De geschiedenis van een oude doos... Amerikaans mysterie 11a 90 jaar ontsluierd Aandacht van jeugd voor Afrika Dr. J. R. Smeets aanvaardde Leids lectoraat Romaanse letterkunde Rector Naeff van Rijnlands Lyceum Oegstgeest promoveert Opgericht 1 maart 1860 Woensdag 26 oktober 1960 Tweede blad no. 30186 Dankzij Leidse waakzaamheid in Leiden (al) 10 jaar later! (Van een medewerker) In onze editie van 8 september j.l. stond in de rubriek „Oud Nieuws" een stukje te lezen, ontleend aan onze krant van 100 jaar geleden. Er was sprake in van een geheimzinnige gift van een rijkaard aan een Amerikaanse Universiteit. Geheimzinnig, omdat de schenking was opgeborgen in een doos, die eerst na 100 jaar mocht worden geopend. Dit bericht was destijds ontleend aan een met name genoemde Amerikaanse krant uit 1860. Eén van onze vaste medewerkers is, met het knipsel gewapend, naar de Voor lichtingsdienst van de Amerikaanse Ambassade gestapt, waar men het vertaalde om het daarna per diplomatieke post aan het State-Department door te geven. Daar heeft de persafdeling het verzonden naar de redactie van de krant, die het bericht oorspronkelijk had opgenomen en waaruit onze voorgangers van 100 jaar geleden het hadden geknipt. „The Springfield Sunday Republican" heeft één van zijn stafmensen er op uitgestuurd en deze heeft het spoor naar het kistje en de „schat" terug gezocht en gevonden. Van het resultaat van zijn naspeuringen wordt hieronder verslag uitgebracht. In „The Republican" van 9 oktober 1960 rapporteert stafcorrespondent Fos ter L. Spencer over de vruchten, welke zijn speurtocht naar de geheimzinnige doos, die een schenking voor het Am herst College moest bevatten en eerst na 100 jaar geopend mocht worden, heeft opgeleverd. Hij begint met te constateren, dat hij het advies van zijn voorzaat een beetje te serieus heeft opgevat, omdat hij in derdaad geduld had geoefend tot I960, terwijl de bestuurders van het Amherst College tien jaar geleden de „schatkist" hadden geopend, maar daarover is hij niet verstoord, want bij onderzoek bleek, dat de doos inderdaad al in 1950 ge opend mocht worden en ook geopend was. Hiermede is niet gezegd, dat het be richt in het Leidsch Dagblad van 1860 foutief is geweest, want toen de schen ker van de persspeculaties, die zijn ge heimzinnige gift oproepen, had kennis genomen, heeft hij de doos teruggeno men en mogelijk dus wijzigingen in in houd en voorwaarden aangebracht. In 1909 dook de doos op in Boston op het kantoor van de rechtskundige adviseur van de erfgenamen van de schenker D. Sears, die in 1871 was overleden. Het kistje ging toen weer naar Amherst te rug en op 18 januari 1950 vond de ope ning plaats. Niets geen onbezwaarde lan derijen. geen sprake van zichzelf verveel voudigd hebbende obligaties of aandelen, maar een paar keurig ingebonden delen van de geschiedenis der familie Sears, een verzameling religieuze boekjes en een aantal penningen en medailles, die waren toegekend aan of geslagen ter ere van familieleden van de schenker. Dat was dus wel een geduchte tegen valler, al deden de beheerders der Uni- veresiteit alsof ze niet anders verwacht hadden. Het kan ook zijn, dat ze terdege ge ïnformeerd waren, want de recente on derzoekingen van de kant van „The Re publican" hebben uitgewezen, dat Sears ook aan Harvard en een middelbare school in Massachusets dergelijke schen kingen had gedaan, die echter reeds in de dertiger jaren geopend mochten wor den en waaruit kostbaarheden van on geveer gelijk gehalte te voorschijn waren gekomen. Het is misschien niet ondienstig in dit verband aan te duiden, waarom destijds de geesten zo geïntrigeerd werden door de schenking. De zaak lag als volgt. In dezelfde staat Massachusets is de oudste en waarschijnlijkst rijkste van alle uni versiteiten gelegen, met name Harvard, een particuliere instelling, die slechts 70 jaar jonger is dan de Leidse Universiteit en oorspronkelijk genoemd was naar de befaamde Engelse zusterinstelling te Cambridge. Kort na de oprichting ontving ze haar eerste legaat, groot nog geen 10.000 gul den van een predikant genaamd Har vard die in Cambridge, Engeland met vrucht en kennelijk plezier had gestu deerd. Toen werd de naam gewijzigd en ze kreeg een faam over de wereld, die niet achterstond bij de oudere zuster aan de overzijde van de oceaan. Sears nu had in Harvard gestudeerd, maar vanuit Boston de school in Amherst herhaalde lijk royaal bedacht de hedendaagse waarde van zijn schenkingen belopen te gen de 1% miljoen gulden zodat de Jubileum J. Taffijn De heer J. Taffijn herdacht gisteren het feit, dat hij gedurende 40 jaar in dienst was bij de N.V. Sajetfabrieken P. Clos en Leembruggen. De jubilaris werd met vrouw en kinderen verwelkomd door de direc teur, mr. C. J. Leembruggen. Deze me moreerde, dat de heer Taffyn 25 oktober 1920 in dienst trad bij de N.V. Sajet- fabriek en Breiery J. Parmentier en Zonen, een dochteronderneming. In 1947 ging de jubilaris over naar Clos en Leembruggen. Spreker had grote waardering voor zijn ijver en plichts gevoel. Mr. Leembruggen bood de gebruike lijke enveloppe, alsmede een Zaanse klok aan. Hierna namen diverse collega's het woord en boden geschenken aan. In zijn dankwoord nodigde de heer Taffijn alle aanwezigen uit op zijn re ceptie in het „Gulden Vlies" te komen, van welke uitnodiging tussen 36 uur druk gebruik werd gemaakt. RECHTERLIJKE MACHT Bij K.b. zijn benoemd tot rechter- plaatsvervanger in de Arrondissements rechtbank te Den Haag prof. mr. W. H. Nagel .gewoon hoogleraar aan de Leidse Universiteit en prof. mr. J. F. Glastra van Loon, buitengewoon hoogleraar aan deze Universiteit. BURGERLIJKE STAND VAN LEIDEN GEBOREN Hendrikus, zn. van J. Geskus en R. van Soeren; Ramon Jacob, zn. van J. van Winkel en M. J. van Donge; Jacob Auke, zn. van S. Valk en S. Valk; Cornells Pe ter. zn. van H. van Vliet en P. H. Zonne veld; Johanna Geertrulda, dr. van H. Brandt en J. Vrolijk; Peter, zn. van M. P. B. v. d. Meer en W. Freeke; Dirk, zn. van M. Havenaar en A. van den Berg; Jacqueline, dr. van G. K. Swartsenburg en J. Vreellng; Sylvia, dr. van G. Gressle en J. Bakker; Gerrlt, zn. van A. B. Hoek en J. Verlind. OVERLEDEN E. E. O. Kassner, 71 Jaar, vrouw; J. Haasnoot, 82 Jaar, man; H. GuUt, 61 Jaar man. verwachtingen hooggespannen waren, toen de weldoener geheimzinnig ging doen. Ten onrechte, naar de bestuurders van Amherst sinds tien jaar en de lezers van de krant in Springfield en de onze sinds kort weten. Om het verhaal, in de aanhef begon nen, nog af te ronden, diene het volgen de: De Springfield Republican zond de ervaringen van haar medewerker Spen cer naar het State Department in Wash ington en dat verzorgde de doorzending naar de Voorlichtingsdienst van de Ame rikaanse ambassade in Den Haag (Uni ted States Information Service) die op haar beurt het op de tafel van onze re dactie bracht. Het artikel, waarin in de Amerikaanse krant het bovenstaande was vervat, ein digt; „Het Leidsch Dagblad, een „daily" in Leiden, Holland, heeft de „1860-story" herdrukt in de rubriek, die „Oud Nieuws" (old news) tot titel draagt." Waarvan acte en waarna overgegaan kan worden tot de orde van de dag. Maar niet nadat geconstateerd worde, dat wy onze collega's in Springfield dan al de richting hebben gewezen voor een aardig verhaal .maar zy ons hebben geleerd wat en hoeveel de Amerikanen over hebben voor hun universiteiten. Het is voor het Leidse Universiteitenfonds om van te watertanden. Als men nu maar niet gaat denken, dat men er van af is door dozen of kistjes met familiepapieren te gaan bezorgen bij de voorzitter van de Raad van Gecommitteerden mr. Menten of by mejuffrouw mr. Blok, de secretaresse- penningmeesteresse. Wil men zich toch zoiets permitteren, dan drage men zorg de bijvoeging van zeg 1% miljoen gulden niet achterwege te laten. Voor de volledigheid willen we er nog op wijzen, dat Springfield, waar de repu blikeinse krant wordt uitgegeven, waar van in het bovenstaande sprake is, niet hetzelfde is als de stad, die mede be kendheid heeft verkregen als woonplaats en hoofdplaats, respectievelijk van de vroegere democratische kandidaat voor het Amerikaanse presidentschap Adlai Stevenson en van de staat Illinois. Springfield, Massaschusets is een stad met een zielental van ongeveer 1 \'i maal dat van Leiden, terwijl Amherst, waar de bevoordeelde Staatsuniversiteit is, even ten noorden is gelegen. Amherst telt nog geen 10.000 inwoners, een aantal aan zienlijk minder dan alleen al het studen tenbestand van Harvard! Hoe kan men de jeugd beter kennis laten maken met een bepaalde cultuur dan door middel van de muziek. Het ritme, een grote verscheidenheid aan klanken, dat spreekt tot de jongelui. De leden van de Leidse commissie voor Internationale Samenwerking hebben er dan ook goed aangedaan op een dergelijke manier het werelddeel Afrika onder de aandacht van de middelbare scholieren te brengen. Deze jeugdbyeenkomst, mede ter gelegenheid van de herdenking van de Dag der Verenigde Naties (maandag), had plaats in het Rijksmuseum voor Volkenkunde. De avond had als onderwerp: „Venster geopend op Afrika". De heer H. H. Frese schetste de verhouding Afrika-Europa. In het zwarte werelddeel waren volgens de conservator wel degelijk culturen be waard gebleven. De herinnering aan de slavernij is er nog heel levendig. De heer Frese vertelde hoe de Leidse ontdek kingsreiziger Godde Froy in 1884 in ge zelschap van Daniël Vet naar Portugees West-Afrika trok. Het levensverhaal van Godde Froy, sergeant-stafhoornblazer in het Nederlands Indische Leger en later custos van het museum voor Volken kunde, dat toen de naam Rijksethnogra- fisch museum droeg, is opgetekend door Jan Feith. Over de verzamelingen aan Afrikaanse cultuurschatten, die zich in het museum bevinden, vertoonde de heer Frese dia's. Dr. G. D. van Wengen, eveneens con servator aan het museum, gaf een uit eenzetting over de Afrikaanse muziek, die een grote relatie heeft tot de heden- jazz. Er werd een Belgisch filmpje gedraaid, dat liet zien hoe de in heemse bevolking de eeuwenoude instru menten bespeelt. Sommige van deze in strumenten vindt men thans nog terug natuurlijk in verbeterde uitvoering in de tegenwoordige muziek. Bijvoor beeld de trompet en de xylofoon. De tam-tam neemt een heel eigen plaats in. Men kan hem beschouwen als de ziel van de opzwepende tot dansen opwekkende oerwoud-muziek. Een beetje beschroomd namen daarna op uitnodiging van dr. Van Wengen een zestal jongens en een jongedame plaats achter de drie drums, twee schudinstrumenten, de xylofoon en de klokken. De muziek, die toen weer klonk, overbrugde de duizenden kilome ters, die Nederland van Afrika scheiden en bracht de jongelui linea recta in de sfeervolle omgeving van een oerwoud. Tijdens de pauze konden de ongeveer 200 leerlingen een kijkje nemen bij de tentoonstelling Roeanda Oeroendi. Ibis shag - wat 'n shag! de halfzware shag om nooit te vergeten. LEKKER MAN DOBBELMANN Openbare les over de Bestiairen Gistermiddag aanvaardde dr. J. R. Smeets het'ambt van lector aan de Leidse Universiteit in de Romaanse taai en letterkunde met een openbare les on der de titel „Enkele opmerkingen over de Bestiaires en him senefiance". Na in een korte inleiding gesproken te hebben over de Physiologos, een niet omvangrijk, maar wel uitermate belang rijk geschrift, vermoedelijk te Alexan- drië en in de tweede eeuw na Christus opgetekend, en na enkele woorden te hebben gewijd aan de plaats, die de allegorische interpretatie daar inneemt, kwam de spreker via de vertalingen in het Latijn van genoemde tekst tot het eigenlijke onderwerp van zijn voor dracht: de Bestiaires. een viertal oud- Franse dierboeken uit de twaalfde en het begin der dertiende eeuw. Aan de hand van het in deze dierboe ken eerst vermelde dier, de leeuw, trok Na acht jaar studie naast druk beroep Een bespreking met een van de le raren, een telefonisch onderhoud met iemand, die op andere wijze is belast met de opvoeding van de jeugd, een vertrouwelijk gesprek met een vader of moeder, een vergadering met leidende figuren uit de wereld van het onderwijs en enkele uren per dag voor de klas staan. Daaruit en uit nog veel meer zaken bestaat het leven van een rector van een lyceum of gymnasium. Het be treft in dit geval de rector van het Rijnlands Lyceum te Oegstgeest, de heer J. P. Naeff. Voor hem is het vandaag een heel bijzondere dag. Na een periode van ongeveer acht jaar hard studeren, dikwijls dag in dag uit, was vanmiddag het tydstip aangebroken, waarop de rector, geliefd by vrywel al zijn leer lingen, aan de Leidse Universiteit pro moveerde op een proefschrift, getiteld „De waardering van Gerbrand Adriaans Zoon Bredero". Van jongst af aan heeft de 34 jaar geleden in Oegstgeest geboren heer Naeff zich voor de Nederlandse let terkunde geinteresseerd. Hij ging o.m. school in Delft en Gorinchem en stu deerde daarna in de Sleutelstad, waar hij in het jaar 1952 zijn doctoraal deed. De heer Naeff kreeg een aanstelling als leraar Nederlands aan het Grotius Gymnasium te Delft en werd in 1957 benoemd tot rector van het een jaar eerder in gebruik genomen Oegstgeester lyceum, dat nu bijna driehonderd leer lingen telt. „Waar ik de tijd van daan haalde om ondanks mijn drukke werk zaamheden als rector en leraar nog te kunnen studeren?" Het antwoord luidde kort maar krachtig „Van de vakanties". Veel vakantievreugd heeft deze onder wijsman in hart en nieren en vader van twee kleine kinderen moeten ont beren, terwyl hij ook in de avonduren zoveel mogelijk over zijn boeken gebogen zat. Maar ja, wat doe je anders als je van doorzetten weet? Wij vroegen de rector-promovendus ook of hij nog be paalde toekomstplannen had. Voorlopig hoopt hij achter zijn bureau in het directeurskamertje van het houten noodgebouw aan de Maerten Harpertsz. Tromplaan te kunnen blijven plaats ne men. Gelukkig maar, want per slot van rekening is hij de man, die de school over de moeilijke beginjaren heen heeft geholpen en nog helpt. Wat dit laatste betreft er is nog heel wat werk te ver zetten. In 1966 immers wil de heer Naeff, die er vele moderne opvattingen op na houdt, met zijn jongens en meisjes in het nieuwe schoolgebouw trekken. Hoe wel er nog geen definitieve overeenstem ming is bereikt over de plaats, waar het lyceum zal verrijzen, hoopt men in Minister Beerman bij de roulette in de materialenkamer van de po litieschool in Arnhem, tijdens zijn bezoek aan dit opleidingscentrum. spreker een vergelijking tussen deze Bestiaires. Ook aan de bronnen werd aandacht besteed; de bijzondere inde ling van het oudste dierboek, dat van Philippe de Thaün. bracht dr. Smeets er toe met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid de Latijnse teksten aan te wijzen die Philippe gebruikt heeft. Uitvoerig stond hij stil bij de „bronver meldingen" van de schrijvers der Bes tiaires en hij bestreed de opvatting dat deze dierboeken een schril licht zouden werpen op de on-wetenschappelijkheid en achterlijkheid van het publiek waar voor zij bestemd waren. Zich steeds tot de leeuw beperkend trachtte dr. Smeets met enkele voorbeelden aan te tonen dat het in deze dierboeken niet om „we tenschap" of „pseudo-wetenschap" te doen is, maar dat hetgeen over de ver schillende dieren, planten en stenen verhaald wordt ondergeschikt is aan de „senefiance", de eigenlijke betekenis der dingen. Lezers schrijven Onveilig verkeer Uw berichtgeving in de editie van zaterdag 15 j.l. over de toenemende ver keersonveiligheid in Leiden is voor mij, en naar ik hoop voor alle lezers, schok kend geweest. Mogelijk kan ik tot een grotere veiligheid bijdragen door Uw aandacht en die van betrokkenen te vragen voor het volgende. Dagelijks moet ik gebruik maken van de beveiligde oversteekplaatsen voor voetgangers op het Stationplein. Voor opgesteld dat te weinig voetgangers we ten hoe hiervan gebruik te maken, meen ik toch te moeten aannemen, dat bus chauffeurs er wel op de hoogte van zyn voetgangers niet te mogen hinderen bij het oversteken. Desondanks is het een levensgevaar lijke bezigheid over te steken, omdat de chauffeurs, vooral van de N.Z.H.V.M. en de Eltax, slechts één recht kennen, het recht van de sterkste. Wanneer men het waagt over te steken en daarbij niet voor de bus te wijken, krijgt men soms een regen van scheldwoorden na. De „heren" hebben duidelijk niet de bedoeling voorrang te verlenen, want met onverminderde vaart komen zij toe snellen en ieder begrijpt dat een bus niet binnen 5 meter stilstaat. Kan de politie hier niet met straffere hand optreden? Het lijkt me voldoende de dienstdoende agent op het Station plein te instrueren, iedereen, die het verkeer in gevaar brengt, hetzij een voetganger, die niet van de oversteek plaatsen gebruik maakt, hetzy een auto mobilist, die de voetganger niet respec teert, zonder pardon te bekeuren. Noteer van de laatste slechts het kenteken nummer, proces-verbaal volgt dan wel later. Breng de schrik erin bij alle ge bruikers van het Stationsplein, het ver hoogt slechts de veiligheid. U dankend voor Uw medewerking, teken ik Hoogachtend, N. v. d. V. Verkoopdag „Staalwijk" bracht f. 1900 op Dankzij de verkoopdag, welke gisteren in het wijkgebouw „Staalwijk" werd ge houden, kan weer een flink bedrag van de restauratieschuld van de grote zaal worden afgeschreven. In een middag en een avond kwam voor deze aflossing circa f 1900.bijeen. Ongetwijfeld een prachtig resultaat! GROTE BELANGSTELLING VOOR „PAS OP ONZE JEUGD" Totnutoe bezochten 3300 personen de politietentoonstelling .Pas op onze jeugd' in de Waag. De organisatoren wijzen er met nadruk op, dat kinderen beneden twaalf jaar 's avonds zonder geleide niet kunnen worden toegelaten in filmzaal, filmzaal. ieder geval over enkele jaren met de bouw te kunnen beginnen. „Op het ogenblik zijn wij druk bezig met het maken van plannen" zei de heer Naeff. Uiteraard is het aantal wensen, dat hij als hoofd van een middelbare school heeft, groot. Een van deze wensen ver trouwde hy ons bij het afscheid nemen toe „Ik zou het nl. bijzonder fijn vinden wanneer er Leidse of andere bedrijven zyn, die een van mijn klassen adop teren". De Explorer VII zendt nog steeds De Amerikaanse kunstmatige satelliet „Explorer VII" cirkelt nu al meer dan een jaar om de aarde en nog steeds vangt men er signalen van op. Een leek beluistert in die signalen alleen een serie van op en neer gaande tonen, maar de mannen van de wetenschap weten daar allerlei gegevens uit te halen, die van groot belang zyn bij hun studie van kosmische stralen, microme teorieten en de ionosfeer. Men leest er ook uit af, hoeveel hitte de aarde op bepaalde momenten afgeeft en hoeveel hitte zij van de zon ontvangt Dit kan belangrijk zijn voor het opmaken van weervoorspellingen. De gegevens van Explorer VII worden door vijftien stations, verspreid over de gehele wereld, opgevangen en voor het eerst krygt men nu een inzicht in het warmte-evenwicht tussen zon en aarde. De „wetenschap- pelyk muziek", die de satelliet uitzendt, zal echter spoedig moeten eindigen. Er is een tijdklok ingebouwd, die de uitzen dingen een jaar na het afschieten van de satelliet had moeten beëindigen. Dat deed men om de golflengte van 20 megacycles beschikbaar te krijgen voor andere doeleinden. De satelliet is ech ter nog steeds bezig en indien dit be tekent, dat de „automatische wekker" niet meer functioneert, zullen de uitzen dingen van de satelliet nog wel twintig Jaar kunnen doorgaan. Eerste prijs voor Leidse Amateurfotografen De Leidse Amateurfotografenvereni- ging heeft met haar inzending kleuren dia's de eerste prijs gewonnen in de bondswedstrijd, waaraan 75 verenigin gen, met in totaal 570 dia's, deelnamen. De Leidse inzending was samengesteld uit dia's van de heren G. v. d. Berg. J. G. Gompelman. C. de Haas, W. Ouds hoorn, J. Versteeg en G. v. d. Wijn gaard. Weer een geval van kolendampvergiftiging Er hebben zich dezer dagen in Leiden enige gevallen van kolendampvergifti ging voorgedaan. Op zaterdag 22 okt. is een gezin, bestaande uit man, vrouw en kind, door kolendamp onwel geworden, terwijl zich gisteren in de Irenestraat een dergelijk geval voordeed bij het ge zin J. Pet. Hier raakten man en vrouw buiten bewustzijn. De EHD vervoerde c'e slachtoffers naar het Academisch Zie kenhuis. Aanvankelijk was de toestand van de man ernstig, maar hedenochtend bleek er verbetering te zijn opgetreden. In beide gevallen is de kolendampont wikkeling te wijten aan het feit, dat men voor het naar bed gaan de kachel geheel met brandstof heeft gevuld en daarna de rookafvoer heeft afgesloten. Het ver dient aanbeveling om te voorkomen, dat dit gevaarlijke, reukloze gas kan ont staan, aldus een mededeling van de Leidse politie. Gesprek Adenauer met Kroesjtsjef is niet uitgesloten (Van onze correspondent in Bonn) De Russische minister-president Kroesjtsjef heeft, via diplomatieke wegen, Bondskanselier Adenauer laten weten dat hij bereid is tot een gesprek. Hij stelde daarbij geen en kele eis inzake tijd, plaats of om standigheden. Adenauer zelf verklaarde gisteren in de Bondsdag fractie van de C.D.U.C.S.U., dat het misschien wel de moeite waard zou zijn om het gesprek met Kroesjtsjef ter ver betering van de Duits-Russische betrekkingen voort te zetten. Het onderhoud tussen Kroesjtsjef en de Westduitse ambassadeur te Moskou Kroll van acht dagen geleden noemde de Bondskanselier de reden van het snelle bijleggen van het incident-Smir- nof tijdens de Afrika-week te Bonn. Kroesjtsjef had in zyn gesprek met Kroll duidelijk laten merken dat hij de Duits-Russische betrekkingen wil ver beteren. Vragen van Suurhoff over kinderbijslagen Het Tweede-Kamerlid, oud-minister Suurhoff (P. v. d. A.) heeft schriftelyk aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid gevraagd, of en zo ja. wanneer met de Stichting van de Arbeid overleg is gepleegd over de dezer dagen aangekondigde verhoging van de kin derbijslagen. Het Kamerlid vraagt ver der of de minister het advies van d' Stichting, zo dit bestaat, openbaar w maken. Advertentie

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1960 | | pagina 3