„CHANTAGE" NOEMT MINISTER
LUNS INDONESISCHE AGITATIE
Spoedig een Russische
spoetnik van 60 ton
schilderzelfmet
WEERBERICHT
JAPAN WEIGERT „h lREL DOORMAN"
„De internationale betrekkingen
drijven af naar soort anarchie
BONN OPGESCHRIKT DOOR
SCHERPE RUSSISCHE NOTA
teuws
Opgericht 1 maart 1860
MAANDAG 5 SEPTEMBER 1960
No. 30143
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E. A. E. van Dlshoeck
Hoofdredacteur J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
55
„Chantage
Met dit ondubbelzinnige woord karakteriseerde minister Luns van
Buitenlandse Zaken de agitatie van Indonesië tijdens een interview,
dat hem zaterdagavond voor de televisie werd afgenomen naar aan
leiding van de Japanse weigering om de „Karei Doorman" te ont
vangen
De miiustv:i zag in deze weigering een treurig symptoom van de
toestand in Japan. Een treurig symptoom ook van hoe de internationale
betrekkingen afdrijven naar een soort anarchie toe, waar „chantage"
de plaats kan innemen van behoorlijke diplomatie en waarbij derde
mogendheden de binnenlandse toestand van een ander land zo kunnen
beïnvloeden, dat de regering van dit land in een dwangpositie komt.
ring van de 350-jarige herdenking van
de Nederlands-Japanse betrekkingen.
Het bezoek aan Noumea en aan de ove
rige reeds eerder vermelde havens zal
normaal doorgang vinden."
Ook minister Luns besprak 's avonds
voor de t.v. zijn verwondering over de
Japanse houding uit. „Tot het laatste
ogenblik heeft de Japanse regering ge
zegd. dat het bezoek zou doorgaan. Aan
de andere kant heeft ze echter tegenover
Indonesië enkele gebaren gemaakt om
dat land te sussen. De Japanse regering
heeft haar groot leedwezen betuigd en
ons niet in het onzekere gelaten over
haar indruk van het gebeurde. Verder
heeft zij de hoop uitgesproken, dat spoe
dig Nederlandse oorlogsschepen een Ja
panse haven zouden aandoen. Maar des
ondanks kan de Nederlandse regering
geen waardering opbrengen voor de Ja
panse houding."
Geen waardering
voor houding Japan
De verontwaardigde minister trok deze
6ombere conclusie in *n extra-uitzending
van het NTS-journaal omstreeks tien
uur zaterdagavond aan het einde van
een veelbewogen dag.
Omstreeks kwart over twaalf zater
dagmorgen was nog een communiqué
van de Marine-voorlichtingsdienst over
de telex gekomen, dat het bezoek van de
„Karei Doorman" aan Japan in ieder ge
val zou doorgaan. Smaldeel V zou na het
bezoek aan Jokohama de thuisreis aan
vaarden.
Nauwelijks een kwartier later ratelden
de telexen echter reeds het bericht, dat
een woordvoerder van het Japanse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken had ge
zegd, dat de Japanse regering „Binnen
enkele uren" zou besluiten of aan de Ne
derlandse regering het verzoek zou wor
den gericht het bezoek van de „Karei
Doorman" aan Japan uit te stellen.
Internationale weerslag
Het besluit kwam inderdaad „binnen
enkele uren". Toen werd de Nederlandse
ambassadeur in Tokio, de heer De Voogd
op de hoogste gesteld van de beslissing
van de Japanse regering om het Neder
landse smaldeel niet officieel te ontvan
gen. De Nederlandse regering werd of
ficieel verzocht het aangekondigde
„goodwiir'-bezoek uit te stellen.
Tijdens een persconferentie lichtte de
Japanse minister van Buitenlandse Za
ken Zentaro Kosaka toe, dat zijn rege
ring zich tot dit verzoek om uitstel ge
noopt zag wegens de nadelige interna
tionale weerslag ervan, speciaal in Indo
nesië. „Zelfs indien het smaldeel aan Ja
pan een bezoek brengt op een „good-
wiH"-reis. zal onder de gegeven omstan
digheden het doel niet worden bereikt."
aldus de heer Kosaka. In kringen van
het Japanse ministerie van Buitenlandse
Zaken werd onomwonden verklaard, dat
het verzoek tot „uitstel" neerkomt op
een weigering om het smaldeel te ont
vangen.
Twintig minuten nadat de Nederland
se ambassadeur in Tokio op de hoogte
van het Japanse besluit was gebracht,
kreeg de Indonesische ambassadeur in
Japan, generaal-majoor R. Bambang
Soegeng ,de beslissing te horen.
Bevreemding
Het ministerie van Buitenlandse Za
ken in Den Haag reageerde prompt: Met
bevreemding was van de Japanse mede
deling kennis genomen Uiteraard werd
het voorgenomen vlootbezoek afgelast
Opgemerkt werd, dat de houding van de
Japanse regering in de verhouding tus
sen bevriende naties in hoge mate onge
bruikelijk was: „Zulks treft temeer." al
dus het uitgegeven communiqué, „aange
zien reeds enkele weken geleden over
eenstemming was bereikt over een vloot
bezoek, dat zou plaathebben ter opluiste-
Mr. Luns wees er nogeens op, dat In
donesië bezwaar heeft gemaakt tegen de
aanwezigheid van Nederlandse oorlogs
bodems in de buurt van Indonesië.
„De Indonesische regering had het dus
moeten toejuichen, dat deze schepen
naar elderrs gingen, vooral omdat wij
hadden toegezegd, dat ze niet meer naar
Nieuw-Guinea zouden terugkeren. Toch
ging de agitatie tot daartoe door."
Minister Luns zag daarin het bewijs,
hoezeer de protestbeweging door Indone
sië werd gehanteerd als afleidingsma
noeuvre, waarbij Nederland steeds de
zondebok is.
Britse persstem
zien van de „Karei Doorman" onmiddel
lijk ontslag genomen uit hun functies.
Indonesisch commentaar
De Indonesische minister van Buiten
landse Zaken. dr. Soebandrio, heeft in
commentaar gezegd, dat hij „blij is dat
het gezonde oordeel uiteindelijk aan bei
de zijden heeft gezegevierd."
De minister zei, dat Indonesië niet
wenst, dat Japan betrokken wordt in het
Indonesische conflict met Nederland
over Nederlands Nieuw-Guinea.
De Japanse ambassadeur in Djakarta,
Takeo Oda, zei tegen verslaggevers, dat
hij verheugd is over het besluit van zijn
regering.
Prinsessen op liet
„Koningsbal" Napels
De Prinsessen Beatrix en Irene, de
Griekse Koninklijke familie, de Zweedse
prinsessen Margareta en Desiree, Prins
Jan en Prinses Charlotte van Luxem
burg, telgen van het Spaanse konings
geslacht en de vroegere Italiaanse Ko
ninklijke familie, behoorden tot de 900
genodigden van het „Koningsbal" te
Napels. Dit feest werd zaterdagavond
gehouden in de zes salons van het 17e
eeuwse paleis van de Napolitaanse Her
tog Francesco Serra di Cassano. Veel
van het antieke meubilair der salons
ging schuil onder een versiering van
tienduizenden bloemen.
Tot de gasten behoorden ook de Aga
Khan, de voorzitter van het Interna
tionale Olympische Comité, de heer
Avery Brundage en de Griekse reder
Onassis.
Jongetje verdronken
Zaterdagmiddag is het drie-jarig zoon
tje van de portier van de machinefa
briek van Figee in Haarlem, Nico Smak
man, te water geraakt en verdronken.
Samen met een jongen van 8 jaar speel
de het kind in een roeibootje in het
Spaarne, vlakbij genoemde fabriek. De
kleine Nico raakte te water. De andere
jongen ging hulp halen in de fabriek en
vier arbeiders begaven zich te water. Na
tien minuten haalde een 17-jarige leer
ling-machinebankwerker uit Hillegom
het lichaampje van de jongen op. Po
gingen de levensgeesten weer op te wek
ken, leverden geen resultaat op.
Het Britse blad „Guardian" geeft als
zijn mening te kennen, dat de Japanse
regering zich in moeilijkheden heeft ge
bracht door te trachten twee partijen te
vreden te stellen. „De Japanse regering
loopt gevaar de indruk te wekken, dat zjj
haar houding laat bepalen door het pu
bliek op straat, dat zij toestaat, dat het
land door slangenbezweerders wordt ge
regeerd. Laten wij hopen, dat zij drin
gender redenen had voor deze nieuwe
onbeleefdheid jegens een bevriende re
gering".
„De Indonesische pers en het parle
ment hebben allerlei dreigementen aan
het adres van Japan geuit tot het ver
breken der diplomatieke betrekkingen
toe als de „Karei Doorman" Jokohama
zou aandoen. Ofschoon dergelijke maat
regelen Indonesië meer zou hebben ge
schaad dan Japan is er geen reden te
veronderstellen, dat president Soekarno
zich daarom zou hebben bekommerd Hij
heeft al meer schade aan zijn land be
rokkend door zijn dreigementen jegens
de Nederlanders uit te voeren. Vermoe
delijk heeft de Japanse regering daarom
geconcludeerd, dat het veiliger is het ver
re Nederland dan Indonesië voor het
hoofd te stoten. -Al lijkt het vlootbezoek
veel op ouderwets, imperialistisch vlag
vertoon. de Japanse regering had dat
moeten bedenken, voordat zij de uitno
diging deed
De voorzitter en de secretaris van het
Instituut Nederland-Japan, de heer F.
Th. Roeters van Lennep te Wassenaar
en mr. J. S. M. Dijt, hebben naar aan
leiding van de Japanse houding ten aan-
Onderdeel van omvangrijke communistische
diplomatieke aanval op de Bondsrepubliek
(Van onze correspondent in Bonn)
In de nacht van zaterdag op zondag kreeg het door Adenauers
vakantie en de zomermaanden sluimerende politieke leven van Bonn
een schok te verwerken, veroorzaakt door een harde, onbuigzame
nota, vol dreigementen. Waar zowel in vooraanstaande Britse als
Franse dagbladen al dagenlang ernstig kritiek staat op de activiteit der
vluchtelingenorganisaties en de steun van de regering-Adenauer daar
aan, en Bonn en West-Berlijn al sedert donderdag j.l. tevergeefs wach
ten op een scherp Westelijk protest te Moskou tegen de Oostduitse
maatregel in Berlijn, doet deze nota er nog een schepje bovenop om
Bonn in het nauw te drijven.
West-Duitslaiid voor
lastig probleem
In de Russische nota wordt de West-
duitse regering, in antwoord op de even
min zachtzinnige Westduitse nota van
17 augustus, er nogmaals van beschul
digd haar nieuwe leger te bewapenen
met atoomwapens. Dankbaar storten de
Russen zich daarbij natuurlijk op het
beruchte memorandum der Westduitse
generaals, waarover sedert medio augus
tus heel wat te doen is. De generaals
hadden, voor een juist functioneren van
het nieuwe leger, de algemene dienst
plicht. het NAVO-lidmaatschap en de
bewapening met praktische atoom-
Advertentie
de verf voor het schilder feest
SIKKENS-TJALLEMA PR0DUKT
ZONNIGE PERIODEN
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond
Zonnige perioden, maar ook nog en
kele 'erspreid voorkomende buien.
Zwakke tot matige wind tussen noord
west en zuidwest Koude nacht met
plaatselijk mist. Morgen overdag onge
veer dezelfde temperaturen als vandaag.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
6 SEPTEMBER
Zon op: 5.59 uur; onder: 19.17 uur.
Maan op: 19.49 uur; onder: 7.02 uur.
Hoogwater te Katwijk te 3.33 en 16 u.;
laagwater to 11.49 uur.
Dit nummer bestaat uit 16 pagina's.
Premin Kroesjtsje] begroet in Kekkonen dl Finnen, die hem bij
Helsinki in gezelschap van premier *zijn aankomst verwelkomden.
wapens geëist en zich daarbij midden
in de politiek begeven. Hiervan uitgaan
de kon Moskou in zijn nota van zondag
ochtend Bonn dan ook op zijn gemak
kelijk van agressieve bedoelingen be
schuldigen. Scherp was daarbij de be
dreiging. dat de communistische wereld
een atoombewapening van de „Bundes-
wehr" niet kan accepteren en dat de tijd
nadert, dat een vredesverdrag tussen
Moskou en communistisch Oost-Duits
land wordt gesloten met uitsluiting van
Bonn.
Inleidende manoeuvre
Voor de Bondsrepubliek Is het thans
duidelijk: de Oostduitse maatregel rond
Berlijn vormt de inleiding van een grote
communistische diplomatieke aanval op
de Bondsrepubliek. De Russische nota is
hiervan een belangrijk onderdeel. In een
speech van de Poolse communistische
partijchef Gomoelka, in het afgelopen
weekeinde in Warschau gehouden, wordt
Bonn een gevaar voor de vrede genoemd.
Tsjechische mededelingen uit Praag
zeiden hetzelfde. En zelfs in Joego-SIavië
attaqueerde men het afgelopen week
einde Bonn nog eens wegens het memo
randum der generaals.
Dit alles, gevoegd by kritiek in een
deel van de Westelijke pers op de hou
ding der vluchtelingenorganisaties en
haar eisen inzake terugkeer van voor
malige Duitse, thans Poolse gebieden
naar Duitsland, stelt de Westduitse
regering voor een onaangenaam en byna
onoplosbaar probleem.
Gemakkelijk spel
De communistische propagandaleiders
hebben hier gemakkelijk spel. Immers,
zowel de regering-Adenauer als de beide
oppositiepartijen in Bonn (de liberale
FDP en de sociaal-democratische SPD)
staan met volstrekt lege handen tegen
over de eisen van Westelijke critici om
de vluchtelingenorganisaties de teugels
aan te leggen. Een op de vier Westduit
sers is vluchteling. Over twaalf maan
den worden er in de Bondsrepubliek
verkiezingen gehouden, waarbij deze
miljoenen stemmen van de ex-vluchte
lingen overigens allang ingeburgerd
in het nieuwe Duitsland zwaar zullen
wegen. De organisaties van deze vluch
telingen die thans aanvallen, grenst aan
politieke zelfmoord voor de grote kan
didaten voor het Bondskanselierschap
in 1961 Adenauer en Brandt! Vandaar,
dat Brandt zich zowel zaterdag als gis
teren liet zien op de bijeenkomsten van
de vluchtelingenorganisaties te West-
Berlyn en daar geheel in het spoor van
de regering-Adenauer een pleidooi hield
voor het recht op de «Heimat" van de
vluchtelingen.
Zaterdag trok het Aalsmeerse I dam. Een van de fraaie praalwa-
Bloemencorso weer door Amster-\gens in het Olympisch Stadion.
Opzienbarende aanbondiging
Zwaarder dan alle totdusver gelanceerde
ruimtevaartuigen van Oosten West tezamen
Kroesjtsjef heeft tijdens zijn bezoek aan Finland verklaard, dat de
Russen spoedig een ruimtevaartuig van zestig ton zullen lanceren. De
zwaarste kunstmanen tot dusver waren de Amerikaanse Atlas waarvan
het „satellietgewicht" (dus de raket zonder brandstof) 4000 kg bedroeg
en de laatste Russische kunstmaan met de twee hondjes die 4650 kg
woog. En dit waren twee uitzonderlijk grote kunstmanen vergeleken
bij wat er overigens de ruimte in werd geschoten.
Veel meer dan
Amerika in 1964
Weliswaar hebben de Russen deze j
monster-Spoetnik nog niet gelanceerd, j
maar de ervaring heeft geleerd dat zij
over het algemeen bijzonder zeker van
hun zaak zijn op het gebied van de
ruimtevaart, en niet alleen in hun pres-
taties maar ook in hun aankondieinsren
serieus moeten worden genomen Wij j
willen daarom iets meer schrijven over
deze opzienbarende aankondiging.
Het lanceren van een ruimtevaartuig
van zestigduizend kg zou een verbijste
rende prestatie zijn Dit gewicht is gro
ter dan dat van alle Russische en Ame
rikaanse sinds de eerste Spoetnik in ok
tober 1957. met succes gelanceerde
ruimtevaartuigen tezamen. Tijdens het
ruimtevaartcongres in Stockholm heeft i
Met kleine luchtbrug
700 mensen naar
West-Berlijn
De Oostduitse communistische Volks-
polizei heeJt van woensdagavond 12 uur
tot gisteravond aan iets meer dan 1000
Westduitsers de toegang via Oost-
Duitsland tot West-Berlijn ontzegd:
700 van ben maakten daarop gebruik
van de „kleine luchtbrug", die de West
duitse regering en de Westberlijnse Se
naat hadden ingesteld en waardoor te
ruggestuurde Duitsers gratis per vlieg
tuig van Hannover. Hamburg of Mtin-
chen naar West-Berlijn konden vliegen.
Ook gisteren derlen zich aan de grens
van West- en Oost-Duitsland en aan
de sectorengrens te Berlijn geen inci
denten voor. Wel stuurde de Volkspoli -
zei opnieuw vele Westduitsers terug die
geboren waren in voormalig Duits, thans
Pools gebied en die wilden deelnemen
aan de bijeenkomst van vluchtelingen te
West-Berlyn.
Deze bijeenkomst, waaraan 15000
vluchtelingen deelnamen kon evenwel
rustig plaatsvinden. De Westberlijnse
burgemeester Brandt en de Westduitse
minister voor al-Duitse zaken Lemmer
voerden gisteren het woord op deze
vluohtelingenvergadering. Beiden stelden
zich achter de eis der vluchtelingen om
terug te kunnen keren naar hun oude
„Heimat", vooral in Polen. Beiden ook
namen de vluchtelingen in besoherming
tegen beschuldigingen van communis
tische zijde inzake „revanchisme en
militairisme".
Burgemeester Brandt verklaarde za
terdag en gisteren, onder meer in een
radiorede, over de Oostduitse actie tot
wering van West-Duitsland naar West-
Berlijn: ..Het ging hier om een deel van
een sedert lang voorbereid plan. We
kunnen binnenkort nog meer van der
gelijke acties verwachten". Hij eiste dat
er „openlijk en zonder diplomatieke
stoffering duidelijke taal gesproken zou
worden". Hij waarschuwde het Westen
om de Oostduitse dwangmaatregelen
zonder meer te nemen: „wanneer men
zich deze willekeur laat welgevallen be
geeft men zich op een hellend vlak
waarop geen houvast is. Ieder toegeven
leid' tot nieuwe eisen en tot nieuwe
willekeur".
Von Braun een voordracht gehouden
over toekomstige Amerikaanse vracht
wagens" voor de ruimte, in het bijzonder
de Saturnus-raket. Amerika hoopt met
de eerste versie daarvan in 1964 een
kunstmaan van tussen de 10 000 en
20.000 kg te kunnen lanceren. Rusland
kondigt nu voor de naaste toekomst een
ruimtevaartuig van 60 000 kg aan!
Voor dit enorme Russische ruimte
vaartuig is een bijzonder zware raket
nodig. Er zijn geen aanwijzingen, dat
Rusland thans reeds over andere aan
drijf middelen dan chemische brand
stoffen beschikt. Wanneer zij de moge
lijkheden in de nieuwe brandstoffen
volledig uitputten (verder dan Amerika
thans reeds in staat is) dan moeten we
aannemen, dat dit Russische ruimte
vaartuig slechts door een raketcombina
tie van meer dan tweemiljoen kg kan
worden gelanceerd. De tegenwoordige
Atlas van Amerika weegt 130.000 kg, de
Saturnus in eerste versie weegt 600.000
kg.
Het doel van de aangekondigde Spoet
nik laat zich slechts gissen: het gewicht
is zeker voldoende voor een door twee
koppen bemande kunstmaan die geruime
tijd om de aarde cirkelt alvorens de
bemanning naar aarde terugkeert.
Voorts zou het ruimtevaartuig een on
bemand rijdend laboratorium kunnen
bevatten dat een zachte landing op de
maan maakt. Ook is het mogelijk, in
dit ruimtevaartuig een zeer uitgebreid
instrumentarium te plaatsen voor in
tensieve verkenningen van de aarde
vanuit een permanente baan om de
aarde De toekomst zal leren aan welk
van deze en andere mogelijke projecten
de Russen de voorkeur geven.
tte ntz ov pao 4 le öl
(Sue/
Uit het Leidsch Dagblad van
5 September 1860:
De Letterbode bosLgt, dat
door de litterarische faculteit
van de Leidsche Hoogeschool
een adres is ingediend aan den
Minister van Binnenlandsche
Zaken, met verzoek, dat de Re-
gering zich het middelbaar on-
lerwijs aantrekke, zoodat de
Latijnse scholen landsinrigtin-
gen worden. Dit verzoek is ge-
grond op de ongunstige resulta-
ten van de tegenwoordige re- f
geling.