ROTTERDAMS INITIATIEF BEHOUDT DE
AARDOLIE-TRANSITOHANDEL VOOR ONS
BESLOOT VIERDE
SEIZOEN
THEATER DER
NATIES99
OPENING EUROPOORT EIND 1960 VERWACHT
Onderzoek naar mammoethaven in volle gang
REVOLUTIONAIRE ONTWIKKELING
Spel van Daniël: Amerikaanse
reconstructie middeleeuws drama
Een kijkje op de nieuwe haven Europoort met op de achtergrond
de olietanks op het Sheli-terrein.
Er wordt een heroïsche roman geschreven!
(Van onze reportageredacteur)
Tegen het eind van dit jaar hoopt men de eerste 70.000 tons tan
kers in de haven van Europoort op de kop van het eiland Rozenburg
te kunnen ontvangen. Op dat moment zal het ambitieuze doel van
de Maasstad werkelijkheid zijn geworden met het weggraven van de
laatste kubieke meters grond (in totaal wordt hier een hoeveelheid
van 34 miljoen kubieke meter verplaatst), die thans nog haven en
waterwegmonding van elkaar scheidt. Olie- en ertstankers alsmede
schepen voor het vervoer van andere soorten massagoed van totnu-
toe voor ons land ongekende afmetingen zullen van het begin van
1961 af in staat zijn hun lading in deze Rotterdamse voorpost te
komen lossen. Vooral op het gebied van de aardolie-invoer is daar
mee voor Nederland een belangrijke transitohandel behouden geble
ven, want zonder dit van grote durf getuigende initiatief en de daar
uit voortgevloeide aanleg van de op 27 juni j.l. officieel in gebruik
gestelde pijpleiding Botlek (straks Europoort) Roergebied, was
Rotterdam niet veel anders dan het nakijken i.e. van het Noordduitse
Wilhelmshaven, overgebleven.
Brielse Maas werpt men een waterke
ring op, die aaai alle moderne eisen
voldoet.
,Wat we 'hier doen is eigenlijk vol
komen in strijd met de grote lijn, die
door de Nederlandse waterbouwkunde
loopt", verklaart ons tijdens een inter
view de toezichthouder op de gang
van zaken aan het Europoort-project,
ir. F. J. N. Pik, werkzaam bij de dienst
voor Openbare Werken te Rotterdam.
„Het is toch de bedoeling dat de ge
hele kustlijn zo veel mogelijk wordt
verkort, maar op Rozenburg geschiedt
met de aanleg van deze haven juist
het tegenovergestelde". Vandaar dan
ook de machtige waterkering (5.50 m.
N.A.P.) die Europoort van het ach
terland scheidt en geheel volgens de
voorschriften van Rijkswaterstaat
wordit opgeworpen.
Verkeersaders
Het zou ons te ver voeren alle tech
nische manipulaties met het k an al en-
net in dit gebied uiteen te zetten. Zij
volstaan met de vermelding van de
uitbreiding van het Hartelkanaal
langs de Brielse Maas welke im
mers voor de recreatie gereserveerd
dient te blijven! waardoor de bin
nenscheepvaart van de Oude Maas
naar de speciaal voor haar bestemde
en van de grote bekkens afgesloten
haven van Europoort zal worden ge
leid. Dat daarbij een deel van de
Brielse Maas Hartelkanaal en een stuk
van Voome Brielse Maas wordt is een
zaak waarop de technische experts
bijna achteloos de aandacht vestigen.
Het huidige spuikanaal door Ro
zenburg, van waaruit op 13 septem
ber 1958 met het graven van de
nieuwe haven werd begonnen, wordt
gedempt daar het voor de uitbrei
ding van Europoort in de toekomst
een sta-in-de-weg zou betekenen.
Het gevolg daarvan is weer de nood
zakelijkheid van de bouw van een
Machtige
waterkering
Gedurende de zomermaanden is het
voor belangstellende bezoekers van het
Europoortgebied, die niet met een
eigen vervoermiddel van Rotterdam
over Rozenburg naar de kust kunnen
rijden, mogelijk gebruik te maken
van de kleine veerboot, welke de dienst
onderhoudt tussen Hoek van Holland
en de duinen van de zuidelijke Water
wegoever. Men landt dan ongeveer op
de plaats waar straks de nieuwe ha
venmond wordt opengebroken, plaats
die daardoor direct tot de verbeelding
weet te spreken. Het zal dan ook niet
meer zo lang duren of de meer land
inwaarts gebouwde aanlegsteiger moet
voor de veerdienst in gebruik worden
finomen, waarmee haar betekenis voor
e natuurliefhebbers, die nog een
glimp van het tot de ondergang ge
doemde reservaat De Beer wensen op
te vangen, tot een minimum zal zijn
teruggebracht. Al zullen de zeldzame
vogelsoorten, die hier hun broedplaat
sen hadden, tezamen met de typische,
voor een stedeling haast mystieke,
sfeer een dergelijk gebied eigen, straks
geheel zijn verdwenen, daarmee willen
wij niet zeggen dat de kop van Rozen
burg daarna de aandacht niet meer
zou kunnen boeien. Want op het Euro
poort-project, misschien nog meer dan
bij onze bezoeken aan de zuidelijker
gelegen Deltawerken, drong de ge
dachte zich bij ons op dat voor de
Nederlandse waterbouwkundige inge
nieurs de vraagstukken van hun vak
niet moeilijker zijn op te lossen dan
de problemen, waarvoor een kind zich
ziet gesteld dat uit zijn blokkendoos
een bouwwerk wil doen verrijzen. Im
mers, hier haalt men een kanaal weg
en daar graaft men er een bij. aan de
Waterwegzijde opent men een be
staande dijk en aan de kant van de
sluis in de ongeveer tien jaar oude
afdamming van de Brielse Maas
monding. Weg- en spoorwegverbin
dingen alsmede de reeds genoemde
oliepijpleiding zullen naast het Har
telkanaal de verkeersaders worden,
waardoor Europoort in staat wordt
gesteld uit te groeien tot een levend
organisme van het enorme Euro-
markt-lichaam.
Gigantische
43.000 ton-tanks
Het ligt in de bedoeling niet alleen
grondstoffen naar het achterland te
brengen, maar ook z.g. halffabrikaten
e:i volledig afgewerkte prodiukten. In
deze gedaohtengang is dan ook de
bouw opgenomen van opslagplaatsen
voor kolen en erts van staalfabrieken
en hoogovens, waarover zoals bekend
nog moeizame besprekingen tussen de
betrokken partijen o.a. de Staal-
studie-stiohting en de Hoogovens te
IJmuiden zich voortslepen.
Door de bijzondere importheffingen
van de Westduitse regering is de tran
sito van kolen via Rotterdam naar hét
Roergebied bijzonder sterk afgenomen,
zodat mede daardoor het zwaartepunt
van Europoort vooral in de aardolie-
en erts-overslag zal komen te liggen.
Deze ontwikkeling wordt onderstreept
door de bouw van gigantische 40.000 en
straks zelfs 43.000 tons tanks op de
Shell-terreinen aan de zuidzijde van
het havenbekken.
In 1964....
Reeds bij de eerste bekendmaking
van de plannen voor het Europoort
project werd de mogelijkheid open
gehouden van de aanleg in een
volgend stadium van een geheel
nieuwe haven voor mammoet-tan
kers .schepen van 100.000 en mis
schien nog meer ton. In ons gesprek
met ir. Pik werd daarbij duidelijk
dat deze plannen zeker niet van de
baan zijn maar integendeel nog meer
tot een noodzakelijkheid zijn uitge
groeid.
Over een aantal jaren men
spreekt van 1964 zal een derge
lijke enorme accommodatie aanwezig
moeten zijn, wil de Maasstad
haar ruime voorsprong behouden,
die zij zich door haar opvallende
moed en vooruitstrevendheid heeft
weten te verwerven. Op dit moment
zou men zelfs kunnen zeggen dat de
„geboorte der moderne mammoets"
afhankelijk is van de bouw van de
havens, waar deze reuzen hun an
kers kupnen laten vallen, hetgeen
nog meer de wenselijkheid onder
streept tot de eersten op dit gebied
te kunnen behoren.
Vorm is punt van
onderzoek
Staat dus de verwezen!ijkimg van een
nog grotere (of beter diepere) Euro
poort op vrij korte termijn praktisch
vast, de vorm, waarin zij zal worden
gegoten ds nog een punt van voortdu
rend overleg en onderzoek.
„Het is haast wel zeker dat de eer
ste ontwerpen met een monding
in het huidige reservaat De Beer
niet zullen worden aangehouden",
merkt de heer Pik hierover op. ,,Het
is niet uitgesloten dat er iets uit de
bus zal komen, zoals in IJmuiden is
gerealiseerd: een monding, die zich
splitst in twee doorgangen, in dit ge
val noordelijk de Waterweg naar Rot
terdam, zuidelijk Europoort. De moei
lijkheden met zandaanslibbingen en
kruisend scheepvaartverkeer, die als
ernstige bezwaren aan het voorlopige
project kleven, zullen dan waarschijn
lijk kunnen worden ondervangen" Bij
Hoek van Holland gaan namelijk per
week ongeveer 1000 schepen de Water-
wegmond in en uit. Binnenkomend
moeten zij gebruik maken van de
noordelijke vaargeul, hetgeen voor de
„Europoorttankers", die direct weer
naar het zuiden moeten afbuigen, ex
tra moeilijkheden op gaat leveren. -
Het onderzoek naar de mogelijk
heden en de vraagstukken verbon
den aan een mammoet-haven is dus
in volle gang. In het Waterloopkun
dig Laboratorium in de Noord-oost
polder, de Voorst, aan de hand van
een natuurgetrouwe weergaven van
de omstandigheden rond Europoort
wordt thans nagegaan op welke wijze
een nieuwe spannende en altijd
lezenswaardigebladzijde kan wor
den toegevoegd aan de heroïsche
roman, waarvan de eerste woorden
door een Nederlandse waterbouw
kunstenaar in een grijs verleden
werden opgetekend.
Een in aanbouw zijnde pier, waaraan straks twee tankers tegelijk
aan iedere zijde een gemeerd zullen kunnen liggen. Geweldige due-
dalven dragen er zorg voor dat de kracht van het schip niet door de
pier zal hoeven te worden opgevangen.
Na het drietal Delta-verhalen publiceren wij hiernaast het laatste
artikel van onze reportageredacteur over de geweldige waterbouwkun
dige omwenteling die zuid-ivest-Nederland momenteel beleeft. Gaat het
er rond de Zeeuwse en Zuidhollandse eilanden om de zee zijn wapens
uit de handen te slaan, het machtige Europoort-project aan de Water-
wegmond is Rotterdam's antwoord op de revolutionaire ontwikkeling
die zich in de internationale scheepvaartwereld bezig is te voltrekken.
Tegen het eind van dit jaar zullen, zo wordt verwacht, de eerste tan
kers van circa 70.000 ton hun lading aan Rozenburg's kusten kunnen
lossen. Maar hiermee is het eind nog niet bereikt, want reeds wordt
een uitgebreid onderzoek ingesteld naar de mogelijkheden tot verwe
zenlijking van een haven bestemd voor de eigenlijke mammoet-schepen:
100.000 ton en groter, waaraan volgens de deskundigen wellicht reeds
in 196lf een dringende behoefte zal bestaan. Het volgende overzicht geeft
aan hoe het thans staat met de ontwikkeling in de richting van deze
reuzen-tankers. Situatie per SI december 1959:
Tonnage In de vaart In aanbouw
50.000—60.000 5 26
60.000—75.000 8 14
75.000 en groter 8 20
Hierbij kan worden opgemerkt dat de 90 in aanbouw zijnde vaar
tuigen met een gezamenlijke tonnage van circa zes miljoen ton 10
van de huidige wereldtankvloot vertegenwoordigen!
(Van onze Pai'ijse correspondent)
Want alle aanwijzingen met be
trekking tot ritme of tempo (om
van andere elementen maar te zwij
gen) worden door die hiërogliefen in
het duister gelaten.
Het spel van Daniël is omstreeks
1230, vermoedelijk door studenten in
Beauvais, geschreven om door henzelf
te worden opgevoerd in de maand
januari ter gelegenheid van het „feest
der gekken". Men ziet in het begin
Daniël op een hoge troon zitten alvo
rens hij in de leeuwenkuil verschalkt
wordt en als heerser door koning Da
rius zal worden opgevolgd. Die drama
tische verwikkelingen die rechtstreeks
en verrassend voeren tot de geboorte
van het Christus-kind, voltrekken zich
als een naïef en realistisch spektakel
stuk voor uw ogen. De commentaren
en de verbindende tekst werden in
een der oudste kerken van Parijs,
l'eglise Saint-Germain-des-Prés, waar
we de voorstelling hebben bijgewoond
uitgesproken door een als klooster
ling verklede theatraal galmende re-
citant, die met dat doel de centrale
preekstoel had beklommen. In het hart
van de kerk had men een podium ver
heven, zodat men de spelers in hun
prachtige gewaden en met hun antieke
instrumenten dwars door het gehoor
hun plaats van handeling zag bereiken
en er aldus geen enkele scheiding van
een zelfs maar inmaginair voetlicht
bestond.
Dat men zich tijdens en door de
voorstelling van deze Amerikaanse
Daniël nu direct in de onvervalste
middeleeuwen zelf voelde overgeplaatst
is misschien een nuance te sterk uit
gedrukt. Maar een vage indruk
meende althans de niet-specialist van
zo'n middeleeuws mysteriespel uit deze
bijna dorpse kerk in het hart van
Saint-Germain toch wel mee naar huis
te mogen nemen.
FRANK ONNEN
Daniel naast een dec leeuwen
Tweeentwintig meter hoog zijn deze kolossen. Zij hebben een middel
lijn van niet minder dan 48.77 meter. Bij de overslag van de onmisbare
aardolie zullen de tanks een niet te verontachtzamen rol gaan spelen.
Het „Theater der Naties" heeft zijn
vierde seizoen besloten, en wanneer ge
een blik in achterwaartse richting
over het dikke dertigtal verschillende
programma's werpt, dan hoeft ge U
zeker niet ontevreden te tonen. Het is
een bonte internationale reeks met
hoogte- en dieptepunten geweest, doch
het algemene niveau is stellig niet be
neden het peil van vorige jaren geble
ven. De „internationale kring van de
jonge kritiek" pleegt ieder jaar (sym
bolische) prijzen over programma's en
prestaties uit te delen, en dat het Ber
liner ensemble met Brechts Hitier-
persiflage met de hoogste onderschei
ding uit de bus is gekomen, kunnen
we persoonlijk best onderschrijven.
Maurice Bejart heeft voor zijn orka-
nische choreografie van Strawisky's Sa-
cre, die door de balletten van de Brus
selse Muntschouwburg werden uitge
voerd, eveneens een eervolle vermelding
gekregen, terwijl Joan Cadzov, die het
sporadische glanspunt vormde in de
voorstellingen van het Nederlands
ballet met niet minder recht op de lijst
van ere prijkt. Uit de vele folkloristi
sche en exotische voorstellingen en
troepen werd door de internationale
jury alleen het ensemble van de Ivoor
kust gesignaleerd. Wanneer men ach
teraf een globale kritische kantteke
ning zou willen maken, dan kan in
derdaad worden gezegd, dat men op
dit gebied van het goede misschien wel
iets te veel heeft gehad. Vooral in het
begin werd het accent wel heel zwaar
gelegd op het woord „naties" en kwam
het „theater" zo te kort. De begrippen
etnologie en kunst werden, anders ge
zegd, nog wel eens vermengd in een
dosering, die niet steeds de volle be
vrediging kon geven. Als hekkesluiters
hebben intussen de Amerikanen gefun
geerd, die met hun middeleeuwse li
turgisch dramaspel van Daniël het
festivalpubliek ineens tot een excursie
noodden in het verre verleden om in
het bijzonder de historici en musico
logische specialisten een unieke erva
ring te schenken. Uniek overigens
vooral wel in die zin, dat dit werk nu,
sinds zo'n slordige zes of zeven eeuwen
een soort her-première beleefde. Op de
geschiedkundige en wetenschappelijke
trouw van deze Amerikaanse versie
hebben diezelfde experts overigens al
het een en ander menen af te mogen
dingen.
De Newyorkse groep „Pro Musica",
die met deze voorstelling eerst Ame
rika heeft bereisd alvorens nu een
tournee door Europa te maken, moge
dan al een paar zonden tegen de his
torische feiten hebben bedreven door
een enkele rol in dit twaalfde eeuwse
semi-liturgische drama aan een vrouw
toe te vertrouwen, terwijl de hele ver
toning misschien wat ver in de rich
ting van een opera la Gluck was ge
trokken, de profane luisteraar zal aan
deze reconstructie niettemin de herin
nering of illusie, zo het moet be
waren dat hij nu voor het eerst aller
lei middeleeuwse muziekinstrumenten
als de buisine een rechte, lange
trompet de tympanon, de vielle
een voorloper van de viool de rebec-
fluit, een portatief-orgel, tamboerij
nen en klokken die hij alleen van
plaatjes en bij name kende, in werke
lijkheid ofschoon zeker ook nog
maar ten naaste bij heeft mogen
beluisteren. Die instrumenten werden
hier aangewend zowel voor de korte
tussenspelen als ter ondersteuning der
monodische-, of eenstemmige gezan
gen, die de leider van de groep, Noach
Greenberg, uit het middeleeuwse neu-
.lenschrift dat van dit spel in het
Britse museum werd bewaard, had ge
kopieerd en geïnterpreteerd.
Koning Darius in het spel van Daniel
