Proefdieren-laboratorium voor
kankeronderzoek in Amsterdam
RTNBENDE' S
NIEUW ROOD
m
ZWITSAL
HOEDER W0RDEN..c
Aannemers en bouwpatroons niet
tevreden over de gang van zaken
Zuidhollandse centrale fokveedag
zwartbont veeslag
INDIA EN PAKISTAN WERDEN
HET EENS OVER IRRIGATIE
SCHOLLEN WORDEN GEMERKT
OM DE TREK TE BEPALEN
VRIJDAG 2 SEPTEMBER
Centrale voor Europa
Nauwe samenwerking mogelijk
(Van onze Amsterdamse redacteur)
De Wereldgezondheidsorganisatie heeft besloten in Amsterdam een laboratorium
op te richten, waarin proefdieren zullen worden gekweekt, welke op aanvraag
zullen worden geleverd aan de medische centra in Europa, die zich met kanker
onderzoek bezig houden. Het laboratorium zal worden ondergebracht in het
Nederlands Kankerinstituut (Antoni van Leeuwenhoekhuis).
Prof. dr. O. F. E. Mühlbock hoofd van de afdeling biologie van het Nederlands
Kankerinstituut, die dit nieuws gisteren op een persconferentie van het Koningin
Wllhelmina Fonds mededeelde, zei zeer verheugd te zyn, dat dit centrale labora
torium in Nederland wordt gevestigd, omdat dit een zeer nauw contact met de
buitenlandse geleerden meebrengt en men de eigen resultaten steeds kan verge
leken met die in andere centra.
Per jaar 26.000
nieuwe gevallen
De ziektegevallen op het gebied van
kanker worden in Nederland nauwkeu
rig geregistreerd door de centrale kan
kerregistratie onder leiding van de arts
L. Meinsma. Per jaar doen zich circa
26.000 nieuwe gevallen van kanker voor.
Dertig procent hiervan kan worden ge
nezen.
Oud-minister J. D. Suurhoff, voorzit
ter van de Landelijke Organisatie voor
de Kankerbestrijding, gaf te kennen dat
zijn organisatie zeer geporteerd is voor
het periodiek medisch onderzoek, zoals
dat waaraan destijds het gemeenteper-
soneel van Amsterdam is onderworpen
geweest.
Uitbreiding van dergelijke experimen
ten achtte hij van groot belang, waarbij
men moet uitgaan van een algemeen
medisch onderzoek en niet speciaal op
kankerverschijnselen.
Periodiek onderzoek van de gehele be
volking wordt vooralsnog financieel en
organisatorisch onmogelijk geacht.
Zowel prof. Mühlbock als dr. K. Breur
Kroesjtsjef gaat
naar de V.N.
Premier Kroesjtsjef zal de Sovjet-
russische delegatie naar de Algemene
Vergadering van de Verenigde Naties in
New York leiden, aldus bericht het Sov-
jetrussische persagentschap Tass.
Van Amerikaanse zijde werd, blijkens
een telegram uit Washington verklaard,
dat Kroesjtsjef waarschijnlijk de vol
gende drie oogmerken heeft voor zijn
bezoek aan de Algemene Vergadering
der VN:
1) Een poging om het debat over de
koude oorlog nieuw leven in te blazen,
waarbij hij speciaal zou aansturen op
een gedachten wisseling over het vast
lopen der ontwapeningsbesprekingen te
Genève;
2) Een opzienbarende „verschijning
op het toneel" der Amerikaanse presi
dentsverkiezingen
3) Besprekingen te New York met an
dere aldaar aanwezige communistische
leiders over het ideologische Chinees-
Russische geschil.
Sterk verbeterde
radio-telescoop
Deskundigen van het observatorium
van het Harvard College hebben aange
kondigd dat zij een verbeterde radio
telescoop hebben ontwikkeld, welke in
staat moet zijn de juiste data te bepa
len waarop met succes een raket naar
Mars. Venus of naar andere planeten
kan worden gelanceerd.
De radio-telescoop zou ongeveer tien-
maai zo gevoelig zijn geworden na het
inbouwen van de versterker „Maser".
Een van de eerste taken van het
nieuwe apparaat zal zijn het bepalen
van de juiste afstand tussen aarde en
zon. Deze afstand is nl. van groot be
lang voor het afvuren van raketten naar
Mars en de andere planeten. De afstan
den tot de andere planeten zijn op het
ogenblik slechts uit te drukken in getal
len waarbij als eenheid de afstand tus
sen aarde en zon wordt aangenomen. De
nauwkeurigste berekeningen variëren
echter nog ongeveer 150.000 op de 150
miljoen kilometer. Men hoopt de af
stand nu tot op een getal van ruim 500
km nauwkeurig te kunnen berekenen.
Washington verwacht
anti-Amerikaanse
onrust op Cuba
In Washington was men gisteravond
ongerust, dat er zich vandaag op Cuba
ernstige anti-Amerikaanse ongeregeld
heden zouden voordoen. Een woordvoer
der van het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken deelde mee, dat van
,goed geplaatste" waarnemers waarschu
wingen voor de mogelykheid van derge
lijke incidenten waren ontvangen, die
zouden kunnen bestaan uit een „opmars"
van studenten naar de Amerikaanse ba
ses Guantanamo of op een luchtaanval
op Havanna. Dit zou dan het antwoord
z(jn van de Cubaanse regering op haar
veroordeling door de conferentie van de
Organisatie van Amerikaanse Staten
(OAS), die in San Jose, de hoofdstad
van Costa Rica, is gehouden.
De broer van de Cubaanse premier,
Raoul Castro, heeft de Amerikanen er
van beschuldigd „oorlogsmisdadigers op
te leiden" op hun Cubaanse basis Guan
tanamo in de provincie Oriente. Hij
dreigde de Amerikanen met nieuwe con
fiscaties. Cuba had nog niet het voor
nemen de basis in beslag te nemen,
maar eens zou zij Cubaans zyn. De ba
sis was trouwens „verouderd en van wei
nig belang". Hjj zei dat er nog een 600
Amerikaanse ondernemingen op Cuba
zijn, die eventueel kunnen worden ge
naast.
De Cubaanse regering heeft gisteren
drie Amerikaanse bandenfabrieken, ter
waarde van naar schatting 25 miljoen
dollar, overgenomen nadat de arbeiders
de maatschappijen hadden beschuldigd
van het inkrimpen van de produktie om
het regime te saboteren.
De drie fabrieken behoren aan de Uni
ted States Rubber Company, Firestone
en Goodyear. Zij zjjn gelegen in de in
dustriestad San Jose de Las Lajas, een
dertig km ten zuiden van Havanna.
Gewapende arbeidersmilitie had de fa
briek van de U.S. Rubber Company maan
dag omsingeld. Men had dit toen reeds
als een inleiding tot het overnemen der
fabriek gezien.
directeur van het Rotterdams Therapeu
tisch Instituut, gewaagden van de be
vredigende resultaten welke de chirurgie
en de bestraling de laatste jaren te zien
hebben gegeven. De operatieve techniek
bij longkanker-patiënten is bijvoorbeeld
de afgelopen tien jaar aanmerkelijk ge
stegen en daarmee dus ook de kans op
genezing.
Centrale registratie
De centrale kankerregistratie is van
groot belang bij het wetenschappelijk
onderzoek. Op internationaal niveau
werkt men thans mee aan een onderzoek
naar maagkanker. Gebleken is dat maag
kanker in Japan veelvuldig, maar in de
Verenigde Staten daarentegen nauwe
lijks voorkomt. Ons land ligt daar net
tussen in. Het onderzoek strekt zich
thans uit naar de voedingsgewoonten in
Japan, de Verenigde Staten, Nederland
Advertentie
zonneschijn
met volle teugen!
en ook IJsland, welk laatste land is ge
kozen in verband met invloed die de
consumptie van gerookte vis mogelijk
heeft op de vorming van kanker. In Ne
derland zijn 2000 mensen niet alleen
kankerpatiënten geënqueteerd. De ge
gevens zjjn nog niet verwerkt. Wel staat
vast dat maagkanker op het platte land
meer voorkomt dan in de steden.
Naast dit onderzoek houdt de kanker
registratie zich ondermeer bezig met het
verzamelen van gegevens over de behan
delingsmethoden van longkanker.
Rokende jeugd
De commissieroken en jeugd, die de
jongeren zal wijzen op de nadelen die
aan het roken zyn verbonden is nog niet
naar buiten opgetreden. Men is thans
doende, in subcommissies te bestuderen
op welke wijze de diverse schakeringen
Britse satelliet in
Russische raket
De Britse sterrenkundige Patrick
Moore heeft gisteren op een vergadering
van de Britse Vereniging ter Bevorde
ring van het Natuurwetenschappelijk
Onderzoek, gepleit voor samenwerking
tussen Engeland en Rusland op het ge
bied van de ruimtevaart. Hij wil dat de
Russen een „zeer grote" satelliet van
Britse makelij lanceren. De Britten
maken waarschijnlijk de beste instru
menten ter wereld, zo zei hij. Engeland
moet dan ook een grote satelliet bouwen
voor wetenschappelijke doeleinden. Maar
ons land heeft de middelen niet om een
dergelijke satelliet te lanceren. Daarom
moeten wij ons beraden of wy de Russen
niet zullen verzoeken deze satelliet te
lanceren, want zij kunnen dit beter dan
de Amerikanen, aldus Moore!
van de jeugd met succes actie kan wor
den gevoerd.
Dank zij het Koningin Wilhelmina
Fonds is het wetenschappelijk onderzoek
mogelijk en kunnen de medewerkers op
verantwoorde wijze werken. Hiertoe keert
het fonds jaarlijks circa ZV2 miljoen gul
den uit, welk bedrag tot dusver dank zij
de medewerking van het gehele volk bij
een kon worden gebracht.
Premieregeling particuliere boutv
De Nederlandse aannemers en pa
troons voor de bouwbedrijven zijn van
oordeel, dat er gezien het grote aantal
(ca. 22.000) ingediende plannen voor
huurwoningen in de goedkope categorie
(gemiddelde huur van 75 gulden per
maand) een waarborg bestaat, dat er
in de komende tijd voldoende woningen
zullen komen, waarvan de huren lager
liggen dan van vele woningwetwoningen,
die in de afgelopen jaren zijn gesticht.
Zij hebben dat tijdens een vergadering
van hun vakgroep woningbouw voor de
markt te Amsterdam vastgelegd in een
resolutie, waarby er de conclusie aan
vast werd gekoppeld, dat de woningwet-
bouw nu weer zijn aanvullend karakter
kan krijgen. Daarbij dient er echter voor
gezorgd te worden, dat deze woningen
wat uitvoering en huren betreft
beneden het peil der z.g. A-woningen (in
de goedkoopste categorie dus) blyven.
In de resolutie wordt er voorts „in
het belang van een doelmatige samen
stelling van het woningbestand in ons
land" dat alle mogelijkheden van de
premie en bydragebeschikking wo
ningbouw 1960 gerealiseerd worden, dus
ook voor de huur- en koopwoningen in
de duurdere categorieën.
Tenslotte, aldus aannemers en 1
troons, zal de bouw in de vrije sector
evenmin geremd mogen worden.
De laatste
De voorzitter, de heer B. J. Huurman
uit Leiden opende deze vergadering,
Te Rotterdam is gisteren de provinciale fokveedag voor Zuid-Holland gehouden
van het zwartbonte rundvee, dat uit alle delen van de provincie was opgekomen
en dat een zeer goede indruk maakte. Er waren vele zeer goede koeien met op
vallend goede ruime uiers en met een ook vaak heel goede produktie.
Er waren op deze dag uitsluitend koeien, vaarzen en pinken, waarvan er ver
deeld over 23 rubrieken ruim 80 dieren met een eerste prys werden bekroond, wel
een bewys, dat ze heel goed waren: by na een vierde deel een eerste prys waard!
Na de individuele keuringen werden
verschillende groepen gevormd: afstam
melingen van één stier, eigengefokte vol
bloeden en eigenaren-groepen en ten
slotte werden uit de 19 allereersten der
koeien-rubrieken de kampioene en de
reserve-kampioene aangewezen.
Die 19 vormden wel een heel goed ge
zelschap en de vier, die tenslotte over
bleven, waren alle vier ruimschoots de
titel waard. Tot kampioene kon slechts
één worden aangewezen. En dit werd
tenslotte de vijfjarige Afke 56 KS, d.
Muiier Cri Cri <v. Hiltje's Adema) uit
Afke 55, f.e. de Dr. Mr. W. v. d. Bergh
Stichting te Noordwijk-Binnen, een op
vallend mooie edele, harmonisch ge
bouwde jonge koe met vrijwel ideaal
uier. Reserve-kampioene werd de ook
fraaie-edele 4*2-jarige Teuntje 24. v. De
Klaaster Rudolf, van A. S. de Schiffart
te Leerbroek en niet de kampioene van
1957, reserve in '58, de rechte en zeer
goede 7-jar. Martha 18, v. Dolik 61, van
G. C. de Jong te Noordeloos. Wy hadden
als reserve-kampioene geprefereerd de
moeder van de kampioene, de 7-jar. Afke
55, v. Albert, van de v. d. Bergh Stich
ting.
Het was dezelfde v. d. Bergh Stichting
die ook het kampioenschap der groepen
eigengefokte volbloeden behaalde met
een zeldzaam mooi, edel en uniform
viertal excellente koeien, alle met oranje
getooid, waarvan drie IA waren ge
plaatst. Er waren 27 van deze groepen
eigengefokte volbloeden en het was een
fraaie overwinning voor de Stichting.
Allereerste der grote groepen was het
goede zevental v an A. P. Char don te
Maasland; van de vijftallen was IA dat
van G. C. de Jong te Noordeloos (dat
praktisch even goed was als het kam
pioensviertal) en werd 2A het goede vijf
tal van J. Vonk Noordergraaf te Ouder
kerk a. d. IJssel (in Gouda eerste). Van
de kleinere bedrijven werden IA de vier
van D. Klok te Rockanje en de drie van
gebr. Kleinjan te Maasdam (vier eer
sten) van welke drietallen, dat van H.
Verrips te Nieuwerbrug een derde prijs
kreeg.
De bedrijfsgroepen van vijf telden vier
eersten, twee uit Noordeloos, IC de
groep van N. C. v. Leeuwen te Pijnacker;
ID H. J. Kompier te Leimuiden.
Bij de groepen afstammelingen van
één stier werd eerste met oudere koeien
de preferente Bütenmorak Mars van de
k.l. te Barendrecht, terwyl Pietje's Paul
Sikkema van Gouda, met o.a. de kam
pioene en de reserve-kampioenen van
de Goveka, IC werd. Met jongere melk
koeien werd IA De Kleaster Rudolf van
k.i. Alblasserwaard en Vijfheerenlanden
en 1B Klaas 115 (v. Anna's Ad. pref.)
van k.i. De Horizon te Zoetermeer.
Met zjjn groep van acht pinken werd
de Zuidhollandse kampioenstier Jopie
(kleinzoon van de preferente Anna's
Adema) van k.i. Gouda e.o. terecht eer
ste: heel goede en uniforme collectie, die
ons meer bekoorde dan onlangs in Gou
da: zeer goede jonge dieren.
Werden reeds twee beste dieren uit
Noordwijk met ere vermeld, van dezelfde
d. Bergh Stichting deden nog twee
andere lA's aan de k.-.mpioenskeuring
mee, nl.. de ruim driejarige Leeuwarder
39, v. Willem, liefsoortig en met zeer
goed uier en de eerste der jongste pro-
duktiekoeien, de 5%-jarige Herminga 2
v. d. Stichtingshoeve, v. Aaltje's Adema.
Naast deze twee plus de kampioene be
vatte de groep van deze stal ook nog de
2,fc-jar. Hermina 4-A, v. Willem, dus
niet de moeder van de kampioene.
De Stichting kwam dus wel uitstekend
voor de dag!
Aan de kampioenschapskeuring werd
verder o.a. deelgenomen door enkele
oudere produktiekoeien uit vnl. de Al
blasserwaard en door de 6-jar. Dina 8,
v. Pietje's Paul Sikkema, van A. Boer
te Stolwijk (kampioene Goveka); de 5>i-
jar. Dina 30, v. Roosje's Juweel, van H.
J. Kompier te Leimuiden; de 41-2-jar.
Paula, v. Pietje's Paul Sikkema, van T.
Verrips te Nieuwerbrug, alle IA ge
plaatst in hun rubriek.
waarbij hij o.m. opmerkte, dat het nu
wel duidelijk is, dat de thans geldende
premieregeling de laatste zal zjjn, welke
premiëring van de particuliere woning
bouw inhoudt. De behoefte daaraan zal
trouwens ook wel vervallen, wanneer er
nog een flinke huurverhoging volgt. Het
is normaal te achten, wanneer de over
heid niet financieel bijdraagt bjj de tot
standkoming van woningen.
De heer Huurman merkte vervolgens
nog eens op, dat de thans geldende pre
mieregeling zeer sterk gericht is op de
bevordering van de bouw van goedkope
woningen. Het aantal premie-aanvragen
voor de bouw van goedkopere woningen
is zo bijzonder groot, dat de minister
totnutoe uitsluitend in deze categorie
heeft toegewezen en aanvragen in de
duurdere categorieën maar opzij gelegd
heeft. De minister heeft dus gezien het
aantal ontvangen aanvragen aanleiding
gevonden bepaalde kranen dicht te
draaien. Maar dit afremmen is volgens
de heer Huurman volkomen in strijd met
de opzet en de bedoeling van de nieuwe
premieregeling, n.l. de voorziening in de
woningbehoefte zoveel mogelijk terug
te brengen bij het particulier initiatief.
De van particuliere zijde getoonde be
langstelling en medewerking had ons
aldus spreker juist niets anders dan
belangrijke afremming van de woning-
wetbouw doen verwachten.
Bezwaren
De heer Huurman meende tenslotte te
moeten wijze op enkele bezwaren, die het
gevolg zjjn van het huidige toewijzings
beleid.
1. Een evenwichtige ontwikkeling van
diverse stedelijke uitbreidingen wordt
verstoord (hogere prijzen voor gunstige
gelegen gronden betekenen hogere
stichtingskosten dus een hogere cate
gorie; differentiatie is noodzakelijk, mede
om in de behoefte voor verschillende
gezinssamenstellingen te voorzien).
2. Het streven naar bezitsspreiding
wordt geremd.
3. Voor een bepaalde groep ingeze
tenen wordt niet gebouwd. (Namelijk de
groep salaristrekkenden en kleine mid
denstanders, die zelf geen woning kun
nen kopen. Nu de B- en C-categorieën
uitvallen zjjn zjj aangewezen op een
woning van de oude voorraad of op een
A-huurwoning beneden hun stand.)
4. Het is voor de particuliere bouw
ondernemer bjj het onzekere toewijzings
beleid niet mogelijk behoorlijk plannen
te maken.
Belangrijk akkoord over Indus-project dat
omvangrijker is dan Egypt es Assoeandam
Door bemiddeling en steun van de
Wereldbank zjjn India en Pakistan in
staat geweest een akkoord aan te gaan
over het gebruik van het water van de
Indus. De overeenkomst waarin het
akkoord is neergelegd zal op 19 septem
ber te Karatsji door premier Nehroe en
president Ajoeb Khan ondertekend wor
den.
De kwestie van het Indus-water is
vele jaren lang een van de grootste en
gevaarlijkste vraagstukken geweest in de
betrekkingen tussen India en Pakistan.
Enkele weken geleden heeft de Wereld
bank bereikt, dat Nehroe en Ajoeb Khan
de impasse, die reeds lang bestond door
braken. Toen het akkoord in beginsel
bereikt was, togen deskundigen voor de
Wereldbank aan het werk.
Het plan dat thans gereed is heeft een
looptijd van tien jaar en voorziet in de
bouw van twee grote dammen op
Pakistaans gebied in de Indus.
Een systeem van kanalen zal het
Elektrotechnische beurs
zet miljoen per dag om
(Van onze Amsterdamse redacteur)
De elektrotechnische beurs die gelijk
tijdig met de zich uitsluitend op het ter
rein der elektronica bewegende Firato in
Amsterdam wordt gehouden blijkt een
groot succes te zijn. Na twee dagen is de
omzet van de standhouders al groter ge
weest dan die van de gehele voorgaande
en eerste elektrotechnische beurs,
namelijk ruim 2 miljoen gulden.
De bezoekers zijn voor het merendeel
dezelfde die ook de Firato komen zien.
Opmerkelijk is de belangstelling van
overheidsorganen die zich in de Apollo-
hal op de hoogte komen stellen van
straatverlichting, aardingssystemen en
verlichting van gebouwen.
Zoals eerder gemeld is er een streven
onder de fabrikanten van elektrotech
nische artikelen om zich af te scheiden
van de jaarbeurs en in het nieuwe Rai-
gebouw te Amsterdam grote voorjaars
tentoonstellingen te houden.
Advertentie
Dit Is de titel van het nieuwe boek van
Dr. W. de Kok. Alles over zwangerschap,
geboorte, babyverzorging en kleuter
opvoeding. Dit waardevolle boek (184
pagina's in fraaie omslag) krijgt U ten
geschenke bij aanschaffing van een
BABYSET DE LUXE -4J
water van de drie oosteljjke armen
van de Indus naar het grondge
bied van India en daar te bouwen
irrigatiewerken leiden.
Een gebied van 12 miljoen hectare,
met een bevolking die iets groter is dan
die van Italië, zal bevloeid worden. Het
project is omvangryker dan dat van de
Assoeandam in Egypte.
De Verenigde Staten zullen, in schen
kingen en leningen, ongeveer 2 miljard
gulden beschikbaar stellen, terwjjl de
Wereldbank, Engeland, West-Duitsland.
Australië, Canada, Nieuw-Zeeland en
India en Pakistan zelf, gezamenlijk een
evengroot bedrag zullen bijdragen.
Nadat Nehroe en Ajoeb Khan overeen
stemming hadden bereikt over de eigen-
lyke verdeling van het Indus-water,
heeft de Wereldbank het technische
overleg gecoördineerd. Deskundigen van
de Bank hebben de overkoepelende over
eenkomst, die bekend zal worden onder
de naam „Het Indus-pact", dezer dagen
in Washington tot in details vastgesteld.
Als op 19 september de premier van
India en de president van Pakistan hun
handtekeningen hebben gezet is daarmee
het grootste irrigatieproject ter wereld
begonnen.
Oud-docente mej. dr.
Bouvy overleden
Op 66-jarige leeftijd is woensdag te
Wassenaar overleden mej. dr. J. M. C.
Bouvy, oud-docente in de Nederlandse
letterkunde aan de Leidse Universiteit.
Na een reeks van jaren in verschillende
functies aan de Leidse Universiteit ver
bonden te zyn geweest en ook haar
krachten te hebben gegeven aan het
Leids Universiteits Fonds werd zij in
1951 tot docente benoemd. Vorig jaar
nam zy by het bereiken van de 65-jarige
leeftijd als zodanig afscheid.
Mej. Bouvy werd op 21 oktober 1893
te Dordrecht geboren. In Leiden studeer
de zij Nederlandse letteren, waarin zij
in 1935 cum laude promoveerde op een
proefschrift over de werkwijze van mevr.
Bosboom Toussaint.
Zy heeft zeer belangrijk wetenschap
pelijk werk verricht in de tijd van haar
assistentschap bij prof. dr. A. Verwey.
Later was zij wetenschappelijk mede
werkster van prof. dr. P. N. van Eyck.
Mej. Bouvy heeft verschillende betrek
kingen bij het onderwijs bekleed en is
een tijd verbonden geweest aan het Ne
derlands informatiebureau te Holland
in Michigan (USA) en aan Hope College
aldaar.
Van haar hand zijn verscheidene pu-
blikaties verschenen.
De teraardebestelling van het stoffe
lijk overschot vindt morgen om 10.45 uur
plaats op de Algemene Begraafplaats aan
de Dubbeldamseweg in haar geboorte
plaats Dordrecht.
Nog geen spoor van de
Brittenburg
Naar wij uit welingelichte bron verne
men hebben de Amsterdamse onder
waterjagers, die nu al ruim een week
ter hoogte van de Watering in Katwyk
aan Zee aan het duiken zijn naar de
resten van de „Brittenburg" nog geen
enkel tastbaar resultaat geboekt.
Verslag schoolartsendienst Katwijk
Geen polio wel veel geelzucht
Verschenen is het jaarverslag over
1959 van de districtsschoolartsendienst
Katwijk, omvattende de gemeente Kat
wijk, Leidschendam, Valkenburg, Voor
schoten, Zoetermeer en Zoeterwoude. Dit
verslag is thans enigszins anders van
opzet dan in voorafgaande jaren, omdat
het is opgemaakt door de beide school
artsen, de doktoren P. Vermet en J. van
der Heul, die ieder afzonderlijk hun eigen
activiteiten belichten. Dokter Vermet
schrijft over zyn werkzaamheden aan de
Katwykse en enkele Voorschotense scho
len, terwyl dokter Van der Heul zich
bezighoudt met zyn ervaringen aan de
scholen in Leidschendam, Valkenburg,
Zoetermeer en Zoeterwoude en de overige
Voorschotense scholen.
Het verslagjaar is in alle opzichten
een goed jaar geweest, aldus constateert
dokter P. Vermet. In totaal waren in het
gehele district aangesloten 79 scholen
met in totaal 15.632 kinderen, tegen 75
scholen met 14.873 kinderen op 31 decem
ber 1958. Van het genoemde aantal ston
den 7746 kinderen onder behandeling
van dokter P. Vermet en 7886 onder be
handeling van dokter J. van der Heul.
Geen kinderverlamming
Evenals in de jaren 1957 en 1958 kwam
er in het verslagjaar geen enkel geval
van kinderverlamming voor, dit in tegen
stelling met 1956, toen er 41 gevallen
werden geconstateerd. Opvallend was
het hoge cyfer voor besmettelijke geel
zucht, waarby dan nog opgemerkt wordt
dat het cjjfer 37 slechts een klein ge
deelte van de werkelijk voorgekomen ge
vallen aangeeft.
In Voorschoten kwam het nogal veel
vuldig voor dat by schoolkinderen wrat
ten aan de voetzolen werden geconsta
teerd. Dit ongemak zou veroorzaakt zijn
doordat de leerlingen gymnastiek beoe
fenen op blote voeten.
Door dokter Vermet werd bij 962 kin-
deren van kleuterscholen en by 1864 kin- men.
deren van de lagere scholen een syste
matisch onderzoek verricht. De cijfers
van dokter Verheul waren 210 kinderen
van de kleuterscholen en 2554 van de
lagere scholen.
Verheugend wordt het genoemd dat in
de gemeente Katwijk een logopediste in
dienst is gekomen, die 95 kinderen met
spraakgebreken behandelde. Met waar
dering wordt voorts gesproken over de
totstandkoming van de schooltandver-
zorging in Katwijk.
Schoolmelk
Aan de schoolmelkverstrekking werd
in Katwijk deelgenomen door 4 lagere-,
4 kleuter- en 2 b.l.o.-scholen met in
totaal 1400 leerlingen en in Voorschoten
door 3 lagere scholen met in totaal 721
leerlingen.
Dokter Van der Heul gaat nog in op
de voedingstoestand van de kinderen en
is van mening dat deze voor de kleuters
en de leerlingen van de uJ.o- en mid
delbare scholen het gunstigst ligt. Overi
gens is er geen reden tot ongerustheid.
Verstandige, gevarieerde voeding wordt
aanbevolen. Er wordt op aangedrongen
de kinderen voldoende nachtrust te ge
ven.
In het gehele district werd op alle
scholen weer het tuberculose-onderzoek
verricht. Enkele gevallen van actieve
tuberculose werden opgespoord. Restaf-
wijkingen van poliomyelitis werden in 7
gevallen vastgesteld. Een toeneming van
dit aantal kan worden verwacht, wan
neer de slachtoffers van de epidemieën
van de laatste jaren leerplichtig zullen
worden.
Uitvoerig wordt stilgestaan bjj de toe
stand van de schoolgebouwen in het ge
hele district. Veel scholen werden ver
beterd of vernieuwd, terwijl er nog vele
vernieuwingen en verbeteringen op het
programma staan. De verlichting in de
nieuwe gebouwen is zeer gunstig te noe-
Verzeek aan de visserij om
uit te zien naar pijlmerken
De heer J. F. de Veen, een van de bio
logen van het Ryksinstituut voor Visse
rij-onderzoek te IJmuiden, heeft de
vraag gesteld: „Waar blyven onze ge
merkte schollen?" Hij doet dit in een
artikel in Visserij-Nieuws, het maand
blad van de directie der visseryen van
het departement van Landbouw, Vissery
en Voedselvoorziening. Het aanbrengen
van een merkteken, teneinde inzicht te
krygen in de verplaatsing van de vis en
ook over de invloed die de vissery op
de visstand uitoefent, vindt al sedert de
eeuwwisseling in de Noordzee plaats. Zo
langzamerhand zal, aldus de heer De
Veen, iedere visser wel eens een gemerk
te vis tegengekomen zyn. Vooral het
„knoopje" by de schol geniet grote be
kendheid. Intussen is het aantal merk-
typen toegenomen, meestal als aanpas
sing aan de vissoort waarvoor het wordt
gebruikt. Voorts is het merken uitge
breid tot een groter aantal vissoorten,
van haaien en roggen tot walvissen toe.
De verleden jaar op grote schaal be
gonnen merkerij van tong begint ni
reeds vruchten af te werpen, waarbij be
langwekkende resultaten worden verkre
gen.
Nog steeds worden vissen gemerkt,
meestal voor verschillende onderzoe
kingsdoeleinden. Zo zwemmen er op het
ogenblik meer dan tienduizend gemerk
te schollen in de zuidelijke Noordzee
rond. De door Engeland gemerkte schol
len bijv. worden bij het merken met een
preparaat ingespoten om na te gaan
welke factoren van invloed zijn op de
trek. Het Deense visserij-onderzoek
merkt jaarlijks een aanzienlijke hoeveel
heid schol en Nederland is hier de vo
rige winter mee begonnen.
Bij het Nederlandse onderzoek kwam
de wenselijkheid naar voren de schol op
de paaigronden, dus in de koudste win
termaanden te merken. In tegenstelling
tot de gangbare opvatting bleek de paai-
schol het merken wel goed te doorstaan,
mits aan boord van het vissery-onder
zoekingsvaartuig de nodige voorzorgen
werden getroffen, waarby blootstelling
aan lage luchttemperaturen zoveel mo-
gelyk vermeden werd. Zelfs bij wind
kracht 6 tot 7 konden dan zonder veel
moeiiykheden nog groter aantallen
schollen worden gemerkt.
Hoewel er na deze merkery pas een
drietal maanden verstreken is, geven de
terugmeldingen toch reeds enig Inzicht
in de gedragingen van de schol. De met
het „knoopje" gemerkte schol blykt in
de Duitse Bocht over het algemeen in
noordwestelyke richting van de paai-
plaats weg te trekken. De schollen van
het Diepwaterkanaal (tussen de Hol
landse en Britse kust) trekken echter
overwegend in noordeiyke tot noordoos-
teiyke richting na afloop van het paai-
seizoen. Opvallend zyn de grote afstan
den. die afgelegd worden. Dit is niet zo
verwonderiyk. omdat de belangrijkste
trek van de schol Juist vlak voor en vlak
na het paaien plaats vindt.
De in de winter op de paaigronden
aanwezige grote schollen verdwynen
voor het merendeel uit de gebieden, waar
de Nederlandse kottervloot doorgaans
opereert. Men vindt ze later verspreid
terug in de buurt van de Engelse kusf.
de Doggersbank en andere verder gele
gen gebieden.
Een moeiiykheid by de kwantitatieve
bestudering van de terugmeldingen is
juist 't feit. dat de vissersvloot zich vaak
op slechts enkele visgronden concen
treert. Waar veel schepen vissen heeft
een gemerkte schol immers veel meer
kans om gevangen te worden dan op
plaatsen, waar nauweiyks vissery wordt
bedreven.
Zo kan het denkbaar zyn, dat de waar
genomen noordoostelijke trek van de
zuidschol maar schyn is en dat er zich
wel degelijk tal van gemerkte schollen
op de moeilijk bevisbare gronden zuide-
lyk van de iyn Hoek van HollandHar
wich bevinden, die echter onopgemerkt
blyven, omdat daar nauweiyks wordt ge
vist. Bij het merken van de merkresul-
taten moeten dus steeds de bewegingen
van de vissersvloot ln de gaten gehouden
worden.
By 't merken van paaischol is ernaar
gestreefd evenveel ..knoopjes" als „lin
tjes" (gele plastic pijlmerkjes) uit te zet
ten. Het aantal teruggevangen „lintjes"-
schollen is totnutoe wat tegengevallen.
Van de „knoopjes'-schollen kwam 13%
binnen drie maanden terug, van de lin
tjes-schol slechts 6%.
Het is denkbaar, aldus de heer De
Veen, dat de lintjes op de een of andere
manier losraken of wellicht door andere
vissen worden afgebeten. Uit de ervarin
gen met tong en uit aquariumproeven
blykt echter, dat dit waarschijniyk
slechts zelden zal voorkomen.
Gelyktydig met het merken van de
paaischol werden ook tongen van knoop
jes en lintjes voorzien. Voor deze tong
beloopt het terugmeldingspercentage res-
pectievelyk 5,8% en 4,6%. Het verschil
tussen beide merken is hier dus veel
minder groot. Dat de knoopjes zowel voor
schol als voor tong een hoger percentace
vertonen zou zyn verklaring kunnen
vinden in het feit, dat ook kleinere ge
merkte schollen en tongen met hun
„knoopje" in het net kunnen blyven ha
ken. Verscheidene malen zyn losse
knoopjes in de mazen van een net ge
vonden en op de vismarkt vindt men
wel eens tongen met typisch verse ver
wondingen, daar waar een „knoopje" ge
zeten heeft, dat by de worsteling in het
net uitgescheurd is.
Tong wordt aan boord extra goed ver
zorgd en gaat stuk voor stuk door de
handen by het strippen, later bij het
sorteren. Hierbij heeft een „lintje" een
goede kans om te worden opgemerkt. By
de schol is dit anders. Het geringe te
rugmeldingspercentage van de „lintjes"-
schol is stellig voor het grootste deel te
wyten aan de minder zorgvuldige be
handeling aan boord en aan het nog
6teeds te weinig bekend zyn van 't plas
tic pylmerk. „Lintjes"-schollen zullen er
volgens de heer De Veen wel degeiyk
meer gevangen zyn. maar vele blyven
stellig onopgemerkt, ook later in de vis-
hal en de vishandel. Vandaar dat hy een
extra beroep doet op ieder, die in het
visserijbedrijf werkzaam is, om hierop
byzonder attent te zyn. In verschillende
opzichten is dit merktype beter geschikt
en minder hinderiyk voor de schol dan
het vanouds beproefde „knoopje".
Kerkelijk Leven
NED. HERV. KERK
Beroepen te Fins ter wol de O. D. vaa
Beroepei
Goeveraen
te Mfjnsheerenland.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Exmorra-Alllngawler en te
Tzum t Vergeer, kand. te Woerden,
