HAMMARSKJÖLD VRIJDAG MET
V.N.-SOLDATEN NAAR KATANGA
Man wilde verpleegster
met benzine verbranden
WEERBERICHT
Nieuw Guinea heeft nu
eerste politieke partij
Loemoemba gisteren in Leopoldstad op een hagel
stenen van protesterende Abako-leden onthaald
Premier treedt liard op tegen
middelpuntvliedende krachten
Ex-Leids student in liet bestuur
AMELIA EARHART
Nieuwe koers
van Adenauer
Haar leven hing aan een lucifer
DERTIENDE
DISCOVERER
(§uct Qïïe
teuws
Opgericht 1 maart 1860
DONDERDAG 11 AUGUSTUS 1960
No. 30122
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E. A. E. van Dishoeck
Hoofdredacteur J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Twee Zweedse compagnieën van de strijdmacht der Verenigde
Naties, samen driehonderd man sterk, zullen morgen onder persoonr
lijk bevel van secretaris-generaal Hammarskjöld naar Katanga gaan.
Hammarskjöld vertrok hedenochtend om 5 uur Ned. tijd met een
straalvliegtuig van de Amerikaanse luchtmacht (een Boeing-707) naar
Leopoldstad waar hij vanavond om half tien wordt verwacht. De
Amerikaanse regering stelde het vliegtuig beschikbaar nadat pogin
gen om de secretaris-generaal snel met lijntoestellen in Kongo te krij
gen, waren mislukt. Van welingelichte zijde in New York werd gis
teravond vernomen, dat België de secretaris-generaal heeft toegezegd
alle Belgische troepen morgen uit Katanga te zullen terugtrekken.
In Leopoldstad is de toestand thans zeer gespannen. Er hebben zich
gisteren relletjes voorgedaan: premier Loemoemba kreeg een hagel
stenen te verduren. De Ghanese strijdkrachten van de VN kwamen
tussenbeide en wierpen versperringen op de Place de la Victoire op
en in de omtrek van het bureau van de Abako, de partij van president
Kasavoeboe. Uit de gelederen van deze partij kwamen de opstandigen
voort, die gisteren incidenten contra Loemoemba veroorzaakten.
Intussen is het in de omgeving van Loeloeaburg nog allerminst rus
tig. Van Noordafrikaanse zijde in Leopoldstad werd vernomen, dat
zes Tunesische VN-soldaten bij een treffen tussen twee vijandige
stammen zijn gedood. Een Tunesische sergeant zou zijn verdronken
toen hij, gewond, trachtte te ontsnappen.
Kasavoeboe in een
moeilijke positie
Onze reisredacteur, W. L. Brugsma,
telegrafeerde hedenochtend uit Leopold
stad:
Een hevig geschrokken premier Loe
moemba, die een steen langs zijn gezicht
had horen suizen, reed gisteravond met
een auto, waarvan de ruiten door woe
dende leden der Bakongo waren inge
drukt, uit Leopoldsville's zwarte cité
naar zijn ambtswoning terug. De man,
die beweert op het internationale vlak
zijn strijd voor de terugkeer van Ka-
tanga te hebben gewonnen, kreeg daar
mee zyn eerste waarschuwing dat de
strijd tegen de separatisten in zijn repu
bliek zelf pas is begonnen! Om die mid
delpuntvliedende krachten, die van
Kongo's eenheidsstaat alsnog een confe
deratie willen maken, te intimideren,
kondigde Loemoemba's regering dezer
dagen de noodtoestand af en waar
schuwde de premier dat hij iedereen „al
was het een minister of een parlements
lid" zou doen arresteren die de een
heidsstaat in gevaar bracht.
Van de centrifugale krachten is de
Abako die Neder-Kongo beheerst, de
sterkste en gevaarlijkste. Hoe gevaarlijk
die is, bleek toen een politiecommando
van veertig man sterk gisteravond op
het „Rondpoint de la victoire" (een
Abako-bastion) enige Abakoleden begon
te arresteren. Abako-aanhangers drom
den toen direct samen om de politie-
jeeps en attaqueerden een politie-offi-
cier. De politie verdween, maar keerde
later terug met versterkingen. Toen
dezen het Abako-hoofdkwartier wilden
binnendringen, werden zij door een me
nigte Abako-aanhangers met stenen
aangevallen. De politie antwoordde door
in de lucht te schieten. Loemoemba, die
van het incident hoorde, spoedde zich
ter plaatse om de gemoederen te kalme
ren maar werd zelf op een hagel van
stenen getrakteerd. In tegenstelling tot
geruchten die van verwondingen van
Loemoemba spraken, liep de premier
die later via de radio een oproep tot
kalmte en eenheid richtte geen licha
melijk, maar natuurlijk wel politiek
letsel op.
Loemoemba's politie deed eerder in
de middag een inval in het huis van
Joseph Ileo, president van de Senaat,
die juist sprak met een kleine groep
correspondenten, onder wie uw reis
redacteur, en pleitte voor grotere pro
vinciale autonomie. Ileo ontkwam voor
lopig aan arrestatie door de politie erop
te wijzen dat hij president van de Se
naat is en geen verboden meeting maar
een gewone persconferentie hield. De
zwarte menigte deed ook onvriendelijk
tegen de correspondenten, die werden
uitgescholden voor „vuile Vlamingen.
Chinezen en smerige Abakisten" en die
met zand werden gegooid.
Loemoemba lijkt vastbesloten zijn
strjjd tegen de centrifugale krachten
met harde middelen voort te zetten. Zijn
voorlichtingsminister maakte bekend,
dat er meer arrestaties zouden volgen.
VERANDERLIJK
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond
Zwaar bewolkt met aanvankelijk op
vele plaatsen regen, later enkele opkla
ringen. Zwakke wind, aan de kust later
echter matige tot vrij krachtige wind uit
noordelijke richtingen. Over het alge
meen weinig verandering in tempera
tuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
12 Augustus
Zon op: 5.18 uur; onder: 20.10 uur.
Maan op: 22.43 uur; onder: 11.50 uur.
Hoogwater te Katwijk te 6.45 uur en
19.10 uur.
Laagwater te 2.39 uur en 14.54 uur.
DU nummer bestaat uit 12 pagina's
Mogelijk zal het Abako-congres dat aan
staand weekeinde in Thysville wordt
gehouden, meer licht werpen op de
vraag of de Abako de strijd aandurft.
Kasavoeboe, Abako's leider, is de ge
vangene van zijn positie als president
van Kongo en weigerde totnutoe hard
nekkig Abako's separatisme te steunen.
Tekenend is dat gisteren jonge Abakis
ten voor zijn paleis demonstreerden en
hem, „Abako's koning Kasa", voor ver
rader uitscholden.
Tot zover onze reisredacteur.
Zege voor Tsjombe
Gisteravond heeft premier Tsjombe,
die nog steeds voor de onafhankelijk
heid van Katanga vecht, een boodschap
van Hammarskjöld ontvangen, waarin
deze „openhartige besprekingen" over de
verschillende problemen voorstelde en
zijn komst op vrijdag aankondigde.
Hammarskjöld deelde in zijn telegram
mede te zullen worden vergezeld door
de Marokkaanse generaal Ketteny,
plaatsvervangend bevelhebber der V.N.-
troepen in Kongo, een militaire adviseur
en andere functionarissen.
Hammarskjöld deelde verder mede, dat
hij de door Tsjombe gestelde voorwaar
den voor de komst van V.N.-troepen
naar Katanga, op grond van de V.N.-
procedure noch kon aanvaarden noch
kon verwerpen. Hjj verklaarde zich ech
ter bereid deze voorwaarden te bespre
ken. Dit werd in Elisabethstad opgevat
als een grote overwinning voor Tsjombe.
De directeur-generaal van de Union
Minière du Haut Katanga heeft tegen
over Franse journalisten verklaard, dat
de produktie van de maatschappij vol
strekt normaal is en nooit door de ge
beurtenissen werd beïnvloed. De maat
schappij produceert jaarlijks 280.000 ton
koper, een achtste deel van de wereld-
produktie. Zelfs tijdens de muiterij van
de Force Publique in Elisabethstad is
het personeel aan het werk gebleven.
De 20.000 employé's en zwarte arbeiders
van de maatschappij zijn nog steeds op
hun post en van de 1700 Europeanen,
merendeels Belgen, die het kader vor
Nieuw kabinet
in België?
(Van onze Brusselse correspondent)
Een zakenkabinet onder leiding van
de Belgische oud-premier Van Zeeland?
Een omvorming van het huidig katho
liek-liberaal kabinet-Eyskens? Een
nieuwe katholiek-socialistische rege
ring? Of gewoon nieuwe verkiezingen?
Dit waren gisteren de vier politieke
mogelijkheden, die in de Belgische
hoofdstad het voorwerp vormden van
drukke politieke besprekingen. De in
vloedrijke bladen ,,Le Soir" en ,,La
livre Belgique", schijnen door hun
commentaren aan te sturen op de vor
ming van een zakenkabinet, dat boven
de partijen zal staan „om het land uit
de huidige chaos te redden", zoals het
heet.
Premier Eyskens heeft gisteren een
bezoek aan Koning Boudewijn gebracht.
Hij zou hem hebben medegedeeld, dat
het land een nieuwe regering nodig
heeft.
Nu ook „Mijnstaat"
onafhankelijk
Het stamhoofd van de in de provincie
Kasai wonende Baloeba's, Joseph Nja-
loela, heeft gisteren op een persconfe
rentie in New York de onafhankelijkheid
van de Mijnstaat" uitgeroepen. Njaloela,
die als waarnemer zonder officiële sta
tus naar New York kwam om het debat
in de Veiligheidsraad bij te wonen, ver
klaarde zelf president te zijn van de
nieuwe staat.
Njaloela zei dat de nieuwe republiek,
die voorlopig „Mijnstaat" wordt ge
noemd, een bevolking van 2.200.000 zielen
heeft. Bakwanga, die op 275 km. van
Loeloeaburg ligt, zal de hoofdstad zijn.
Waarnemers verwachten, dat de stap
van Njaloela van groot belang zal wor
den, want de taak van de V.N. is niet
alleen in Kongo de orde te handhaven,
maar ook stelling te nemen in de kwes
tie van de afscheiding van verscheidene
gebiedsdelen.
Deze waarnemers merken op dat de
V.N. tot dusver slechts te maken heeft
met het centraal gezag te Leopoldstad,
maar dat zij over enkele dagen tegen
over verschillende regeringen zal komen
te staan, die op haar bijstand zullen re
kenen om het bestaan van hun onder
danen te waarborgen.
Als deze bijstand niet verleend wordt
en de regering-Loemoemba de afgeschei
den provincies tot gehoorzaamheid wil
dwingen, zal onvermijdelijk in verschei
dene hoeken van Kongo burgeroorlog
uitbreken.
Slot pag. 2
PAS GETROUWDE VROUW
GEDOOD DOOR VAL
(Speciale berichtgeving)
De 29-jarige mevrouw H. van Werven-
Eilander uit Wezep is gisteren om het
leven gekomen by een val van een hooi
zolder in haar woning. Zij is waarschijn
lijk gestruikeld, waardoor zij met het
hoofd op een stenen voedergoot terecht
kwam. Het ongeluk is bijzonder tragisch,
men, zijn er slechts een honderdtal naar 1 omdat het slachtoffer enkele dagen ge-
het moederland teruggekeerd. leden in het huwelijk was getreden.
„Dankbaar jegens Nederland
Nederlands Nieuw Guinea heeft
zijn eerste politieke partij. Gister
avond is te Hollandia de „Partei
Nationaal" opgericht. Er waren
op de vergadering ongeveer 500
autochtone inwoners aanwezig.
Zij zongen eerst het door ds. Kijne
gecomponeerde „volkslied": Hai Tanah
Airkoe Nieuw-Guinea. Daarna sprak de
voorzitter van deze bijeenkomst Herma-
nus Wajoi. Eerst gaf hij een historisch
overzicht van het land. Daarna zette hij
het streven van de „Parna" uiteen: één
volk in één land en gezamenlijk het
landsbelang te dienen. „Nederland doet
zijn best ons in democratische zin op te
voeden. Daarvoor zijn wij dankbaar.
Maar de Nederderlandse hulp heeft al
leen dan zin, wanneer wij zelf ook de
handen uit de mouwen steken", aldus
de heer Wajoi. Op dit aambeeld bleef
hij voortdurend hameren.
Na de pauze werd het woord gevoerd
door een uitstekend redenaar, de heer
Kirihio. Hy ging wat verder op de doel
stellingen van de „Parna" in.
Ook hij legde er de nadruk op. dat
hard werken noodzakelijk is, waarbij hij
er op wees, dat Nederland, na het ver- Europa te worden.
lies van Nederlands-Indië, niettemin
een welvarende natie is, met een kei
harde economie. Spreker verweet de
Nederlandse regering, dat zij het gou
vernement van Ned. Nieuw-Guinea niet
in staat stelt, buitenlands kapitaal aan
te trekken. Als grondslag voor de open
legging van het land zag de heer Kirihio
het aanleggen van wegen, hetgeen hü
belangrijker achtte dan luchtverbindin-
gen in Nieuw-Guinea. Op onderwijs
gebied wenst de „Parna" vermeerdering
van het aantal onderwijsinstellingen, in
het bijzonder voor middelbaar onder
wijs. Geheel aangepast aan de omstan
digheden op Nieuw-Guinea, doch toch
zo, dat afgestudeerden toegang zullen
hebben tot universiteiten.
De „Parna" wil langs de wettige weg
de belangen van land en volk behar
tigen en wijst rassendiscriminatie van
de hand.
De heer Wajoi is ambtenaar van de
belastingdienst. De heer Kirihio, die te
Leiden heeft gestudeerd, is ondervoor
zitter geweest van de christelijke vak
beweging op Nieuw-Guinea. Op een
daartoe uit de vergadering gedaan ver
zoek verklaarde hij zich bereid t,z.t.
vertegenwoordiger van de „Parna" in
Kroesjtsjef toch
naar Washington?
President Eisenhower heeft gisteren
op zijn persconferentie in Washington
de volgende kwestie aangeroerd:
Kongo: de Verenigde Staten
stemmen in met de jongste resolutie
van de Veiligheidsraad, die de moge
lijkheid opent deze moeilijke kwestie
op vreedzame wijze op te lossen. Eisen
hower prees België voor de maatrege
len, die zijn bedoeld om gehoor te ge
ven aan het verzoek van de Veilig
heidsraad:
Kroesjtsjef: wanneer de Sov-
jetrussische premier mocht besluiten
de delegatie naar de Algemene Ver
gadering van de Verenigde Naties te
leiden zal Eisenhower hem eventueel
verzoeken naar Washington te komen.
Eisenhower is zelf niet van plan de
zitting van de assemblee by te wonen;
Laos: Eisenhower merkte slechts
op dat met uitzondering van de hoofd
stad Vientiane het land trouw schijnt
te blijven aan de Koninklijke regering:
Berlijn: Eisenhower gelooft niet
dat de Sovjet-Unie inzake Wëst-Berlijn
of andere delen Mpn de wereld maat
regelen zal nemen die het onmiddel
lijke gevaar van een conflict in zich
bergen:
Advertentie
Wereld-pilote
verongelukt of...
terechtgesteld
Hebt u de verbijsterende
onthullingen over dit oude
luchtvaartmysterie gemist?
Jammer!
het stond in
Een vertegenwoordiger van de
Italiaanse president bood gisteren
op het vliegveld van Rome bloemen
aan Koningin Juliana aan. De
Koningin was op weg naar Sicilië,
waar zij met haar gezin de vakan
tie gaat doorbrengen.
(Telegrafisch overgebrachte foto)
(Van onze correspondent in Bonn)
De Britse premier Macmillan en
de Westduitse Bondskanselier
Adenauer begonnen gisteren in
het ambtsgebouw van laatstge
noemde, het Paleis Schaumburg te
Bonn, aan een nieuw hoofdstuk
van de Brits-Duitse verhoudingen.
Zij zetten in zekere zin een streep
onder het recent verleden, waarin
nogal eens vooral de afgelopen
twee jaar, sprake was van poli
tieke meningsverschillen. Zij zet
ten voorts de tweede stap op de
weg naar een heroriëntering van
de Westeuropese politiek. De
eerste stap hadden Adenauer en
De Gaulle op 31 juli te Parijs ge
daan.
Het was geen diplomatieke schijn-
hartelijkheid, waarmee Adenauer en
Macmillan elkaar gistermiddag op het
vliegveld begroetten. In een brief van
de Britse en de Westduitse staatsman
was onlangs reeds sprake van „beste
vriend" en „als steeds, uw Harold", als
of Adenauer nimmer bepaald cynisch
had gesproken over Macmillans in vele
Westelijke kringen veroordeelde pogin
gen om op eigen houtje te komen tot
de organisatie van een topconferentie
met Kroesjtsjef en over Macmillans
idealen inzake een ontspanningspolitiek
met Moskou. En alsof de Britse staats
man zich nog nimmer bepaald zeer
neerbuigend had uitgelaten over „Napo
leontische" Europa-neigingen van Pa
rijs en BonnOverigens is over de
twee uur durende bespreking in Palais
Schaumburg geen woord losgelaten: het
slot ging op de deur. In Bonn werd gis
teravond wel duidelijk dat Adenaeur
radicaal is afgestapt van zijn vroegere
denkbeelden om Europa politiek te acti
veren via het Europa der Zes en zijn
bestaande gemeenschappen, de EEG
(Euromarkt), de KSG en de Euratom.
Zo vond hij het ditmaal ook niet nodig
om een voorbespreking te hebben met
professor Hallstein, de president van de
EEG, die „hoogst toevallig" in de om
geving van Bonn verkeerde.
Deze nieuwe koers van Adenauer
wordt door de volgende twee punten
bepaald:
1) omdat De Gaulle niets voelt voor
een supranationaal Europa, maar al
leen voor een „Europa der vaderlan
ders", dus op basis van de nationale
krachten
2) omdat de Russische politiek nu
toch wel duidelijk heeft gemaakt dat
Europa zonder meer nauwe banden met
Engeland niet verder kan leven zonder
in groot gevaar te komen en omdat in
een Europa zonder Engeland, Frankrijk
zou willen domineren.
Slot pag. 2
Vanochtend om zeven uur heeft de Amsterdamse politie in een
woning vlak bij het politiebureau Raampoort een 49-jarige meubelma
ker aangehouden, waarnaar sinds gistermiddag met man en macht is
gezocht. Deze weduwnaar heeft gistermiddag in het wijkgebouw van
het Oranje Groene Kruis aan het Marnixplein een 32-jarige verpleeg
ster willen vermoorden door haar de inhoud van een blik wasbenzine
over het hoofd en de kleding te gooien. Toen de man naar lucifers
greep is de hevig geschrokken verpleegster uit het zaaltje van het
wijkgebouw naar boven gehold, waar ze de concierge waarschuwde.
De meubelmaker heeft toen de vlucht genomen. In de tas. die later in
het wijkgebouw werd gevonden zat een groot hakmes. Een kapotte
benzinefles werd op de grond gevonden.
De recherche nam terstond na het
gebeurde uitgebreide maatregelen ten
einde de zenuwzieke meubelmaker zo
spoedig mogelijk te kunnen inrekenen
Vanochtend om zeven uur kon de man
bij kennissen aan de Lijnbaansgracht
worden aangehouden. Dezen hebben de
politie onmiddellijk in kennis gesteld
van de aanwezigheid van hun gast.
Men wist toen reeds dat er naar hem
werd gezocht.
De verpleegster, de 32-jarige zuster
W. Westerhuis. heeft de weduwnaar
lange tijd thuis behandeld, omdat hij
lijdende was aan astma. Toen hij een
zekere toenadering begon te tonen, is
haar werk overgenomen door een
oudere verpleegster. Dit heeft de man
vermoedelijk niet kunnen verkroppen.
Gistermiddag heeft de meubelmaker
zuster Westerhuis voor het wijkgebouw
opgewacht. Hij vroeg haar hem even te
behandelen omdat hy het zo benauwd
had. De verpleegster liet de man het
behandelzaaltje binnen. Hij duwde haar
toen een briefje in de hand, waarop
naar later bleek slechts haar naam
stond vermeld, Terwijl de zuster het
briefje las, wierp de man drie liter ben
zine uit een bus, die hij uit zijn tas
haalde, over haar heen. Een moment
bleef de vrouw staan. Doch terstond
holde zij het kamertje uit, de trap op
naar de bovenverdieping, waar zich de
concierge van het gebouw bevond. De
dader is daarop weggerend.
Later heeft de politie in het gangetje
lucifers gevonden. Gelukkig is de meu
belmaker er niet in geslaagd deze te ge
bruiken. „Het leven van de verpleeg
ster heeft aan een lucifertje gehangen"
zo zei de politie. „Had de man een luci
fer kunnen aansteken, dan was het
leed niet te overzien geweest. Het later
in zyn tas 'gevonden vlijmscherpe hak
mes liet bovendien weinig hoop voor de
verpleegster over
UITKERINGSPERCENTAGES
AAN GEMEENTEN
VERHOOGD
De ministers van Financiën en van
Binnenlandse Zaken hebben met het
oog op de financiële gevolge voor de j
gemeenten van de verschillende in 1960
geëffectueerde maatregelen met betrek
king tot de lonen en salarissen van
het overheidspersoneel, besloten te be
vorderen, dat het percentage van de al
gemene uitkering aan de gemeente uit
het gemeentefonds voor 1960 van 158
op 166 wordt verhoogd.
Tevens hebben zü aan de gemeenten
medegedeeld, dat het percentage naar
hetwelk de belastinguitkering voor dat
jaar voorlopig wordt berekend dat
thans 156 bedraagt op grond van een
nieuwe raming van de belastingopbreng
sten nader kan worden gesteld op 163.
Vandaag poging om
cabine op te vangen
Van de luchtbasis Vandenberg
in Californië is gisteren door de
Amerikaanse luchtmacht de der
tiende kunstmaan van het type
Discoverer gelanceerd, die in een
baan over de beide polen is ge
komen. Het is de bedoeling, dat in
de loop van vandaag door een ra
diosignaal van de aarde af zich
een ruimtecabine met instrumen
ten van de kunstmaan afscheidt,
en dat deze naar de aarde terug
keert. Men hoopt de cabine in de
omgeving van Hawaii* met sleep
netten achter vliegtuigen op te
vangen of wanneer dit mislukt
de cabine uit de Pacific op te
vissen. Vorige soortgelijke pogin
gen zijn mislukt.
Uit het Leidsch Dagblad van
11 augustus 1860:
Wij vernemen, dat het werkje
van onzen stadgenoot den heer P.
Buys, getiteld: Twee Levens, uit-
gegeven bij den Boekhandelaar
M. M. Couvée te 's Hage, ten voor-
deele van de Weduwen en Weezen
der verongelukte bemanning van
i de Scheveningsche pink „De On-
derneming"heeft opgebragt de
som van f. 79.1/4.
