KROESJTSJEF WIL INCIDENT
NIET TE ZWAAR LATEN WEGEN
WEERBERICHT
Eisenhower keurcle spionage uit de lucht reeds
jaren geleden goedaldus woorden van Herter
Maar waarom riskante vluchten
zo kort voor topconferentie?
DRIEDUIZEND JOURNALISTEN
NAAR DE „TOP" IN PARIJS
(£>uc/ Qli e
leutvs
Opgericht 1 maart I860
DINSDAG 10 MEI 1960
No. 30044
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur E. A. E. van Dishoeck
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f2.55 per maand; f0.59 per week
Witte Singel I, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
In de Amerikaans-Russische kwestie van het neergeschoten U-2
vliegtuig hebben zich enige nieuwe ontwikkelingen voorgedaan:
het Witte Huis wenst geen openbare discussie over het incident en
ontkent, dat president Eisenhower bevolen heeft (zoals in een New-
yorks blad was gemeld) alle vluchten over of nabij communistische
grenzen te staken;
president Eisenhower zou het incident hedenmiddag ter sprake
brengen in de Amerikaanse „veiligheidsraad";
bij een debat in de Senaat hebben Republikeinen en Democraten de
Amerikaanse leiders gesteund en een lans gebroken voor „sluiten van
de rijen";
de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Herter, heeft
gisteren meegedeeld, dat de V.S. reeds jaren op uitgebreide schaal de
Russische grenzen uit de lucht hebben verkend en „nu en dan" het
Russische luchtruim zijn binnengedrongen, een en ander om te waken
tegen een onverhoedse aanval;
premier Kroesjtsjef heeft gedreigd met vergeldingsmaatregelen tegen
de landen, die spionagevluchten boven de Sovjet-Unie laten uitvoeren
of buitenlandse bases ter beschikking stellen;
de Russische minister van Defensie Malinofski verklaarde gisteren,
dat de „strooptochten" van Amerikaanse vliegtuigen bedoeld zijn om
de koude oorlog nieuw leven in te blazen;
in een brief aan de Westelijke leiders zou Kroesjtsjef intussen hebben
laten weten, dat het incident niet te zwaar mag wegen op de komende
topconferentie in Parijs.
Y.S. getroffen op
zeer tere plek
Onze correspondent in Washington
telefoneerde hedenochtend:
De nieuwe verklaring, die Amerika's
minister van Buitenlandse Zaken, Her-
ter, gisteren heeft afgelegd over de
spionagezaak, is vooral om twee redenen
interessant. Ten eerste tracht Amerika
weg te komen uit de beklaagdenbank.
Daarom deed Herter een poging de
spionage moreel te rechtvaardigen als
maatregel tegen een onverhoedse aanval.
Ten tweede probeerde Herter de kritiek
te smoren, die gewekt was door de vorige
verklaring van het State Department. In
de vorige verklaring werd gemeld, dat de
autoriteiten te Washington geen toe
stemming hadden verleend tot de vlucht,
die in de Sovjet-Unie werd onderschept.
Herters jongste document doet uitkomen
dat Eisenhower het systeem van spiona
ge uit de lucht reeds jaren geleden heeft
goedgekeurd. Voor specifieke vluchten
zou niet telkens toestemming van het
Witte Huis nodig zijn.
Amerika is door dit incident getroffen
op een uitermate tere plek: haar mora
liteit, rechtschapenheid en eerlijkheid,
waar men zich altijd op liet voorstaan,
is thans in opspraak gebracht en de
zaak is nog verergerd, doordat men aan
vankelijk het geval hoopte te camoufle
ren door een onware verklaring. In lan
den, waar men in het openbaar wat
cynischer is dan in de Verenigde Sta
ten, kan men inzake spionage de vol
gende stelling horen verdedigen: probeer
zoveel mogelyk te spioneren, doch geef
nooit toe dit te doen. Amerika wijkt
thans van een dergelijke internationale
spionagecode af door de spionage toe te
geven en te trachten haar moreel te
rechtvaardigen. Amerika, aldus Herter,
zou tegenover de vrije wereld te kort
zyn geschoten in haar verplichtingen,
indien de vluchten boven Rusland niet
waren ondernomen. Ruslands gesloten
heid zou Amerika genoopt hebben tot
volvoering van deze internationale
plicht.
Juridisch aanvechtbaar?
De bekende commentator Lippmann
is nuchterder. Hy toont zich niet ge
schokt door het feit, dat Amerika spio
neert, maar hy ziet wel in dat spionage
een bedrijf is, dat buiten de wet en
buiten een morele code valt. Lippmann
kritiseert niet het feit, dat de president
een dergelijke spionage in het verleden
heeft toegestaan, doch hij vraagt zich
af waarom Eisenhower zo kort voor de
topconferentie deze riskante vluchten
niet heeft verboden.
Toch blijkt Herters morele saus wel
aftrek te vinden. In het bijzijn van Her
ter heeft een selecte groep Congresleden
de rechtvaardigende verklaring van
Allan Dulles aangehoord. Hun reactie
was vrij gunstig voor de regering. Het
incident was voor vele Amerikanen
pijnlijk en zij tonen zich thans zeer
ontvangelijk voor de explicatie, die
Amerika van blaam probeert te zuiveren.
OOSTELIJKE WIND
De Bilt verwacht van heden- tot mor
genavond:
Perioden met zonneschijn maar ook
enkele verspreid voorkomende lichte
buien. Overwegend matige oostelijke
wind. Dezelfde temperaturen als van
daag of iets lager.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
11 MEI
Zon op: 4.53 uur; onder: 20.20 uur;
Maan op: 20.39 uur; onder: 5.25 uur.
Hoogwater te Katwijk te 3.06 en 15.30
uur.
Laagwater te 11.15 en 23.39 uur.
Dit nummer bestaat uit 14 pagina's
Maar al tracht de Amerikaanse rege
ring dergelijke vluchten thans ook
moreel te rechtvaardigen, juridisch be
zien is haar stelling nog zeer aanvecht
baar. Invoering van fotograferende
satellieten zou het juridische aspect van
dit soort spionage een onderwerp van
de eerste orde kunnen maken.
Tot zover onze Amerikaanse corres
pondent.
Opzettelijke uitdaging
Kroesjtsjef noemde gisteren de ver
kenningsvlucht van de Amerikaanse
„Lockheed-U-2" boven de Sovjet-Unie
een „uitdaging, die men opzettelijk kort
voor de topconferentie deed plaatsvin
den".
Hij voegde hieraan toe: „Er is gezegd,
dat de militairen dit hebben gedaan.
Doch wat is dat voor ^en staat, waarin
de militairen dingen doen, waar de
regering tegen is? Wat voor vertrouwen
kunnen wij in de politiek van een der
gelijke staat stellen?"
Kroesjtsjef zei ook, dat generaal
Twining, stafchef van de Amerikaanse
luchtmacht, twee dagen, nadat hij in
Moskou „voortreffelijk was onthaald",
een vliegtuig op grote hoogte verkennin
gen boven de Sovjet-Unie had laten
uitvoeren.
„Dit vliegtuig is tot Kief gekomen.
Wat moesten wij doen? Protesteren? Ik
stelde voor om dit niet te doen. Slechts
een beest kan handelen, zoals Twining
deed, namelijk zijn onpleizierige werk
verlichten, terwijl het eet" (generaal
Twining heeft Moskou in juni 1956 be
zocht, waar hij een demonstratie van de
Sovjetrussische luchtmacht by woonde).
Hij voegde hieraan toe: „Ik wil geen
hartstochten opwekken, want zelfs wan
neer de oorlog wordt, verlangen de men
sen naar vrede. Zy zien uit naar het
einde van de strijd en zij dromen van de
tijd, dat het weer vrede zal zijn. Er is nu
geen oorlog, maar de Verenigde Staten
proberen er achter te komen, hoe sterk
of wij zijn.
Laten wij daarom geen conclusies trek
ken, die de betrekkingen tussen de lan
den zouden kunnen verslechteren. Ik
herhaal, dat wij niet slechts in vrede,
doch ook in vriendschap met de Ameri
kanen willen leven", aldus Kroesjtsjef.
Japen informeert
De Japanse minister van Buiten
landse Zaken, Foetsjiama, heeft aan
journalisten verklaard, dat hij het „State
Department" gevraagd heeft of de Ame
rikaanse U-2-vIiegtuigen, die in Japan
gestationeerd zyn, inlichtingen verzame-
Ander vliegtuig?
De ontwerper van de Lockheed
U-2, Johnson, heeft gisteren in de
Lockheedfabriek te Burbank in
Californië tot journalisten gezegd
te geloven, dat de door de Russen
gepubliceerde foto's van de neer
geschoten U-2 in feite foto's van
een ander vliegtuig zyn en wel
van een tweemotorige straalbom-
menwerper van de Russen, die bij
de N.A.V.O. bekend is onder de
naam Beagle".
Hy zei over een foto van de Rus
sen dat hij er geen enkel onder
deel van de U-2 op heeft herkend
en dat op de foto voorkomende
wrakstukken een structuur hebben
die anders is dan die van de U 2.
Johnson zei verder niet te gelo
ven dat de Russen de U-2 hebben
neergeschoten met een raket of
door middel van een vliegtuig. Als
zij de U-2 in handen hebben, is
dat doordat het toestel door een
technische storing tot ver bene
den zijn normale kruishoogte is
gedaald, meende hij.
len voor een derde land. Hy heeft nog
geen antwoord ontvangen.
De Noorse ambassadeur in Wash
ington, Paul Koht, heeft gisteren ver
klaard, tijdens een onderhoud met de
Amerikaanse minister van Buitenlandse
Zaken, Herter, de indruk gekregen te
hebben, dat het op 1 mei in de Sovjet-
Unie neergeschoten Amerikaanse vlieg
tuig niet op weg was naar een Noors
vliegveld.
De ambassadeur had een kort onder
houd met Herter, nadat de Noorse rege
ring hem opgedragen had een volledig
onderzoek in te stellen naar het vlieg
tuigincident. (Volgens de Russische pre
mier was het Amerikaanse vliegtuig uit
Pakistan opgestegen met bestemming
Bodö in het Noorden van Noorwegen).
Volgens Koht heeft Herter hem ge
zegd, dat als het vliegtuig Noorwegen
tot bestemming gehad zou hebben, de
V.S. om landingsvergunning verzocht
zouden hebben. De Noorse ambassadeur
voegde er evenwel aan toe, dat naar zijn
gevoelen minister Herter de bestemming
van het vliegtuig niet wist.
Met nadruk verklaarde de West-
d u i t s e regeringsperschef Von Eckardt
gistermiddag op een persconferentie in
de Westduitse hoofdstad, dat van vlieg
velden in de Bondsrepubliek geen Ame
rikaanse vliegtuigen tot dusverre verken
ningsvluchten achter het ijzeren gordyn
hebben gemaakt.
9 Slot pag. 2
KINDJE DRONK VERGIF
Een ongeveer 2%-jarig zoontje van de
heer H. Bouwman te Ërmelo heeft in
een onbewaakt ogenblik uit een flesje
met parathion een zeer zwaar vergif,
gedronken. Het kind werd naar het
plaatselijke ziekenhuis overgebracht,
waar het is overleden.
Koninginneharing
uit Katwijk
Naar ijij vernemen staat het vast
dat Katwijk dit jaar de Koninginne
haring zal aanbieden. De burgemees
ter zal niet alleen vergezeld worden
door de reder en de schipper wiens
schip zo gélukkig zal zijn het neusje
van de haring" aan te voeren, maar
ook door de heer Jv. d. Schee, ha
ringcontroleur te Katwijk. De vier
vaatjes, waarin de haring zal worden
verpakt, staan al in de oranjegrond
verf.
Zaal voor grote persconferenties is weer
opgedoft en zwiepende vloer ondersteund
Slechts 30 Russische
pennevoerders
(Van onze Parijse correspondent)
Een week voordat de conferentie-aan-
de-top in Parijs begint, heeft het Franse
min. v. Voorlichting al een 3000 aan
vragen van buitenlandse journalisten
geregistreerd. Opvallend, maar niet
verontrustend is, dat er zich onder die
menigte tot dusver nog maar 30 Sov
jetrussische pennevoerders bevinden
Als hoofdkwartier voor de pers heeft
de Franse regering de bijvleugels van
het Palais Chaillot gereserveerd, die
doordoor het leven (na de recente ont
ruiming van de NAVO-diensten, die
hier jaren huisden) toch weer even zul
len kunnen rekken. Men rekent voor
lopig dat de conferentie tenminste een
week zal duren, maar hoogstwaar
schijnlijk zal het wel iets, zo niet veel,
langer worden.
De zaal voor de grote persconferen
ties, die 800 mensen kan bevatten, is
weer wat opgedoft en bijgepleisterd.
terwijl de vloer, die steeds meer ging
zwiepen, met een paar nieuwe stutten
werd ondersteund. Ieder der vier dele
gaties beschikt ook nog over een eigen
ruimte waar de pers te woord kan wor
den gestaan. Er zijn verder vier tele
visiestudio's ingericht, alsmede een
speciaal postkantoor, een bespreekbu
reau voor theater en uitstapjes door
Frankrijk en een eigen ziekenhuis.
De Franse minister van Voorlichting,
Maurice Terrenoire. heeft gisteren op
een perslunch, waarbij hy aanzat uit
naam van zyn regering, de hoop uit
gesproken, dat een klimaat van weder
zijds vertrouwen niet alleen onder de
diplomaten, maar ook onder de jour
nalisten, die de conferentie de komen
de weken zullen volgen, zal mogen
heersen. Hij sprak van het recht op
kennis der feiten, dat de journalisten
Belgen terug uit Kongo.
Aangezien het aantal passagiers, dat
in de afgelopen drie maanden per vlieg
tuig van Belgisch Kongo naar Brus
sel is vervoerd, alle verwachtingen heeft
overtroffen, is de luchtvaartmaatschap
pij Sabena genoodzaakt toestellen van
andere maatschappijen te huren, tenein
de aan deze grotere vraag te kunnen
voldoen.
De Sabena heeft reeds een 80-tal extra
vluchten in haar schema's moeten op
nemen. Een groot aantal van deze dien
sten zal nog worden uitgevoerd voor 30
juni a.s., de datum waarop Kongo
zelfstandig wordt.
als hoog goed wordt toevertrouwd en
hij stelde een ..moreel pact" voor, op
dat de internationale pers haar lezers
niet slechts van de inzichten van eigen
land en kant, doch ook van de ge
sprekspartners en -tegenstanders zo
objectief mogelijk in kennis zou stel
len. Het doel dat ieder voor ogen moet
staan is de ontspanning, zo hield de
minister de journalisten voor om ten
slotte te verzekeren dat generaal De
Gaulle verlangt, dat deze gewichtige
ontmoeting tussen West en Oost zich in
een atmosfeer van sereniteit voltrek
ken zal. Van onze kant mogen we btj
deze hooggestemde en verheugende
woorden van de minister slechts aan
tekenen, dat we hopen dat ook de
staatslieden en hun staven de richt
lijnen zullen eerbiedigen die monsieur
Terrenoire ons, journalisten, gisteren
zo welsprekend heeft aanbevolen.
Over een goede week zal het
Nationaal Luchtvaartmuseum op
Schiphol door minister H. A. Kort-
hals van Verkeer en Waterstaat
worden geopend. Een van de
pronkstukken is de „Spin" van
Fokker, welke op deze [oto getoond
wordt.
Advertentie
Bezoekt woensdag a.s. 11 mei de finale
van Zilveren Molentoernooi,
terrein Boshuizerkade
Scheveningen Holland Sport-
Quick Boys.
Scheidsrechter Leo Horn. Alle rangen f 1.
Rijwielstalling op het terrein aanwezig.
Aanvang 20.00 uur n.m.
Deze tekening van het nieuwe
Franse passagiersschip ..France"
toont het langste schip ter wereld,
dat op het ogenblik in Saint Nazai-
re in aanbouw is. Het is vandaag
te water gelaten. Het schip is iets
langer dan dn. Engelse ..Queen
Elizabeth" en kan mettertijd 500
passagiers in de eerste klasse en
1500 passagiers in de toeristen
klasse vervoeren.
Dirigent Kraimhals
breekt niet Netl. Opera
(Van onze Amsterdamse correspondent
De dirigent Alexander Krannhals
heeft meegedeeld te hebben gebro
ken met de Ned. Opera. De reden
hiervoor is geweest het verzet van
de Vereniging van geëngageerden
bij de Ned. Opera (V.G.O.) tegen
de benoeming van Krannhals als
muzikaal leider.
De dirigent heeft zyn besluit doen
vergezellen van het volgende commu
niqué: „Mijn onderhandelingen met de
directie van de Ned Opera over mijn
benoeming als muzikaal leider by dit
instituut werden in wederzijds overleg
opgeschort in verband met mijn nog
over een langere periode lopende ver
plichtingen elders. Daarentegen werd
overeengekomen, dat ik in het volgende
seizoen als gastdirigent een nieuwe
enscenering zou dirigeren. Het contract
betreffende deze opvoeringen zou zeer
binnenkort afgesloten worden, toen ik
zowel door kranteberichten als door
persoonlijke inlichtingen vernam, dat de
V.G.O. zich tegen mijn toekomstige be
noeming als muzikaal leider heeft verzet.
Nadat ik jarenlang de Nederlandse
Opera met de grootste toewijding heb
gediend en bovendien nog onlangs in de
meest harmonische samenwerking met
solisten, koor en orkest de voorstellin
gen van „Peter Grimes" tot een alge
meen erkend succes heb gevoerd, bete
kent, dat van de V.G.O. een onbegrijpe
lijke en grove belediging van myn per
soon".
„De enige consequentie dia mij rest is
om onder de gegeven omstandigheden
van iedere verdere werkzaamheid bij de
Nederlandse Opera af te zien. Dit besluit
valt my bijzonder zwaar met het oog op
die krachten bij de Nederlandse Opera,
die myn werk aldaar steeds op zo'n
enthousiaste wijze hebben ondersteund
en die ik dan ook hierbij myn hartelijke
dank wil betuigen voor hun grote toe
wijding.
De zoveelste crisis
Met de kwestie Krannhals wordt de
Nederlandse Opera met de zoveelste
crisis geconfronteerd. Opnieuw is ge
bleken dat de groei van de zeer kost
bare Nederlandse opera wordt belem
merd door de zeer moeilijke bestuur
baarheid.
De VGO omvat nog geen 70% van
alle geëngageerden (onder -rte slechts
enkele solisten). Zij heeft onder het
directeurschap van de heer P. J. Tig-
Tien miljoen voor
Bantoe-bevolking
De Zuidafrikaanse regering heeft gis
teren opnieuw 1 miljoen Afrikaanse
pongen (ongeveer 10 miljoen gulden)
gevoteerd voor het ontwikkelingspro
gramma van de Bantoe-bevolking.
Het totaal voor dit programma voor
dit jaar beloopt thans een bedrag van
3.560.350 pond (35 miljoen gulden), on
geveer driemaal meer dan in 1959.
In het parlement maakte de minister
van Arbeid, Jan de Klerk, bekend, dat
de regeringspolitiek erop is gericht de
lonen van de Bantoes te verhogen. Hy
zei, dat loonsverbeteringen voor onge
schoolde neger-arbeiders waren aanbe
volen, die zo hoog gingen, dat de werk
gevers klaagden dit niet te kunnen op
brengen.
Tydens het afgelopen weekeinde is in
Londen op de Gemenebest-conferentie
getracht een oplossing te vinden voor de
moeilyke situatie, welke is ontstaan door
de vastbeslotenheid van de Zuidafri
kaanse regering om op geen enkel punt
van de rassenpolitiek tegemoet te komen
aan de verlangens, die zijn geuit door
de andere Gemenebest-landen. De Zuid
afrikaanse minister van Buitenlandse
Zaken. Eric Louw, heeft bij herhaling
verklaard, dat premier Verwoerd zomin
als de Zuidafrikaanse regering een com
promis wensen. Dientengevolge ont
stond een impasse zonder uitweg.
Gisterochtend vergaderden de delega
ties in de „cabinet room" van de wo
ning van de Engelse eerste minister.
Onverwacht werd de adviseurs en zelfs
de secretaris van de conferentie Sir Nor
man Brook, verzocht de bijeenkomst te
verlaten.
„Triton" voer onder
water om de wereld
Het Amerikaanse tijdschrift
„Newsweek" meldt, dat de Ameri-
kaanse atoomonderzeeër „Triton"
onder water om de aarde is geva
ren. De „Triton" stond op deze
wereldreis onder bevel van kapi
tein-ter-zee Beach, die marine-
adjudant van president Eisenhower
is geweest. Volgens „Newsweek"
is de atoomonderzeeër in het laatst
van februari uitgevaren.
gers destijds een belangrijke stem ge
kregen in het directionele beleid.
In feite is het zo, dat dc VGO iedere
belangrijke beslissing van de directie
kan teniet doen.
Voorzitter van de VGO is Chris Reu-
mers, daarnaast bestaat er een oppo
sitie groep die zich keert tegen de grote
macht van deze pesoneelsvereniging.
Met name Gré van SwolBrouwen-
stijn heeft zich by herhaling tegen de
invloed van de vereniging verzet. Velen
zien in de macht van VGO een bedrei
ging voor de opera omdat deze organi
satie als vakbond dikwijls andere be
landen voorstaat dan zuiver artistieke.
Dit is dan ook meermalen oorzaak
geweest van ernstige interne conflicten.
Uit het Leidsch Dagblad van
10 mei 1S60
,Jn Amerika, waar de Neder-
landsche haring zoo zeer gezocht
was, is zij thans niet meer gewild,
zoover heeft het bedrog, dat daar
mede gepleegd is, het gebragt.
Men pakt Schotsche haring in Hol-
landsche fust, gebloemlaagd met
haring van onze visscherij. Op het
fust wordt het woord Holland of
het kroonmerk gebrand
K._
J