PROVINCIE KATANGA VAN
DE KONGO LOSGEMAAKT
Amerikaans vliegtuig
RB-47 neergeschoten
In Brussel is hoop op
eenheid niet verdwenen
WEERBERICHT
Kennedy staat
zeer gunstig
Kremlin zegtdat territoriale
wateren zouden zijn geschonden
De „Karei Doorman'" veilig de
haven van Fremantle binnen
(§ud QTiei
Opgericht 1 maart 1860
DINSDAG 12 JULI 1960
No. 30096
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E. A. E. van Dishoeck
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
£7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
(Van onze Brusselse correspondent)
De rijke mijnprovincie Katanga scheidt zich van Kongo af. De pre
mier van het provinciale bestuur. Moise Tsjombe, die reeds bij de on
afhankelijkheidsfeesten verklaarde, dat de „slangen van Loemoemba
de melkkoe van Katanga niet zouden uitzuigen", verklaarde gister
avond in een radio rede, dat Katanga een onafhankelijk land wordt
De handhaving van de orde heeft hij toevertrouwd aan de Belgische
parachutistencommandant, die de muitende soldaten van Elisabethstad,
de hoofdstad van Katanga, ontwapende. Tsjombe verklaarde, dat hij
zou weigeren premier Loemoemba en president Kasavoeboe te ont
moeten. Het is overigens de vraag of deze Kongolese leiders zich nu
nog naar Elisabethstad zullen begeven.
In de dramatische ontwikkeling van de afgelopen dagen komt deze
verklaring niet onverwacht: zij is het logische uitvloeisel van de ge
matigde politiek van Tsjombe, dat hij geen onlusten en gewelddaden
in Katanga zal dulden. Telegrafisch deed hij een beroep op de para
chutisten van de Belgische basis Kamina.
de regering van Leopolds tad en als de
formele eis van Katanga om de vriend
schap met België ondubbelzinnig op
nieuw als leidraad van de Kongolese re
gering te proclameren. Katanga heeft
immers nog velerlei redenen van econo
mische aard, onder meer de aanwerving
van arbeiders voor de industrie in de
naburige provincie Kasai nodig, even
als de samenwerking met de andere
Kongolese provincies. Hier tegenover
staat, dat ook de provincie Kivoe. ten
noorden van Katanga, zich bij de nieu
we onafhankelijke staat zou kunnen
aansluiten. Men zou dan de figuur krij
gen zoals die van India en Pakistan, een
Kongo, dat van het noorden naar het
zuiden in twee staten wordt uiteen
gereten.
Er is nog een andere ontwikkeling
mogelijk, met name dat de regering van
Leopoldstad, plotseling bevreesd voor de
afscheidinng van de „melkkoe" Katan
ga deze provincie levert door de ex
portrechten op koper, uranium, tin, cad
mium en andere metalen ongeveer 50 a
60% op van de fiscale inkomsten van
geheel Kongo! zich tot de Belgen
richten opdat de orde in geheel Kongo
zal worden hersteld, waarna met Tsjom
be zal kunnen worden gepraat om de
eenheid van Kongo te handhaven. Maar
deze Optimistische visie is in de huidige
omstandigheden zeer onwaarschijnlijk
omdat Loemoemba thans een klaarblij
kelijk onverzoenlijke nationalistische po
litiek wil doordrijven ofschoon hij hier
voor nu niet meer de middelen heeft.
De muitende soldaten gehoorzamen im
mers ook niet aan de bevelen van de
nieuwe Kongolese commandant van de
„Force Pubiique", behalve in Leopold
stad!!
Verklaring van de
Belgische regering
Tsjombe verklaarde voorts, dat zijn
leven door de muitende inlandse solda
ten van het garnizoen van Elisabethstad
was bedreigd geworden toen deze mui
ters een schietpartij tegen Belgische
burgers waren begonnen.
De 50-jarige Moise Tsjombe, die wij
in Brussel hebben ontmoet op de twee
politieke ronde-tafelconferenties, maakt
de indruk van een welvarend en rijk
Kongolees, een man met verfijnde ma
nieren. Hy had het voortdurend aan de
stok had met de ex-bankbediende Loe
moemba, die hij als de verpersoonlijking
van de Kongolese demagoog beschouw
de. Tsjombe werd geregeld in de hoogste
Belgische kringen van het Kongolese
bedrijfsleven ontvangen. Zijn grotere
politieke rijpheid deed en doet hem in
zien, dat zyn land de hulp vap de blan
ken onmogelijk kan missen en dat sa
menwerking met de Belgen op geen
enkele wijze tekort behoeft te doen aan
de behoefte aan onafhankelijkheid.
Druk op Leopoldstad?
Gistermiddag werd de Kongolese po
litiek in Kamer en Senaat toegelicht
door een verklaring van premier Eys-
kens en de liberale vice-premier prof.
Lilar, die er de nadruk op legden, dat
de Belgische regering de onafhankelijk
heid van Kongo zou respecteren, dat de
Belgische troepen slechts optreden om
de veiligheid van de Europeanen te be
schermen, terwijl na de stabilisatie van
de toestand opnieuw zal moeten worden
gedacht aan de uitvoering van het Bel
gisch-Kongolees staatsverdrag. Deze
verklaring van de Belgische regering
(die later het vertrouwen kreeg met 105
tegen 65 stemmen), wijst erop, dat zij
nog steeds hoopt met de nieuwe onaf
hankelijke Kongostaat, die in een vol
slagen chaos dreigt te verzinken, zal
kunnen samenwerken. Muitende solda
ten blijven niet muiten en de regering-
Loemoemba zou dus later de toestand
opnieuw in handen krijgen. Maar het is
duidelijk, dat deze verklaring door de
afscheiding van Katanga inmiddels is
achterhaald en de nieuwe toestand voor
de Belgen buiten de provincie Katanga
grote gevaren inhoudt.
Loemoemba en zelfs president Kasa
voeboe, die zich zondag in zeer vrien
delijke en gematigde termen tot de
vluchtende Europeanen van Matadi, de
havenstad aan de Atlantische Oceaan,
richtten en hen bezwoeren in Kongo te
biyven, zullen nu de afscheiding van
Katanga beschouwen als een vijande
lijke daad van België tegen de Kongo
lese regering van Leopoldstad. Immers,
Tsjombe heeft in zijn toespraak duide
lijk gezegd, dat hp rekent op de Belgi
sche vriendschap en op de erkenning
van Katanga als onafhankelpke staat.
Vele mogelijkheden
Naar het departement van Buiten
landse Zaken ons rond middernacht ver
klaarde zullen Loemoemba en Kasavoe
boe in Elisabethstad door vertegenwoor
digers van de provinciale regering
worden ontvangen, maar niet door
Tsjombe. Het zou erop kunnen wijzen,
dat d? verklaring van Tsjombe moet
worden gezien als een dreigement voor
De enig werkelijke macht
Er zijn dus in de Kongolese heksen
ketel nog allerlei verrassingen mogelijk,
maar het is duidelijk dat Brussel op dit
moment slechts rekent op de enige wer
kelijke macht in Kongo, namelijk gene
raal Gheysen, de pas benoemde Belgi
sche commandant van de speciale ge
vechtstroepen in Kongo, die volmacht
heeft gekregen om overal waar hij het
noodzakelijk acht militair op te treden.
De vraag rijst thans of de Belgische re
gering van haar politiek zal afzien om
alsnog vele economische belangen in
Katanga te redden. Sommige waarne
mers waren gisteren van oordeel, dat
het geen wyze politiek zou zijn. Al het
mogelijke moet worden gedaan om de
eenheid te redden, aldus deze waarne
mers. Men is hier in regeringskringen
overigens uiterst verbolgen over de hou
ding van de door Loemoemba ontslagen
Belgische generaal Janssens, een man
die vele fouten heeft begaan en gisteren
te Brussel voor het monument van Leo
pold II verklaarde, dat de regering het
grote erfdeel van de stichter van Kongo
verknoeid heeft. Janssens is hierdoor
onbetwistbaar de leider geworden van
de Belgische ultra's die van de regering
een drastisch militaire optreden in
Kongo eisen. Het was tekenend, dat de
aandelen van de Belgische metaalgroep
„Union Minière", die in Katanga exploi
teert, gistermiddag op de beurs met 301
punten steeg in vergelijking met de
laatste beurs van vrijdag jl.
Slot pag. 2
Chaos in bijna alle
steden van Kongo
Het gist in de steden van Kongo. De
toestand in Stanleystad is gisteren weer
slechter geworden. Kongolese burgers
verrichtten huiszoekingen onder het
voorwendsel wapens op te sporen. Door
blanken verlaten woningen werden ge
plunderd. De chaos werd nog vergroot
door een mededeling van Radio-Stan
leystad, dat de lonen met 30% zouden
worden verhoogd. Een dergelijke
verhoging dreigt de economie van deze
hoofdzakelijk agrarische oostprovincie
te ontwrichten.
In Leopoldstad was de toestand rustig.
De Kongolese beambten van Sabena,
welke maatschappij op volle toeren
werkt om de vluchtelingen te evacueren,
zijn echter in staking gegaan. Zij eisen
hogere lonen.
ïn Loeloeaburg, de hoofdstad van de
provincie Kasai, zijn 3 Europeanen ge
sneuveld. Het aantal Belgische soldaten
is daar te gering om de toestand onder
controle te houden.
Ook in de havenstad Matadi is giste
ren gevochten, doordat Kongolese mili
tairen trachtten de evacuatie van de
vluchtelingen te verhinderen. Het Por
tugese consulaat-generaal werd geplun
derd en in brand gestoken.
In Elizabethstad zijn 4 Belgen ver
moord. Een vluchteling deelde mee, dat
grote textielfabrieken in brand stonden,
toen hij de stad verliet. Nadat de blan
ken de ten noorden van deze stad gele
gen plaatsen Jadotstad en Kolwezi ver
lieten, werd onmiddellijk overgegaan tot
de plundering van hun huizen.
In Sjinkolobwe werd een groep vrüwil-
ligers door muiters omsingeld. Twee
Belgische officieren werden gearresteerd.
Belgische parachutisten werd om hulp
gevraagd.
Naar verluidt zijn 13.500 Belgen uit
Kongo naar buurlanden uitgeweken.
7000 vluchtelingen zijn in Noord-Rhode-
sië aangekomen. Belgische parachutis
ten patrouilleren langs de 100 kilometer
lange weg van Elizabethstad. Aan de
Rhodesische grens graaft de politie zich
in.
(Van onze Amerikaanse correspondent)
Het politieke getij te Los Ange
les is gisteren op de Democra
tische partijconventie zeer gunstig
gebleven voor Kennedy. Lawren
ce, de gouverneur van Pennsylva
nia heeft zich thans eveneens uit
gesproken voor deze aspirant en
64 van Pennsylvania's 81 stemmen
zullen op Kennedy worden uitge
bracht. Hierdoor en door nog
verdere aanwas komt Kennedy
nog slechts 25 stemmen tekort om
het vereiste aantal van 761 te ha
len. Vrijwel niemand twijfelt eraan
dat de 43-jarige senator hierin
woensdagavond zal slagen, wel
licht reeds bij de eerste stemming.
Kennedy is zo zeker van zün over
winning dat hij en zijn medewerkers
ONBESTENDIG
Det Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond
Opklaringen maar later weer toene
mende bewolking en enige regen. Wei
nig verandering in temperatuur.
Aanvankelijk matige tot zwakke, latei-
matige tot krachtige en langs de kust
mogelijk harde wind tussen west en
zuid.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
13 JULI
Zon op 4.35, onder 20.56 uur.
Maan op 23.23, onder 10.36 uur.
Hoogwater te Katwyk aan Zee 6.20
en 18. 50 uur, laagwater 2.12 en
14.33 uur.
Dit Blad bestaat uit 10 pagina's
Het eerste K.L.M.-toestel met
Nederlandse vluchtelingen uit Kon
go landde vanmorgen om zes uur
reeds op Schiphol. Dat was vroeger
dan verwacht werd. Berustend
wachtten de moeders met kinderen
in de wachtkamer tot de familie
leden hen kwamen halen.
gisteren reeds zijn begonnen vooraan
staande Democraten te polsen voor het
ambt van vice-president. Senator Sy
mington. officieel nog kandidaat voor
het presidentschap, schynt in aanmer
king te komen, doch tevens wordt ge
noemd Loveless, de gouverneur van
Iowa, en Jackson, senator voor de staat
Washington. Kennedy overweegt de
voce-president te recruteren uit het
midden-westen, om aldus bezorgdheid
te tonen voor het lot der boeren en de
ontevredenheid uit te buiten van dit
vrü Republikeins gebied.
De aanhangers van Stevenson geven
de hoop echter nog steeds niet op.
Mevr. Eleanor Roosevelt hield een
persconferentie om Stevenson nogmaals
warm aan te bevelen. Buiten het con
ventiegebouw hebben de bewonderaars
van Stevenson voortdurend gedemon
streerd met borden, gezang en muziek.
Binnen ae sport-arena, waar ce con
ventie wordt gehouden, werd een groot
deel van de eerste avond gevuld met
traditioneel ceremonieel van vlaggen,
muziek en welkomstwoorden. Tot het
ritueel van de eerste avond behoort
tevens de zogenaamde „grondtoon-
speech", die de conventie in de ware
stemming moet brengen en die mag
worden uitgesproken door een begaafd
politiek redenaar. Church, de 35-jarige
senator van Idaho, genoot ditmaal deze
eer. Vaak trakteert zulk een redenaar
de conventie op een overdadig rheto-
risch menu. De rede van Church was
echter betrekkeiyk kort en niet al te
bombastisch. Zy gaf de grondtoon aan
terstond in de openingszin, die luidde:
..Dit zyn ernstige tyden die ons op
roepen tezamen overleg te plegen".
Zoals gebruikeiyk kreeg de Republi
keinse tegenparty de schuld van alles
wat ongunstig voor Amerika is, doch
de conventie heeft ditmaal inderdóód
het gevoel, dat Amerika's prestige is
gedaald onder het Republikeins bewind.
Onze tyd zal beslissen of de vrühtiid
het overleeft in deze wereld, zo be
toogde Church. Nog vier jaar Republi
keins bewind zou fataal kunnen zyn,
naar zyn oordeel.
Heinz Pohlmaim
vrijgesproken
De rechtbank van Frankfort
heeft Heinz Pohlmann vrijgespro
ken van moord op Rosemarie Ni-
tribitt. De officier van Justitie had
levenslange gevangenisstraf geëist.
Op een plateau, uitgehouwen in
de rotsen met een riant uitzicht
op de Tireense Zee wordt op het
ogenblik in het Italiaanse stadje
Porto d Ercole op 160 kilometer
van Rome de laatste hand gelegd
aan de villa voor de Nederlandse
Koninklijke Familie.
Nieuw incident Washington-Moskon
De Sovjet-Unie heeft een protestnota aan Amerika, Engeland en
Noorwegen gezonden naar aanleiding van een nieuw vliegtuigincident
met een Amerikaans toestel op 1 juli jJ. Dit vliegtuig, een zesmotorige
RB-47 verkenningstoestel van de Amerikaanse luchtmacht, verdween
op die dag boven de Barentszee nadat het uit Engeland was opgeste
gen voor wat een elektro-magnetische verkenningsvlucht werd ge
noemd. Volgens Radio-Moskou werd het ter hoogter van Archangel
neergeschoten omdat het de Russische territoriale wateren zou hebben
geschonden. Van de zes bemanningsleden werden er twee gered: eer
ste luitenant Freeman B. Olmstead, tweede piloot en eerste luitenant
John R. Mackone, navigator. Ondanks signalen van een Russisch
jachtvliegtuig zette het toestel zijn vlucht voort, aldus de Russische
protestnota's, waarop de jager tot de aanval overging en het Ameri
kaanse toestel neerhaalde. Engeland wordt beschuldigd van mede
plichtigheid aan vijandige daden jegens de Sovjet-Unie en Noorwegen
ontving een nota, omdat het vliegtuig opdracht had eventueel naar een
Noorse basis uit te wijken.
Nota's aan Londen,
Washington en Oslo
Het lichaam van de commandant van
het vliegtuig, kapitein Paul, is door een
Russisch marinevaartuig gevonden,
dryvend in een rubberbootje. Nasporin
gen naar de lichamen van de overige
leden van de bemanning hadden geen
resultaat. In de Russische nota aan de
Amerikaanse regering wordt gezegd:
Werd Eichmann door
Amerikanen
ontvoerd
De in Buenos Aires verschijnende „La
Prensa" heeft gisteren een nieuwe le
zing van de ontvoering van Eichmann
gepubliceerd. Een correspondent van dit
blad zou in Europa van een Israëlische
journalist hebben vernomen, dat Eich
mann door joodse vrüwilligers uit
Noord-Amerika werd ontvoerd en „er
gens" aan de Israëlische geheime dienst
werd overgedragen. Eichmann zou met
een particulier vliegtuig en een schip
naar Israël zyn gebracht.
Op eigen kracht!
Prachtig staal van zeemanschap
Het Nederlandse vliegdekschip „Karei Doorman" is gisteren veilig
de Westaustralische haven Fremantle binnengelopen, ondanks een
weigering van het sleepbootpersoneel het schip te behandelen.
Het Australische Vakverbond van zeelieden had naar bekend
een boycot van de „Karei Doorman" en de jagers „Limburg" en „Gro
ningen" afgekondigd omdat de reis door de wateren van Nieuw Gui
nea het oorlogsgevaar in Azië zou vergroten.
Het meren van „Karei Doorman" in
Fremantle moest op eigen kracht ge
beuren. Het Vakverbond staat op het
standpunt dat de reis van de Neder
landse schepen naar Nieuw Guinea tot
oorlog kan leiden en dat het de plicht
van iedere burger is de vrede te verde
digen.
Het vliegdekschip maakte in de ha
ven van vliegtuigpropellers gebruik om
de wendbaarheid te vergroten. Dit lukte
prachtig. Nadat de oorlogsbodem in de
haven was gekeerd ging er een ploeg
personeel -van boord om het meren te
voltooien. Een grote menigte, onder
wie veel Nederlanders, juichte aan de
wal dit staaltje van zeemanschap uit
bundig toe.
De drie Nederlandse schepen bhjven
zes dagen in Fremantle alvorens door
te varen naar Nieuw-Guinea.
„De nieuwe schending van de Rus
sische grenzen door een Amerikaans
vliegtuig is een nieuw bewys, dat de
Amerikaanse regering voortgaat op dit
voor de zaak van de vrede gevaarlijke
pad".
Dit nieuwe incident kwam precies
twee maanden naar het neerschieten
van het „U -2"-spionagevliegtuig boven
de Sovjet-Unie. Er werd gisteravond in
Moskou geen reden opgegeven voor het
uitstel in de bekendmaking van het
neerschieten van de RB-47, doch men
merkt in Moskou hierby op dat premier
Kroesjtsjef zich op 1 juli in Oostenrijk
bevond. Hij keerde vrydagmiddag in
Moskou terug en vermoedeiyk moest hJj
zijn toestemming voor de bekendma
king geven.
De Sovjet-Unie houdt op het ogen
blik Francis Gary Powers, de vlieger
van het op 1 mei neergeschoten U-2 toe
stel gevangen en is voornemens hem in
het openbaar te berechten op de be
schuldiging van spionage. De datum van
de berechting is echter nog niet bekend.
Slot op pag. 2
ten ivs
s Uit het Leidsch Dagblad van
12 July 1860:
Naar men verneemt, is door den
H heer Hendrik Verdonk, Molenma-
ker te Zaandam, aan den Minister
H van Binnenlandsche Zaken en aan
H de besturen der steden Amster-
H dam en Zaandam een plan inge-
g diend, betreffende: le. het kanaal
1 door Holland op zijn smalst; 2e.
H de afsluiting der Zuiderzee van de
Noordzee; en Se. de vorming van
H een volkomen Zeekanaal door de
H Zuiderzee.
De Leidsche Regtbank heeft l.l.
Vrijdag een student veroordeeld
tot één maand cellulaire gevange-
nisstraf, wegens een moedwillige
verwonding van een jongetje door
het op straat afschieten van een
kamerpistool.
Van eene goede onderrigte zijde
wordt ons medegedeeld, dat op
een verzoek van een deel der
Leidsche schooljeugd, om een ge-
costumeerden optogt, te houden, s
door de Regeering afwijzend is be- i§
schikt. Volgens het programma
moest de optogt, evenzeer als die
in de vorige maand is gehouden, 1
afbeelden den inlogt van den Her- 1
tog van Anjou binnen Antwerpen |j
