BELGISCHE AMBTENAREN MOETEN IN KATANGA BLIJVEN WEERBERICHT CENTRIFUGES Adenauer op bez< >ek bij De Gaulle In de toekomst schijnt de zon 24 uur per dag! (§uc/ Qïte teuws Nixon Republikeins kandidaat Opgericht 1 maart 1860 DONDERDAG 28 JULI 1960 No. 30110 LEIDSCH mDAGBLAD DirecteurE. A. E. van Dishoeck DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN witts Stosel 11 Lelden Glr0 n° 61055 Hoofdredacteur J. Brouwer f 7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f 0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 reeds vanaf f 165. okjêz KORT RAPENBURG 10—49 VEEL BEWOLKING De Bilt verwacht van heden- tot morgenavond: Veel bewolking met af en toe enige regen. Weinig verandering in tempera tuur. Matige, af en toe vrij krachtige wind tussen zuid en zuidwest. (Opgemaakt te 11.15 uur). 29 JULI Zon op: 4.57 uur, onder: 20.35 uur. Maan op: 11.06 uur, onder 22.54 uur. Hoogwater te Katwijk aan Zee 6.27 en 18.50 uur. Laagwater: 2.21 en 14.35 uur. Dit nummer bestaat uit 12 pagina's Versterking van de „Zes"-positie (Van onze Parijse correspondent) De Frans-Duitse ontmoeting op hoog niveau, waarover wij gisteren reeds hebben bericht, zal naar alle waar schijnlijkheid het aanstaande week einde te Rambouillet plaatsvinden. Bondskanselier Adenauer zal zelf daar heen reizen om met generaal De Gaulle te spreken. Dat werd althans gisteren te Bonn bevestigd en te Parijs niet tegenge sproken. Men heeft hier trouwens toch de indruk gekregen, dat de bijeenkomst vooral van Duitse zijde zeer is geën tameerd, doch dat zulks Frankrijk lang niet ongelegen is gekomen. Generaal De Gaulle streeft namelijk al sedert lang een andere, een ster kerepositie van Frankrijk binnen de Navo na en hij denkt die thans te be reiken door eerst binnen het kader van de „Zes", de landen van de Europese Economische Gemeenschap Benelux, Italië, Frankrijk en Duitsland), voor gijn land een soort leiderschap te be- werkstelligen. Hij meent dat het ogen blik is aangebroken waarop de Zes zich zullen hebben te beraden en uit te spreken over het feit of zij meer wil len worden dan een economische ge meenschap, namelijk een politiek en, mocht liet nodig zijn, ook militair blok, dat binnen Atlantisch verband het nodige zal hebben in te brengen. De Gaulle meent dat thans in dit opzicht klare wijn moet worden ge schonken. Enerzijds omdat Engeland duidelijk heeft laten weten dat het niet tot de Euromarkt wil toetreden, anderzijds omdat hij van oordeel is dat de gebeurtenissen in Kongo heb ben aangetoond, dat, had men eerder de waarschijnlijke 'oop der dingen onderkend, de vijf bondgenoten van België de rol hadden kunnen spelen, die thans aan de Verenigde Naties is toebedeeld. Het zijn beide opvattingen, die men geheel voor rekening van De Gaulle moet laten. Hij pleegt nu een maal, nastrevend de zogeheten „gran deur" van Frankrijk, af en toe met het illustere hoofd een weinig in de wol ken te lopen en voorbij te zien aan het feit, dat behalve Duitsland weinig of geen Europese landen bereid zijn zich door Frankrijk aan de leiband te laten Heeft u dit opzienbarende nieuws gemist? Jammer! voeren. Zeker niet zolang de ongeluk kige oorlog in Algerije niet tot een einde is gebracht. Adenauer aan zijn kant heeft meer re den verheugd te zijn over een gesprek van man tot man met de Gaulle. De grijze kanselier hetgeen zeker in dit geval niet wil zeggen: de grijze emi nentie heeft namelijk de laatste tijd zorgen. Nog afgezien van de troepen verplaatsingen, welke sedert enige we ken in Oost-Duitsland zijn gesigna leerd, is er de wens van burgemeester Brandt van West-Berlijn, een zitting van de' Duitse .Bundestag" in zijn stad te doen plaatsvinden. Oost-Duitsland en dus Rusland zal het zeker als een provocatie opvatten en wellicht dien overeenkomstig reageren. Brandt gaat terecht van het standpunt uit, dat het goed is de Russen te laten merken dat W.-Duitsland zich onverbrekelijk ver bonden acht met West-Berlijn en dat het dus bereid is alle risico's te nemen. Adenauer zou dat wel willen, wanneer hij niet beducht was dat de Verenigde Staten met de presidentsverkiezingen in het vooruitzicht op dit ogenblik te genover de Sovjet-Unie minder gewicht in de schaal kunnei leggen dan anders. Vandaar dat hij het liefst een soort solidariteits-verklaring van De Gaulle zou willen horen. Tegelijkertijd zal hij dan van deze de verzekering kunnen krijgen, dat het leiderschap van Frank rijk binnen de zes in feite een Frans- Duits leiderschap zal betekenen. Lord Alexander Frederick Dou glas Home, de nieuwbenoemde mi nister van BuitenlandsZaken van Engeland Éi Uit het Leidsch Dagblad van 28 July 1860: 1 De Circus van Wollschlager is 1 ieder en avond bezet en, wij moe- H ten het bekennen, den heer Wdü- g schlager komt alle eer toe voor j§ zijne uitnemende verrigting. Na den Directeur allen lof aan Gaert- g ner, die met zoveel geduld het g edele dier weet af te rigten. s Wij roemen nog de athletische 1 oefeningen van Felico Napoli; 1 de welgedresseerde honden van g Reveschky; en het divertisse- ment Musical van Forrest en ff Morley. Verzuim een bezoek bij g Wollschlager niet. Voor het Vivat g Leiden geven wij een Vivat Woll- g schlager. liiiiiiiiniiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiuiiiii MINISTERS ONTVINGEN SURINAAMSE COLLEGA'S De voor besprekingen in Nederland vertoevende Surinaamse ministers zijn gistermiddag, aan het einde van een vergadering van de ministerraad van het Koninkrijk, door hun Nederlandse collega's in de Trèveszaal ontvangen. De Surinaamse ministers zijn de heren A. J. Morpurgo (Onderwijs en Volksont wikkeling), dr. S. Ramburan Mishre (Landbouw, Veeteelt en Visserij) en dr. P. A. M. van Philips (Economische Za ken). Mede was aanwezig de vertegen woordiger van Suriname in Nederland, mr. R. H. Pos, gevolmachtigd minister. Uit Den Haag vertrok gisteren een bloedtransfusieteam van het Ned. Rode Kruis naar Kongo. Het team bestaat uit v.l.n.r.) de arts D. Herdersche, de technische mede werker A. van Steenveldt, de analiste mej. M. v. d. Veer, de ver pleegster mevr. G. A. W. Peetoom en de arts F. Peetoom, leider van de groep. De ploeg neemt 195 kg. medische bagage mee. Geen prijsplafond voor Amerika's veiligheid Tot niemands verbazing is vice-president Nixon gisteravond met algemene stemmen gekozen tot Republikeins kandidaat voor de presidentsverkiezingen, die in november in Amerika worden gehouden. Katangese oppositie verliet parlement Uit protest tegen afscheiding (Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma) Elisabethstad, 28 juli De mythe van de eensgezinde, rustige, onafhankelijke republiek Katanga kreeg woensdagmid dag een gevoelige deuk toen de volledige oppositie het Katangese parlement uit- marcheerde en een zo snel mogelijke interventie van de V.N. eiste. Hoenga Mwamba, plaatsvervangend leider van het politieke kartel, dat de Baloebakat en zijn bondgenoten omvat, verklaarde buiten het parlement, dat een vijftal prominente leden van de oppositie door de minister van Binnen landse Zaken, Moelongo, is gearresteerd, dat anderen waren mishandeld en dat Belgische troepen in het binnenland met onnodige hardheid optraden. Mwamba was tot voor kort een zeer geziene, rustige employee van de Neder landse handelmaatschappij, de „Borsu- mij". Voordat Mwamba aan het hoofd van de oppositie het parlement uitmar- cheerde, legde hij een verklaring af, waarin hij het eenzijdig uitroepen door premier Tsjombe's Conakat van de Katangese onafhankelijkheid onwettig en niet-bindend noemde. Mwamba, wiens kartel van 30 van de 69 afgevaardigden in het „parlement der Katangese Repu bliek" omvat, eiste een coalitie-kabinet voor de provincie Katanga, die deel uit zou moeten maken van de Kongolese eenheid. Hij vroeg het staken van de arbitraire arrestaties en van de militaire provoca ties in het binnenland, doelend op het incident van Kolwezi, waar Belgische raketten 16 Kongolezen doodden. Hij verklaarde, dat als Tsjombe deze eisen niet inwilligde, de oppositie een tegen regering voor Noordoost-Katanga zou uitroepen. Hij sprak de vrees uit, dat er dan een j binnenlandse strijd zou ontbranden tus sen de oppositie en de Conakat, ge steund door haar kolonialistische vrien den. Tevergeefs trachtte de voorzitter van het parlement, wiens interventies niet door onpartijdigheid schitterden en die de overigens zeer bedaard optredende nieuwbakken parlementariërs onmiddel lijk met tussenkomst van de politie had gedreigd, het Baloebakat-kartel tot blij ven te bewegen. De oppositie trok zich terug in de zwarte cité, waar zij op de meerderheid steunt en waar iedere actie tegen haar tot troebelen zou kunnen leiden. Mwamba, die bepaald geen opgewon den standje is en voor een grote autono mie van Katanga pleit, maar de rest van Kongo niet in de steek wil laten, heeft met zijn actie een nieuw en veel betekenend element in de Katangese politiek gebracht. Een kleine groep maakte het symbo lische gebaar om Goldwater, de aarts conservatieve senator uit Arizona, kan didaat te stellen, doch tevoren was be kend, dat deze zich na enig demonstra tief stampij zou terugtrekken. De Republikeinse conventie heeft het in één belangrijk opzicht afgelegd tegen het Democratische partijcongres van twee weken geleden. De Republikeinen waren het er voor het begin van de con ventie reeds over eens geworden, dat vice-president Nixon hun kandidaat zou worden. Vandaar, dat het Amerikaanse publiek onmogelijk nog in spanning kon geraken over de uitslag. Zelfs de on enigheden ever het partijprogramma waren voor de conventie reeds opgelost, toen Nixon en de kritische Rockefeller een compromis bereikten, waardoor de paragrafen over rasproblemen en de defensiepolitiek veranderd werden in de richting, die Rockefeller wenselijk achtte. Cabot Lodge, die door Nixon is aangewezen als kandidaat voor het vice-presidentschap van de Ver enigde Staten. duren,ten einde het t.v.-publiek niet te vervelen. Voor een uitvoerige levensbeschrijving van Nixon verwijzen wij naar elders in dit Blad. Nixon heeft vandaag de permanente gedelegeerde bij de V.N., Henry Cabot Lodge, gekozen als kandidaat voor het vice-presidentschap. Deze keuze moet vanavond nog door de Republikeinse conventie worden goed gekeurd, maar zij is in feite bindend voor de afgevaardigden en werd reeds alge meen verwacht. Het programma, dat gisteravond offi cieel aanvaard werd, geeft morele steun aan de negers, die gelijke rechten zoe ken, en wat de defensie betreft toont het programma waardering voor wat Eisen hower gedaan heeft, doch tevens wordt verklaard dat geen prijsplafond mag be staan waar Amerika's veiligheid in het geding is. Al ontbrak dan spanning, de Repu blikeinen hebben, dank zij de knappe regie, voorkomen, dat het t.v.-publiek een al te saaie vertoning te zien kreeg. De voorlezing van een lang programma kan vervelend worden. Dat bleek op de Democratische conventie. Vandaar dat de Republikeinen alleen de markante gedeelten voorlazen en tegelijk een fraaie film vertoonden, die delen van het programma illustreerde. De gewiekste Thomas Dewey, een ge slepen advocaat, wist knap stemming te maken ten gunste van Nixon in een rede vol pittig venijn. Hij had niets te gen een jonge kandidaat, doch hij wenste een kandidaat met ervaring. Nixon stak zijns inziens in dit opzicht gunstig af tegen Kennedy. Dewey's rede was sterk anti-communistisch. Hij ver weet de Democraten zoals Stevenson en Kennedy, dat zij kritiek hadden geuit op de U 2-vluchten, waarvoor Eisen hower verantwoordelijk was. Gedurende Dewey's rede werden strooien hoeden rondgedeeld vol re clame voor Nixon. Daardoor en door een overvloed aan ballonnen, toeters, vlaggetjes en spandoeken kreeg de zaal volkomen een kermiskarakter. Nadat de gouverneur van de staat Oregon Nixon officieel kandidaat had gesteld, begon het georganiseerde pandemonium, dat de regisseurs toch niet al te lang lieten Regering decreteert: Tenzij hun veiligheid in gevaar komt (Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma) Elisabethstad, 27 juli België zet zijn onderdanen in Katanga onder druk: graaf d'Aspremont Lynden, die met zijn grijze leeuwemanen als een officieuze Belgische hoge commissaris door Elisabethstad waart, heeft alle Belgische ambtenaren doen weten, dat als zij Katanga verlaten voordat hun persoonlijke veiligheid in gevaar is, zij al hun rechten ver liezen en op geen cent ondersteuning van de Belgische regering hoeven te rekenen. De Union Minière, Katanga s tweede regering, heeft zijn employé's precies dezelfde boodschap gegeven. Derhalve heerst er bitter heid in de kantoren en de café's van Elisabethstad, waar de mannen, die hun vrouwen en kinderen naar huis gestuurd hebben, mokken in het scherpe zonlicht en de kille wind van de Katangese hoogvlakte en zeggen: „Moeten wij ons eerst laten vermoorden, voordat we recht op pensioen krijgen?" Oorzaak van bitterheid Die vraag is begrijpelijk maar niet fair: niemand in Katanga loopt de minste kans om vermoord te worden en de Belgische regering maakt het uit drukkelijk voorbehoud, dat haar bevel tot blijven slechts geldt zolang Bel gische troepen in Katanga de orde handhaven. Maar er is een tweede oor zaak voor deze bitterheid. Brussels dwangbevel grondt zioh weliswaar op de wens de afgescheiden Katangese Republiek in leven te houden, maar 't sluit tevens een element van schaamte en verwijt in. Wat zich in de broeihitte van Leo- poldstad slechts flauwtjes deed ver moeden, wordt in het harde, koele licht van de hoge ertsrijke Savannah veel duidelijker: zonder af te dingen op de ellendige en gevaarlijke dagen, die de Belgen in sommige delen van Kongo hebben doorgemaakt, is de Belgische exodus uit Kongo in vele gevallen een kettingreactie van nervositeit en onge gronde paniek geweest. Elisabethstad is daar een duidelijk voorbeeld van: voordat er in de stad iets was gebeurd, trok op grond van berichten uit Leopoldstad, waar de pa niek op zijn beurt losbrandde door de gebeurtenissen in Thysstad reeds 'n lange karavaan auto's naar de grens van Noord-Rhodesië. Niet alleen vrou wen en kinderen, maar ook mannen vluchtten. Die vlucht groeide tot een complete uittocht, toen zaterdagmiddag 9 juli de „Force Publique" in zijn kamp begon te muiten en vijf blanken, waar onder de Italiaanse consul, neerschoot maar die muiterij werd door kordaat optreden van een Belgische officier en een handvol parachutisten binnen an derhalf uur ingekapseld. Weliswaar be gon de bevolking van de zwarte wijken Kenya en Katouba de zondag daarop te plunderen, maar die actie beperkte zich tot twee winkelstraten van voor namelijk Griekse handelaren, die aan die wijken grensden en hun winkels reeds verlaten hadden. De totale scha de was: twintig leeggeplunderde en uit gebrande winkeltjes, een akelig, maar in Afrikaanse wijken geenszins onge bruikelijk voorval. In het blanke deel van Elizabethstad werd niemand een haar gekrenkt; er werd niet geplun derd, niet gebrand. Vlucht was niet nodig De Belgische officieren en admini strateurs, die nu met hun hand op de kas van het pensioenfonds de reste rende tienduizend van de vroegere vijf entwintigduizend Belgen in Katanga tot blijven dwingen, verbergen hun schaamte over die paniek met moeite. Eén hunner zei mij: Of men de kolo niale taak nu nationaal, moreel, religi eus of economisch ziet, in de panische uittocht is in al die aspecten tekort geschoten. En nodeloos, want overal waar maar een Belg onbevreesd op zijn post bleef en de toestand kordaat het hoofd bood, is men de zaak meester gebleven. Het past de buitenstaander nauwe lijks een oordeel te vellen over de hou ding van de Belgische bevolkingsgroep in Kongo, maar hij kan zich lastig losmaken van de indruk, dat blanke kolonialen in Kenya, Indochina, Kame roen, Algerije en Indonesië zich vast houdend hebben getoond. En zeker is, dat de opvangcentra der vluchtelingen ware geruchtenfabrieken zijn geworden, waar de aantallen ver moorde Europeanen en misbruikte vrouwen tot in de duizenden zijn op gevoerd, terwijl zij zich in werkelijkheid tot enkele dozijnen beperken. Zo men de Belgische administrateurs en adviseurs van de Katangese regering tot hier kan volgen, dan moet men zich van hun argumenten losmaken, wanneer zij betogen: als de Belgische troepen hier door V.N.-eenheden zou den worden vervangen, dan wordt een advies aan de Belgische burgers om te vertrekken overmijdelijk. Die betoogtrant, die uiteraard ten doel heeft de V.N. van interventie in Katanga af te houden door met eco nomische chaos te dreigen, verhoogt de onzekerheid van de burgers, die er he lemaal niet zeker van zijn dat Tsjom— bes regering een lang leven beschoren is. Hij dient ook Belgiës toekomstig be lang niet. Tekenend is dat de Union Minière, die zeker Tsjombe boven Loemoemba prefereert, zegt: Onze fi losofie is: koper produceren. Wie er er hier ook regeert, als men ons met rust laat, zulen wij dat blijven doen. De ogenschijnlijke zekerheid, waarmee Belgische administrateurs en militairen de grondslagen leggen voor een lang jarig bestaan van de Katangese Repu bliek, verbergt toch niet hun vrees, dat Katanga weer in de schoot der Kongo- Republiek teruggedreven zal worden, omdat alleen de rijke mijnstaat het economische krachtvoer kan leveren, dat Kongo op de been kan brengen. Noch het westen, noch de V.N. zullen eeuwige steun kunnen verlenen. Nie mand wenst 'n politiek en economisch vacuum, waarvan alleen de Sovjet- Unie zou profiteren. Hammarskjöld zal dezer dagen in Brussel, Leopoldstad en Elizabethstad de basis moeten leggen voor een politiek compromis: men spreekt nu in Katanga over een refe rendum. Tsjombe moet weg Zal Tsjombe dat winnen? De intimi datie jegens de oppositionele Balubakat, waarmee hij de vorige verkiezingen uit het vuur sleepte, zal dan niet herhaal baar zijn. Wie de oppositie jegens Tsjombe wil polsen, hoeft maar de zwarte cité in te gaan. De zwarte be volking, die een vriendelijke bejegening door de blanke bezoeker opgeruimd be groet want zij heeft een kwaad ge weten over de plundering, die stapels ijskasten, textiel, drank, radio's en con serven in de vrolijk geschilderde huisjes bracht, die de Belgische administratie voor haar bouwde maakt van haar hart geen moordkuil. Tsjombe moet weg en de Belgische troepen moeten weg, zegt zij. Stuur ons maar Amerikanen en de V.N. In het rode stof spelen jongetjes trouwens al V.N.-tje. Zij hebben blauw geschilderde kookpotjes op het hoofd en stofbrillen van geperforeerde tomatcnpureeblikjes op en exerceren met houten geweertjes en dodelijke ernst. Dezelfde ernst, waarmee de gloednieuwe recruten van de gloednieuwe Katangese strijdkrach ten onder de gloednieuwe rood-groen- witte Katangese vlag oefenen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1960 | | pagina 1