GOLDEN FICTION
KANS VAN TSJOMBE WERD IN
KORTE TIJD VEEL GUNSTIGER
Robert Cook wil terug
naar Engeland
Loemoenibas centralistische doordrijverij is
hachelijkmaar ook stam-ivezen heeft bezwaren
Provinciale autonomie binnen
de grondwet als oplossing
Onder ons gezegd:
toch maar liever
Justitie beslist morgen over
de teruggave van het paspoort
Opgericht 1 maart 1860
Maandag 29 augustus 1960
Vierde blad no. 30137
(Van onzp reisredacteur, W. L. Brugsma)
Afrika's grootste legpuzzel heet Kongo, de stukjes zijn 152 verschil-
ende stammen, die 39 verschillende talen spreken. Maar de man, die
ich geroepen acht ze bij elkaar te houden, Loemoemba, heeft voorlopig
Ie grootste moeite te voorkomen dat ze gelijk vlooien van de tafel van
ajn Kongolese eenheidsstaat springen. Katanga, het rijkste stuk, heeft
lat al gedaan en V.N.-soldaten verhinderen Loemoemba om het met
eweld terug te halen. Gescheiden door een haag van blauwe helmen
(aren Loemoemba en Moise Tsjombe elkaar nu aan en de wereld
egint partij te kiezen. Op het stuk van de persoonlijke aantrekkelijk-
eid haalt Tsjombe, vooral in Westelijke ogen, een ruime puntenover-
rinning: hij is een beleefde zwarte heer, die altijd lacht, anti-communis-
sch is en bereid blijkt grote Westelijke zakelijke belangen te garan-
eren. Tegenover de wild doorslaande, onverkwikkelijke Loemoemba,
oor wie ook de redelijke Afrikanen zich al beginnen te generen, rijst
r van Tsjombe een rozig beeld van een democratische held, die
nvervaard de vrijheid van „zijn" Katanga verdedigt tegen de „com-
lomstische geïnspireerde, sinistere dictator Loemoemba".
middels voorbijstreefde, zag zijn kans:
hij hergroepeerde zijn Baloeba in een
stamprovincie (die rijke diamantmijnen
bezit) en sloot zich bij Tsjombe aan.
Dat zijn Baloeba-broeders uit Katanga
moord en brand schreeuwen, deert hem
niet zolang hij Loemoemba maar voor
de voeten kan lopen.
Wat doet de Abako?
Men ziet tot welke bijzondere verwik
kelingen het Afrikaanse tribalisme kan
leiden. De vraag of het in Kongo over
het centralisme kan triomferen, kan
overigens alleen beantwoord worden
door Kongo's sterkste stam, de Bakongo,
hecht georganiseerd in de Abako-partij,
waarvan voorzitter Kasavoeboe tevens
president van Kongo is. Tsjombe heeft
het doen voorkomen alsof Abako-leiders
met hem onderhandelen. In werkelijk
heid zijn het totnutoe slechts een paar
jongelieden van de Jabako, de jeugdbe
weging van de Abako. onder leiding van
Gilbert Pongo. De leiding van de Abako
houdt zich tot op heden (en dat kan
morgen veranderen) van separatistische
activiteit verre. Hij gelastte twee weken
geleden zonder enig morren een Aba-
ko-congres af. Als de Abako, die het ge
bied van Neder-Kongo, de helft van
Leopoldville en daarmee Kongo's hoofd-
Velerlei factoren
Maar zo eenvoudig liggen de zaken in
frika helaas niet. Met Westelijke ideo-
igieën als criteria bereikt men de kern
an dit Afrikaanse probleem nooit. Het
gt op een heel ander vlak, dat van het
Jbalisme, het Afrikaanse stam-wezen,
at in de schoksgewijze overgang naar
onafhankelijkheid in Afrika diepe
rises veroorzaakt. Het is de overal in
frika opduikende tegenstelling tussen
lbalisme en centralisme: wie moeten
onafhankelijk worden, de hechte or-
inische eenheden van de stammen,
e echter in te kleine gebieden wonen
de grote gebieden, de voormalige min
meer willekeurig tot stand gekomen
lokken kolonie, waarin stammen wo
rn die elkaar vreemd zijn en tegenge-
1de belangen en sociale structuur heb-
n (in Kongo leven de Bakongo onder
m matriarchaat, de Banggala onder
patriarchaal stelsel)? Moet het
euwe Afrika versplinterd worden in
Mnmenstaatjes of moeten de oude ko-
niën tot nieuwe nationale eenheden
srsmeed worden? Natuurlijk is er een
Tde mogelijkheid: het federalisme,
st de stammen op vrijwillige wijze bij-
nhoudt.
Er zijn nog andere factoren. Het even-
ms typisch-Afrikaanse van de per-
onlijke strijd om de macht bijv. een
ibaal trekje alweer: de Afrikaanse ge-
leenschap zoekt een sterke leider als
slfbescherming in primitieve en ge-
iarlijke levensomstandigheden. Er zijn
ok minder Afrikaanse complicaties: de
Jormalige kolonisator de zich altijd
eeft beroepen op de eenheid die hij
needde, op de ,Pax Belgica', profiteert
iq de regionale en tribale conflicten
n zijn belangen te redden en kiest
larbij uiteraard partij voor de rijkste
ovineie. Ziedaar enkele achtergronden
ui een Afrikaans conflict.
De krachtsverhoudingen
Hoe liggen de krachtsverhoudingen ln
Kongolese praktijk? Tsjombe voor
lens kansen men drie weken geleden
cg geen dubbeltje behoefde te geven.
Beft terrein gewonnen. Loemoemba
Beft zijn forceren van de Katangese
ifestie zien mislukken, omdat Ham-
Arskjöld concessies aan Tsjombe heeft
ld aan. „Mr. H", die aanvankelijk in
lte onvoorwaardelijke capitulatie van
ijombe eiste, werd gehandicapt door
et VN-principe .nooit schieten". Nu
left Tsjombe in feite een politieke
atus quo onder VN-bescherming ver
lorven. Hij wint daarmee tijd voor een
ging om alle andere middelpuntvlie-
fcnde krachten in Kongo in een anti-
oemoemba coalitie te bundelen, die zou
oeten streven naar een Kongolese con-
Meratie.
Hoe sterk is die coalitie? Minder
erk in leder geval dan de juichende
ttimuniqués uit Elisabethville doen
ermoeden. Ten eerste is Tsjombe's in-
me positie in Katanga niet onomstre-
Ironisch genoeg treedt de tribalist
sjombe in Katanga zelf als een soort
sntralist op.
Ingewikkelde zaak
[Tsjombe is lid van de koninklijke fa-
lilie van de Loenda, die met andere
stammen de Conakat vormt, een partij
die voornamelijk ten doel heeft de zelf
bescherming tegenover de numeriek
minder talrijke, maar sociaal-econo
misch veel verder geëvolueerde Baloeba,
een ijverige migrantenstam, die door de
Belgen als arbeiders naar de provincies
Kasai en Katanga zijn gebracht. De Ba
loeba verdedigen in de Baloebakat hun
stambelangen door steun te zoeken bij
Loemoemba en wederaansluiting bij
Kongo te eisen.
Tsjombes Conakat versterkt zijn nu
merieke meerderheid met krachtig in
grijpen om de Baloeba in de Katan^e
afzondering en daarmee in een blijven
de minderheidspositie te dwingen. Dat
tribale belangen over tribale loyaliteit
kunnen triomferen, bewijst een andere
bondgenoot van Tsjombe, de Baloeba-
leider uit de Kasai. Albert Kalonji, die
de onafhankelijke Mijnprovincie in
zuid-Kasai proclameerde.
De Baloeba in de Kasai zijn al sinds
lang in bloedige strijd met de oorspron
kelijke bewoners van die provincie, de
Loeloea. gewikkeld. Om zich aan die
nachtmerrie te onttrekken, zijn zij de
afgelopen weken naar het zuiden ge
migreerd. Kalonji, een persoonlijke
doodsvijand van Loemoemba. met wie
hij eens samen de Nationale Kongolese
Beweging stichtte, maar die hem in-
Anti-tribalisme is ook het thema
van Sekoe Toeré: een Guinese ad
viseur spreekt Kongolezen op straat
toe: „Moderniseer Afrika, maak
een eind aan de stamtwisten, streef
naar een verenigd zwart continent".
stad en tot de zee beheerst, zich bij de
Tsjombe-coalitie aansluit, is Loemoemba
verloren. Zal hij het doen? De Abako
zijn snel geïntimideerd, de Abako-partij
heeft een bijzonder sterk gevoel voor
hiërarchieke orde. Tot op heden was de
Abako-leiding niet bereid om Loe-
moemba's intimidatie en zijn pogingen
om een persoonlijke dictatuur in te stel
len, met een breuk te beantwoorden. De
Abako wenst langs legale en democra
tische weg te blijven ijveren voor grote
provinciale autonomie. Hoe groot haar
geduld zal zijn. is een open vraag.
Zo liggen de kaarten en Loemoemba
zal snel moeten beslissen. Als hij, zich
sterk wanend met de steun van de ge
wapende macht, het keurslijf van het
centralisme te sterk aantrekt, komt het
tot barsten. De wijze oplossing ligt in
j het midden, de president van de Senaat, i
I Joseph Ileo, heeft haar aangeduid: „her.
groepering van de elkaar vijandig ge-
EEN LAURENS PRODUCT A 20 STUKS 95 CENT
Schilderijendiefstal blijft mysterieus
Men kan „er geen nagel tussen krijgen"
(Van onze Amsterdamse correspondent)
Robert Cook, de man die dinsdag j.l. bij de Amsterdamse politie
aangifte heeft gedaan van de diefstal van vier schilderijen met een
gezamenlijke waarde van ruim een half miljoen gulden, heeft de leider
van het onderzoek, hoofdinspecteur H. Postma, gistermorgen laten
weten, dat hij van plan is naar Engeland terug te keren.
De schilderijendiefstal is niet alleen de grootste sinds de oorlog, maar
ook de meest mysterieuze zaak waarmee de Amsterdamse recherche
sindsdien is geconfronteerd: de „zaak-Cook" heeft tot dusver geen
enkel spoor opgeleverd en hoewel velerlei geruchten circuleren, die de
betrouwbaarheid van de jonge Cook in twijfel trekken kunnen de
rechercheurs zoals zij plegen uit te drukken „er geen nagel achter
krijgen".
Hoofdinspecteur Postma heeft Cook
meegedeeld dat hij de gehele maandag
wil besteden aan een diepgaand verhoor
waarin alle verklaringen van Cook even
als met zijn beide vrienden John Scara-
manca en Mark Sykes is gebeurd, uitge
breid op schrift worden gesteld.
Morgen zal de hoofdinspecteur de re
sultaten van dit verhoor bespreken met
de officier van Justitie, mr. W. Tonckens
die aan de hand hiervan zal beslissen of
er al dan niet een vervolging tegen Cook
zal worden ingesteld welke vervolging
uitsluitend kan zijn gebaseerd op mede
plichtigheid aan de inbraak of zo de
inbraak in scène zou zijn gezet op het
doen van valse aangifte. Desgevraagd
verklaarde de heer Postma ons dat er
thans nog geen enkel feit is geconsta
teerd dat in de richting van dergelijke
overtredingen wijst. De kans is dus groot
dat Cook zijn paspoort morgen terug
krijgt en dat woensdagmórgen bij zijn
vertrek naar Engeland deze schilderijen
affaire een archiefstuk is geworden in af-
zinde stammen, die nu gedwongen sa
menleven, in nieuwe provincies. Grote
autonomie voor dit groter aantal pro
vincies binnen de Kongolese republiek
in de definitieve grondwet". Inderdaad
kan dit probleem alleen op deze wijze
tot een oplossing worden gebracht-
wachting van het feit dat de doeken er
gens worden gesignaleerd.
Een voor de hand liggende vraag van
de hoofdinspecteur was: „Waarom wenst
u naar Engeland terug te keren? U hebt
de flat in de Sloestraat immers tegen
een huurprijs van f 2800 voor twee maan
den gehuurd?"
Antwoord van Cook: „Ik had het huis
gemakshalve voor twee maanden ge
huurd, maar ik wist eigenlijk tevoren al
dat ik na korte tijd tijdelijk of voorgoed
naar Londen zou terugkeren. Gezien de
publikaties over deze zaak in de Britse
pers voel ik er behoefte aan mijn rela
ties te spreken."
Waarom aarzelt Scotland
Yard
Gistermiddag ledigde Robert Cook in
gezelschap van twee Britse Journalisten
in hotel Kransnapolsky een fles cham
pagne en opperde na enkele glazen het
idee dat hij beter niet tot woensdag kon
wachten. Hij meende dat de politie geen
enkel recht heeft zyn paspoort langer
vast te houden en zei het niet onmoge
lijk te achten dat hij de volgende dag
(dus vandaag) dit document zou op
eisen om Nederland onmiddellijk te kun
nen verlaten. Hoofdinspecteur Postma
die gisteravond laat van deze uitlating
op de hoogte kwam, zei dat hij zich met
de officier van Justitie zou verstaan als
hem een dergelijk verzoek zou bereiken.
De hoofdinspecteur zei echter dat Cook
volledig akkoord was gegaan met het
voorstel eventueel eerst woensdag te ver
trekken om het verhoor en het beraad
van de officier mogelijk te maken.
Hoofdinspecteur Postma gaf gister
avond de indruk het raadselachtig te
vinden dat hij nog steeds geen antwoord
heeft gekregen op enkele vragen welke
hij dinsdagmorgen via Interpol aan
„Laten wij het staatshoofd en de
premier steunen", zeggen de span
doeken in een demonstratie van de
Afrikaanse Volksjeugd"de ju
niores van de socialistische volks
partij, Kongo's enige partij op po-
litiek-ideologische grondslag. Het
was een demonstratie tegen het tri
balisme van dertig manifestanten,
beschermd door zestig politieman
nen
Een vechtpartij als
gevolg van staking
(Van onze Rotterdamse correspondent)
Bij het in aanbouw zijnde fabrieks
complex van de Amerikaanse orlonmij
Du Pont de Nemours is het zaterdag tot
een hevig handgemeen gekomen tussen
een metaalarbeider, een Schotse opzich.
ter en de Amerikaanse toezichthouder,
d« heer Wilson. De Schot liep 'n bloed
neus op, de heer Wilson werd tegen zijn
benen getrapt.
De metaalarbeider is onmiddellijk
ontslagen en door de veiligheidsdienst
van het bedrijf buiten het terrein gezet.
Het handgemeen was gevolg van de
woensdag en donderdag gehouden wilde
staking door 90 metaalarbeiders. De
vakbonden hadden hen donderdagmor
gen gemaand aan het werk te gaan en
zaterdag wilde een van de stakingslei
ders de uitslag van de besprekingen, die
tussen vakbonden en directie waren ge
voerd. op een publikatiebord hangen.
De directie gaf de veiligheidsdienst toen
opdracht het papier te verwijderen,
waarop de metaalarbeider zo woest
werd. dat hij de Schotse baas en de heer
Wilson te lijf ging. De metaalarbeiders
hebben nu plannen het werk te verla
ten „zodra zij een baas kunnen vinden,
waarbij de arbeèl— mwuw ilsn honderd
procent zijn".
Meisje in kosthuis
na ruzie gedood
(Van onze Zwolse correspondent)
De klap, die een 26-jarige montage
arbeider zijn 20-jarige vriendin vrijdag
avond op haar kamer in Zwolle gaf,
heeft fatale gevolgen gehad. Het meisje
is dood.
Het drama heeft zich voltrokken in
een kosthuis, waar de man en het
meisje, beiden afkomstig uit Rotterdam,
tijdelijk woonden.
In het kosthuis was een feestje ge
vierd, waarbij zowel de man als het
meisje iets gedronken hadden.
Om kwart over elf ging het meisje
naar boven naar haar kamer. Kort
daarna ging ook de montage-arbeider
naar zijn, op dezelfde verdieping gelegen
kamer. De beneden achtergebleven men
sen hebben hem en het meisje samen
horen praten. Op zeker moment riep de
arbeider een van de medebewoners en
zei: „Er is iets met Annie".
Deze door de politie gehoorde getuige
heeft verklaard, dat het meisje, toen hij
de kamer binnenkwam gekleed op bed
lag. Een snel gewaarschuwde dokter con
stateerde, dat zij dood was.
De Rotterdammer die zich 's nachts
bij de politie heeft gemeld werkte in
Zwolle als montage-arbeider. Het meisje
was hem tegen de zin van haar ouders
naar Zwolle gevolgd. Zoekend naar een
betrekking werkte zij zolang in de huis
houding van het kosthuis. De Rotter
dammer is gescheiden van zijn eerste
vrouw. Naar de politie vermoedt is het
meisje jaloers geweest en er is daardoor
onenigheid ontstaan tussen haar en de
man. Het meisje heeft plannen gehad
naar haar ouderlijk huis terug te keren.
Toen de montage-arbeider haar in haar
kamer hoorde inpakken is hij er heen
gegaan om haar tegen te houden. Daar
is vermoedelijk een worsteling ontstaan,
waarin hij het meisje de fatale klap
heeft gegeven. Op het lichaam heeft de
politie geen verdere sporen van geweld
kunnen vinden.
Uit de statistiek van het kleuter
onderwijs en van de voorziening ln de
behoefte aan kleuterleidsters 1959/'60 van
het Centraal Bureau voor de Statistiek
blijkt, dat het aantal leerlingen bij het
kleuteronderwijs steeg van 372.800 tot
384.200. Het aantal scholen en leidsters
nam eveens toe en wel met resp. 150 en
405. De belangstelling voor de opleiding
tot kleuterleidsters bltlft afnemen.
Scotland Yard heeft voorgelegd. Hij
vroeg o.a. nadere gegevens over Cook en
diens beide vrienden, over miss Brockle-
hurst, het meisje dat voor Cook enkele
contacten met Amsteramse kunsthande
laren heeft gelegd en over de schatrijke
eigenaar van de schilderijen Leapman.
Voorts wilde hij bijzonderheden weten
over de wijze waarop de verzekering tot
stand is gebracht en over de herkomst
van de doeken. Later in de week heeft
hij Interpol verzocht spoed te betrach
ten met deze inlichtingen.
Aarzelde Scotland Yard omdat het
hier zonder uitzondering personen uit
zeer vooraanstaande kringen betreft?
De heer Postma wilde zijn vermoedens
niet uitspreken, maar betreurde het dat
de recherche nu genoodzaakt is geweest
haar dossiers op te bouwen met inlich
tingen die Engelse kranten hebben ge
geven.
De heer William Buckham van het
Londense opsporingsbureau „Toplis and
Harding", die door de verzekeringsmaat
schappij "Fine art and general insuran
ce Cy." naar Amsterdam was gestuurd
om verslag uit te brengen over de ver
dwijning van de schilderijen heeft in
middels contact gezocht met de politie.
Hi) zal in de loop van vandaag rapport
uitbrengen aan de directie van de ver
zekeringsmaatschappij, die aan de hand
hiervan zal beslissen of al dan niet tot
uitkering van het verzekerde bedrag zal
worden overgegaan.
Grensplaats was
Wernhout
Na dagenlang speurwerk waarbij de
rechercheurs in gezelschap van Robert
Cook bijna 1000 km per auto hebben af
gelegd langs de grensposten Is eindelijk
de plaats ontdekt waar de op dit punt
vergeetachtige Cook tien dagen geleden
met zRn luxueuze auto ons land is bin
nengekomen. Het bleek Wernhout te zjjn
en confrontatie met het douane-perso
neel heeft aan het licht gebracht welke
twee douane-beambten Cook in de nacht
van 18 op 19 augustus hebben gecontro
leerd. Zij verklaarden, dat Cook op de
vraag of hij iets had aan te geven, wees
op een bruin papieren pak op de achter
bank van de auto en had gezegd dat het
schilderijen waren. Hjj toonde de En
gelse uitvoervergunning en de verzeke
ringspapieren en mocht daarna door
rijden. De douaniers hebben de schilde
rijen echter niet gezien. Nu deze ambte
naren bekend zijn zal de douane-recher
che nader onderzoeken in hoeverre deze
gang van zaken douane-technisch Juist
is geweest.
