aantal
volgend jaar te bouwen woningen, maar
achter de schermen was het compromis
van 2500 extra-woningen al uitgedokterd.
De kern van het conflict schuilt daar
om niet in de woningbouw, want de 5000
extra-woningen, die de motie-Van Eiber-
gen (A.R.) eiste, werden ook nagestreefd
KABINET-DE QUAY BIEDT ONTSLAG AAN
Het kabinet-De Quay is afgetreden.
De minister-president heeft vandaag aan H. M. de Koningin in Paleis Soestdijk het
ontslag van zijn regering, welke op 19 mei 1959 in functie trad, aangeboden.
Het kabinet struikelde in de Tweede Kamer over een Anti-Revolutionaire motie inzake
het woningbouwbeleid, waarover minister mr. J. van Aartsen van Volkshuisvesting en
Bouwnijverheid het „onaanvaardbaar" had uitgesproken. De door de heer J. van Eibergen
ingediende motie werd desondanks met 70 tegen 59 stemmen aangenomen.
Tegen stemden alleen K.V.P. en V.V.D.
dit, dat de verdere behandeling van de
begroting voorlopig zal moeten worden
opgeschort.
Tot nu toe zjjn pas elf hoofdstukken
der begroting afgehandeld. Dat betekent
dat nog op afdoening wachten de hoofd
stukken Buitenlandse Zaken, Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, Financiën,
Defensie, Verkeer en Waterstaat, Sociale
Zaken en Volksgezondheid. De begroting
van het departement van minister Van
Aartsen is intussen ook nog niet goed
gekeurd.
De Tweede Kamer was reeds weer
tegen 3 januari bijeengeroepen om de
achterstand wat in te lopen, zodat het
gebruikelijke kerstreces zou komen te
vervallen. Deze achterstand zal nu uiter
aard nog groter worden.
Ook Eerste Kamer
Voor wat de Eerste Kamer aangaat,
ook daar zullen de werkzaamheden stag
neren. De opzet was, dat volgende week
de algemene financiële beschouwingen
over de begroting zouden worden ge
houden, waarbij tevens de belastingont-
werpen aan de orde zouden komen,
alsmede het wetsontwerp tot verhoging
van de kinderbijslagen.
Om half elf gisteravond viel de ver
rassende beslissing in de Tweede Kamer
toen minister Van Aartsen om schorsing
van de beraadslagingen vroeg.
Voorzitter dr. Kortenhorst schorste
daarop de vergadering en besloot:
„Na de bewogen vergadering van
hedenavond zal ik mij ertoe beperken U
allen een gezegend kerstfeest toe te wen
sen en de hoop uit te spreken, dat allen,
die verantwoordelijkheid dragen voor het
heil van ons land, in de komende dagen
de wijsheid mogen bezitten, waaraan zij
behoefte zullen hebben".
De raad van ministers is heden
ochtend om 10.20 uur in de Trèveszaal
aan het Binnenhof bijeengekomen ter
bespreking van de kabinetscrisis. Minis
ter Luns was niet ter vergadering tegen
woordig. Hij is hedenochtend voor een
vakantie van twee weken naar Las
Palmas vertrokken. Hij gaf op Schiphol
geen commentaar op de kabinetscrisis.
Omstreeks 10 januari is hy weer terug
in Nederland, tenzij zijn aanwezigheid
eerder vereist is.
Minister Van Aartsen verklaart
de motie Van Eibergen niet te kun
nen aanvaarden: deze verklaring
betekende het einde van het Kabi
net-De Quay.
in een motie-Andriessen (KVP), die 2500
extra-woningen als zekerheid verlangde,
maar in de eerste helft van 1961 in over
leg met de ministers wilde bezien of er
nog 2500 extra-woningen bij zouden kun
nen, terwijl het aantal van de sterkst ge
subsidieerde woningwetwoningen zou
worden verhoogd van 5000 tot 7500. Mi
nister Van Aartsen ging daarmee ak
koord.
De motie-Van Eibergen was echter in
feite gericht tegen de A.R.-minister Zijl
stra (Financiën), die in de kring van
zijn partij eer te dictatoriale rol zou spe
len. De heer Van Eibergen, bestuurslid
van het CNV, wilde met zijn motie een
conflict forceren. Hij kon voorzien hoe
de Anti-Revolutionaire minister Van
Aartsen op een tegen zijn beleid gerichte
motie van zijn geestverwanten zou rea
geren. Daarom zei de heer Van Eibergen
bij het indienen van zijn motie nog spe
ciaal: „Wij kunnen dit beleid geen sterk
beleid vinden."
Minister Van Aartsen was toen wel ge
dwongen te antwoorden, dat hij zelfs by
verwerping van de motie zou aftreden als
zijn politieke geestverwanten hem in de
steek lieten. „En dat geldt mede voor de
andere Anti-revolutionaire bewindslie
den" (minister Zijlstra en staatssecreta
ris Roolvink).
Minister Zylstra zou in de loop van
deze week tegenover een lid van de A.R.-
fractie nog in zeer krasse termen hebben
betoogd, dat er geen 5000 woningen zou
den bijkomen. Hij wilde een herhaling
van de bestedingsbeperking als in 1957
voorkomen.
Daarop heeft de A.R.-fractie gerea
geerd met het forceren van een conflict
via een motie. De A.R.-fractievoorzitter.
dr. Bruins Slot, erkende de mogelijkheid
van overspanning van de bouwmarkt,
maar dan moeten daartegen maatregelen
worden genomen en hij kon er zich niet
mee verenigen dat in de vrye sector on
gestoord kan worden gebouwd, terwijl de
bouw van goedkope woningen wordt af
geremd. Als er overspanning optreedt,
moet er in beide sectoren evenwichtig
worden afgeremd.
De fractievoorzitter van de CHU, dr.
Tilanus, verklaarde dat zijn fractie de
motie-Van Eibergen zou steunen, omdat
de woningnood nog steeds groot is en er
iets moet gebeuren.
Prof. Oud, voorzitter van de VVD-
fractie, was van oordeel dat de Anti-Re
volutionairen een verantwoordelijkheid
op zich hadden geladen, die niet in over
eenstemming was met de zaak waarom
het ging. Natuurlijk is de woningbouw
een hoogst ernstige zaak, maar de Anti-
Revolutionaire Partij is niet de enige, die
dat vindt. De motie-Andriessen beoogde
hetzelfde als de motie-Van Eibergen. Is
dat verschil dan een kabinetscrisis
waard? Wat maakt men los? Er zou wel
eens een kabinet kunnen komen, dat dr.
Bruins Slot met minder sympathie ziet
optreden dan het geval is geweest met
het kabinet-De Quay. Het is ook zeer de
vraag of men met een langdurige kabi
netscrisis de woningbouw dient. De po
sitie van de Anti-Revolutionairen is al
lerminst te benijden. Professor Oud her
innerde tenslotte aan de historisch ge
worden woorden van dr. Tilanus bij de
kabinetscrisis in 1959: „Moet dat nu zo?''
De aanval van de AR en CHU is eigen
lijk een aanval op het prijsbeleid van het
kabinet, dat prijsstijging wil voorkomen
teneinde de verkregen welvaartsverbete
ring door loonsverhoging, niet verloren
te zien gaan door de hogere pryzen. Als
er teveel woningen in aanbouw zyn in
een periode van gebrek aan arbeids
krachten en trage aanvoer van materia
len, stijgende bouwprijzen en dientenge
volge de huren. Vooral de ministers De
Pous (Economische Zaken) en Zijlstra
(Financiën) hebben zich ingespannen op
allerlei gebied prysstyging te voorkomen.
Zij blijken daarmee populariteit te heb
ben verspeeld, met het wijdere gevolg
van een kabinetscrisis.
In de motie-Van Eibergen werd
de regering verzocht het aantal te
subsidiëren woningen te brengen
van 65.000 op 70.000. Dientenge
volge zou het totaal aantal in 1961
te bouwen woningen van 80.000 op
85.000 gebracht worden. Minister
Van Aartsen had echter gezegd,
dat hij niet verder wilde gaan dan
2500 woningen. Hij kondigde aan,
dat hij de motie, als ze aanvaard
zou worden niet zou uitvoeren. En
hij voegde er aan toe, dat gezien
het feit, dat de motie was ingediend
door zijn politieke geestverwanten,
aanneming tengevolge zou hebben,
dat hij zijn portefeuille ter beschik
king zou stellen.
..Zelfs als ze verworpen wordt
en een belangrijk deel van de AR-
fractie stemt voor, dan nog zal het
mij politiek onmogelijk zijn de ver
antwoordelijkheid verder te dra-
De regering maakt zich op om de
Kamer te verlaten, nadat zij haar
voornemen tot aftreden bekend had
gemaakt. Van links naar rechts mi
nister Korthals, minister-president
prof. De Quay, die de hand drukt
van de heer Van Eibergen. de in
diener van de fatale motie, minister
Van Aartsen en minister Beerman.
gen. Dit geldt mede voor de andere
AR-bewindslieden".
,,En wat doet het kabinet dan?",
vroeg de heer Andriessen (KVP)
,,Als deze situatie intreedt ii
daarmede de grondslag aan dit
kabinet ontvallen. Dat brengt met
zich mee, dat alle bewindslieden
hun portefeuille ter beschikking
zullen stellen", zo gaf prof. dr. J. E.
de Quay te verstaan.
Werkzaamheden staken
Deze situatie is dus ingetreden door
de aanvaarding van de motie. De minis
ters hebben hun portefeuille ter be
schikking gesteld. En dat betekent, dat
het parlement zijn werkzaamheden voor
lopig zal moeten staken.
Voor wat de Kamer betreft betekent
Staan ivij voor een „oorlog"?
De Indonesische minister van Defensie en staf-chef van het leger
Nasoetion, heeft gisteren op een persconferentie te Djakarta weer
uiterst dreigende taal gesproken ten opzichte van Ned. Nieuw-Guinea.
Daarop heeft een woordvoerder van het Nederlandse ministerie van
Buitenlandse Zaken verwezen naar de op 4 oktober van dit jaar door
minister Luns in de V.N. Assemblee gehouden reden, waarin hij zei:
„Dat mijn land op enigerlei wijze agressieve bedoelingen ten aanzien
van Indonesië zou hebben, is van zó fantastische gedachte, dat ik mij
niet kan voorstellen, dat enig verstandig mens daar geloof aan kan
hechten".
Soekarno gaf hem opdracht
Generaal Nasoetion die zo juist terug
gekeerd is van een reis naar Oost-Indo-
nefiië, verklaarde op een persconferen
tie, dat president Soekarno hem had op.
gedragen het kopen van militaire uit
rusting van Rusland „te versnellen en
uit te breiden".
Hy pleitte voor de opbouw van de Ma
rine en Luchtmacht tegenover die van
Nederland in Westelijk Nieuw-Guinea.
Na het mislukken van de onderhan
delingen met Nederland en de pogingen
om het betwiste gebied door middel van
de VN te krygen, had Indonesië een
andere koers gekozen, namelijk „macht
tegenover macht te stellen op politiek
economisch en militair gebied", aldus
generaal Nasoetion.
Hij zei voorts dat het Nederlandse
parlement na de vredesmissie van de
Maleise premier aan Den Haag. goed
keuring had gehecht aan het verstrek
ken van aanvullende fondsen voor de
Nederlandse luchtmacht in Nieuw-Gui
nea.
„Wij moeten op deze demonstratieve
Nederlandse voorbereidingen tot strijd
antwoorden met het versterken van onze
zee- en luchtmacht".
Generaal Nasoetion verklaarde verder
dat het aantal élite-landstrijdkrachten
van Indonesië wel vier keer zo groot is
als dat van de Nederlanders.
Hij zei dat de strijd om vrijheid onder
de bevolking van Nieuw-Guinea zelf was
ontstaan. „Ik ontvang voortdurend be
richten over de strijd van jongeren in
dat gebied en over de Nederlandse ter
reur en wreedheden.
„Na de berichten die ik heb ontvan
gen, ben ik ervan overtuigd dat het
volksverzet zal toenemen en in de zeer
nabije toekomst door de Nederlanders
niet meer kan worden bedwongen. De
Nederlanders hebben niet voldoende
troepen en politie om zulk een uitge
strekt gebied met slechte verbindingen
onder controle te houden", aldus Nasoe
tion.
Generaal Nasoetion merkte tenslotte
op dat hij tijdens zyn bezoek aan Koe-
ala Loempoer tegenover premier Ab-
doel Rahman de politieke, economische
en militaire aspecten van het vraagstuk
had uiteengezet. „Politiek zou Nederland
niet in staat zyn het koloniale regime
in een tydperk van anti-kolonialisme te
verdedigen", aldus Nasoetion.
„Militair zou het voor de Nederlanders
onmogelijk zijn het verzet der bevolking
te beteugelen".
Volgens .Antara" verklaarde generaal
Nasoetion dat premier Abdoel Rahmans
bemiddelingspogingen „enig nuttig ef
fect" hadden.
De generaal gaf toe, dat de Toenkoe
zyn bemiddelingsmissie naar Amerika
en Nederland was begonnen na door
hemzelf (Nasoetion) te zijn ingelicht
over de „huidige omstandigheden en
het huidige stadium van Indonesië's
strijd om West-Irian".
Advertentie
MORGEN kunt U ook kijken naar Uw eigen PHILIPS
TELEVISIE-APPARAAT dank zij de kredietservice. die VAN
BERGE HENEGOUWEN U zeli verleent.
(Van onze Brusselse correspondent)
Het zag er vanochtend naar uit, dat de omvang van de stakingen,
welke door de Belgische socialistische vakbonden op touw gezet zijn
tegen de z.g. „eenheidswet", tamelijk stationair was. In het noorden
van België werd vrijwel overal gewerkt en er liepen weer vele treinen.
Alleen de Antwerpse haven lag stil, ofschoon de bij de katholieke
vakbond aangesloten havenarbeiders het werk wilden hervatten. In
het zuiden lag het werk nog stil en het spoorwegverkeer was er vrijwel
geheel verlamd. De socialisten, blijkbaar wel ziende, dat de staking aan
het verlopen is, hebben nu ook nog een staking voor alle overheids
personeel aangekondigd, waardoor ook de gas- en elektriciteitsvoor
ziening in gevaar zal komen. Tot hedenochtend was deze levering
echter overal nog gewaarborgd.
O Slot pag. 2
AALMARKT 12
Centraal tel. voor t.v.-avondservice 21782
Iedere avond geopend tot 9.30 uur.
VEEL BEWOLKING
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond
Veel bewolking en plaatselijk enige
neerslag. Matige, aan de kust tijdelijk
krachtige tot harde zuidelijke wind. Wei
nig verandering in temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
24 december
Zon op: 8.47 uur; onder: 1652 uur.
Maan op: 12.30 uur; onder: -.- uur.
Hoogwater te Katwijk te 7.44 en 20.12
uur; laagwater te 3.20 en 15.48 uur.
Dit blad bestaat alt 14 pagina's
Uit Het Leidsch Dagblad van
24 December 1860:
Met genoegen vernemen
wij, dat pogingen van Commis
sarissen der volkszangscholen
van het Leidsche Departement
der Maatsch. tot Nut van 't Al
gemeen, om een burgerzang
school te openen, met een gun
stig en uitslag zijn bekroond. Het
aantal kinderen van departe
mentsleden enz., die zich hebben
aangemeld, is reeds zoo groot,
dat de nieuwe school, waarvoor f
de heer A. J. Wetrens tot direc- f
teur is benoemd, in de maand J
January aanstaande kan wor- J
den geopend.
