HAMMERSKJÖLD DRINGT AAN
OP VERGELIJK MET KATANGA
WEERBERICHT
De toestand in Kongo
Gaat een VN-missie er lieen?
SCHILDER ZELF MEI
Vrouw steekt
haar man dood
Extreme elementen in Kongo
geven de toon aan
Katanga n il onafhankelijkheid
Commissie gaat
onderzoek bij
AVRO instellen
(£)ud ^fïlïe
teuws
Opgericht 1 maart I860
MAANDAG 1 AUGUSTUS 1960
No. 30113
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E. A. E. van Dishoeck
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f750 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
De Kongolese ministerraad heeft vrijdagmiddag vergaderd in aanwezigheid
van Hammarskjöld en Ralph Bunche.
Uit welingelichte bron wordt vernomen, dat de raad een uiteenzetting van de
V.N.-secretaris-generaal over de V.N.-hulp aan Kongo hoorde. De raad verzocht
Hammarskjöld naar Katanga en Kivoe V.N.-troepen te zenden om er de separa
tistische strekkingen te weren.
Hammarskjöld zei, dat de V.N.-strijdkracht geen andere opdracht kan hebben
dan het herstel van de orde. Daarom zijn troepen gezonden naar Goma en
Kindoe, waar zij de Belgische troepen gaan vervangen.
Inzake Katanga legde Hammarskjöld de nadruk op de ingewikkeldheid van het
vraagstuk, zo wordt uit dezelfde bron vernomen. Hij zou de Kongolese ministers
gevraagd hebben de mogelijkheid te overwegen om door onderhandelingen met
de eerste minister van Katanga tot een vergelijk te komen. Sommige ministers
drongen er evenwel op aan onmiddellijk V.N.-troepen naar Katanga te zenden
en wezen daarbij op „willekeurige aanhoudingen en incidenten tussen Belgische
troepen en de bevolking", die er zouden plaatshebben. Een minister meende, dat
de Kongolese troepen in Katanga tot een minimum zijn teruggebracht en dat alle
soldaten, die niet uit Katanga stammen, uit de provincie gezet zijn. Volgens hem
hebben Belgische troepen de taak van de gewezen weermacht overgenomen.
Tenslotte verzocht Hammarskjöld de ministerraad hem voorstellen te doen.
Kernkabinet samengesteld
Na een vergadering van de minister- Kongolese arbeiders deze maand geen
raad, die zaterdag in Leopoldstad is ge- salaris hebben ontvangen. Alleen in de
houden in tegenwoordigheid van Ham- Kongolese hoofdstad zijn al circa 70.000
marskjöld en Bunche, heeft Kasjamoera personen ten gevolge van de onlusten
minister van Voorlichting, het volgende
communiqué aan de journalisten voor
gelezen: „De secretaris-generaal van de
Verenigde Naties heeft tweemaal met de
ministerraad vergaderd.
Na de besprekingen is besloten een
kernkabinet te vormen, bestaande uit
Loemoemba, eerste minister en minister
van Landsverdediging (of zijn vertegen
woordiger), Bomboko, minister van Bui
tenlandse Zaken, Kanza, afgevaardigd
minister bij de V.N., Gbenje, minister
van Binnenlandse Zaken, Grendfell,
minister van Staat, Mwamba, minister
van Justitie afkomstig uit Katanga, en
Mpolo, minister voor jeugd en sport.
Dit kernkabinet zal nauw samenwer
ken met de secretaris-generaal van de
V.N. met het oog op de volledige uitvoe
ring van de twee resoluties, die door de
Veiligheidsraad zijn goedgekeurd en
aangaande de kwestie-Katanga.
Uit officiële bron is aan de pers geen
enkel ander commentaar verstrekt.
Kongolese ministers
ontevreden
Uit officieuze bron wordt echter ver
nomen dat de ministers niet erg inge
nomen waren met de uitleg, die de
V.N.-vertegenwoordigers aan de Kon
golese vergadering hebben verstrekt
over de V.N.-tussenkomst van de V.N.-
troepen. Sommige ministers, die de
„harde" kern van de regering vormen,
denken er opnieuw zeer ernstig aan een
beroep te doen op bevriende troepen
om Katanga te bezetten. De houding
van de V.S. echter, volgens welke de
Amerikaanse troepen onmiddellijk in
Kongo zouden aankomen indien een
beroep zou worden gedaan op Russi
sche strijdkrachten, stemt de ministers
tot nadenken. Uit dezelfde bron wordt
vernomen dat Hammarskjöld zou heb
ben verklaard, dat „de V.N.-troepen
ivettelijk niet in Katanga mogen optre
den, daar het uitsluitend „pacificatie-
troepen zijn en geen offensieve elemen
ten".
Het kernkabinet zou er niet ver van
zijn te geloven, dat Hammarskjöld door
de Belgen is „omgekocht".
Reuter verneemt uit Leopoldstad, dat
de Kongolese regering op de tweede
kabinetsvergadering met Hammarskjöld
„een soort belofte voor tussenkomst van
de V.N. in Katanga" heeft verkregen.
Deze tussenkomst zou kunnen bestaan
uit een bezoek van een V.N.-missie aan
Katanga.
De minister van Buitenlandse Zaken,
Bomboko, zou met enkele andere leden
van het kabinet, in tegenstelling tot een
groep „extremisten" geen voorstander
zijn van rechtstreeks militaire interven
tie van de volkenorganisatie in Katanga.
Uitgaansverbod in
Leopoldstad
De autoriteiten van Leopoldstad heb
ben een nachtelijk uitgaansverbod afge-
van de afgelopen weken werkloos ge
worden.
Van 18 uur af mag men zich niet
meer buitenshuis begeven.
0 Slot pag. 2
DE VERF VOOR HET SCHILDERFEES1
SIKKENS-TJALLEMA PRODUKT
VERANDERLIJK
De Bilt verwacht van heden- tot
morgenavond
In het noorden van het land tijdelijk
enige regen. Elders wisselende bewolking
met hier en daar een bui. Zwakke tot
matige wind tussen noordwest en zuid
west. Weinig verandering in tempera
tuur. (Opgemaakt te 11.15 uurJ.
2 AUGUSTUS
Zon op: 5.02 uur; onder: 20.29 uur.
Maan op: 15.54 uur; onder: 0-26 uur.
Hoogwater te Katwijk te 10.06 en 22.42
uur. Laagwater te 5.31 en 18.06 uur.
Dit Blad bestaat uit 10 pagina's
Stammenoorlog
in Kongo?
300 doden in 3 dagen
(Van onze Londense correspondent)
Een correspondent van de „Daily He
rald" geeft uit het hart van de Kongo
het alarmsignaal, dat in Luluaburg, de
een week geleden afgesneden hoofdstad
van de Kasai-provincie, een vreselijke
stammenoorlog woedt. In drie dagen
tijds zijn reeds driehonderd mensen af
geslacht en honderdduizend vluchtelin
gen, van wie velen hongerend, stromen
uit de dorpen en steden van de Kasai-
provincie, welke zo groot is als Frank
rijk. Troepen van de Verenigde Naties,
die een sterkte hebben van slechts 2500
man, staan machteloos.
De correspondent is de enige Journa
list, die Luluaburg na een heldhaftige
toch wist te bereiken. Hij moest daarna
achthonderd kilometer vliegen om een
telegraafkantoor te vinden. Zijn enige
voedsel bestond gedurende het weekein
de uit twee sinaasappels.
De „Daily Herald" doet in een hoofd
artikel een dringend beroep op de we
reld om hulp op de grootst mogelijke
schaal te zenden.
Jarenlange huwelijksmoeilijkheden
tussen een 61-jarige man en een
55-jarige vrouw, die in het weste
lijk stadsdeel van Rotterdam
woonden, hebben in de nacht van
zaterdag op zondag tot een drama
geleid. De man, de heer P. Wurtz,
is dood. Zijn vrouw is gearresteerd
verdacht van het neersteken van
haar echtgenoot.
Het echtpaar was 's avonds bij ken
nissen in Rotterdam-zuid op bezoek ge
gaan. Na er enige tijd te hebben door
gebracht, kondigde de heer Wurtz aan,
dat hij met een kostganger van de
kennis een eindje zou gaan wandelen.
Zijn vrouw vond, dat het tweetal te
lang wegbleef en besloot het met haar
vriendin te gaan zoeken. Zij trof na
enige tijd haar man in een café aan
waar hij sterke drank gebruikte. Dit
maakte de vrouw zeer kwaad, daar de
heer Wurtz hartpatiënt was. De ruzie
werd echter tijdelijk bijgelegd en het
echtpaar ging met een taxi naar zijn
woning aan de Gijsingstraat. Thuisge
komen begon het echtpaar echter
opnieuw te redetwisten. Plotseling stond
zij met een mes voor hem. De heer
Wurtz kreeg bij een worsteling een
steek even boven de hartstreek. Hij viel
op de vloer, maar blijkbaar leefde hij
toen nog. De vrouw rende het trappen
huis in, schreeuwende: „Ik heb mijn
man gestoken". Dit werd door buren
verderop in de straat gehoord. De politie
werd gewaarschuwd en even later reed
een ziekenauto voor om het slachtoffer
naar het Coolsingelziekenhuis te bren
gen. Daar aangekomen bleek, dat de
heer Wurtz reeds was overleden. De
vrouw werd gearresteerd, maar tot
zondagmorgen dacht zij, dat haar man
wel gewond was, maar nog leefde.
Zij geraakte geheel overstuur bij het
vernemen van de doodstijding.
Bij het eerste verhoor heeft zij be
kend haar echtgenoot wel meer met een
mes te hebben bedreigd. „Dat had altijd
een kalmerende uitwerking op hem", zo
verklaarde zij. Ditmaal was echter het
tegenovergestelde het geval geweest.
In de omgeving van Stockholm is
de laatste dagen zo zware regenval
opgetreden, dat ta[reeltjes als dit
in een tentenkamp geen uitzonde
ring meer waren.
Regeling op politiek plan krijgt geen kans
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
Leopoldstad, 1 augustus De onbewogenheid van Dag Hammarskjöld,
's werelds geduldigste diplomaat, heeft het zaterdagavond in Leopoldstad begeven.
Op een cockailparty, welke de Kongolese regering na de moeizame en succesloze
onderhandelingen der laatste dagen te zijner ere hield, wierp Kongo's vice-premier
Gizenga hem in zijn welkomstwoord de volgende beschuldiging in het gezicht:
„Wü begrijpen niet waarom wij, de slachtoffers van een agressie, systematisch
ontwapend worden, terwijl de Belgische agressors hun wapens en dodelijke macht
behouden, strafexpedities ondernemen en ons land plunderen. Wij zien verbijsterd
dat de V.N. toestaan, dat de afscheiding van Katanga zich consolideert. Wij
signaleren de onbegrijpelijke traagheid, waarmee de V.N.-troepen zich door de
Belgen bezette gebieden verspreiden. Voor het stelselmatig ontwapenen, verdelen
en plunderen van het Kongolese volk dragen alleen de V.N.-strijdkrachten de
zware verantwoordelijkheid. Wij roepen U inmiddels een hartelijk welkom toe.."
Les in diplomatiek fatsoen ^nennau^(kesn«n milUe<ndc iIlïloed
Hammarskjöld verbleekte van woede
over deze politieke oorvijg op een diplo-
matiekereceptie en zijn gezicht bevroor.
Zijn antwoord begon met een paar
snijdende subtiliteiten. Hij keek eens
rond naar de tropische bloemenpracht
van Leopoldstads duurste openlucht
restaurant aan de Kongo-rivier en zei:
„ik waande my op deze charmante plek
ver van de resoluties van de Veilig
heidsraad en ik vind het moeilijk om
mij te concentreren op onderwerpen,
die hier niet thuis horen. Maar ik ver
oorloof mij U er aan te herinneren dat
het devies van de V.N. luidt „Recht
vaardigheid en vrede". Verwacht geen
acties van ons, die de vrede en daar
mee het geluk van Kongo in gevaar
brengen. Ik ben uw vriend en vraag u
geduld te hebben, u te bevrijden van
wrok en voor de toekomst te werken."
Communistische invloed
Het is de vraag of dit lesje in diplo-
matiekfatsoen veel uit zal werken. Ook
Hammarskjölds voortdurende beroep op
de Kongolese regering om de kwestie
Katanga niet te forceren en een rege
ling op het politieke plan voor te be
reiden is aan dovemansoren gericht.
Kongo's plaatsvervangend premier Gi
zenga en zyn ministers worden voortdu
rend aangemoedigd om het uiterste te
eisen door communistische diplomaten
en een Guinese missie, die Gizenga be
werkt via Madame Blouin, een betove
rend mooie Mulattin, de ex-echtgenote
van een Franse marine-officier, die 'n
opleiding in Moskou kreeg, een bittere
haat tegen de blanken koestert en nu
chef van het protocol van de Kongolese
regering is.
De positie van de extreme elementen
in de Kongolese regering is nu: „De
V.N.-troepen moeten de Belgen verjagen
ons Katanga terugbezorgen en dan
heengaan. De V.N. moeten ons geld en
experts bezorgen, maar van jarenlange
V.N.-voogdij willen \vy niets weten."
In het huidige klimaat van Kongo
blijken de extremen steeds de sterk-
sten en Loemoemba zal na zyn terug-
De harde houding van de Kongolese
regering in de eindeloze onderhande
lingen met Hammerskjöld, die dinsdag
naar Johannesburg vertrekt en zondag
weer hier terugkeert, kwam gisteren
ook tot uiting in een grote parade van
2500 man wederom gewapende Force
publique in kamp Leopoldstad voor de
Kongolese president Kasavoeboe en zijn
ministers, een parade waarbij de V.N.-
staf opvallend afwezig bleef.
Zeker is het dat Hammarskjöld van
het optimisme van de niet bijzonder
effciente Zweedse V.N.-commandant
Von Horn is omgezwenkt naar het on
verbloemd pessimisme van de Brits-
Ghanese generaal Alexander. De V.N.-
troepen zijn nog niet in kritieke situ
aties geweest. Gebeurt dat wel, dan
vreest Alexander dat er geweldige la
cunes in de verbindingen en de orga
nisatie van de staf zullen blijken.
Gevaarlijke heethoofden
Zonder direct het somberste te willen
voorspellen, moet men vaststellen dat
de Kongolese crisis nog angstig veel
springstof bevat: de economische ont
wrichting, die sociale onrust kan ver
wekken. en die de onervaren en heet
hoofdige Kongolese regering zeer wel
op de Katangese bliksemafleider kan
concentreren. In feite lijken de Kon
golese regering en de alweer ongedul
dige Force publique te menen, dat zy
het wel weer alleen afkunnen. In die
tragische misvatting worden zij aange
moedigd door Tsjechische diplomaten,
door de betoverende Madame Blouin en
door een handjevol Belgische renega
ten.
België prefereert een Kongolese federatie
(Van onze Brusselse correspondent)
De Katangese afgevaardigden, die onder leiding van de minister van
Financiën Kibwe in het kasteel Hertoginnedal bij Brussel verblijven,
zijn vanochtend door premier Eyskens ontvangen. Naar Kibwe gister
avond verklaarde, zou de delegatie daarbij het verzoek richten dat België
de onafhankelijkheid vati Katanga zal erkennen. De delegatie voert
verder besprekingen met Belgische financiële kringen en met talrijke
andere autoriteiten. Zij zal morgen naar New York vertrekken voor be
sprekingen met de hoge functionarissen van de Verenigde Naties en de
Amerikaanse autoriteiten.
Kibwe heeft voor de Belgische tele
visie, de pers en de radio nogmaals
uitvoerig uiteengezet waarom Katanga
onafhankelijkheid opeist. Een van de
redenen, die wel het meest de aan
dacht heeft getrokken, is dat België de
onafhankelijkheid van Katanga heeft
belet. Inderdaad, aldus Kibwe, had de
president van de Conakat. de huidige
premier Moise Tsjombe op de Ronde
tafelconferentie reeds duidelyk ver
klaard, dat hy niets wilde weten van
een Kongolese eenheidsstaat en zeker
niet van een regering-Loemoemba. Het
zyn de Belgische ministers van Afri
kaanse zaken, die toen het idee van de
eenheidsstaat hebben opgedrongen.
Deze verklaring is juist wat de feiten
betreft, aldus zeiden ons gisteren rege
ringswoordvoerders.
Maar het is duidelyk, dat België
moeilyk anders kon dan de eenheid van
Kongo verdedigen. Zonder Katanga zijn
de overige vijf provincies van Kongo
economisch tot armoe gedoemd, terwijl
Katanga deze provincies nodig heeft
voor de werving van arbeidskrachten
ten behoeve van de industrie van Ka-
tanga en voor zijn voedselvoorziening.
Dat is dan ook het standpunt, dat door
premier Eyskens vanmorgen tegenover
de Katangese delegatie verdedigd werd,
hoe sympathiek Brussel anderzijds ook
staat ten opzichte van deze Kongolese
leiders, die in hun provincies de orde
hebben kunnen handhaven en de veilig
heid van de Europese bevolking heb
ben kunnen garanderen.
Het standpunt van de Belgische rege
ring tegenover de Katangese delegatie
kan dus als volgt worden geformuleerd:
„Oefen geduld, het voorstel van uw
premier Tsjombe om een Kongolese
federatie van staten op te richten is
in goede aarde gevallen en is in ieder
opzicht veel redelyker dan de brutale
afscheiding van Katanga".
Andere Kongolese provincies zijn
eveneens gewonnen voor de federale
reorganisatie van de Kongolese een
heidsstaat. Hoe vijandiger de zoge
naamde centrale regering tegen de
V.N. optreedt, hoe meer de hoge func
tionarissen van de V.N. zullen begrij
pen. dat zij Katanga voorlopig met rust
dienen te laten."
Bovendien blijkt thans duidelyk uit
de houding en de verklaringen van
Hammarskjöld in Leopoldstad, dat hij
niet bereid is om dadelijk V.N.-troepen
naar Elisabethstad te sturen, hetgeen
tot gevolg zal hebben, dat een deel
van de bevolking van Katanga zich
tegen de V.N. verzet. Maar de Katan
gese regering wenst, naar Kibwe gis
teren duidelijk liet doorschemeren, een
heldere uitspraak van de Belgische
regering ten voordele van de onafhan
kelijkheid van Katanga en hierop kan
de Belgische regering vooralsnog niet
ingaan.
De AVRO gaat serieus aandacht
besteden aan de klachten, die door
het z.g. „actiecomité" herhaaldelijk
naar voren zijn gebracht en nog
eens zeer nadrukkelijk zijn onder
streept tijdens de jongste jaarver
gadering te Assen.
Zaterdagmiddag tijdens een
in Hilversum gehouden vergade
ring van het algemeen bestuur en
de gewestelijke besturen van de
AVRO deed de voorzitter, jhr.
Röell, deze verrassende, in menig
opzicht zelfs sensationele mede
deling.
Hij deelde met instemming van
alle aanwezigen mede. dat het
algemeen bestuur besloten heeft
een commissie ad hoc van drie
leden te benoemen, die de genoem
de bezwaren tegen de AVRO en
haar bestuursleden grondig zal
onderzoeken.
Voor het lidmaatschap van deze
commissie zouden drie vooraan
staande AVRO-leden worden aan
gezocht. Leden, die niet behoren
tot een der besturen van deze
omroepvereniging.
Zaterdag is aande gevel vande nieu
we Amerikaanse ambassade in Lon
den een enorm arendsbeeld aange
bracht. De vogel heeft een span
wijdte van ruim tien meter. Het
werk is vervaardigd van aluminium
en heeft ongeveer een kwart miljoen
gulden gekost. Het vervoer van het
gevaarte kostte heel wat inspanning
Sovjefwaarschuwing inzake
Kongo
De Sovjet-regering heeft zondag ver
klaard, dat zij niet „zal aarzelen beslis
sende maatregelen te treffen als de
agressie tegen Kongo voortduurt", zo
heeft het persbureau Tass bekendge
maakt.
In haar verklaring zegt de Russische
regering, dat het duidelijk is geworden
dat de „aanvallers" in Kongo „optreden
met de aanmoediging van alle koloniale
Navo-landen".
In de verklaring wordt voorts gezegd
dat de Sovjet-Unie bereid is „uitgebreide
economische hulp „zonder politieke voor
waarden te verlenen om bij te dragen
tot de normalisering van het econo
mische leven in Kongo.
De „aanvaller en zyn handlangers"
worden ervan beschuldigd te trachten
de onafhankelijkheid van Kongo met
wapengeweld te „verstikken" en het land
economisch te wurgen door het organi
seren van een voedseltekort een ont
wrichting en van het economische leven.
De Sovjet-Unie had reeds 10.000 ton
voedsel naar Kongo gezonden en bin
nenkort zal een Sovjet-schip met hon
derd vrachtauto's naar het land vertrek
ken. Het Sovjetrussische Rode Kruis zal
dokters, medisch personeel en medische
voorraden en uitrusting sturen.
De Sovjet-regering is ook bereid tech
nische hulp te verlenen en tot weder
zijdse voordeel handel met Kongo te
dryven. De regering acht het de plicht
van alle landen Kongo ook economisch
te helpen.
Zoals de toestand thans in Kongo is
zyn er „gevaarlijke gevolgen voor de
zaak van de universele vrede" mogelijk,
aldus de verklaring.
Verklaring actie-comité
„Actiecomité van AVRO-vrienden" heeft
De heer B. Groen, voorzitter van het
een verklaring verstrekt naar aanlei
ding van bovengenoemd besluit. Daarin
wordt gezegd: Ofschoon het actie-comi
té gaarne tot overleg bereid is, spreekt
het zijn verbazing uit over de wijze
waarop de drie leden van deze commis
sie zullen worden gekozen.
Het is het actie-comité namelijk be
kend dat deze benoeming geschiedt al
leen op voordracht en aanbeveling van
het dagelijks bestuur van de AVRO.
Daar de bezwaren van het actie-comité
juist gericht zijn tegen het beleid van
dit bestuur onder voorzitterschap van de
heer Roëll, geeft deze ongebruikelijke
gang van zaken aanleiding tot ernstige
twijfel aan de objectiviteit van dit on
derzoek.
Om een werkelijk onafhankelijk on
derzoek te waarborgen, stelt het comité
voor zelf eveneens drie kandidaten
AVRO-leden aan te zoeken van deze
commissie deel uit te maken. Tevens
zal, met goedkeuring van beide partijen
een terzake kundige deze commissie
moeten leiden.
Deze laatste zal iemand moeten zijn
met grote kennis van het radiowezen en
een status van absolute onafhankelijk
heid en integerheid. Een man als bijv.
Willem Vogt zal voor alle AVRO-leden
acceptabel zyn en hiervoor moeten wor
den aangezocht.
Zolang het actie-comité geen volledige
zekerheid heeft omtrent de objectiviteit
van dit onderzoek, ziet het geen enkele
reden zijn activiteit te staken", aldus de
verklaring.
H Uit het Leidsch Dagblad van
g 1 augustus 1860:
j| Bij de plaats gehad hebbende
aanbesteding van het bouwen 1
1 eener nieuwe kosterswoning dooi 1
g H.H. Kerkrentmeesters der Evan- I
g gelische Lutherse Gemeente alhier
g is het werk voor f. 8985 aangeno- g
men door S. van der Kamp op het
g Levendaal.
TiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiniiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii