Reusachtige dammen vormen barricade tegen
stormvloed, indirect contra watervervuiling
1968: jaar van grote omwenteling
in Nederlandse waterhuishouding
SCHRIKBEELD AAN HET WATERFRONT VERVAAGT (II)
Invloed Deltawerken reikt tot IJsselmeer
Last van zenuwen?
Sluitcaissons zetten de zee voor
goed buiten de deur
In West-Duitsland één werldoze
op vier open plaatsen....
Allerlei noodtoestanden ten gevolge van
het volslagen gebrek aan arbeidsreserve
OPRUIMING - ENORME PRIJSVERLAGINGEN!
BULTHUIS - BOTERMARKT 2S
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 14 juli 1960
Vijfde blad no. 30098
SPAAR ZOET WATER!
Opzienbarend is de wijze waarop
in het kader van het Deltaplan vier
enorme dammen worden aange
legd, die de voorposten van de
zee in het zuiden van ons land
voorgoed aan zijn macht zullen
onttrekken. Minder spectaculair,
maar even belangrijk zijn het
drietal secundaire dammen in het
„achterland", dat o.m. is be
stemd voor de aanleg van spaar
bekkens, waarin voorraden zoet
water kunnen worden vastgehou
den. Dank zij deze reserves hoopt
men in de toekomst de ziektever
schijnselen van onze watervoorzie
ning verzilting en vervuiling
gedeeltelijk op te kunnen heffen,
zodat ook op dit gebied de uitvoe
ring van de Deltawet een heil
zame invloed zal hebben.
1
van 6.50 1
3
dreven pe/#£imisme inzake de werkge
legenheid in de Bondsrepubliek, waar
men vooral tegen de aanstaande herfst
en winter nog een extra impuls voor de
hoogconjunctuur verwacht, bepaald niet
gevreesd behoeft te worden.
Verlichting
bij parkeren
Als een stilstaande auto verlichting
moet voeren, dan gelden de volgende
voorschriften
Bij rechts parkeren: stadslichten en
achterlichten óf linker stadslicht en lin
ker achterlicht óf speciale parkeerlich-
ten. Bij eventueel links parkeren: stads
lichten en achterlichten.
De ANWB wijst erop, dat bij het links
parkeren geen speciale parkeerlichten
mogen branden. Het gebruik van deze
lichten is slechts bij het rechts parkeren
toegestaan. Voor de parkeerlichten gel
den dan de volgende eisen:
Aantal: één of twee (verbruik maxi
maal 6.5 watt per stuk)Indien één par-
Advertentie
Mijnhardt's Zenuwtabletten
helpen U er overheen
Secundaire dammen vormen de voltooiing
(Speciale berichtgeving)
Huilend jaagt de orkaan over de in nachtelijk duister verloren
polders van West-Nederland* Tot razernij opgezweepte golven-
massa's beuken de wankele bescherming, door mensenhanden
opgeworpen, in de loop der eeuwen hersteld, versterkt en uitgebreid.
In een februarinacht van het jaar 1953 voltrekt zich de ramp als een
verrassing: mensen en dieren komen in de stormvloed om, dorpen
worden vernield, een héél eiland, bewoond door welvarende land
bouwers, blijkt in een woesternij herschapen. Maar ook geeft die
nacht de stoot tot de verwezenlijking van een plan, dat al sinds jaren
de bestuurders van de lage landen door het hoofd speelde. Zonder
veel moeilijkheden worden de hindernissen genomen en wijzigt het
plan zich in een wet: De Deltawet. Een nieuwe fase begint, een
totale hervorming van de beveiliging van zuid-westelijk Nederland,
die vele jaren in beslag zal nemen, is ingezet.
Waterovervloed en
watertekort
Naast de afweer tegen de nukken
van de zee speelt echter de strijd
tegen een ander opdringend gevaar
een belangrijke rol in het opzienba
rendste stuk, totnutoe door onze Wa
terstaatsmensen opgevoerd. Te veel
water is de directe aanleiding ge
weest, maar, hoe tegenstrijdig het
misschien ook klinkt, watertekort is
een tweede factor die aan de Delta
werken ten grondslag ligt. Het ge
brek aan goed, bruikbaar water dringt
zelfs meer en meer op de voorgrond
en het is niet uitgesloten, dat na vol
tooiing van de vier Deltadammen de
eerste winst op dit gebied zal worden
geïncasseerd.
ONRUSTBAREND
CHLORI DENGEHALTE
De enorme vervuiling en verzilting
van het open water (rivieren, kana
len en sloten), die stedelijk en in-
De enorme tralieliggercaissons
liggenzoorzover gereed, in hun
bouwdok aan de Noordkust van
Walcheren te wachten op de dag,
dat zij de eindoverwinning op het
water zullen moeten behalen.
dustrieel afval veroorzaken, treden
namelijk sterker aan de dag, wanneer
er minder water in de grote rivieren
naar beneden komt. In droge tijden
dus zoals wij die sinds ongeveer an
derhalf jaar beleven. De verontreini
ging uit stads- en dorpsrioleringen en
uit het chemisch afval van de indu
strie is bovendien geen constant blij
vend verschijnsel, maar neemt voort
durend toe. Niet alleen in ons land,
maar ook in West-Duitsland en Frank
rijk, als gevolg waarvan onze grote
zoet water-leverancier, de Rijn, thans
als een zieke de vaderlandse dreven
binnenstrompelt. In de afgelopen oor
log is de verziltingsgraad van deze
stroom weliswaar aanzienlijk gedaald
door de sterke afneming van de in
dustriële activiteit, maar na 1945 is
het chloridengehalte schrikbarend en
als nooit tevoren gestegen, een ont
wikkeling, waarvan het eind nog niet
in zicht is.
SPAARBEKKENS
Behalve de beveiliging nu, welke is
gebaseerd op de berekening dat een
maal in de tienduizend jaar alle on
gunstige factoren zich zouden kunnen
bundelen, bieden de waterkeringen
van het Deltaplan ook gelegenheid tot
Vooral de Volkerakdam is een levensbelang voor de Zuid-West-Ncderlandse
waterhuishouding. Hier zullen grote inlaatwerken worden gebouwd, waardoor in
het voorjaar de watermassa's van de grote rivieren zo die ooit nog weer
werkelijkheid zullen wordenvoor een deel het Deltameer (de huidige zee
armen kunnen worden binnengeloosd. Op die manier zal het omliggende land
in drogere perioden over een voorraad zoet water kunnen beschikken, ten
minste wanneer het in het bekken aanwezige water reeds in sterke mate zal
zijn verzoet, een stadium, dat voor het gebied tussen de Haringvliet- en
Volkerakdam omstreeks 1970 zal «worden bereikt. Sluiting van het Haringvliet
heeft bovendien tot gevolg, dat het water van Maas en Waal via Dordtse Kil
en Noord naar de Nieuwe Waterdeg kan worden geleid.
De enorme zouttong die sinds jaren
mede als gevolg van de aanleg van
de reusachtige havenbekkens in en
rond de Maasstad via de Waterweg
steeds verder het land binnenkruipt,
zal dan effectiever bestreden kunnen
worden: hoe meer zoet water door de
Rijnmonding kan worden gevoerd, hoe
meer het zoutgehalte ook daar zal
dalen. Tenslotte treedt hier dan de
invloed zy het indirect van de
Deltawerken op de watervoorziening
in Oost- en Noord-Nederland aan de
dag. Door de Rijnkanalisatie namelijk,
in welk verband drie stuwen in deze
rivier zullen worden gebouwd, wordt
het mogelijk meer Rijnwater via de
IJssel naar het noordelijk spaarbekken,
het IJsselmeer, te leiden.
Deze Rijkskanalisatie kan echter
dan in werking treden, wanneer dank
zij de Deltawerken het peil van
Nieuwe Maas en Waterweg toch op
verantwoorde wijze kan worden ge
handhaafd. Dit alles maakt duidelijk
dat het jaar 1968, wanneer de laatste
hand aan de afsluitingen van Ha
ringvliet en Volkerak zal worden ge
legd, een totale ommekeer in de wa
terhuishouding van Brabant tot Gro
ningen zal optreden.
Het eerst gereedgekomen Deltapro
ject dreigt tenslotte, misschien door
zijn ligging vrij ver buiten het eigen
lijke gebied, vergeten te worden. Het
gaat hier om de stormvloedkering in
de Hollandse IJssel, de z.g. dubbele
guillotine, een tweetal achter elkaar
geplaatste stalen valdeuren die in
noodgevallen zullen worden gesloten.
Daar de Waterweg, waarmee de Hol
landse IJssel in directe verbinding
staat, voor de scheepvaart openblijft,
verandert dit anders zo landelijke ri
viertje bij stormvloed in een woeste
reus die het gehele Westen bedreigt.
In 1953 is men hier dan ook door het
oog van de naald gekropen, maar in
de toekomst zal de nieuwe bijzondere
waterkering voorkomen, dat deze kwade
kans nogmaals bijna werkelijkheid zal
worden.
Talrijke moeilijkheden
Uitgebreid hebben wij in een vorig
verhaal uiteengezet op welk een ori
ginele en haast onnavolgbare wijze in
het Haringvliet de problemen rond
dam en spuisluizen-complex zijn en
nog steeds worden opgelost. Maar ook
bij de andere werken in het Deltage
bied zijn de moeilijkheden niet van
de lucht. Alleen in het Veeregat vloeit
bij ebtij niet minder dan 70 miljoen
kubieke meter water naar zee terug.
Lijkt dit een indrukwekkende hoe
veelheid, het is een druppel vergeleken
by de duizend miljoen kubieke meter
die per etmaal de Oosterschelde
welke zeearm als laatste in 1978 moet
dichtgaan in en uitstromen. Het is
dan ook niet voor niets dat Rijkswa
terstaat de sluiting tussen Walcheren
en Noord-Beveland min of meer als
een proefstation beschouwt. Hier im
mers blijven de problemen ten op
zichte van wat nog te wachten staat
bescheiden van aard. Men kan er er
varing opdoen met nieuwe methoden
en werktuigen. Overigens zal men niet
nalaten Neptunus ook op deze plaats
bij de neus te nemen, zoals dat in het
Haringvliet dank zij de aanwezigheid
van de uitwateringssluizen kan ge
beuren.
In het Veeregat en straks in de
Oosterschelde zal men de truc even
wel met z.g. tralieliggercaissons uit
voeren, enorme gevaarten, 45 m. lang,
20 m. breed en 18 m. hoog. Zeven ex
emplaren van dit hulpmiddel zullen in
1961 de 330 meter, welke dan nog
resteert tussen de van Walcheren en
Noord-Beveland uit gebouwde dam-
helften, overbruggen. Op de dag van
de eigenlijke dichting van het zeegat
zullen zy naar hun plaats worden ge
sleept, en tot zinken gebracht, waarna
de stalen sluitkleppen voor het tralie
werk zullen vallen en zodoende de zee
voor goed buiten de deur zetten. In de
Oosterschelde zal men overigens niet
minder dan 72 caissons van deze af
metingen nodig hebben.
Vindingrijk en efficiënt
De bouw van dit materiaal is een
voorbeeld van vindingrijke en efficiën
te manier waarop men zich van de
mogelijkheden ter plaatse weet te be
dienen. Vlak bij het sluitgat is op het
eiland Walcheren een bouwdok aan
gebracht, waar het zevental ligt te
wachten op de dag dat het voor zijn
belangrijke taak zal worden opgeroe
pen. Door een gat in de dijk, die het
dok van het open water scheidt, zullen
de caissons, die inmiddels dank zij het
binnenstromende water in een drij
vende toestand zijn geraakt, worden
weggesleept, waarna de dijk wordt ge
dicht en het dok drooggemalen.
Een probleem met een geheel eigen
karakter vormt tenslotte de verster
king en verhoging (tot 5.50 -f NAP)
van de reeds bestaande zeeweringen,
de dyken rond de eilanden, dus die
buiten de Delta-dammen zullen blij
ven. Dit vraagstuk speelt vooral rond
de Westerschelde, die voor de scheep
vaart op Antwerpen open moet blij
ven. Voor vele kilometers dyken aan
de zuidkust van Walcheren en Zuid-
Beveland en de noordzijde van Zeeuws-
Vlaanderen zullen nog hoge kosten
moeten worden gemaakt, kosten die
voor een deel de betrokken water
schappen zullen krygen te dragen.
Aan dit muisje zit dan ook nog een
vry stekelig staartje, waarover wy in
een volgend artikel het een en ander
naar voren zullen brengen.
V erpleegsterstekort
in totaal 400.000
(Van onze correspondent in Bonn)
De Westduitse arbeidsmarkt biedt
thans een beeld van opperste welvaart:
op een werkloze staan vier open plaat
sen! Het aantal werklozen bedroeg 30
juni j.L namelijk slechts 134.400, het
aantal door het bedrijfsleven en door de
overheid gezochte arbeidskrachten
505.000. Het werklozen-percentage van
0,7 is het laagste sedert de geldzuivering
in de Ra^^Tepubliek in 1948.
Dit volslagen gebrek aan enigerlei ar
beidsreserve gaat gepaard met wantoe
standen, die bepaalde sectoren van het
bedrijfs- en normale leven aantasten. Zo
wordt er een ware jacht gevoerd op leer
lingen: de grote bedrijven staan als het
ware bij de poorten der lagere en am
bachtsscholen met en arsenaal van aan
trekkelijke aanbiedingen om toch maar
vooral leerlingen te krijgen. In de zie
kenhuizen is een totaal tekort van
400.000 verpleegsters! Dienstmeisjes en
werksters zijn slechts onder voorwaarden
te krygen die aan het ongelooflijke
grenzen. E)e Westduitse mijnen denken
erover arbeidskrachten uit Pakistan te
engageren! Spanjaarden, Italianen, Ne
derlanders en Oostenrijkers zijn reeds
zeer gevraagde werkkrachten in allerlei
takken van het bedrijfsleven.
Ook de overheid lijdt onder dit tekort
aan arbeidskrachten. Zo kan de post
het werk allang niet meer aan: in de
postkantoren stapelen zich de pakket
ten op, die tengevolge van het gebrek
aan personeel noch gesorteerd noch be
zorgd kunnen worden. Met moet voor
dat werk reeds bureaukrachten inscha
kelen. De Westduitse PTT denkt er nu
ook over werkkrachten uit het buiten
land aan te stellen in rijksdienst dus!
Overbodiger dan ooit lijken thans de
Westduitse arbeidsbureaus met hun
31.400 man personeel. Zy beheren thans
meer open plaatsen op de arbeidsmarkt
dan werklozen. Maar inmiddels gaan
deze bureaus maar door met iedere
maand twee procent van het inkomen
van de werknemers voor de zogenaamde
werklozenverzekering te incasseren.
Daardoor ligt er thans bij het bondsbu-
reeau voor de werklozenverzekering te
Neurenberg het enorme bedrag van 3,7
miljard mark, afkomstig van de bijdra
gen van deze verzekering
Weliswaar is dit geld goed belegd,
voornamelijk in de woningbouwsector.
Maar er is thans in de Bondsrepubliek
uiteraard veel kritiek op omvang en fi
nanciële kracht van dit orgaan, dat dit
jaar de grens van vier miljard mark
zeker zal halen. Algemeen wordt dan
ook thans geëist dat de werkloosheids-
bijdrage van twee procent drastisch zal
worden verlaagd omdat voor een over-
volg meer vuil uit de rioleringen,
meer zout per liter „open water",
zodat dit laatste zelf tenslotte niet
veel meer dan een riool is en schade
berokkent aan landbouw, industrie en
drinkwatervoorziening. Vormen straks
de dammen dus een afweer tegen het
zoute zeewater, dat, hoe dan ook, al
leen maar nadeel oplevert, tegelijker
tijd doen zy dienst om het zo schaarse
reine, zoete water „binnen te houden,
opdat het daar kan worden aange
wend, waar men er op een bepaald
ogenblik het dringendst om verle
gen is".
Met een afsluiting aan de zeezijde
heeft men echter nog geen water
bekken en daarom ontwierpen de in
genieurs van Rijkswaterstaat een stel
sel van secundaire dammen, dat bo
vendien van belang is bij de bijzon
der problematische dichting der zee
gaten. Met de voltooiing van de se
cundaire dam in de zandkreek, begin
vorige maand, bijv. werd niet alleen
de eerste vaste verbinding voor het
eiland Noord-Beveland (met Zuid-Be
veland) een realiteit, maar kon men
ook de theorie aan de praktijk toet
sen. Momenteel is men koortsachtig
bezig aan de voorbereiding van de
volgend jaar geprojecteerde afsluiting
van het Veeregat, waardoor ook Wal
cheren met Noord-Beveland zal wor
den verbonden. Deze werken, die on
der de naam „Drie-eilanden-plan" be
kendheid hebben gekregen, scheppen
straks een waterreservoir, dat welis
waar slechts geleidelijk en pas na de
inwerkingtreding van de andere dam
men zal „verzoeten", maar daarna
aan recreatie en landbouw toch veel
profijt kan brengen.
Behalve als afsluiting van een wa
terbekken en verbindingsweg krijgt
de Zandkreek-dam ook nog een zuiver
waterbouwkundige taak te vervullen.
Met het oog op de enorme getijstro
mingen (drie meter verschil in water
stand bij eb en vloed meet men in
Veere) zou het praktisch onmogelijk
zijn de afsluiting van het Veeregat
zonder ernstige gevolgen van uitschu
ring van de bodem te realiseren.
ACHTERHOEDE
BEVEILIGING
Door het project in de Zandkreek
nu, dat is gesitueerd juist op het
punt waar de stromingen rond Noord-
Beveland elkaar ontmoeten en dus
min of meer opheffen, zal di teuvel
voorkomen kunnen worden, zodat de
uitvoering van de werkzaamheden
vele malen gemakkelijker tot een
goed einde kan worden gebracht.
Zoals de Zandkreek de achtergrond
vormt waartegen de afsluiting van
het Veeregat zich afspeelt, zo vormen
de geplande secundaire dammen in
Grevelingen en Volkerak voltooiing
in resp. 1964 en '68 de achterhoede
beveiliging van de damaanleg in het
Brouwershavense Gat en Haringvliet
voltooiing in resp. 1971 en 1968.
Het zuidelijk landhoofd van de
uitwateringssluizen (nog) in de
bouwput van het Haringvliet.
keer licht wordt gevoerd moet het naar
voren een helder wit en naar achteren
een helder rood licht uitstralen. Indien
twee parkeerlichten worden gevoerd, dan
moet het voorste boven de vooras of
meer naar voren en het achterste boven
de achteras of meer naar achteren zijn
aangebracht.
Het voorste parkeerlicht moet naar
voren een helder wit en het achterste
naar achteren een helder rood licht uit
stralen. Parkeerlichten moeten aan de
linkerzijde zijn aangebracht, niet hoger
dan 175 cm boven het wegdek.
Zichtbaarheidseisen: De parkeerlich
ten moeten zichtbaar zijn vanaf een
punt, gelegen op een afstand van 20 m.
vóór het voertuig en eveneens op een
RECHTS
PARKEREN
Advertentie
Gordijnstoffen* damast van 6.50 nu 2.65
vwiui|nif»ncn. VELOURS DAMAST van 6.50 NU 3.19
CRETONNE van 7.90 NU 3.90
Vae» frnniit' BOUCLÉ TAPIJT van 12.50NU 7.50
VERZET BOUCLÉ van 14 90 NU 9.75
MOQUETTE TAPIJT van 17.90 NU 10.90
EXCELSIOR BOUCLÉ van 17.50 NU 11.90
KorDetten* Zuiver WOLLEN SALONKARPET,
r 140 x 200 van 112NU 69.75
Prima WOLLEN HUISKAMERKARPET,
200 x 300, van 225.— NU 148.—
(Met enkele weeffoutjes)
Extra zwaar WOLLEN KARPET,
200 x 300, van 265.— NU 178.—
Verschillende KARPETTEN in diverse maten worden met 10 KORTING verkocht
met uitzondering van de vastgestelde prijzen.
COUPONS LOPERS - VITRAGE - KOKOS, enz. COUPONS BALATUM
LINOFELT - LINOLEUM-
Langharig SLAAPKAMERKLEEDJE, 60x120, van 24.75 NU 14.90
DOE NU UW VOORDEEL!
het aanleggen van spaarbekkens voor
het vasthouden van voorraden zoet
water; voorraden, die hard nodig
zyn. Want minder smeltwater van de
bergen, minder regen heeft tot ge-
U07Q«
