OPBOUWENDE TOESPRAAK VAN
PRESIDENT EISENHOWER IN VN
WEERBERICHT
Programma van vijf punten o.m.
hulp aan Afrikaanse landen
Arbeidstijdverkorting voor ruim
een miljoen werknemers
GENERAAL SALAN MAG NIET
TERUGKEREN NAAR ALGIERS
schildersverven,
ladders en
schildersgereedsch appen
Leidse verfhandel „de Valk'
Het NEVEDA breiboek is uit!
Opgericht 1 maart 1860
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1960
No. 30159
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E A E van Dlshoeck
Hooldredacteur J Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7J>0 per Kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden Giro no 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
De Sovjetrussische premier Kroesjtsjef zou vandaag in de Algemene
Vergadering van de Verenigde Naties in New York een rede houden,
welke, naar men verwacht, drie uur zal duren. De rede begint omstreeks
half vijf Nederlandse tijd. Hij zal voornamelijk spreken over nieuwe
ontwapeningsvoorstellen, „vreedzaam naast elkaar bestaan" of wat hij
daaronder verstaat, beëindiging van „koloniale uitbuiting" (door het
"Westenen hulp aan minder ontwikkelde landen. Hij zal onge
twijfeld de grootste moeite hebben president Eisenhower te evenaren,
die gisteren in een van de beste speeches van zijn presidentiële carrière
een aantal zeer constructieve voorstellen ter tafel bracht. Veertig
minuten lang luisterde het illustere gezelschap van diplomaten en
staatshoofden naar Eisenhowers woorden, waarna een spontaan en
krachtig applaus weerklonk, waaraan Kroesjtsjef en zijn volgelingen
niet meededen. Eisenhowers rede was daarom zo indrukwekkend, om
dat zij niet slechts een pleidooi betekende voor de nationale belangen
van Amerika, doch bovenal het oog richtte op de belangen van de
wereldgemeenschap. Eisenhower bepleitte: 1. geen inmenging in de
binnenlandse zaken van de Afrikaanse staten; garanties voor de veilig
heid van de Afrikaanse landen zonder een gevaarlijke bewapenings
wedloop in Afrika; spoedige hulpverlening aan Kongo; internationale
bijstand bij de uitvoering van programma's voor ontwikkeling op lange
termijn; hulp van de V.N. voor het onderwijs in Afrika.
Bewegingsvrijheid
voor de Russische
premier vergroot
Afrika moet bevrijd worden van
misère, analfabetisme en ziekten, aldus
Eisenhower. Spoedige uitvoering van
bovengenoemd programma van vijf pun
ten kan voorkomen, dat Afrika in de
koude oorlog betrokken wordt.
Eisenhower bepleitte voorts een abso
lute controle van de V.N. op alle ruimte
vaartprojecten en samenwerking bij het
gebruik van de wereldruimte voor vreed
zame doeleinden. Eisenhowers rede had
zulk een opbouwend karakter, dat daar
door alleen reeds vermeden werd, dat de
toon van het betoog onaangenaam
agressief was; de Russen konden na deze
rede moeilijk applaudisseren, maar zij
konden zich niet beklagen over onheus
heid. Overigens kregen zü wel een stevige
pan wegens hun infiltratie in de Kongo,
hun bedreiging van Berlijn en het neer
schieten van een Amerikaans vliegtuig
boven internationale wateren.
Na Eisenhower sprak de president van
Joego-Slavië, maarschalk Tito. Hij sprak
50 minuten met een sneltreinvaart en
toonde herhaaldelijk aan, dat zijn land
niet slaafs de Sovjetrussische politiek
volgt. Hij was het eens met Kroesjtsjef
dat algemene ontwapening het doel moet
zijn, doch hij was daarom niet afkerig
van geleidelijkheid en gedeeltelijke ont
wapening.
Hij wenste, dat de onderhandelingen
hierover zouden worden voortgezet, ech
ter niet meer in het lichaam der tien
staten, doch in een orgaan, dat wat
ruimer van samenstelling is en met een
geografische differentiatie. Te oordelen
naar zyn rede zou Tito een der figuren
kunnen zijn die in New York aandrang
zullen oefenen op hervatting van het
contact tussen de grote mogendheden.
Zulks temeer omdat hij een catastrofale
oorlog als een concreet gevaar beschouwt
in deze tijd.
Voor het begin van de ochtendverga
dering hadden Tito en Kroesjtsjef elkaar
buiten de zaal hartelijk doch niet uit
bundig begroet. In de zaal kwam Castro
handen schudden van de Rus en de
Joegoslaaf. Tito is in het algemeen af
kerig van dergelijke propagandistisch
vertoon.
Eisenhower bewoog zich niet onder de
aanwezigen in de zaal. HU trad van
achter de schermen meteen op het
podium om zijn rede te houden en ver
dween ook weer terstond na het uitspre
ken hiervan. Op die manier werd alle
kans van een ontmoeting met Kroesjtsjef
vermeden.
Wel had Eisenhouwer gisteren contact
met andere staatslieden. In Waldorf
Astoria kreeg hij o.m. bezoek van Tito,
die een uur met de president sprak; van
de premier van Libanon, Salaan en van
president Nkroemah van Ghana.
leverden de sterkste aanwijzing voor
Newyorks eentonig wordende vraag en
antwoordspel, waarbij men steeds de
zelfde vraag stelt: zal het komen tot een
ontmoeting tussen Eisenhower en
Kroesjtsjef?
Een zeer hooggeplaatst Amerikaans
deskundige voor Russische aangelegen
heden deelde mij overigens gisteren nog
pertinent mede, dat de Russen tot dus
verre geen enkele officiële of indirecte
toenaderingspoging hebben ondernomen.
Kennelijk doen de Amerikanen niet te
happig. Wanneer zij het de Russen wat
moeilijk maken, kunnen zjj hopen, dat
de Russen hun avances met enigerlei
concessie aantrekkelijk zullen maken.
Het State Department begint zich in
tussen iets welwillender te tonen tegen
over de Russische premier. Kroesjtsjef
mag het weekeinde doorbrengen in het
Sovjet-buitenhuis op Long Island.
Op verzoek van het State Department
is voorts de grote spotprent, die opge
hangen was tegenover het V.N.-gebouw,
tijdelijk bedekt door een enorm laken.
Deze prent, die oorspronkelijk gestaan
heeft in een Nederlandse krant
toont Kroesjtsjef als planter met zweep
en pistool op een draagstoel, gedragen
door figuren uit de satelliet-landen. Er
onder stond de uitspraak, die Kroesjtsjef
in februari over Indonesië heeft gedaan:
„Wij voelen ons nauw verbonden met de
koloniale volken". Emigranten uit de
Baltische en Slavische landen hadden
deze prent opgeplakt. Daarboven hadden
zU bun voormalige vlaggen halfstok ge
hangen. Die vlaggen mochten wel blij
ven hangen
Londen hakt knoop door
Onze Londense correspondent telefo
neerde hedenochtend:
Premier Macmillan heeft de knoop
doorgehakt: hij zal zondagavond naar
New York vliegen om de vergadering der
Verenigde Naties bij te wonen. Dinsdag
zal hij Eisenhower ontmoeten. Vanavond
gaat Macmillan naar zijn landgoed
Chequers om aan zijn speech te werken.
De Britse premier is van plan een week
of tien dagen in de Verenigde Staten te
blijven. Macmillan zal waarschijnlijk
woensdag of donderdag zijn grote rede
in de Assemblee houden. Hij zal o.a.
trachten de buiten de twee blokken
staande landen en de nieuwe leden van
de Verenigde Naties te overtuigen, dat
Engeland en de Westelijke geallieerden
geheel achter de Verenigde Naties staan
en bereid zijn om alles te doen voor de
vrede en de algemene lotsverbetering
van de achtergebleven volkeren.
„Verzoenend"
President Eisenhower gefotografeerd tijdens zijn toespraak tot de
algemene vergadering van de V.N.
Onze Amerikaanse correspondent
meldt ons:
Kroesjtsjef dronk gisteravond alleen
sinaasappelsap op de receptie, die de
delegatie van Togo gaf in Newyorks
Plaza hotel. Hij wist daarom stellig
precies wat hij zei, toen hij verklaarde,
dat hij Eisenhowers rede „verzoenend"
achtte en dat hij een eventuele uitnodi
ging voor een ontmoeting met de pre
sident zou aannemen. Deze woorden
WEERSVERBETERING
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond
Aanvankelijk plaatselijk enige regen,
later opklaringen, vannacht hier en
daar mist, overwegend zwakke wind en
weinig verandering in temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
24 SEPTEMBER
Zon op: 6.28 uur; onder: 18.35 uur.
Maan op: 10.21 uur: onder: 20.29 uur.
Hoogwater te Katwijk te 5.10 en 17.29 u.
Laagwater te 1.09 en 13.16 uur.
Geen belangrijke daling van de prodnktie
Naar schatting zal dit jaar en in de komende twee jaren in ongeveer
139 bedrijfszaken en ondernemingen op de een of andere wijze
arbeidsverkorting worden ingevoerd. Hiervan zullen ruim een miljoen
werknemers profiteren.
Dit heeft de heer W. F. van Tilburg, secretaris van het Nederlands
Verbond van Vakverenigingen, vanochtend medegedeeld op het con
gres van de Algemene Bedrijfsgroepen Centrale in Amsterdam.
Dit blad bestaat uit 20 pagina's
Dit jaar zal de eerste etappe van een
uur korter werken per week worden
gerealiseerd in ongeveer 60 bedrijfstak
ken en ondernemingen. Hierbij zijn ruw
geschat 370.000 arbeiders betrokken. Voor
de komende twee jaren zijn er voor 79
bedrijfstakken en ondernemingen met
circa 900 000 werknemers plannen uitge
werkt om te komen tot de 45-urige werk
week Daarvan zullen ongeveer 46 be
drijfstakken en ondernemingen met ca.
580.000 werknemers in 1961 tot een ver
korting van drie uur ineens overgaan.
De heer Van Tilburg meende aan de
hand van de hem bekende gegevens te
kunnen vaststellen, dat invoering van de
werktijdverkorting niet tot belangrijke
daling van de produktie heeft geleid.
„Hoewel niet altijd even gemakkelijk
aantoonbaar, hebben wij de indruk, dat
er zo serieus mogelijk naar gestreefd
wordt dusdanige maatregelen te treffen,
dat daardoor het verlies aan produktie-
uren zoveel mogelijk wordt opgevangen.
Ook van werknemerszijde is daartoe de
wil aanwezig" ,zo zei de N.V.V.-secre
tails.
Vliegtuigongeluk bij
Okinawa: 31 doden
Op ca 300 km. ten zuiden van Oki
nawa is een transportvliegtuig van het
Amerikaanse korps mariniers in de
Stille Oceaan gestort. Het was met 23
passagiers en een bemanning van zes
koppen op weg van Atsugi, Japan, naar
de Philippijnen.
Volgens de eerste berichten zijn er
geen overlevenden. Naar verluidt had
het toestel motorstoring gekregen.
Twee ministers van
Loemoemba opgepakt
Antoine Gizenga, de Kongolese vice-
premier in de regering-Loemoemba, is
vanmorgen gearresteerd, aldus is bekend
gemaakt door kolonel Moboetoe. de
nieuwe opperbevelhebber van het Kon
golese leger en de huidige „sterke man"
in Kongo. Volgens Moboetoe is ook
Maurice Mpolo, Loemoemba's minister
voor jeugdzaken en sport, gearresteerd.
In Leopoldstad werd Mpolo beschouwd
als Loemoemba's rechterhand.
De 24 jonge intellectuelen, die Mo
boetoe belasten wil met het bestuur over
Kongo, beginnen in Leopoldstad aan te
komen. Hun woordvoerder. Mario Car
doso, heeft verklaard dat van de Ver.
Naties een praktische bijdrage tot het
werk van het collegium verwacht wordt.
Ook het vraagstuk van de werkloosheid
zal met steun van de V.N. worden aan
gepakt. Oardoso heeft gezegd te hopen
dat het merendeel van de werklozen
binnen drie maanden weer aan het
werk is. Men concludeert hieruit dat er
nu de harlekijn Loemoemba uitgescha
keld is. eindelijk construotief gewerkt
zal worden.
De V.N.-troepen in Katanga hebben
intussen nieuwe orders gekregen om
weerstand te bieden aan „onderdruk
kingsmaatregelen" van de Katangese
gendarmerie tegen de burgerbevolking
Zoals bekend hebben de V.N. deze gen
darmerie ervan beschuldigd, dat zij te
Loena talrijke tegenstanders van het
bewind van Tsjombe heeft gedood. De
Katangese regering beschouwt deze ac
tie als een poging om de orde te hand
haven.
Het Katangese ministerie van Bin
nenlandse Zaken, waaronder de gendar
merie ressorteert, heeft al geprotesteerd
tegen de nieuwe orders aan de V.N.-
troepen. waart»ij deze zo nodig tegen
de gendarmerie zullen moeten optreden.
Het ministerie noemde de orders onge
rechtvaardigd en zonder wettige basis.
Da V N. zouden geheel verantwoorde
lijk zijn voor de chaos, die ongetwijfeld
door de uitvoering van de orders zal
ontstaan, aldus de verklaring Van het
Katangese ministerie.
Italië ontstemd over de
kwestie Zuid-Tirol
De Italiaanse ambassade in Wenen
heeft bij het Oostenrijkse ministerie
van Buitenlandse Zaken van ontstem
ming laten blijken over de verspreiding
van berichten tengevolge waarvan, „door
dramatisering van dê kwestie Zuid-
Tirol". de verhouding tussen de twee
landen vertroebeld zou kunnen worden.
Er is namelijk gewag gemaakt van
„grensschendingen" waaraan Italiaanse
militairen zich zouden hebben schuldig
gemaakt, door op Oostenrijks gebied
loopgraven aan te leggen en het weg
halen van een vijftigtal grensstenen.
Volgens sommige Oostenrijkse bladen
zouden dergelijke grensschendingei ten
westen van de Brennerpas en elder*
kortgeleden plaatsgevonden hebben,
maar volgens mededeling van Tiroolse
ambtelijke zijde reeds bij de Italiaanse
zomermanoevres eind juni- begin juli.
Wenen heeft zich over deze kwestie
nog niet uitgelaten.
Oostduitse politie
schaakmat gezet!
Amerikaanse ambassadeur
overblufte volkspolitie
(Van onze correspondent in Bonn)
De Amerikaanse ambassadeur in
Bonn Dowling zette gisteren een
troep Oostduitse volkspolitie-agen
ten schaakmat. Zij wilden hem de
toegang tot Oost-Berlijn ontzeggen
waarbij zij wezen op de Oostduitse
bepaling die zegt dat in Bonn ge
accrediteerde diplomaten Oost-
Berlijn alleen met speciale Oost
duitse toestemming mogen betre
den.
Dowling pareerde deze slag. Hij
zei: „Ik ben niet alleen ambassa
deur der Verenigde Staten in Bonn
maar ook de opperste chef van de
Amerikaanse militaire missie in
Berlijn. Ik wil mijn missie inspecte
ren. Laat mij erdoor". Waarop de
overblufte rode volkspolitie hem
inderdaad doorliet en Oost-Berlijn
liet binnentrekken.
Tevoren had de volkspolitie aan de
grens tussen West-Duitsland en Oost-
Duitsland en de grens tussen Oost-
Duitsland en West-Berlijn bij het pas
seren van Dowling geen moeilijkheden
veroorzaakt.
Juist in de laatste dagen zijn de Oost
duitsers overgegaan tot een poging om
Oost-Berlijn voor Westelijke in Bonn
geaccrediteerde diplomaten te sluiten.
Zij weigerden onder meer de pauselijke
nuntius in Bonn, Bafile, door te laten.
Van Westberlijnse zijde noemde men dit
'n nieuwe poging van de Oostduitsers om
de viermogendhedenovereenkamst inzake
Berlijn te saboteren. In Bonn zegt men
Parijs
Wegens afwijzing van regeringspolitiek
is verontrust over proces en oproep
(Van onze Parijse correspondent)
Aan generaal Raoul Salan is gisteren door de Franse minister van
Oorlog Messmer meegedeeld, dat de regering hem verbiedt terug te
keren naar zijn woonplaats Algiers. De generaal, die een half uur in
het Kabinet van de minister verbleef, weigerde tegenover de vele
journalisten, die hem daarna opwachtten, ook maar één woord over het
onderhoud los te laten. Het verbod is de straf die de voormalige opper
bevelhebber van het Franse leger in Algerije nu gegeven wordt van
wege een communiqué, dat hij vorige week zonder toestemming van
de minister wereldkundig maakte om de politiek van De Gaulle ten
aanzien van een „Algerijns Algerije" van de hand te wijzen.
tegen een recente opwekking van 121
intellectuelen en kunstenaars tot mili
taire dienstweigering en tegen verkla
ringen, die waren afgelegd bij het proces
inzake de hulpactie van professor Jean-
son en zijn geestverwanten ten behoeve
van het Algerijnse bevrijdingsfront, het
FLN.
Sartre beducht voer
militair facisme
Intussen neemt zowel dat proces als de
actie der genoemde intellectuelen een
wending en een vorm aan waardoor de
Franse regering kennelijk krachtig wordt
verontrust. De president van de mili
taire rechtbank in Parijs, die de leden
van de ondergrondse actie ten bate van
het FLN moet berechten, is tegen de ad
vocaten. lijkt het. niet helemaal opge
wassen en sinds een week of drie heeft
het proces weinig voortgang gemaakt In
die tijd hebben daarentegen verschei
dene getuigen, onder wie de voormalige
politiechef in Algiers, Paul Teitgen, en
dc vermaarde schrijver Jean-Paul Sartre
verklaringen afgelegd over zekere me
thoden, die bij verhoren van FLN-strij-
ders door Franse militairen worden toe
gepast, verklaringen die niet hebben
nagelaten in brede kringen diepe indruk
te maken. Teitgen onthulde dat hij zijn
post indertijd verlaten had omdat hij
zijn verantwoordelijkheden als politie
ambtenaar niet langer met zijn geweten
in overeenstemming kon brengen. Sartre
nam in een brief, die hij vanuit Brazilië
naar het militaire hof gezonden had,
het zelf volledig op voor de dienstweige
raars en actieve handlangers der Alge
rijnse verzetslieden. Het FLN sU*jdt,
aidus de bekende schrijver, thans niet
alleen voor de vrijheid en de onafhan
kelijkheid van het Algerijnse volk maar
ook voor de redding van Frankrijk. In
dien het FLN de strijd verloor, zo be
toogt Sartre, zou in Frankrijk het mili
taire fascisme spoedig zegevieren.
Nog voor de uitspraken van de mili
taire rechtbanken zijn gevallen en zelfs
de eisen werden geformuleerd, heeft de
regering ijlings de strafmaten voor op-
ruien en opwekken tot desertie ver-
j hoogd. Die straffen kunnen nu 3 miljoen
oude franken ofwel ongeveer 80.000 gul
den belopen of drie jaren gevangenis
straf.
Teitgens verklaring
maakt (liepe indruk
Salan, die in de meidagen van 1958
een beslissende rol speelde bij de over
gang van de Vierde naar de Vijfde re
publiek, viel later bij de Franse regering
in ongenade toen zijn politieke inzichten
niet meer bleken te stroken met de
liberale koers van De Gaulle inzake Al
gerije. Na enig aarzelen werd hem enkele
maanden geleden door de regering niet
temin toegestaan zich als rustend bur
ger in een villa bij Algiers te
vestigen. Zijn vrouw een twee kinderen,
die in Algiers waren achtergeble
ven worden binnenkort nu ook in Zuid-
Frankrijk terugverwacht. Reeds eerder
was aan generaal Massu, die, gelijk
bekend, samen met Salan op 13 mei 1958
de regie van de militaire putch in Al
giers in handen had, de terugkeer naar
Algerije verboden.
Het communiqué tegen de officiële Al
gerijnse politiek, dat generaal De Gaulle
als een persoonlijke uitdaging heeft op
gevat, werd vorige week donderdag in
Algiers bekend gemaakt. Generaal Sa
lan heeft wel wat getalmd alvorens bij
zijn minister op het matje te verschijnen
en in plaats van direct in het vliegtuig
te stappen koos hij de tijdrovende weg
per boot en per trein naar Parijs. In de
trein verklaarde hij eergisteren aan een
journalist, die hem tegemoet was ge
reisd, dat hij niet begreep wat de rege
ring hem eigenlijk verwijten wilde. De
voormalige opperbevelhebber, die bij die
opmerking voor het gemak de voornaam
ste passage uit zijn proclamatie tegen
De Gaulle blijkbaar vergat, beweerde
dat hij alleen had willen protesteren
,De zaak M.P." ook
naar Amerika
De president van Go-Pictures Inc. te
New York, mr. George Brest, heeft gis
teren in ons land de allereerste copie
bezichtigd, die het laboratorium heeft
opgeleverd van de nieuwste film van
Bert Haanstra „De Zaak M.P." Go-
Pictures Inc. heeft onmiddellijk de rech
ten voor Amerika en Canada gekocht.
Deze maatschappij heeft destijds ook de
film „Glas" van Bert Haanstra in Ame
rika uitgebracht.
Slot pag. 2
Advertentie
Het best gesorteerd In:
LAMMERMARKT 3 LEIDEN
Verkoop uitsluitend engros.
Advertentie
TELEFOON 33909
meer dan 100 patro
nen
w. o. 40
kleuren
volle
1.9!
Vraag «w winkelier of stuur
een postwissel/postgiro (na
301655) aan de Lerdsche
Wolspinnerij N.V„ Zoeter-
woud se weg 3, Leiden.
in geallieerde kringen dat de Oostduitse
autoriteiten niet het recht hebben de
bewegingsvrijheid van de diplomaten
tussen de Bondsrepubliek en West-Ber
lijn en West- en Oost-Berlijn in te per
ken. Daarbij behoort, ook al volgens
de viermogendhedenovereenkomst, Oost-
Berlyn nu eenmaal niet tot het gebied
van Oost-Duitsland.
Rode grenswachten
mishandelen Westduitser
Een inwoner van Bremen, West-Duits-
land, is door vijf Oostduitse grenswach
ten van de post Marienborn zodanig
mishandeld, dat hij in het ziekenhuis
moest worden opgenomen.
De 57-jarige Otto Beutler was naar
West-Berlijn gegaan en had aan de
grens met Oost-Berlijn een verblijfsver
gunning voor Oost-Duitsland gevraagd.
Dit werd hem geweigerd, en toen hij
zich opnieuw bij de post vervoegde om
zijn verzoek te herhalen werd hij ge
fouilleerd Een bedrag van 190 oostmar
ken. dat op hem werd aangetroffen,
werd in beslag genomen.
Beutler werd vervolgens naar Marien
born gebracht en mishandeld toen hij
zich tegen zyn uitwijzing verzette. Hij
ligt thans in het ziekenhuis van Helm-
stedt.
(9uc/ ^ïlteitws
- Uit het Leidsch Dagblad van
I 24 September 1860:
De 1500 boeven uit het
bagno van Castellamare heb- l
ben gebruik gemaakt van de af-
I wezigheid der militaire magt en
hunne vrijheid voor één dag ge-
eischt. De cipiers hebben aan
e dien eisch moeten voldoen, on-
der voorwaarde, dat de gevan-
genen hun eerewoord gaven dat
zij zouden terugkeren.
Des avonds bij het appèl ont-
I brak geen enkele Een winkelier, l
I die in de nabijheid van het bag-
no woonde, was echter bevreesd
voor diefstal en gaf aan zijn be-
diende last den winkel te slui- I
ten. waarop deze antwoordde
dat dit niet behoefde, daar de
boeven van Castelamare wel l
I moordenaars, maar geene die- l
nunnii
