Tokio's massaspel: minderheid van
nu demonstreert Japan van morgen
Belgisch Kongo begon heden groot
avontuur als „Republiek Kongo"'....
Schreeuw van wrokangst en ideologische honger
is een teken aan de wand voor Verenigde Staten
Onafhankelijkheidsfeesten van vandaag hadden
typisch Belgisch kleurtje: wielerwedstrijden
Harde politiek had tot „nieuw
Algerije" in Afrika geleid
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 30 juni 1960
Derde blad no. 30086
MacArthurs erfgenamen communisten..??
(Van onze Reisredacteur W. L. Brugsma)
Tokio, juni De lauwe wind joeg de laatste
regendruppels uit de schemering. Twintig boed
dhistische monniken sloegen met kromme stokjes
op hun tamboerijnen, waarop geschreven stond
„Loop voor de vrede" en „Geen Hirosjima meer".
Door de modernste produkten van de Japanse
elektronica, draagbare transistorluidsprekertjes,
gilden de hoge stemmen van agitators. Boven de
hoofden van de massa zwaaide rode vlaggen met
elegante Japanse karakters aan lange, dunne
bamboestokken. Op de maat van het lawaai
kronkelde langzaam en dreigend een dikke slang
van hossende, slagzinnen scanderende manifestan
ten naar de gebarricadeerde ingang van premier
Kisji's residentie. Achter het prikkeldraad zetten
de politiemannen hun blauwe helmen op. De kop
van de slang, tienduizend opgewonden studenten
lang, zwaaide tastend langs het hek, nog dertig
meternog twintignog tien. Fotografen
uit alle werelddelen poetsten de laatste stofjes van
hun lenzen voor wat de „plaat van het jaar" moest
worden: een tierende menigte ging een trillende
Kisji uit zijn huis slepen en aan een boom opkno
pen, de razende climax van een maand massale
demonstraties
de volksraad tegen het verdrag is geen
communistische organisatie. Studenten
van Zengakoeren en communisten heb
ben dezer dagen onderling een flinke
kloppartij geleverd.
De besturen der deelnemende orga
nisaties zijn het op vele punten hevig
met elkaar oneens. Zeker ook vormen
de manifestanten slechts een minder
heid van het Japanse volk. Maar dan.
wat voor een minderheid!
Zou het Amerika geen plezier doen,
inplaats van zichzelf verrijkende con
servatieve politici steunend op een ach
terlijke boerenstand, eens een keer de
steden, de jeugd, de universiteiten, de
geschoolde arbeiders, de intellectuelen
en kunstenaars al vormen zij slechts
een minderheid vóór de Amerikaanse
politiek te zien demonstreren? Het Ja
pan van morgen inplaats van dat van
gisteren?
Die vraag stellen is haar beantwoor
den. Tegenover de uitdagende wereld
omspannende ideologie van het commu
nisme groeit in de ogen van die groe
pen en niet alleen in Tokio een
scheef beeld van Amerika: een kolos,
die zijn rijkdom wil beschermen meteen
gordel van atoombommen, huurlingen
en politieke lakeien, wiens enige ideo
logie blijkt te bestaan uit de wens zijn
genoeglijk bestaan nog een eindweegs
voort, te zetten.
Dat algemene beeld wordt hier ver
sterkt door specifiek-Japanse factoren:
panische angst voor oorlog, intellectuele
anarchie, die losbarstte toen Japan uit
het stijve harnas van militarisme, na
tionalisme en imperialisme brak. Al die
Geen woedende revolutie, maar
een goed geregisseerd massaspel;
de deelnemers trekken ordelijk over
de Ginza-boulevard naar het sta
tion.
drijfveren hebben zich gemanifesteerd
in de jongste schreeuw van protest,
waarvan de internationale consequen
ties veel ernstiger waren dan de schreeuw
zelf, die door sensationele berichtgeving
is opgeschroefd.
Maar voor ongerustheid is nog geen
reden:
dit was voor de Japanse oppositie slechts
een proefbank. De massaspelen zullen
zich herhalen, steeds groter en uitge
breider. Tot de dag waarop het spel
bittere ernst wordt!
(Van onze Brusselse correspondent)
Carel Briels kon er nog wat van leren!
Maar er gebeurde niets van dat alles. De slang rook even aan de barricades en
zigzagde toen weer terug. Ten eerste was Kisji niet thuis en de manifestanten
wisten dat. Ten tweede vallen lynchings buiten de regels van de Japanse
manifestaties, die geen opstand, maar een schijngevecht zijn. een massaspel, waar
Carel Briels nog wat van zou kunnen leren. En zolang men de deelnemers niet
provoceert door de heer Hagerty, perschef ener concurrerende onderneming, in
hun midden los te laten of extreem-rechtse elementen met vrachtwagens op hen
te laten inrijden, blijft het een nogal vreedzaam spel.
Het spel heeft uiteenlopende recensies gekregen. Washington noemde het „de
ondemocratische terreuracties van een minderheid, het door een handvol
communisten opgezweept straatgepeupel". Moskou juichte: „de heldhaftige uiting
van de Japanse volkswoede tegen de imperialistische kliek en zijn lakei Kisji".
Welnu, zó eenvoudig is het niet, er was geen sprake van volkswoede en ook niet
van gepeupel. Wat waren de „demo's", zoals de demonstraties hier kortheidshalve
heten dan wèl?
Pacifist, neutralist
De deelnemers: de student Isjibasji,
de spoorwegarbeider Sato, de leraar
Jamamoto of de actrice Sjinoboe, krij
gen een oproep van de Zengakoeren, de
vakbond Sohyo of de Federatie van Ac
teurs, die meedeelt, dat het bestuur een
motie heeft aangenomen tegen Kisji en
het nieuwe veiligligheidsverdrag met de
VS en of men maar zo goed wil zijn
zich 's middags om 3 uur te vervoegen
op het verzamelpunt bij station X of
park IJ. De terugreis zal 's avonds om
10 uur gezamenlijk worden aanvaard.
Student Isjibasji, kameraad Sato, me
neer Jamamoto en mejuffrouw Sjino
boe hebben weliswaar het nieuwe ver
drag nooit gelezen, maar zij zijn zoals
de meeste Japanse intellectuelen en ge
schoolde arbeiders, uitgesproken paci
fist en neutralist, een beetje anti-Ame
rikaans, een tikje vagelijk pro-Russisch.
Zij zijn de emotionele produkten van
generaal MacArthurs administratie, die
een anti-oorlogsclausule in de Japanse
grondwet schreef, een sterke vakbewe
ging en een vrije pers stichtte, de eco
nomische macht brak van de „Zaibat-
soe", de familiekartels, die hij als oor
logsmisdadigers voor de tribunalen
bracht, de politie ontmachtte en een
onderwijsvernieuwing doorvoerde die
progressieve lees min of meer Mar
xistische docenten achter de lesse
naars zette.
BETEUTERD
Vandaag, nu deze voortvarende maat-
cgelen niet meer allemaal in Ameri-
ka's globale beleid passen, kijkt Ame-
rika's ambassadeur, Douglas MacArthur
II, beteuterd naar de erfenis van zijn
oom. Want de naoorlogse Japanse ge
neratie is trouwelijk afkerig gebleven
van de conservatieve kapitalisten, die
zoals Kisji uit de gevangenis weer
op de ministerzetels zijn teruggekeerd.
Zij blijven tegen militaire voorbereidin
gen. Zij zyn op een vage en romanti
sche manier links en progressief, ergens
tussen Roosevelt en Marx in. Bovendien
zijn zij loyale leden van hun organisa
ties en al onderschrijven zij lang niet
allemaal voor 100 procent de heethoof
dige moties, zij willen ook niet graag
voor reactionair worden uitgescholden
en dus doen zij mee. Zij wapenen zich
met een pakje boterhammen om te eten,
een boek om onderweg te lezen en een
vlag om mee te zwaaien. Dan, voordat
zij het weten, ondergaan zij een opwin
dende sensatie. Zij zijn niet meer al
leen. maar onderdeel van een geweldige
massa, die demonstreert om „de demo
cratie te redden in Japan en de vrede
te bewaren in de wereld". Wat deert
hen het feit, dat Japan in het nieuwe
verdrag groter onafhankelijkheid van de
V.S. krijgt dan Amerika's westelijke
NAVO-partners? Wat betekent Kisji's
enorme parlementaire meerderheid, die
paar honderd afgevaardigden tegenover
de honderdduizenden manifestanten, die
Japans voorhoede zijn?
Niets, zo meent die voorhoede, en
draaft ordelijk mee in de rij, waarvan
de ene helft „Weg met en de an
dere „Kisji" roept, zodat iedereen adem
kan sparen. Ieder heeft zijn rol, ieder
host op zijn beurt en op de aangegeven
plaats, op afstand door de regisseurs in
de luidsprekerwagens bestuurd, bijge-
voed door studenten die broodjes uit
delen, tenslotte wuivend en lachend over I
een breed front terugmareheren l over
de boulevard, waar de politie het ver-
keer stopzet, naar de stations. Daar le
vert men hoofddoeken en armbanden
in bij de secretaris, rolt de vlaggen op
en keert „moe. maar voldaan", zoals
zeker in het verenigingsblad zal staan,
naar huis. Men heeft met Japanse dis
cipline gedemonstreerd voor de Japanse
anarchie.
REGISSEURS
Dat waren de deelnemers, wie zijn de
regisseurs? „Agenten van Peking en
Moskou", zegt Washington. ..De werke
lijke vertegenwoordigers van het Ja
panse volk", meent Moskou En daarin
hebben ',n bvitp'ivn^c recensenten
Zelfs liet Japan van eergisteren
manifesteerde mee: boeddhistische
monniken trommelden en zongen
eentonige gebeden voor het huis
van premier Kisji.
zowaar allebei ten dele gelijk. Er waren
communistische agenten bij, geenszins
geheime overigens, zoals de voorzitter
van de partij, Sahzo Nozaka. De leiding
van de studentenbond Zengakoeren is
uiterst links, omvat een communistische
minderheidsvleugel en een Trotzkistisch-
anarchistische meerderheidsgroep. De
vakbond Sohyo is links-socialistisch,
maar zelfs de Amerikanen durven zijn
leider, Akiro Iwai, niet een communist
noemen. Hij is socialist en neutralist,
precies zoals zwaargewicht Inejiro Asa-
noema, een locomotief van een man, die
voorzitter is van de socialistische partij.
Waar kwamen de gelden vandaan, die
deze „communistische samenzwering"
financierden?
Manifesterende vakbondsleiders en
parlementariërs kregen vijf gulden per
dag onkostenvergoeding, de deelnemers
kregen op z'n hoogst een treinretourtje
en twee broodjes, meer meestal niets.
Misschien is het waar, dat geblok
keerde recettes van Russische ballet- en
muziekensembles hun weg naar kassa's
der demonstraties hebben gevonden.
Maar vast staat dat de Amerikanen en
premier Kisji is overigens begrijpelijke
verbittering onbewijsbare beschuldigin
gen hebben gelanceerd inzake financie
ring en organisatie door Moskou en
Peking.
KLOPPARTIJ
Zeker hebben de manifestanten in de
kaart van h<-t rode blok gespeeld, maar
Het Japan van morgen.
Het is ongetwijfeld met een brok in de keel, dat
de Belgen men voelt het duidelijk aan de
reacties van de gewone man in de straat van
daag de onafhankelijkheid van Kongo beleven.
Koning Boudewijn. die een ware passie heeft
voor de Afrikaanse vraagstukken, is dinsdag
avond om tien uur met zijn militair vliegtuig naar
Kongo vertrokken. Hiermee valt het doek over
meer dan 75 jaren Belgisch beschavingswerk in
Centraal-Afrika.
Op 4 januari 1959, dus amper anderhalf jaar
geleden, brak de opstand in Leopoldstad uit, een
opstand, waaraan naar het oordeel van vele Belgen
op het politieke vlak een te grote betekenis werd
De rooms-katholieke kerk, welke in België zo'n machtige positie heeft, was
overigens veel vroeger dan de verschillende Belgische regeringen begonnen met de
ontvoogding van de inlanders. Reeds jaren geleden werden Belgische bisschoppen
in Kongo door zwarte bisschoppen vervangen en deze lyn werd door Paus Pius
XII en door de huidige Paus van Rome volkomen gesteund.
Wat zou daarentegen het resultaat van een „harde" politiek zijn geweest?
Alleen een nieuw Algerije in Centraal-Afrika, in een land, dat 80 maal groter is
dan België, met een bevolking van amper 120.000 niet-Afrikanen, temidden van
13.5 miljoen inlanders. De Belgen zouden zeker dit risico vreselijk hebben gevon
den en toen er een ogenblik sprake was van massale troepenverschepingen
verschenen op de muren in de grote steden de slogans van de socialistische
„Jonge Wacht": „Geen soldaten naar Kongo!" Maar het was symptomatisch, dat
alle soldaten aan wie vrijwillige dienst in Kongo werd gevraagd spontaan naar
Kongo zijn vertrokken.
mier Patrice Loemoemba laten vermoe
den, dat het althans in de eerste jaren
een vrij positieve en vruchtbare samen
werking zal zijn, die zich tussen België
en Kongo zal gaan ontwikkelen. De
koersen van de Kongolese aandelen ter
beurze van Brussel zijn de laatste dagen
sprongsgewijze gestegen en de meeste
kopers krijgen slechts een zeer beperkt
aantal van de door hen bestelde Kongo
lese aandelen. Maar in Afrika verandert
alles gauw van gezicht. Vandaag vriend,
morgen vijand
Voorlopig schijnen de 10.000 Belgische
ambtenaren, de 18.000 agenten van de
grote Belgische of Europese bedrijven en
de 3000 zendelingen van de zo verdien
stelijke protestantse en rooms-katholieke
missies in Kongo verder te kunnen wer
ken. Voornamelijk de onderwijskrachten
die grotendeels door zending en missie
worden geleverd, wordt verzocht hun
taak voort te zetten, verder ook de ge
neesheren, de technici en de bedrijfslei
ders voor zover ze zich onder het kolo
niale regime niet gehaat hebben ge
maakt, hetgeen voor een kleine minder
heid onder hen zeker het geval is.
Een groots feest
Vrolijk of niet, Kongo wordt onafhan
kelijk!
Hedenochtend begon het onafhanke-
lijkheidsfeest met een plechtig „Te
Deum", een rooms-katholieke ere-dienst
in de kathedraal van Leopoldstad en tij
dens deze kerkdienst werd een bood
schap van de Paus van Rome voorgele
zen door de Kongolese bisschop van
Leopoldstad, mgr. Maloela.
Om elf uur werd in het voormalige pa
leis van de gouverneur-generaal, thans
het Kongolese parlement, de onafhan
kelijkheid geproclameerd. Om half een
zaten Koning Boudewijn, de Belgische
ministers, het Kongolese staatshoofd en
de Kongolese ministers aan bij een groot
diner en om drie uur vond een groot mi
litair défilé plaats onder leiding van de
Belgische generaal Janssens, die reeds
in de dienst van de Kongolese regering
is overgegaan. De onafhankelijkheids-
j feesten krijgen ook een typisch Belgisch
kleurtje: zoals in België is ook in Kongo
I de wielersport populair geworden en er
I vindt tussen de renners van de zes pro-
vincies een grote snelheidswedstrijd
plaats. Een optocht van historische I
toegekend en die zeker geen aanleiding behoefde
te zijn tot de regeringsverklaring waarin aan de
Kongo de onafhankelijkheid werd beloofd, waar
het toch duidelijk is, dat Kongo nog niet rijp is
voor de politieke democratie, noch voor zelfbe
stuur. Toch zijn de meer verlichte geesten in België
en men mag zeggen vrijwel alle Belgische leidende
kringen van kerk, staat en de grote culturele en
economische organisaties zijn van oordeel, dat de
gevolgde politiek de juiste weg is, ook wanneer
men van oordeel kan zijn, dat de etappes van de
onafhankelijkheid sedert januari 1959 te snel wer
den afgelegd.
Stamtivisten naar liet
schijnt ten einde
Hoe het ook zij, Kongo kende een die
pe politieke crisis en de stamtwisten de
den een ogenblik vrezen dat Kongo, zo
als het ten tijde van de Belgische Ko
ning Leopold II het geval was (in 1880),
opnieuw uiteen zou vallen in honderden
kleine staatjes zonder gezag en vrijwel
permanent tegen elkaar vechtend. Die
politieke crisis schijnt thans voorbij. De
centrale regering van premier Loe
moemba schijnt de situatie te beheersen.
Er zijn in de jongste dagen nog ongere
geldheden voorgekomen maar bloedige
stammentwisten zijn er niet meer ge
weest.
Thans, bij het afkondigen van de on
afhankelijkheid rijst spontaan de vraag:
„Wat wordt er van Kongo?" In Belgi
sche regeringskringen worden drie voor
uitzichten gemaakt: 1) Het Belgisch-
Kongolees staatsverdrag wordt onderte
kend. Men verwacht die ondertekening
vandaag, op de dag van de onafhanke
lijkheid zelve. België schenkt Kongo, zo
als het in het verdrag wordt voorzien,
jaarlijks een bedrag van circa 200 mil
joen gulden om de Belgische ambtena
ren in Kongo te betalen, het onderwijs
der Belgische kinderen, het universitair
onderwijs in de twee Kongolese universi-
I teiten zowel voor de Belgen, buitenlan
ders als Kongolezen, het wetenschappe
lijk onderzoek, etc. Het is een speciale
begroting die ieder jaar door het Belgi
sche parlement zal moeten worden goed
gekeurd. Wanneer Kongo die financiële
steun aanvaardt zullen de Belgisch-Kon-
golese betrekkingen normaal verlopen.
2) De tweede ontwikkeling zou die
kunnen zijn van een moeilijk verlopende
samenwerking, met ups en downs, met
opstanden van Kongolese stammen te
gen het centraal gezag, waartegen de
door Belgische officieren gecommandeer
de gewapende macht zou dienen op te
treden, met alle nadelige psychologische
gevolgen van dien.
39». Een derde en nog slechtere ont
wikkeling zou Kongo kunnen leiden in
het vaarwater van de anti-Westerse po
litiek en dan zou natuurlijk het ergste
moeten worden gevreesd, net zoals in
Indonesië.
De jongste verklaringen van staats
hoofd Joseph Kasavoeboe en van pre-
1 juli I960: Belgisch Kongo onaf
hankelijk
praalwagens en een gardenparty voor
1500 genodigden besluiten de dag.
Gelukwens
Het is dus een groots feest geworden.
Als besluit van een beschouwing over de
Kongolese onafhankelijkheid schreef de
Brusselse „Soir", België's grootste krant,
onder meer het volgende:
„De eerste daden van het Kongolese
parlement hebben het bewijs gebracht
van de wijsheid van de Kongolese repu
bliek. De wensen van alle Belgen gaan
naar het welslagen van de enorme en
moeilijke taak die het jonge Kongolese
volk wacht. De jonge republiek van Kon
go zal voortaan haar plaats hebben on
der de vrije volkeren. Zij zal democrati
sche instellingen hebben, ofschoon Kon-
eo niet de tijd heeft gehad om de leer
tijd van de democratie mee te maken.
Zoals een vooraanstaand lid van de ron
de-tafelconferentie heeft gezegd: een
groot avontuur begint. De toekomst wel
ke wij gelukkig dienen te wensen in het
belang der beide naties is op het ogen
blik niet te voorzien. Het is te vroeg om
in alle sereniteit te oordelen. Het oor
deel. zal door de geschiedenis worden
geveld".
