Noorwegen koestert zijn boerentradities
Gelukkig is het landdat zijn verleden eert
Opnieuw een
Witte Droom 99
Interieur van een oude boerderij in
T elemark Oost-N oorwegen
Zelfs de meest progressieve
Noren schatten thans de erfenis
hunner vaderen hoog. Ook zij
beseffen en erkennen, dat juist
de tradities stabiliserend hebben
gewerkt in de achter ons liggen
de periode van snelle, soms zelfs
zeer snelle sociale veranderingen
en ontplooiing.
willen zU de muziek en dansen van
vroeger metterdaad bewaren. Zo telt
„Noregs Ungdomslag" meer dan
twaalfduizend dansende leden! Bij die
dansfestijnen kan het levendig toe
gaan, vooral als de muziek ontlokt
wordt aan een bijzonder type viool,
dat vooral in Hardanger beroemd is en
menige Zigeunerviolist zou doen wa
tertanden. De nationale klederdrachten
worden thans ook bij officiële gelegen
heden gedragen. De jonge meisjes van
Oslo dragen veelal een „bunad", een
rok geïnspireerd op de oude kleder
drachten: Blauw van kleur en versierd
met modern aandoende bloempatro-
nen.
Oslo is eigenlijk een echte immi-
grantenstad, want meer dan 60% der
ruim 400.000 inwoners zijn nieuwkomers
in de eerste generatie. Er zijn thans
circa 60 verenigingen die stuk voor
stuk een eigen district vertegenwoordi
gen in Oslo ter bevordering van de
boerentradities. Ja, men zegt zelfs
gekscherend, dat de stedelingen meer
hart hebben voor het oude boerenleven
dan de boeren zelf. Hoe dit zij, voor de
landjeugd, die in Oslo komt wonen,
zijn die verenigingen belangrijk. De
geschiedenis dier clubs heeft Bjarne
Guttormsen vastgelegd in een boek,
dat hij tot titel gaf „Noorwegen in
Oslo". De oudste dier clubs is „Nord-
laendingernes Forening", in 1862 opge
richt door immigranten uit de streken
benoorden de Poolcirkel. „Telelaget",
die Telemarken vertegenwoordigt, is
meer dan 70 jaar oud, terwijl ,Fani-
tullen" (genaamd naar een fascine
rende melodie uit Hallingdal) eveneens
de respectabele leeftijd van 70 jaar
heeft.
GEDURENDE de oorlog staakten
die clubs het jeugdwerk, maar
na 1945 werd het met veel en
thousiasme weer opgenomen. Nieuwe
verenigingen ontstonden en zelfs de
Lappen uit Finmarken hebben nu een
eigen club in Oslo. Ook in de grote
provinciesteden, zoals Bergen, Trond-
heim en Drammen, vindt men derge
lijke verenigingen.
Vrijwel al deze verenigingen zijn
neutraal geweest in de politieke zin des
woords. Doch in tijden van ingrijpende
veranderingen vallen neutraliteit en
conservatisme wel eens samen. Toen
de Noorse arbeidersbeweging nog een
strijdorganisatie was, waren haar jon
geren tegenstanders van het traditio
nalisme. Thans bestaat die tegenstel
ling niet meer. Thans is de stabiele,
democratische meerderheid in Noor
wegen geen bedreiging meer voor de
traditie. Integendeel, iedereen schat
thans de erfenis der vaderen hoog.
Men erkent, dat juist de tradities sta
biliserend hebben gewerkt in de achter
ons liggende tijden van snelle sociale
ontplooiing, en dat zU terecht als een
bron van nationale kracht mogen gel
den.
VARIA
Waterverbruik
van mens en dier
Een mens heeft een dagelijkse be
hoefte aan vocht van ca 3 liter. Een
schaap neemt per dag ongeveer evenveel
vocht op, doch een paard van middel
matige grootte heeft reeds een behoefte
van 30-60 liter. Rundvee «koeien» ge
bruikt naast droog voer ca 50-60 liter
water per dag. Zoals te begrijpen is,
stijgt de behoefte aan vocht sterk bi)
een hogere produktie.
I
Twee wuivende sportcoryfeeën
op een plaatje. De voormalige
Oostenrijkse skikampioen T oni
Sailer en het Duitse kunstrijdster-
tje Ina Bauer. De sportliefhebbers
zullen zich nog wel herinneren,
hoe Ina op aandrang van haar
vader zich dit jaar terugtrok uit
de Europese kampioenschappen,
toen na de verplichte figuren bleek
dat haar achterstand op onze
Sjouke Dijkstra te groot was om
weg te werken. Maar de enorme
investering van rijke papa Bauer
bleek toch rendement te gaan af
werpen. want Duitse filmmakers
stonden onmiddellijk te wapperen
met aantrekkelijke contracten. En
de roodharige Ina slikte haar ama
teurteleurstelling weg. tekende een
van die papiertjes en werd dus
filmster.
Op het vliegveld van Berlijn
ontmoette zij Toni Sailer, die ook
een belangrijk partijtje gaat mee-
blazen in de eerste film van Ina.
Het wordt een nieuwe versie van
..De Witte Droom", waarin Olly
Holzmann en Maxi en Ernst Baier
jaren geleden triomfen hebben ge
vierd. Indertijd was het een groots
gemonteerde showfilm met talrijke
massale ijsscènes. Die zullen ook
in die nieuwe film wel weer op het
witte doek gebracht worden. En
de hoofdfiguur in die scènes is
dan de pittige roodharige Ina
Bauer.
Stedelingen boerser dan plattelanders
Honderd jaar geleden vond 70°/o der Noorse bevolking een bestaan
In de landbouwThans bedraagt dit percentage nog geen 25 meer. De
voornaamste inkomstenbronnen zijn heden ten dage de scheepvaart,
de mijnbouw, de visserijhet toerisme, het boswezen en de industrie.
Ook in de agrarische gebieden dringt de machine, de mechanisering
van het bedrijf gestadig verder door. Oude gebruiken en oude
methoden verdwijnenmaar in het moderne Noorwegen leven de
tradities uit de „boerenperiode" zijner geschiedenis nog krachtig.
Trouwens zo heel lang geleden is het niet. dat het ..boerentijdvak"
werd afgesloten. Vroeger dus tot in het begin onzer eeuw
waren de bergketenen in het grote, dun-bevolkte land scheidsmuren
tussen de diverse streken. De moderne verkeersmiddelen slechtten
die muren, maar zij hadden toen al lang genoeg bestaan om tussen
de verschillende gebieden grote verschillen in gebruiken, kleding en
taal te doen ontstaan. Er zijn voorbeelden te geven van zeer grote
verschillen tussen twee dalen, die slechts door een enkele berg ge
scheiden zijn, maar die berg was ook beslist „onoverwinnelijk"Thans
is het, cultureel gezien, een voordeel, dat er vrij veel van die bergen
zijn, want zij waren de oorzaak, dat het beeld der Noorse tradities rijk
geschakeerd en veelzijdig kon worden.
Ontstaan en begin
TOEN na de Napoleontische oor
logen de staatkundige eenheid
t
tussen Noorwegen en Denemarken
verbroken werd en de nationale idee
in Noorwegen gestalte verkreeg in een
eigen Noorse staat, heette het, dat de
boeren de nationale erfenis door de
eeuwen heen (Noorwegen ging om
streeks 1450 in het Deense staatsver
band op) gehoed hadden tegen de
vreemde overheersers. Zij, dus de boe
ren (zei men) hadden de kracht en het
nodige onafhankelijkheidsbesef om een
nieuw Noorwegen op te bouwen.
Dat eerste Noorse romanticisme was
meer van idealisme dan van werke
lijkheidszin doortrokken. De schilders
beeldden de boeren in hun kleurige
kledy uit bij de kerk of tijdens volks
dansen, maar vrijwel nooit tijdens het
werk. De schilderij, die toen het groot
ste succes boekte, was de ,3ruiloft in
Hardanger". Gude, een bekend kunst
schilder, schilderde het berg- en fjor
denlandschap, terwijl de beroemde
Tideman de boot vulde met mooi uit
gedoste boeren. Later schreef Andreas
Munch een gedicht over hetzelfde
onderwerp. De componist Halvdan
Kjerulf probeerde zijn krachten even
eens op het thema. Onder de schrij
vers, die veel gelezen proza schreven
over het geïdealiseerde boerenleven,
moet vooral Björnstjerne Björnson
worden genoemd. Uit de rijen der
boeren zelf echter kwamen schrijvers
voort, die een realistischer beeld gaven.
Sommigen hadden zelfs de moed om in
hun eigen dialect te schrijven. Niette
min komt de romantici de eer toe, de
boerentradities en het boerenleven op
de voorgrond der belangstelling te heb
ben gebracht.
ER schuilt een zeker ironie in het
feit, dat het aloude boerenleven
gedoemd was te verdwijnen Juist
toen het (her) ontdekt werd. Wegen en
spoorwegen openden de afgelegen da
len en districten. De vlucht van het
land naar de stad begon. De Noorse
hoofdstad telde in 1860 ongeveer 60.000
bij de eeuwwisseling ongeveer 227.000
zielen. De tradities bleven echter be
staan. Het belang ervan zag men al
vroegtijdig in. Reeds in de jaren zestig
der 19e eeuw ontstonden in de stad en
op het land verenigingen met het doel.
de oude muizek, dansen, kledij en wat
dies meer zij in ere te houden. Oude
kerken en boerderijen werden gered
van de ondergang. Thans staan er
bijna 150 houten bouwwerken in het
Bygdöy Openluchtmuseum bij Oslo. In
dit museum vindt men ook grote col
lecties meubels, klederdrachten, gereed
schappen en andere voorwerpen. Soort
gelijke musea en verzamelingen zijn de
trots van menige Noorse provinciestad.
Zo is het openluchtmuseum te Lille-
hammer bijzonder belangwekkend.
Telemark is het district, waar de tra
ditie nog het krachtigst leeft, maar
ook in Hardanger en Rogaland zowel
als elders kan men nog boerenbruilof
ten in klederdracht zien zonder dat er
toeristen in de buurt zijn.
Verenigingen
DE organisatie „Noregs Ungdom
slag" in 1896 opgericht om de
vele jeugdverenigingen, die ijver
den voor het behoud der oude gewoon
ten en tradities, te coördineren is nu
de grootste niet-politieke jeugdvereni
ging. Zij telt meer dan 60.000 leden,
verdeeld over ruim 1350 aangesloten
clubs. Van meet aan af heeft „Noregs
Ungdomslag" de bevordering van het
„landsmaol" voorgestaan, dus van de
neo-Noorse taal, die zijn grondslag
vindt in de dialecten. Een andere ver
eniging, die hetzelfde doel nastreeft,
de „Bydgelagsforbundet", is neutraal
in de taalkwestie. Naast deze beide
grote is er nog een aantal kleine ver
enigingen met een soortgelijk doel. Alle
Voorjaar in N oord-N oorwegen
Oud houten kerkje in Borgund
West-Noorwegen)dat de ver
gelijking oproept met een Chinese
T empel.
En de praktijk?
HOEVEEL van al dat oude zal blij
ven bestaan en hoelang? Wan
neer zal het tijdstip zijn aange
broken, dat alles belandt in de musea?
Die vragen mogen wat droefgeestig
stemmen, niet mag worden voorbijge
zien, dat de ontdekking van de waarde
en het hoeden der oude tradities reeds
veel voor Noorwegen deden. Zij schie
pen namelijk een aparte Noorse stijl!
Die tradities zijn een drijvende kracht,
een inspirerende factor geweest zowel
in de kunst als in het leven van alle
dag. Alom komt men in Noorwegen die
specif iek-Noorse stijl tegen: In de
kunst, in de meubels, in het zilver, in
de kleding, ja, in wat al niet.
Het stadhuis van Oslo is een goed
voorbeeld van de verwerking der oude
tradities ten behoeve van het heden.
Men heeft de torens van dat gebouw te
zwaar, te log genoemd. Welnu, het zijn
geen Gothische en geen Byzantijnse
torens, het zijn Noorse torens. Wie de
Noorse bergtoppen heeft gezien, her
kent en begrijpt die torens! De muur
schilderingen geven taferelen en episo
den weer uit het Noorse leven en de
Noorse geschiedenis. En Dagfin We-
renkiold's gekleurde decoraties der
loggia's zijn een voortzetting van het
werk der oude boeren-meesters. Maar
dan op gedurfde-moderne manier!
Wie ziet, hoe diep in het Noorse
leven de oude tradities geworteld zijn,
mag met recht zeggen: Gelukkig het
land, dat zijn verleden begrijpt en
eert!
(NIVANO NADRUK VERBODEN)
