dan de....
Niets is veranderlijker
Het vliegend platform flÉ^"
f Ai|JfA hoogtepunt van 16de
UOUQSG yliZGll: eeuwse glasschilderkunst
ZATERDAG 11 JUNI
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
Uniek spel van licht en kleur
Schoonheid ligt vlakbij
Hoe werkt het
De oudste glasschilderingen,
die Nederland bezit, dateren
uit de 16de eeuw. Dat juist de
Sint-Janskerk te Gouda met 62
glazen uit deze periode omge
toverd is tot een tempel van
licht en kleur, is niet toevallig.
In 1552 brandde de, toen nog
katholieke kerk, geheel af. On
middellijk werd met de herop
bouw een begin gemaakt en te
vens werd alles in het werk
gesteld om het heiligdom op
te sieren met gebrandschilderde
ramen. Toende kerk in her
vormde handen overging, zette
men dit werk voort. Uit de eer
ste periode stammen ongeveer
40 glazen.
Het verval van de glasschil
derkunst, dat reeds in de 17de
eeuw begint, deed de glazen er
niet beter op worden. Vernie
lingen door stormen en derge
lijke konden niet meer hersteld
worden. Het duurde tot 1901
eer de glazen tegelijk met
het kerkgebouw geheel wer
den gerestaureerd door het
•atelier ,,'t Prinsenhof" te Delft
onder de bekwame leiding van
ir. J. L. Schouten.
Mr. A. A. J. Rijksen, voor
zitter van de Stichting Fonds
Goudse Glazen, welke stichting
thans over dit kostelijke bezit
waakt en de studie en bekend
making van de schilderijen be
vordert, vertelde ons, dat deze
restauratie van 1901 tot 1936 zo
vakkundig kon geschieden, om
dat van vrijwel alle glazen de
.cartons", de werktekeningen
op ware grootte, bewaard zijn
gebleven. Dit eveneens unieke
bezit is thans in de safe van
een bank veilig opgeborgen.
Ook de 20ste eeuw is tussen
de glazen in de St.-Janskerk te
Gouda vertegenwoordigd.
Toen ons land in 1945 van de
onderdrukking bevrijd werd,
werd de behoefte gevoeld om
de blijdschap hierover in een
glasschildering tot uitdrukking
te brengen.
Rechts van de hoofdingang,
slechts enkele meters verwij
derd van een ander bevrij
dingsglas", namelijk ,,Het Ont
zet van Leiden", heeft het een
plaats gekregen.
Het was de Limburgse gla
zenier Charles Eyck, die de op
dracht hiertoe kreeg. Het resul
taat van zijn werk is een waar
monument geworden van een
der donkerste perioden uit onze
geschiedenis.
Beelden van neersuizende
vliegtuigen, razzia's, de ellende
van de concentratiekampen, de
jodenvervolging, bombardemen
ten en verwoestingen omzomen
dit glas, waar in het midden
een triomfantelijke stoet door
breekt, juichende kinderen, in-
gelukkige mensen en boven dit
alles uit het fiere rood, wit en
blauw.
Charles Eyck is zijn plaats
tussen zijn 16de eeuwse colle
ga's ten volle waard.
Een detail van glas 25. Willem van Oranjede Vader des Vader
lands, staart u fronsend aan. Slechts de afscheidingen van het lood
verraden, dat dit geen schilderij is.
(Fotot Stichting Fonds Goudse Glazen)
Oh nee, denkt U nietdat wij in
deze regels de reisbureaus en reis-
verenigingen concurrentie willen gaan
aandoen, of dat wij U willen afraden
om uw voorgenomen vakantiereis uit
te voeren. Wij trekken er zelf ook
veel te graag op uit om nieuwe ste
den en landen te ontdekken. Maar
tóch vragen wij ons wel eens
af of het niet een beetje mode is
geworden, dat reizen naar een plaats,
welke zo ver mogelijk van Amster
dam, van Utrecht of van Groningen
verwijderd is. Zoeken we rust of ont
spanning? Zoeken we avontuur en
ontdekking? Of zoeken we alleen maar
kilometers?
Nogmaals, we misgunnen niemand
zijn plezier, maar vraagt u zelf nu
eens aan de Nederlanders, die in de
Sint-Goedele in Brussel Nederlan
ders spreken bij voorkeur over de
„Saint Gudule"! de gebrandschil
derde ramen staan te bewonderen of
ze ooit in hun leven de „Goudse gla
zen" hebben gezien. In negen van de
tien gevallen krijgt U een ontkennend
antwoord en U moet zelfs niet ver-
(Speciale berichtgeving)
Voordat, over enkele maanden, de lucht weer vol is van wegtrek
kende v's, heeft uit ons landje een andere „grote trek" plaatsgehad.
De tijd is immers aangebroken, dat we ons bij tienduizenden langs
de douane spoeden op zoek naar rust en ontspanning. Weer is daar
de tijd, dat men voor de kathedraal van Chartres naast, tientallen
Nederlandse auto's, motoren en fietsen, warempel ook nog een enkele
Franse ziet staan; de tijd dat we aan een andere Nederlander in
Ravenna de weg vragen of dat in Las Palmas de Wereldomroep door
een draagbare radio schetttert.
wonderd kijken als men U vraagt:
„Goudse glazen? Is dat net zoiets als
Leerdammer glazen?"
En toch hoeven we om rust en ont
spanning te zoeken of om te kunnen
genieten van de meesterwerken van
onze voorouders niet honderden of
zelfs duizenden kilometers af te
leggen.
W ereltlberoemd
WAAR de spoor- en autowegen uit
het westen samenvloeien tot
een machtige verkeersader
naar het oosten ligt Gouda. Het is
een van die typische stadjes van ons
land, die hier en zelfs ver buiten
onze grenzen geen introductie nodig
hebben. Het middeleeuwse stadhuis en
de Waag, daterend uit 1667 zün reeds
het richtpunt van duizenden fotolen
zen geweest. De kaarsen en püpen
van Gouda zijn wereldberoemd, om
van de kaas uit deze stad maar niet
eens te spreken.
Maar Gouda heeft nog meer be
roemdheden binnen haar poorten.
Vlak achter het stadhuis, bijna ge
heel ingebouwd, ligt de St.-Janskerk.
De bóeren-kathedraal" heeft men
de vroeger katholieke, thans her
vormde kerk eens gekscherend ge
noemd. Toch klinkt in deze kenschets
een stille bewondering voor dit mach
tige, laat-gotische bouwwerk, waarbij
de renaissance echter en' dikwijls
met twee ogen om de hoek komt
kijken. De St.-Jan behoort tot de
grootste kerken van Europa. Dit is
echter niet de reden waarom wij
thans aandacht aan deze kerk be
steden.
De St.-Jan toont ons het hoogtepunt
van de 16de eeuwse,glasschilderkunst
in Europa. Niet minder dan 64 (tot
10 meter hoge) ramen vullen de ronde
bogen; slechts een enkel glas, zoals
bijvoorbeeld het Bevrijdingsglas 1940-
'45, is van later datum.
Spel van
kleur en lielit
DE warmte van de middag gaat
over in een plotselinge koelte
zodra men het kerkgebouw bin
nengaat. Slechts een ogenblik voelt
men zich verloren in de machtige
ruimte. Dan springt het licht van
alle kanten op U af, in duizend scha
keringen, een bonte werveling van
kleuren.
De zon schittert achter de ramen
en doet de figuren leven, de bomen
ruisen en de rivieren stromen. Een
plotselinge wolk verdonkert het water
van de Jordaan in glas 15.
Sprakeloos ondergaat men de ge
schiedenis van het Oude en Nieuwe
Testament, zoals de glazeniers on
der wie de gebroeders Wouter en
Dirck Crabeth uit Gouda de belang
rijksten zijn die voor ons in glas
getekend hebben. Maar ook de vader
landse historie gaat leven en met de
gids in uw hand beleeft men het Ont
zet van Leiden of de inneming van
Damiate.
Het is ondoenlijk om gedetailleerd
De zon speelt door het gekleurde glas en tovert de boerenkathe-
draal' om tot een spel van licht en kleur. Deze doorkijk in een van de
zijbeuken toont slechts enkele van de in totaal 64 glazen.
(Fotoi Rijksdienst voor de Monumentenzorg)
op de glazen in te gaan. Of moeten
we zeggen onmogelijk? De emotie, die
dit samenspel van glas, kleur en licht
juist bij de leek oproept, is niet weer
te geven. Welk een spanning en ont
zetting, welk een moed en tegelijk
afgrijzen spreken uit het gelaat van
Judith in het glas „Judith onthoofdt
Holofernes". Of zie glas 13, dat de
„twaalfjarige Jezus in de tempel"
voorstelt. Het is of het perspectief
van de St.-Jan zich voortzet in de
bogen van de tempel, of de kerk ach
ter het glas niet eindigt, maar over
gaat in een imposante ruimte, waarin
de gelijkenis van de pilaren met die
van de St.-Jan opvallend is.
De stoere kop van Prins Willem
van Oranje in glas 25 staart U fron
send aan, de wenkbrauwen een wei
nig opgetrokken- Het is haast onbe
grijpelijk wat de glazenier, in dit ge
val Dirck Verheyen, met „gekleurd
glas" heeft gepresteerd.
Wij zeiden het reeds, om te kunnen
genieten van de meesterwerken van
onze voorouders, behoeven we geen
duizenden kilometers af te leggen.
DE modegrillen kunnen niet
zó gek bedacht worden,
de vrouw vindt ze altijd
aannemelijk. En omdat het oog
tenslotte aan alles went, sput
tert de man niet tegen, wan
neer ze hem vraagt zich het
allernieuwste snufje te mogen
aanschaffen.
Zo komt 't ,dat in een mini
mum van tijd telkens weer een
nieuwe mode, die velen een
financieel voordeel en de vrou
wen een financieel nadeel
want mee-doen aan de mode
kost haar altijd geld bezorgt,
de wereld verovert.
In bliksemtempo rollen de
nieuwste vindingen de winkels
uit.
De vrouw tooit er zich mee
met de charme, die haar siert
en die de man met vreugde
naar zijn beurs doet tasten.
Het invoeren van een nieuwe
mode is altijd een speculatie,
die de ontwerper geen wind
eieren legt, omdat geen enkele
vrouw bij de andere achter wil
blijven en dus niet rust, voor
dat ook zij verkregen heeft,
wat haar seksegenote blijkbaar
zo aantrekkelijk maakt.
WIE zo omtrent de eeuw
wisseling nog zijn ogen
te goed deed aan lange
rokken, komt tegenwoordig be
drogen uit.
Die rokjes van nu. al of niet
getooid met een petty-coat om
ze spreidzamer en koketter te
maken, zouden indertijd mis
staan hebben, maar omdat niets
veranderlijker is dan de mense
lijke smaak, staan ze op 't ogen
blik midden in de belangstel
ling.
Er schijnt, na de lange-rok-
kenmode van vroeger, aan de
korte-rokkenmode van tegen
woordig geen einde te komen;
de dames in Canada dragen
deze zomer het parmantig uit
staande rokje zelfs al tien een-
Plotseling worden dan weer
de lange of allerlangste rokken
op de markt gesmeten en
nieuwe pioniersters staan on
middellijk glimlachend klaar ze
te introduceren om nieuwe aan
dacht op te vragen.
En bij al deze puur-vrouwe-
lijke wisselvalligheid is het
meestal de man, die het gelag
betalen moet.
Zou het dóarom misschien
zijn, dat de mannenmode in het
algemeen maar aan zo weinig
verandering onderhevig is?
Uitgezonderd dan natuurlijk
die van de beroemde „topman
nen", die U van de advertentie
kolommen zo fier en zo bemoe
digend toeknikken
FANTASIO.
NIETS is in deze eeuwig-
veranderlijke wereld ver
anderlijker dan 't eeuwig-
vrouwelijke.
Althans uiterlijk.
Daar zorgen de mode-experts
in hun onveranderlijke bezorgd
heid voor het modebewustzijn
van hun cliëntèle wel voor.
Deze zijn de enigen, door wie
Hare Majesteit „de Vrouw"
zich graag de wet laat voor
schrijven: hun macht is nauwe
lijks te meten!
Want niet zodra schrijven zij
voor, wat door hen in slapeloze
nachten is uitgebroed om de
eigen „huizen" en die van an
deren tot welstand te brengen,
of de vrouw volgt slaafs op,
wat zij decreteren: de velerlei
„lijnen" V-, H- of „zak"
die als op slag het mannenoog
verblinden, zijn er de illustere
voorbeelden van.
timeter korter dan in de laat
ste tijd gebruikelijk, waarmee
de knie-barrière glansrijk door
broken is.
Natuurlijk hebben zü op
't ogenblik nog veel be
kijks, maar binnenkort is
er geen mens meer, die er zich
aan stoort, omdat wat eenmaal
„massaal" werd, de aantrek
kingskracht van het individuele
gaat missen.
Zo zal de modieuze modecir
kel steeds voortgang vinden:
wanneer iedereen het „korte -
rokje - met - tien centimeter -
boven - de - knie" gaat dragen,
is de aardigheid voor de pio
niersters er allang af.
gosregeling
platform!
motor
landingsgestel]
1 luchtstroom|
"ff--' T"-F"-m
Het toestel bestaat uit
een frame, waaraan een
motor is bevestigd die
twee propellers aandrijft.
Het aandrijven van één
propeller oefent op de mo
tor (dus op de romp) een
tegengesteld gerichte
kracht (reactiekoppel) uit,
die de romp terug tracht
te draaien. Door twee pro
pellers te gebruiken die
tegengesteld draaien, heffen
de beide reactiekoppels el
kaar op.
De propellers worden
vaak omsloten door een
ring, om de luchtstroom
te richten en te compri
meren (ducted fan).
tegengesteld draaiende
propellers
!stort|
landing]
|af remmen
stilstaandj
nnenj 1 stilstoa
Iachteruitl
I 1
Het vliegend platform
is bijzonder geschikt
om snel een overzicht
te krijgen op een bepaal-1
de plaats, b.v. voor de
politie bij een verkeers-
knooppunt.
jtech-v.dijk
De besturing geschiedt door het ver
plaatsen van het zwaartepunt. De
piloot doet dit door voor-of achterover
te hellen. Door zijwaarts te hellen zal
het toestel links of rechts gaan vlie
gen. Door het gyroskopisch effect van
de draaiende propellers wordt een ze
kere stabiliteit verkregen.
Door meer motoren in te
bouwen kan het toestel
dienst doen als snel ver
voersmiddel over een
terrein waar geen A-egen
zijn.
