Katanga zal vechten tot haar dood
Rusland dreigt weer met veto
Maar er zijn slechts 500 soldaten..
WEERBERICHT
Nixon wil communisme Bestrijden
Sprak Zweedse generaal Yon Horn
zijn mond voorhij
(D MC/ ^)TtC i
tetiivs
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 26 JULI 1960
No. 30108
LEIDSCH
DAGBLAD
DirecteurE. A. E. van Dishoeck
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Premier Tsjombe verklaart
(Van onze reisredacteur, W. L. Brugsma)
Elisabethstad, 26 juli „Als de V.N.-troepen Katanga binnen
willen, zullen wij dat beletten door het vliegveld te versperren. De
onafhankelijke staat Katanga is een „fait accompli", wij zullen tot de
dood voor haar strijden", dat zei mij maandag Moise Tsjombe, de
42-jarige premier van de mijnstaat Katanga in Zuid-oost Kongo, die
zich op 11 juli van de Kongo-republiek losscheurde, Tsjombe geloofde
overigens niet aan een V.N.-interventie in Katanga, omdat de Belgen
hier reeds de orde handhaven. De Belgen doen immers alles om het
Katangees „fait accompli" te versterken.
Tsjombe wordt omringd door Belgische
adviseurs: graaf d'Aspremont Lynden
leidt de economische hulpmissie en geeft
politiek advies, majoor Weber fungeert
als woordvoerder en kabinetschef,
majoor Grevecoeur is koortsachtig doen
de het Katangese leger en politietroepen
op de been te brengen, de Belgische
troepen handhaven de orde en ontwa
penen alle niet-Katangese leden van de
„Force publique".
Niet altijd zachtzinnig, zoals het inci
dent in Kolwesie bewees, waar Belgische
raketten 16 Kongolezen doodden. Op de
officiële erkenning na stelt België dus
alles in het werk om de Katangezen te
ruggesteunen, hopende zo een politieke
tegenpool te scheppen, die de andere
Oostkongolese gebieden kan aantrekken
en de enorme Belgische belangen ii
Katanga kan waarborgen. Katanga'
„Union minière" produceert 8 pet van de
wereldproduktie van koper en 60 pet van
Kobalt.
Maar waar Kantanga 66 pet van het
nationaal inkomen en de Union minière
20 pet van het belastinginkomen van de
Kongolese staat binnenbrengt, zal Loe-
moemba alles proberen om deze econo
mische locomotief weer voor zijn lege
wagens te spannen.
Wie deze strijd zal winnen, hangt af
van Hammarskjöld's interpretatie van
de resolutie van de Veiligheidsraad, die
van Kongo's territoriale integriteit
spreekt. Hammarskjöld, die donderdag
in Leopoldstad arriveert en mogelijk een
bezoek aan Katanga zal brengen, moet
dan beslissen of hij de „blauwhelmen"
naar de afgescheiden staat zal sturen.
Tsjombe zal nauwelijks effectieve
weerstand kunnen bieden, want hij heeft
slechts 500 Kantangezen onder de wape
nen. Een Belgische brigade en twee
parachutistenbataljons staan weliswaar
officieel onder de orders van Katanga's
minister van Binnenlandse Zaken, maar
het is nauwelijks te verwachten, dat de
Belgen gewapende weerstand aan de
V.N.-troepen zullen bieden.
Ook minister Moenongo's ernstig ge
meende voorstel om de Belgische helmen
blauw te verven lijkt nauwelijks uitvoer
baar.
Hoewel Tsjombe steunt op Katanga s
sterke separatistische gevoelens, een
grote parlementaire meerderheid heeft
en beweert dat een deel van de oppositie-
ZAAIEN VAN TWEEDRACHT
SOEKARNO - LEGER
Het hoofd van de Indonesische leger-
voorlichtingsdienst, overste Soenarjo,
heeft meegedeeld, dat „een bepaalde
groep" pogingen in het werk stelt, om
het leger op te zetten tegen president
Soekarno, aldus meldt „Antara". Soe
narjo noemde geen namen van leden
van de groepering waarop hij zinspeelde.
Hij zeide: „Deze groep is tegen stabi
liteit, omdat een stabiele toestand de
voedingsbodem elimineert waarop haar
actie steunt. Niettemin vormen haar
handelingen het delict landverraad".
Weer militair gedood in
La Courtine
In La Courtine is opnieuw een auto
ongeluk gebeurd, dat het leven heeft ge
kost aan een Nederlandse soldaat.
De 19-jarige dienstplichtig soldaat G.
Th. P. van der Vaart, die woonachtig
was in Vinkeveen, werd na een onge
luk, dat hem dichtbij La Courtine in het
plaatsje Tarnac als bestuurder van een
een-tonner overkwam met ernstige
buikwonden in het ziekenhuis van
Gratadout opgenomen. Aanvankelijk liet
het zich niet aanzien dat hij in levens
gevaar was. Hij is echter gisteren in de
loop van de ochtend overleden.
De soldaat, afkomstig uit de leger
plaats Harderwijk waar hij was inge
deeld bij het 41ste verbindingsbataljon,
moest op de weg ver naar rechts uitwij
ken toen een tegenligger, een Franse
personenauto, teveel uithaalde. Hij
schoot van de weg en sloeg om.
WISSELEND BEWOLKT
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond: Wisselend bewolkt en slechts
een enkele verspreid voorkomende bui
Zwakke tot matige westelijke wind. Wei
nig verandering in temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
27 JULI
Zon op 4.53, onder 20.38 uur; maan
op 8.51; onder 22.05 uur. Hoogwater te
Katwijk aan Zee 5.17 en 1742 uur;
laagwater 1.14 en 13.30 uur.
partij, de Baloebakat, solidair met hem
is, is het politieke thuisfront zwakker
dan het schijnt. Tsjombe's Conakat-
partij wordt geleid door stamhoofden en
enkele door de Union manière gevormde
en betaalde intellectuelen.
Tsjombe behoort tot de koninklijke
Lundafamilie en de sterke man Moe-
nongo is de achterkleinzoon van het
grote opperhoofd Msiri. De achterlijke
massa volgt hen braafjes, maar een
groot deel van de geëvolueerden en het
stedelijk proletariaat sympatiseren met
Loemoemba. Voorzitter Zendwe van de
Baloebakat zit nog steeds in Leopoldstad.
Tsjombe's tegenstanders noemen hem de
marionet van de Union minière, die zijn
aanzienlijke persoonlijke schulden zou
hebben betaald.
Tsjombe en Moenongo geven toe: „Als
Loemoemba hier komt, gaan wfj voor de
bijl, daarom houden wy ons vast aan de
onafhankelijkheid".
Hoewel onder dekking van de Katan
gese regering de Belgische adviseurs en
militairen op de overigens wankele legale
basis aan de touwtjes trekken, blijft de
Belgische burgerbevolking ongerust. De
mannen zijn weliswaar goeddeels uit
Noord-Rhodesië terug, waarheen zij in
nodeloze paniek vluchtten, maar zij zijn
voortdurend gereed tot een hernieuwd
vertrek. „Als de Belgische soldaten ver
trekken. gaan wij ook. Wij hebben geen
behoefte aan een bescherming door V.N.-
negers," is het unfaire, maar algemene
commentaar. De vrouwen en kinderen
blijven naar huis vertrekken. Bij mijn
aankomst op het vliegveld van Elisabeth
stad was de vertrekhal vol met acht
honderd nerveuze echtgenoten, uren
wachtend op het vertrek en bewaakt door
barse Belgische militairen, die overkor-
daat de buitenlandse correspondenten
met machinepistolen in de maagstreek
prikten. De Nederlandse kolonie
Elisabethstad bleef ongedeerd en onge
raakt door de paniek.
Zo blyft onder een oppervlakkige nor
malisatie de toestand hier een van diepe
onzekerheid over de toekomst van Kon
go's rykste deelstaat. Mogelijk zal
Hammarskjöld eerst pogen een politiek
compromis tussen Leo en Elisabethstad
te bewerkstelligen aleer hij het anders
onvermijdelijke sein tot V.N.-interventie
geeft.
Grondtoon van zijn verkiezings-campagne
(Van onze corresponden tin Washington)
Het ziet er naar uit dat Nixons campagne voor het presidentschap veel
nadruk zal leggen op de strijd tegen het communisme. Nixon, die onge
twijfeld gekozen zal worden als Republikeins kandidaat op de conventie,
die gisteren te Chicago is begonnen, had tevoren de grondtoon-speech
gelezen, die Walter Judd, congreslid uit Minnesota, aldaar zou houden.
Nixon was zeer met de inhoud dezer rede ingenomen.
De toespraak van Judd was het enige
belangrijke evenement van de eerste
avond. De akoestiek van de zaal te
Chicago is veel beter dan die in de
arena van Los Angeles, waar de De
mocraten hun conventie gehouden heb
ben. Het publiek reageerde met groot
enthousiasme op de woorden van Judd,
die de toon probeerde aan te geven
voor de Republikeinse verkiezingsstrijd.
Vele van Nixons campagnes zijn in
het verleden gebaseerd geweest op de
strijd tegen het communisme.
Strijd tegen slavernij
Judd herinnerde er aan, dat hon
derd jaar geleden de grote Republi
kein Lincoln de strijd heeft aangebon
den tegen de slavernij.
Wat Lincoln voor de Amerikaanse
natie heeft gedaan, dat moest de nieu
we Republikeinse president thans doen
voor de wereld. Weer een strijd van
vrijheid tegen slavernij. Judd sprak
met trots over de prestaties van de U-2.
Het communisme is volgens Judd zo
sterk geworden, omdat de Democraten
zo slap zyn geweest. De Democraten
zouden de communisten aanmoedigen.
In zulk een ,,grondtoon"-speech
komt uiteraard veel partijdigheid en
overdrijving voor, maar indien de cam
pagne fel zal worden en dat valt te
verwachten dan lijkt het heel goed
mogelijk ,dat Nixon wederom het com
munisme als voornaamste thema zal
kiezen en dan kan men nü reeds voor
zien, dat de Republikeinen er weer na
aan toe kunnen komen de Democraten
voor te stellen als de partij van het
verraad.
Overigens kan Judds voorstelling
van zaken, dat men thans een burger
oorlog op wereldschaal moet verwach
ten teneinde de slavernij af te schaf
fen, moeilijk groot enthousiasme wek
ken bij de Amerikanen. Hij zei welis
waar ,,Wij moeten deze koude oorlog
winnen", maar Lincolns burgeroorlog
is niet zo koud geweest.
Judd beschouwt de buitenlandse po
litiek als het belangrijkste thema van
de verkiezingsstrijd. Kennedy is het
daarmee eens. Maar daarom zal men
de binnenlandse aangelegenheden niet
vergeten.
Vooral niet omdat de Republikeinen
nog steeds met trots kunnen wijzen op
de welvaart, die de jaren van Eisen
howers regime in het algemeen hebben
gekenmerkt. Een minimum aan rege
ringsbemoeiing is volgens de Republi
keinse koks het beste recept voor een
algemene welvaart. Iedere Amerikaan
moet gelijke kansen hebben. Een groot
Dit nummer bestaat alt 12 pagina's
Door het hijsen van een vlag
I opende Prins Bernhard gisteren het
Dr. Plesmankamp van de nationale
luchtverkenners in Austerlitz
Kwestie Katanga zit België hoog!
(Van onze Brusselse correspondent)
Terwijl gisteravond de Kongolese kwestie een regeringscrisis in
Brussel dreigde te veroorzaken, behaalde de Belgische minister van
Buitenlandse Z^ken, Pierre Wigny, op het diplomatieke front twee
overwinningen. Immers, de Franse minister van Buitenlandse Zaken,
Couve de Murville, en zijn Britse collega Selwyn Lloyd legden over de
toestand in Kongo verklaringen af, die het Belgische standpunt inzake
de interpretatie van de resolutie van de Veiligheidsraad en de houding
ten opzichte van Katanga bijkans geheel bevestigen.
Eenheid hersteld
In kringen van de Belgische Liberale
Partij scheen men gisteren plotseling
van oordeel te zijn, dat het beter is dat
enkele ministers van de regering, die te
nauw bij het Kongo-beleid van de rege
ring waren betrokken, zouden aftreden.
Hiermee zou, volgens de liberalen, tege
moet worden gekomen aan de Belgische
openbare mening, die thans de gehele
regering verantwoordelijk stelt voor de
catastrofale regeringspolitiek inzake
Kongo. De liberalen, die een harde poli
tiek ten opzichte van Kongo voorstaan,
applaus kreeg Judd, toen hij in dit ver
band opmerkte: Kennedy, de zoon van
een rijk man, moet evenveel kans heb
ben als Nixon, de zoon van een arm
man. De Republikeinen kunnen in het
algemeen steun verwachten van de wel-
gestelden. Kennelijk proberen zij vooral
winst te boeken onder hen, die zich,
wat de financiën betreft, dichter bij
Nixon weten.
Cabot Lodge tweede man
Nog steeds geven sommigen de hoop
niet op, Rockefeller over te halen de
kandidatuur voor het vice-president-
schap te aanvaarden. Volhardt deze
echter in zyn weigering, dan geeft men
Cabot Lodge de beste kans voor de
tweede plaats.
Cabot Lodge is onder Eisenhower
Amerika's vertegenwoordiger bij de
Verenigde Naties geweest, waar hij zich
naam heeft gemaakt als een stoer en
enigszins pompeus bestrijder van de
communisten. Lodge kan men Ame
rika's zwaargewicht noemen in de
koude oorlog. Gezien de „grondtoon"-
speech van maandagavond, zou hij
daarom goed passen in Nixons team.
ofschoon de liberale vice-president van
de regering de Rondetafelconferenties
presideerde, hebben de minister van De
fensie, Gilson, uitbundig lof toege
zwaaid voor de organisatie van het Bel
gisch militair optreden in Kongo, of
schoon Gilson een CVP-minister is.
Het bleek echter dat de meningsver
schillen gisteravond waren bijgelegd. In
die zin legden de voorzitters van de
CVP en van de Liberale Partij verkla
ringen af. Premier Eyskens zeide op zijn
beurt aan de journalisten, dat er geen
sprake kan zjjn van een wijziging in de
huidige Belgische regering.
Maar de grote kwestie, die gisteren de
telex en de telefoon tussen Brussel en
New York en tussen Brussel en Leopold
stad voortdurend in beslag nam, was de
verklaring van de commandant van de
troepenmacht van de Ver. Naties in
Leopoldstad, de Zweedse generaal Von
Horn.
Aan een Engels journalist van de
„Daily Mail" verklaarde Von Horn, zoals
wij gisteren nog in een deel van onze
oplage konden vermelden, dat de VN-
troepen ook Katanga zullen bezetten en
dat alle Belgische troepen Kongo dienen
te verlaten, inclusief de Belgische mili
taire bases. Het is waarschijnlijk dat de
generaal, die zijn verklaringen later in
trok, deze toch werkelijk heeft gedaan.
De journalistieke ervaring leert ons dat
de journalisten, die nogal gemakkelijk
worden tegengesproken, het bij het rech
te eind hebben. Von Horn werd door
Hammarskjöld op zijn nummer gezet, al
thans dit werd ons gisteren in kringen
van het departement van Buitenlandse
Zaken bevestigd.
Leger moet zwijgen
In een kort gesprek met de Belgische
minister van Buitenlandse Zaken, Pierre
Wigny, gaf de bewindsman ons bij het
Op Schiphol arriveerde gisteren
met een KLM-toestel uit Moskou
het stoffelijk overschot van Willard
Palms, de gezagvoerder van het
door de Russen neergeschoten
Amerikaanse vliegtuig. Amerikaan
se militairen begeleidden het tran
sport van de kist van het KLM-toe
stel naar een Amerikaanse leger
vliegtuig, dat voor het verdere ver
voer naar Amerika zorgde.
incident Von Horn het volgende com
mentaar „In de eerste plaats zouden de
militairen van iedere rang zich van po
litieke verklaringen dienen te onthouden.
Het is altijd een wet geweest in onze de
mocratieën dat het leger de „grande
muette" is. Hier kan ik wijzen op de
houding van de Belgische generaal Cu-
mont, die als militair in Kongo geen
enkele verklaring heeft afgelegd. Wij on
derzoeken op het ogenblik of het inter
view plaats vond of niet, en indien ja,
wat de juiste tekst is van de verklarin
gen van generaal Von Horn. Hangende
dit onderzoek wil ik mij van verder com
mentaar onthouden. Indien de generaal
de hem toegeschreven verklaring af
legde, zullen wij de secretaris-generaal
van de Ver. Naties vragen maatregelen
te treffen tegen onverantwoordelijke
verklaringen van militairen. Hammar
skjöld komt woensdag naar Brussel voor
contacten met de Belgische regering. Ik
zal de zaak dan met hem bespreken.
Wat de toestand in Katanga betreft,
constateer ik dat er orde en rust heerst,
terwijl er elders in Kongo onrust en
chaos heersen. Wij constateren ook het
effectief gezag van premier Tsjombe in
Katanga en het feit, dat hij geen troe
pen van de Ver. Naties wenst.
In verband met de toekomstige staats
vorm van Kongo, wil ik opmerken dat
het de zaak is van de constituerende
vergadering van Kongo. Intussen ver
leent België technische en financiële
hulp aan de Kongolese provincies, waar
orde en rust terugkeren". Tot zover de
Belgische minister van Buitenlandse Za
ken.
Een nieuw program
Premier Eyskens verklaarde nog dat
de regering een nieuw program voor Bel
gië en Kongo zal uitwerken. Het vroe
gere Belgische program voor Kongo, dat
was geredigeerd in het vooruitzicht van
een vreedzame Kongolese ontwikkeling,
zal geheel worden herzien. Of de belas
tingen in België verhoogd zullen moeten
worden, kon Eyskens nog niet zeggen,
maar het is duidelijk zeide hij, dat het
Kongolese drama zijn invloed zal hebben
op de Belgische staatsfinanciën.
Zaak RB-47 in Veiligheidsraad
De Sovjet-Unie heeft gisteren een Amerikaans voorstel het incident
met het Amerikaanse RB-47-vliegtuig in handen te geven van een
onpartijdig onderzoek van de hand gewezen. De Russische gedelegeerde
Koeznetsof zei in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, dat hij
zijn veto over het voorstel zal uitspreken, als het in stemming wordt
gebracht.
De Veiligheidsraad kwam op Russisch
verzoek bijeen ter bespreking van het
vliegtuigincident, dat zich op 1 juli boven
de Barentszee afspeelde, waarbij de
RB-47 werd neergeschoten. De behande
ling van de zaak wordt vandaag voort
gezet.
De Amerikaan Lodge verwierp de
Russische beschuldiging, dat het toestel
boven de Russische territoriale wateren
heeft gevlogen. Hij toonde kaarten
waarop de vlucht en het vluchtplan van
het toestel stonden aangegeven.
Volgens Lodge heeft een Russische
jager de RB-47 gedwongen het maken
van een bocht uit te stellen. Tenslotte
hield de jager hiermee op. Hij vroeg:
,Wij vragen de Sovjet-regering: Wat
hebt U met dit vliegtuig (de RB-47) ge
daan?"
De Amerikaan diende een resolutie in,
waarin wordt verzocht om een onder
zoek door een commissie, bestaande uit
door Amerikanen en Russen aangewe
zen leden en een regering of een andere
autoriteit, die voor beiden aanvaardbaar
De zaak zou, indien de Russen de
commissie zouden verwerpen, voor het
Internationale Gerechtshof in Den Haag
kunnen worden gebracht, aldus Lodge.
Koeznetsof noemde de kaarten verval
singen en zei dat de Amerikanen op hui
chelachtige wijze spelen op de emoties
yan de vrouwen en weduwen van de be
manningsleden van het neergeschoten
toestel.
De Brit Dixon verweet de Sovjet-Unie
een internationaal geschil te maken van
het incident. Hij maakte voorts melding
van talrijke gevallen van Russische spio
nage aan de kusten van Groot-Brittan-
nië.
De Veiligheidsraad zou altijd wel
bijeen kunnen blijven indien Groot-
Brittannië steeds zou klagen als Russen
hebben gekeken of geluisterd, aldus
Dixon.
De Britse regering beschikt over be
trouwbare gegevens waaruit blijkt, dat
de RB-47 nooit dichter dan 48 kilometer
van de Russische kust is geweest, zei hij.
Dixon en ook de Fransman Bérard
hebben er met nadruk op gewezen dat
president Eisenhouwer verzekerd heeft,
dat de Amerikanen na het incident met
de U-2 in mei zijn opgehouden met het
maken van vluchten boven de Sovjet-
Unie Beiden steunden Lodges voorstel
voor een onderzoek.
Lodge heeft na afloop van de bijeen
komst gezegd, dat hij vandaag met „be
langwekkender" gegevens over het inci
dent zai komen.
Men vroeg zich af of hij zal zeggen
wat er werkelijk gebeurd is met de
RB-47. Het is opgevallen dat Lodge op
de bijeenkomst van de raad alleen heeft
gesproken over „neergeschoten" in ver
band met de Russische lezing van het
incident. Hijzelf gebruikte uitdrukkingen
als „neergehaald", „vernietigd" en „neer
gestort".
Uit het Leidsch Dagblad van i
26 July 1860
Kermisvermakelijkheden. i
Gisteren werd in den Salon des
Variété's van den Heer Du/pont
opgevoerd de comedie-vaudevïlle
Madeline of de Gravin en de Klom-
penmaakster en wel tot groot amu-
sement van allen die er waren.
Mej. Stoetz, die de titelrol ver-
vulde, verwierf, vooral door haren
zang, grooten bijval; niet minder
de heer Bamberg, die zich door
uitmuntend spel en goeden zang
onderscheidde. Ook de heer Soe-
ter, als de opperschenker, bragt
herhaaldelijk door zijn charges de
lachspieren in beweging.
Wat echter het beste beviel, was
de bekende vrolijke vaudeville
Lekain in duplo, waarin de heer
Bamberg op eene uitstekende wijze
zijne rol vervulde. Hem stonden
waardig ter zijde mevr. Vink— j
Moor, mej. Stoetz en de heer
Soeter. Wie zich op de kermis wil
amuseren, vergete niet ook een
avond bij Dupont door te brengen.
